Elisaveta Bagrjana: Malsamoj inter versioj

Browse history interactively

[nekontrolita versio]

← Iru al antaŭa ŝanĝo Iru al sekvanta ŝanĝo →

Enhavo forigita Enhavo aldonita

VidaVikiteksto

Enteksta

Kiel registrite je 15:10, 27 nov. 2010

Dosiero:Sk 11.jpg

Leonponto super Vladaja Rivero en Sofio, 1910.

Elisaveta Bagriana (Bulgara lingvo: Елисавета Багряна) (naskiĝis 29-an de aprilo 1893, Sofio; mortis 23-an de marto 1991, Sofio), denaska nomo Elisaveta Ljubomirova Belĉeva (Bulgara lingvo: Елисавета Любомирова Белчева), estis Bulgara poeto. Ŝi skribis la unuajn versojn en 1907–08 dum vivanta kun la familio en Veliko Tarnovo. Oni rigardas ŝin kaj Dora Gabe (1886–1983) kiel la bulgaraj patrinoj de literaturo.

Junulado

Dum la jaroj 1910 kaj 1911 Bagriana instruis en la vilaĝo Aftane (hodiaŭ Nedjalsko Недялско), kie ŝi spertis la kamparan vivon, post kio ŝi studis literaturan kaj slavan filologion ĉe Sofia Universitato.

Dum ĉi tiu periodo ŝi renkontis kelkajn verkistojn, interalie Georgi Raiĉev, Konstantin Konstantinov, Dimĉo Debeljanov, Dimitar Podvarzaĉov, Ĥristo Jasenov kaj Jordan Jovkov (Йордан Йовков). En 1916 Jovkov (1880–1937), sen ricevanta ŝian permeson, montris du de ŝiaj unuaj poemoj al la redaktoro de "Nuntempa penso," kiu eldonis ambaŭ poemoj sub ŝia denaska nomo kiel L. Belĉeva. Li eldonis la poemojn en 1915 — "Kial" (Zaŝto) kaj "Nokto Kanto" (Veĉerna pesen) — en la revuo Suvremenna misul (Съвременна мисъл, "Nuntempa penso"). El tiu sama jaro ĝis 1919 ŝi laboris kiel gimnazia instruisto en Vraca (Враца) kaj Kjustendil (Кюстендил).

Post ĉi tiu iom akcidenta debuto ŝi ne rapidigis por provi eldoniĝi pli da poemojn; anstataŭe, ŝi evoluigis ŝian literaturan edukadon kaj poezitekniko per ŝia traduko de la verkoj da poetoj Anna Aĥmatova kaj Marina Cvetaeva.^[1]

Kariero

En 1921 ŝi revenis al Sofio kaj serioze komencis ŝin literaturkarieron, kiam la redaktoro de la influa literatura revuo Zlatorog ("Ora Korno") sugestis al ŝia daŭrantan eldonadan kunlaboron. Li ankaŭ donis ŝian literaturan pseŭdonimon Elisaveta Bagriana.^[1]; ŝi estis ĉefa kontribuanto al lia poezirevuo en la 1920-aj kaj la 1930-aj jaroj.^[2] Ŝiaj poemoj aperis en kelkaj revuoj kaj ĵurnaloj. Komence, oni eldoniĝis iujn el ŝi poemoj sub diversaj plumnomoj, kiel Elisaveta Blenova, Niĉija Dolĉe, Mikaela kaj Bagriana.

Ŝi unua poezikolekto, Вечната и святата ("La eternino kaj sanktino"), kiu aperis en 1927, montris ŝian komforton kaj konfidon en nacia voĉa folkloro kiel fonto de inspiro kaj ankaŭ sendevian persistemon al la emancipo de virinoj. Edvardo Moĵejko diras pri ŝi: "De ĝia konkreta karaktero la frua poezio de Bagriana reagis kontraŭ simboleco; de ĝia persona tono ĝi kontrastis kun la revolucia retoriko de Ĥristo Botev (1849 - 1876) kaj la malnovmoda patriotismo de Ivan Vazov (1850–1921)."^[1]

Moĵejko ankaŭ analizas ŝia tuta verkokorpo kiel havanta kvar interplektaj temoj: virino, amo, vojaĝanta spaco kaj la vivo kiel biologia fenomeno. Ŝi poemciklo "Sismografo de la koro" petas kompatemon kontraste kun mekanisma moderna kulturo.^[2]

Libroj de poezio

(1927) Вечната и святата ("La eterna kaj la sankta")
(1931) Търкулната годинка
(1931) Звезда на моряка ("Stelo por la maristo")
(1936) Сърце човешко ("La homa koro")
(1957) "Selektitaj verkoj"
(1963) От бряг до бряг ("De bordo al bordo")
(1972) Контрапункти ("Kontrapunkto")
(1977) Светлосенки ("Ombrolumo")
(1983) На брега на времето ("Sur la bordo de tempo")
Стихии ("Elementoj")
(1993) Penelope of the Twentieth Century: Selected Poems of Elisaveta Bagryana ("Penelope de la Dudeka Jarcento: Elektitajn Poemojn de Elisaveta Bagriana"), Forest Books (anglalingva), 138 paĝoj. ISBN 185610026X

Tradukoj

Oni tradukis la poemojn de Elisaveta Bagriana en 30 lingvoj, kaj ŝi libroj estas eldonita en Francio, Ĉeĥio, Rusio, Rumanio, Italio, Svedio, Pollando kaj aliloke.

Потомка

Няма прародителски портрети,
ни фамилна книга в моя род
и не знам аз техните завети,
техните лица, души, живот.

Но усещам, в мене бие древна,
скитническа, непокорна кръв.
Тя от сън ме буди нощем гневно,
тя ме води към греха ни пръв.

Може би прабаба тъмноока,
в свилени шалвари и тюрбан,
е избягала в среднощ дълбока
с някой чуждестранен, светъл хан.

Конски тропот може би кънтял е
из крайдунавските равнини
и спасил е двама от кинжала
вятърът, следите изравнил.

Затова аз може би обичам
необхватните с око поля,
конски бяг под плясъка на бича,
волен глас, по вятъра разлян.

Може би съм грешна и коварна,
може би средпът ще се сломя -
аз съм само щерка твоя вярна,
моя кръвна майчице-земя.

Originala bulgara poeme de Elisaveta Bagriana

Posteulo

Ne estas familia bildlibro
nek iuj portretoj de prapatroj;
ne scias ilia heredaĵo,
iliaj frontoj, animoj, vivoj.

Sed la ribelama nomadsango —
mi sentas ĝian antikvan pulson;
ĝi vekas min kolere el dormo,
tiras unuan trovintan pekon.

Eble malhelokula avino
kun silka ŝalvaro kaj turbano,
eskapis dum la plej malhelnokto
kun fremdula, lumohara ĥano.

Eble tamburaj hufoj resonis
de ĉevaloj trans danubaj stepoj;
tamen, ekvento la spurojn kaŝis
kaj savis ilin de la ponardoj.

Eble tial la landoj min tenas,
malkaptitaj de homaj okuloj;
vipo krakas, kaj ĉevaloj flugas
kun ventplaŭdaj, liberantaj krioj.

Eble mi hezitos laŭ la vojo,
kaj duonvoje, ruzoj rompos min,
sed el sangligoj, patrina tero
tamen estas mi fidela filin'.

Tradukita de Erik Pedersen

Honoroj

Ŝi gajnis la 1969 Oran Medalon de Poezio de la Internacia Asocio de Poezio, kiu havas sian sidejon en Romo. Ŝi estis aljuĝita la honoran titolon "Heroo de la Popola Respubliko de Bulgario" (Герой На Народна Република България) en 1983.

Sur la 24-a de aŭgusto 1985 la Bulgara Nacia Observatorio ĉe Roĵeno eltrovis la Asteroido 4400 Bagryana, nomita en ŝia honoro.^[3]

Fontoj

Milena Caneva (Милена Цанева), Речник по нова българска литература (1978–1992). "Leksikono de nova bulgara literaturo (1978–1992)". Hemus, Sofio: 1994. ISBN 954-428-061-8

Notoj

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 Edward Możejko, "The Private World of Elisaveta Bagryana" ("La privatmondo de Elisaveta Bagriana"), World Literature Today, 1977.
↑ ^2,0 ^2,1 Jennifer Uglow, "Bagryana, Elisaveta" en la Northeastern dictionary of women's biography, 3rd ed. ("Nordorienta leksikono de virina biografio, tria eldono"), 1999, pp. 41-42. ISBN 155553421X
↑ "4400 Bagryana (1985 QH4):

[pw-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 Edward Możejko, "The Private World of Elisaveta Bagryana" ("La privatmondo de Elisaveta Bagriana"), World Literature Today, 1977.

[nebio-2] 2,0 ^2,1 Jennifer Uglow, "Bagryana, Elisaveta" en la Northeastern dictionary of women's biography, 3rd ed. ("Nordorienta leksikono de virina biografio, tria eldono"), 1999, pp. 41-42. ISBN 155553421X

[jpl-3] "4400 Bagryana (1985 QH4):

[1]

[2]

[3]

@@ Linio 1: / Linio 1: @@
-[[Dosiero:Sk 11.jpg|183px|thumb|left|Leonponto super Vladaja Rivero en Sofio, 1910.]]
+[[Dosiero:Sk 11.jpg|220px|thumb|left|Leonponto super Vladaja Rivero en Sofio, 1910.]]
 '''Elisaveta Bagriana''' (''[[Bulgara lingvo]]:'' Елисавета Багряна) (naskiĝis 29-an de aprilo 1893, Sofio; mortis 23-an de marto 1991, Sofio), denaska nomo Elisaveta Ljubomirova Belĉeva (''Bulgara lingvo:'' Елисавета Любомирова Белчева), estis Bulgara poeto. Ŝi skribis la unuajn versojn en 1907–08 dum vivanta kun la familio en [[Veliko Tarnovo]]. Oni rigardas ŝin kaj Dora Gabe (1886–1983) kiel la bulgaraj patrinoj de literaturo.
+[[Dosiero:Sofia University Rectorate TB.jpg|220px|thumb|left|Pastrodomo de [[Klemento de Oĥrido]], Sofia Universitato.]]
 ==Junulado==
 Dum la jaroj 1910 kaj 1911 Bagriana instruis en la vilaĝo Aftane (hodiaŭ Nedjalsko Недялско), kie ŝi spertis la kamparan vivon, post kio ŝi studis literaturan kaj slavan filologion ĉe [[Sofia Universitato]].
-[[Dosiero:Vrattsa-from-above.jpg|264px|thumb|right|Vido de Vraca, Bulgario.]]
+[[Dosiero:Vrattsa-from-above.jpg|220px|thumb|right|Vido de Vraca, Bulgario.]]
 Dum ĉi tiu periodo ŝi renkontis kelkajn verkistojn, interalie Georgi Raiĉev, Konstantin Konstantinov, Dimĉo Debeljanov, Dimitar Podvarzaĉov, Ĥristo Jasenov kaj [[Jordan Jovkov]] (Йордан Йовков). En 1916 Jovkov (1880–1937), sen ricevanta ŝian permeson, montris du de ŝiaj unuaj poemoj al la redaktoro de "Nuntempa penso," kiu eldonis ambaŭ poemoj sub ŝia denaska nomo kiel L. Belĉeva. Li eldonis la poemojn en 1915 — "Kial" (''Zaŝto'') kaj "Nokto Kanto" (''Veĉerna pesen'') — en la revuo ''Suvremenna misul'' (''Съвременна мисъл'', "Nuntempa penso"). El tiu sama jaro ĝis 1919 ŝi laboris kiel gimnazia instruisto en [[Vraca]] (Враца) kaj [[Kjustendil]] (Кюстендил).
@@ Linio 12: / Linio 13: @@
 [[Dosiero:Sofia movie 1897.jpg|268px|thumb|left|Reklamo pri la unua filmo montrita en Sofio, 1897.]]
 ==Kariero==
-En 1921 ŝi revenis al Sofio kaj serioze komencis ŝin literaturkarieron, kiam la redaktoro de la influa literatura revuo ''Zlatorog'' ("Ora Korno") sugestis al ŝia daŭrantan eldonadan kunlaboron; Li ankaŭ donis ŝian literaturan pseŭdonimon Elisaveta Bagriana.<ref name="pw" />; ŝi estis ĉefa kontribuanto al lia poezirevuo en la 1920-aj kaj la 1930-aj jaroj.<ref name="nebio">Jennifer Uglow, [http://books.google.ca/books?id=zlQKDvU1WV0C&pg=PA41&lpg=PA42 "Bagryana, Elisaveta"] en la ''Northeastern dictionary of women's biography'', 3rd ed. ("Nordorienta leksiko de virina biografio, tria eldono"), 1999, pp. 41-42. ISBN 155553421X</ref> Ŝiaj poemoj aperis en kelkaj revuoj kaj ĵurnaloj. Komence, oni eldoniĝis iujn el ŝi poemoj sub diversaj plumnomoj, kiel Elisaveta Blenova, Niĉija Dolĉe, Mikaela kaj Bagriana.
+En 1921 ŝi revenis al Sofio kaj serioze komencis ŝin literaturkarieron, kiam la redaktoro de la influa literatura revuo ''Zlatorog'' ("Ora Korno") sugestis al ŝia daŭrantan eldonadan kunlaboron. Li ankaŭ donis ŝian literaturan pseŭdonimon Elisaveta Bagriana.<ref name="pw" />; ŝi estis ĉefa kontribuanto al lia poezirevuo en la 1920-aj kaj la 1930-aj jaroj.<ref name="nebio">Jennifer Uglow, [http://books.google.ca/books?id=zlQKDvU1WV0C&pg=PA41&lpg=PA42 "Bagryana, Elisaveta"] en la ''Northeastern dictionary of women's biography'', 3rd ed. ("Nordorienta leksikono de virina biografio, tria eldono"), 1999, pp. 41-42. ISBN 155553421X</ref> Ŝiaj poemoj aperis en kelkaj revuoj kaj ĵurnaloj. Komence, oni eldoniĝis iujn el ŝi poemoj sub diversaj plumnomoj, kiel Elisaveta Blenova, Niĉija Dolĉe, Mikaela kaj Bagriana.
-Ŝi unua poezikolekto, ''Вечната и святата'' ("La eternino kaj sanktino"), kiu aperis en 1927, montris ŝian komforton kaj konfidon en nacia voĉa folkloro kiel fonto de inspiro kaj ankaŭ sendevian persistemo al la emancipo de virinoj. Edvardo Moĵejko diras pri ŝi: "De ĝia konkreta karaktero la frua poezio de Bagriana reagis kontraŭ simboleco; de ĝia persona tono ĝi kontrastis kun la revolucia retoriko de [[Ĥristo Botev]] (1849 - 1876) kaj la malnovmoda patriotismo de [[Ivan Vazov]] (1850–1921)."<ref name="pw" />
+Ŝi unua poezikolekto, ''Вечната и святата'' ("La eternino kaj sanktino"), kiu aperis en 1927, montris ŝian komforton kaj konfidon en nacia voĉa folkloro kiel fonto de inspiro kaj ankaŭ sendevian persistemon al la emancipo de virinoj. Edvardo Moĵejko diras pri ŝi: "De ĝia konkreta karaktero la frua poezio de Bagriana reagis kontraŭ simboleco; de ĝia persona tono ĝi kontrastis kun la revolucia retoriko de [[Ĥristo Botev]] (1849 - 1876) kaj la malnovmoda patriotismo de [[Ivan Vazov]] (1850–1921)."<ref name="pw" />
 Moĵejko ankaŭ analizas ŝia tuta verkokorpo kiel havanta kvar interplektaj temoj: virino, amo, vojaĝanta spaco kaj la vivo kiel biologia fenomeno. Ŝi poemciklo "Sismografo de la koro" petas kompatemon kontraste kun mekanisma moderna kulturo.<ref name="nebio" />
@@ Linio 24: / Linio 25: @@
 * (1931) ''Звезда на моряка'' ("Stelo por la maristo")
 * (1936) ''Сърце човешко'' ("La homa koro")
-* (1957) "Selektitaj Verkoj"
+* (1957) "Selektitaj verkoj"
 * (1963) ''От бряг до бряг'' ("De bordo al bordo")
 * (1972) ''Контрапункти'' ("Kontrapunkto")
@@ Linio 108: / Linio 109: @@
 |}
-[[Dosiero:Sofia Plan Meyer 1908.jpg|226px|thumb|Urbo Mapo de Sofo de 1908. Bonvolu noti la ''Zigeunerviertel'' ([[Ciganoj|Romakvartalo]]n norde de Slivnitza Bulvardo kaj oriente de Maria-Luisa Ulica.]]
+[[Dosiero:Sofia Plan Meyer 1908.jpg|226px|thumb|Urbmapo de Sofo de 1908. Bonvolu noti la ''Zigeunerviertel'' ([[Ciganoj|Romakvartalo]]n norde de Slivnitza Bulvardo kaj oriente de Maria-Luisa Ulica.]]
 ==Honoroj==
 Ŝi gajnis la 1969 [[Honoraj ordoj, stato ornamaĵoj kaj medaloj de Bulgario|Oran Medalon de Poezio]] de la Internacia Asocio de Poezio, kiu havas sian sidejon en [[Romo]]. Ŝi estis aljuĝita la honoran titolon "Heroo de la Popola Respubliko de Bulgario" (''Герой На Народна Република България'') en 1983.