Nord-Koreio

Korea Demokratia Popola Respubliko
조선민주주의인민공화국
Chosŏn minjujuŭi inmin konghwaguk
Detaloj	Detaloj
Nacia himno: Aegukka
suverena ŝtato • lando • popolrespubliko • hermit kingdom
Bazaj informoj
Ĉefurbo	Pjongjango
Oficiala(j) lingvo(j)	korea
Uzata(j) lingvo(j)	korea lingvo
Plej ofta(j) religio(j)	budhistoj
Areo	120.500 km² km²
- % de akvo	4,87 %
Loĝantaro	23.301.725 (2007) (2017)
Loĝdenso	190 loĝ./km²
Loĝantoj	Koreoj
Horzono	+9
Interreta domajno	kp
Landokodo	KP
Telefona kodo	850
Plej alta punkto	Pektusan
Plej malalta punkto	Japana Maro
Politiko
Politika sistemo	Popola respubliko
Ŝtatestro	Prezidanto de la Prezidio de Supera Popola Asembleo Kim Yong Nam
Ĉefministro	Kim Yong Il
Nacia tago	9-an de septembro
Sendependiĝo disde Japanio	15-an de aŭgusto 1945
Ekonomio
Valuto	Nordkoreia ŭono (KPW)
MEP	laŭ 2006
– suma	$22,85 mlrd
– pokapa	$ 1.007
Membro de Unuiĝintaj Nacioj • Organizaĵo pri Nutrado kaj Agrikulturo • Grupo 77 • Internacia Civila Aviada Organizaĵo • Ruĝa Kruco • Internacia Fonduso por Agrikultura Disvolviĝo • Internacia Federacio de Societoj de Ruĝa Kruco kaj Ruĝa Krescento • Internacia Hidrografia Organizo • Internacia Mara Organizo • Internacia Olimpika Komitato • Interparlamenta Unio • Internacia Organizaĵo por Normigado • International Telecommunications Satellite Organization • Movado de Nealiancitaj Landoj • Konferenco de la Unuiĝintaj Nacioj pri Komerco kaj Disvolvado • Unesko • OUNID • Monda Organizaĵo pri Turismo • Universala Poŝta Unio • Monda Federacio de Sindikatoj • Monda Organizaĵo pri Sano • Monda Organizaĵo de Intelekta Propraĵo • Monda Organizaĵo pri Meteologio • Regiona Forumo de ASEAN • Internacia Telekomunika Unio • Listo de ŝtatoj kun nukleaj armiloj vd

Transskribo
Hangeŭlo	조선민주주의인민공화국
Ĉina skribo	朝鮮民主主義人民共和國
Norma transskribo	Joseon Minjujeui Inmin Gonghwaguk
McCune-Reischauer	Chosŏn Minjujuŭi Inmin Konghwaguk

Nord-Koreio aŭ Nord-Koreujo (Chosŏn) aŭ oficiale Korea Demokratia Popola Respubliko estas lando en orienta Azio, en norda parto de Korea duoninsulo.

Administrata struktoro

Urboj direktadministrataj de regado

• Pjongjango (평양 직할시; 平壤直轄市)
• Rason (Raĵin-Sŏnbong) (라선 (라진-선봉) 직할시; 羅先 (羅津-先鋒) 直轄市)

Provincoj

• Ĉagang (자강도; 慈江道)
• Nord-Hamgjong (함경 북도; 咸鏡北道)
• Sud-Hamgjong (함경 남도; 咸鏡南道)
• Nord-Hŭanghae (황해 북도; 黃海北道)
• Sud-Hŭanghae (황해 남도; 黃海南道)
• Kangŭon (Nord-Koreio) (강원도; 江原道)
• Nord-Pjongan (평안 북도; 平安北道)
• Sud-Pjongan (평안 남도; 平安南道)
• Rjanggang (량강도; 兩江道)

Specialadministrataj regionoj

• Industria regiono Kaesong (개성 공업 지구; 開城工業地區)
• Tourisma regiono Kŭmgangsan (금강산 관광 지구; 金剛山觀光地區)
• Specialadministrata regiono Sinuiĵu (신의주 특별 행정구; 新義州特別行政區)

Ĉefaj urboj

• Pjongjango
• Hungnam
• Sinuiĵu
• Kaesong
• Nampho
• Ĉongĵin
• Ŭonsan
• Sariŭon
• Hoerjong
• Hamhung
• Haeĵu
• Kanggje
• Hjesan
• Kimĉaek
• Kangso
• Rason

Historio

• 1-a jarcento a.K. ĝis 7-a jarcento: vidu Kogurjo regno.

Ekde la komenco de la 20-a jarcento ĝis 1945 Koreio estis sub potenco de Japanio. Post la Dua mondmilito liberigitan Koreion okupis denorde sovetiaj trupoj kaj desude — usonaj. Ĉar la du ŝtategoj ne sukcesis interkonsenti, en ambaŭ partoj formiĝis registaroj, proklamintaj sian tutlandan potencon (1948). Tensioj inter nordo kaj sudo kreskis ĝis eko de interna milito kun grandioza internacia partopreno.

Korea milito 1950-1953

Neŭtraleco de la ĉi-suba alineo estas diskutata.

En 1950 Nord-Koreio atakis Sud-Koreion kaj okupis preskaŭ la tutan landon. Tiam Usono kaj aliancanoj decidis en la UN (Sovetunio ne partoprenis) milithelpi Sud-Koreion. Post tio Sud-Koreio okupis preskaŭ tutan Nord-Koreion kaj atingis eĉ la limon de ĉinio. Tiam Ĉinio sendis "volontulojn" por helpi Nord-Koreion. La milito daŭris en 1951-1953 preskaŭ ĉe la nuna limo. Meze de 1953 oni silentigis la armilojn....

Ekde 1953 (fino de la korea milito) estas pacvartistoj inter la du koreaj ŝtatoj. Ili deĵoras en Panmunjom. Panmunjom estas urbo sur la senarmila linio inter la du koreaj ŝtatoj. Soldatoj el Svislando kaj Svedio deĵoras en la Sudo. En la Nordo deĵoris Pollando kaj Ĉeĥoslovakio. Ĉar Pollando demokratiiĝis kaj ĉar Ĉeĥoslovakio disiĝis, Nord-Koreio forpelis iliajn soldatojn. Do en 2008 restas nur Svedoj kaj Svisoj sude. En 2008 neniu pactraktato ekzistas. Nur ĉeso de batalo inter la du koreaj landoj.

En la plej norda stacidomo de Sud-Koreio Imjingang oni vidas multajn paperetojn, kiuj entenas mesaĝojn, kiuj esprimas deziron pri reunuiĝo de la duoninsulo

Ekzistas turismaj ekskursoj por iri al Panmunjom el Seulo (80km), sed Sud-Koreoj devas obteni permeson ĉe sia registaro por aliĝi, kaj tio ne ofte okazas.

Nukleaj armiloj

Nord-Koreio posedas teknologiojn por produkti mezdistancajn raketojn kaj vendas tiajn raketojn al kelkaj landoj de la "tria mondo". Ĝi ankaŭ havas teknologion por produkti nukleajn armilojn, kion konfirmis la subtera testo, okazigita la 9-an de oktobro 2006.

La testa nuklea eksplodo kun potenco de ĉ. 5-15 kilotunoj indignigis loĝantojn de multaj landoj. Samtempe Nord-Koreio insistas je sia rajto posedi nukleajn armilojn kaj klarigas, ke okazigis la teston pro la premo kaj milita minaco flanke de Usono. "Kvankam KPDR okazigis nuklean teston pro Usono, ĝi plu senŝanĝe deziras malnukleigi la Korean duoninsulon per dialogo kaj interparoloj", — anoncis respondeculo de la Ministerio pri Eksterlandaj Aferoj la 11-an de oktobro 2006, aludante la usonajn trupojn en la sudo de la duoninsulo, kiuj disponas pri nukleaj armiloj.

Vidu ankaŭ

• KFA, t.e. Asocio por Amikeco kun Nord-Koreujo
• Koreio
• Korea milito
• Sud-Koreio
• Ĝuĉeo

Eksteraj ligoj

• Asocio por Amikeco kun Nord-Koreujo (en esperanto)