Invadaj specioj: Malsamoj inter versioj

El Vikipedio, la libera enciklopedio
[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Neniu resumo de redakto
Neniu resumo de redakto
Linio 3: Linio 3:
[[Dosiero:Gelbw-schmuckschildkroete-03.jpg|240px|thumb|La Florida testudo (''[[Trachemys scripta]]'') iĝis invada specio en [[Eŭropo]] ĉar ĝi estis ofte liberigita neresponse en la medio kiam la ekzempleroj tro kreskas por resti kiel [[maskoto]] hejme.]]
[[Dosiero:Gelbw-schmuckschildkroete-03.jpg|240px|thumb|La Florida testudo (''[[Trachemys scripta]]'') iĝis invada specio en [[Eŭropo]] ĉar ĝi estis ofte liberigita neresponse en la medio kiam la ekzempleroj tro kreskas por resti kiel [[maskoto]] hejme.]]


'''"Invadaj specioj"''', aŭ '''Invadaj Ekzotaĵoj''', estas termino kaj kategoria frazo uzata por flaŭro kaj faŭno, kaj por specifaj procezoj de refarado kaj konservado en indiĝenaj habitatoj, kun kelkaj difinoj.
'''"Invadaj specioj"''', aŭ '''Invadaj Ekzotaĵoj''', estas termino kaj kategoria frazo uzata por [[flaŭro]] kaj [[faŭno]], kaj por specifaj [[procezo]]j de refarado kaj konservado en indiĝenaj [[Habitato (ekologio)|habitatoj]], kun kelkaj difinoj.
*1.)Tiu difino, la plej uzata, aludas al [[Enmetitaj specioj|neindiĝenaj specioj]], tio estas neindiĝenaj plantoj aŭ bestoj kiuj malprofite influis la [[biotopo]]jn kaj [[ekoregiono]]jn kiujn ili invadis ĉu el vidpunktoj ekonomia, media aŭ ekologia. Ili malefikas per hegemonio en regiono, [[Natura medio|naturaj medioj]], precizaj [[Habitato (ekologio)|habitatoj]], aŭ eĉ ĉeurbaj areoj rilate la perdon de naturaj kontroloj (ekzemple: predantoj aŭ [[Herbivoro|herbivoruloj]]).Tio inkludas neindiĝenajn plantojn kategoriitaj kiel '''Ekzotaj Plagoplantoj''' kaj '''Invadaj Ekzotaĵoj''', kreskante kaj enhejmiĝante inter indiĝena [[plantokomunumo|plantaj komunumoj]].<ref>http://www.cal-ipc.org/ip/inventory/pdf/Inventory1999.pdf Exotic Pest Plant Council. 'Exotic Pest Plants of Greatest Ecological Concern in California' konsultita la 4/10/2010.</ref> Tiusence estis uzata de registaraj organizaĵoj<ref>(21an de septembro, 2006). [http://www.invasivespeciesinfo.gov/whatis.shtml National Invasive Species Information Center - kio estas Invada Specio?]. ''United States Department of Agriculture: National Agriculture Library''. konsultita la 1an de septembro 2007.</ref><ref>USA (1999). Executive Order 13112 of February 3, 1999: Invasive Species. Federal Register 64(25), 6183-6186.</ref> same kiel de konservadaj grupoj kiaj la [[International Union for Conservation of Nature]] (IUCN) kaj la ''California Native Plant Society''.<ref name=neutral>{{citation| last=Colautti| first=Robert I.; MacIsaac, Hugh J.| title=A neutral terminology to define 'invasive' species| journal= Diversity and Distributions|year=2004|url=http://planet.botany.uwc.ac.za/nisl/Invasives/Assignment1/ColauttiandMacIsaac.pdf|format=PDF| volume=10| pages=135–141| accessdate=2007-07-11| doi=10.1111/j.1366-9516.2004.00061.x}}</ref> Ĝi estas uzata ankaŭ de terentreprenistoj, botanikistoj, priserĉistoj, hortikulturistoj, konservistoj kaj ĝenerala publiko.<ref>[http://www.cal-ipc.org/ip/inventory/pdf/Inventory1999.pdf] Exotic Pest Plant Council. p. 1. konsultita 4/10/2010.</ref>
*1.)Tiu difino, la plej uzata, aludas al [[Enmetitaj specioj|neindiĝenaj specioj]], tio estas neindiĝenaj plantoj aŭ bestoj kiuj malprofite influis la [[biotopo]]jn kaj [[ekoregiono]]jn kiujn ili invadis ĉu el vidpunktoj ekonomia, media aŭ ekologia. Ili malefikas per hegemonio en regiono, [[Natura medio|naturaj medioj]], precizaj habitatoj, aŭ eĉ ĉeurbaj areoj rilate la perdon de naturaj kontroloj (ekzemple: predantoj aŭ [[Herbivoro|herbivoruloj]]).Tio inkludas neindiĝenajn plantojn kategoriitaj kiel '''Ekzotaj Plagoplantoj''' kaj '''Invadaj Ekzotaĵoj''', kreskante kaj enhejmiĝante inter indiĝena [[plantokomunumo|plantaj komunumoj]].<ref>http://www.cal-ipc.org/ip/inventory/pdf/Inventory1999.pdf Exotic Pest Plant Council. 'Exotic Pest Plants of Greatest Ecological Concern in California' konsultita la 4/10/2010.</ref> Tiusence estis uzata de registaraj organizaĵoj<ref>(21an de septembro, 2006). [http://www.invasivespeciesinfo.gov/whatis.shtml National Invasive Species Information Center - kio estas Invada Specio?]. ''United States Department of Agriculture: National Agriculture Library''. konsultita la 1an de septembro 2007.</ref><ref>USA (1999). Executive Order 13112 of February 3, 1999: Invasive Species. Federal Register 64(25), 6183-6186.</ref> same kiel de konservadaj grupoj kiaj la [[Internacia Unio por la Konservo de Naturo]] (IUCN) kaj la ''California Native Plant Society''.<ref name=neutral>{{citation| last=Colautti| first=Robert I.; MacIsaac, Hugh J.| title=A neutral terminology to define 'invasive' species| journal= Diversity and Distributions|year=2004|url=http://planet.botany.uwc.ac.za/nisl/Invasives/Assignment1/ColauttiandMacIsaac.pdf|format=PDF| volume=10| pages=135–141| accessdate=2007-07-11| doi=10.1111/j.1366-9516.2004.00061.x}}</ref> Ĝi estas uzata ankaŭ de terentreprenistoj, botanikistoj, priserĉistoj, hortikulturistoj, konservistoj kaj ĝenerala publiko.<ref>[http://www.cal-ipc.org/ip/inventory/pdf/Inventory1999.pdf] Exotic Pest Plant Council. p. 1. konsultita 4/10/2010.</ref>


*2.) Tiu difino inkludas la unuan, sed plilarĝiĝas por inkludi indiĝenajn speciojn, kune kun la ''neindiĝenaj'', kiuj trudas hegemonian [[koloniigo]]n de preciza habitato aŭ [[natura medio]] kaj eligas ĝin el naturaj kontroloj (ekzemple: predantoj aŭ [[herbivoro]]j). Cervoj estas ekzemplo, se okazas tropopulaciigo en siaj indiĝenaj areoj kaj apudaj ĉeurbaj ĝardeoj, ĉe Nordorientaj Pacifikaj regionoj de Usono.
*2.) Tiu difino inkludas la unuan, sed plilarĝiĝas por inkludi indiĝenajn speciojn, kune kun la ''neindiĝenaj'', kiuj trudas hegemonian [[koloniigo]]n de preciza habitato aŭ [[natura medio]] kaj eligas ĝin el naturaj kontroloj (ekzemple: predantoj aŭ [[herbivoro]]j). Cervoj estas ekzemplo, se okazas tropopulaciigo en siaj indiĝenaj areoj kaj apudaj ĉeurbaj ĝardeoj, ĉe Nordorientaj Pacifikaj regionoj de Usono.
Linio 13: Linio 13:
Pro ambigveco de tiu difino, la esprimo ''invada specio '' estas ofte pridisputata kiel nepreciza termino ene de la kampo de la [[ekologio]].<ref name=neutral/> Tiu artikolo koncernas la du unuajn difinojn; por la tria, vidu artikolon [[enmetitaj specioj]].
Pro ambigveco de tiu difino, la esprimo ''invada specio '' estas ofte pridisputata kiel nepreciza termino ene de la kampo de la [[ekologio]].<ref name=neutral/> Tiu artikolo koncernas la du unuajn difinojn; por la tria, vidu artikolon [[enmetitaj specioj]].


La '''invadaj specioj''' estas [[animalo]]j, [[planto]]j aŭ aliaj [[vivestaĵoj]] transportitaj kaj [[enmetita specio|enmetitaj]] fare de [[homo]] en lokoj for de ties areo de natura distribuado kaj kiuj sukcesis setliĝi kaj disvastiĝi en la nova regiono, kie ili iĝas malprofitaj. Ke '''invada specio''' iĝas malprofita, signifas ke produktas gravajn ŝanĝojn en la kompono, la strukturo aŭ la procezoj de la naturaj aŭ duonnaturaj [[ekosistemo]]j, endanĝerigante la [[biologia diverseco|biologian diversecon]] indiĝena (en diverseco de [[specioj]], diverseco ene de la [[populacio]]j aŭ diverseco de [[ekosistemo]]j).
La '''invadaj specioj''' estas [[animalo]]j, [[planto]]j aŭ aliaj [[vivestaĵoj]] transportitaj kaj enmetitaj fare de [[homo]] en lokoj for de ties areo de natura distribuado kaj kiuj sukcesis setliĝi kaj disvastiĝi en la nova regiono, kie ili iĝas malprofitaj. Ke '''invada specio''' iĝas malprofita, signifas ke produktas gravajn ŝanĝojn en la kompono, la strukturo aŭ la procezoj de la naturaj aŭ duonnaturaj [[ekosistemo]]j, endanĝerigante la [[biologia diverseco|biologian diversecon]] indiĝena (en diverseco de [[specioj]], diverseco ene de la [[populacio]]j aŭ diverseco de [[ekosistemo]]j).


==Notoj==
==Notoj==

Kiel registrite je 15:50, 26 dec. 2010

Kudzuo, el Japanio vitospecio invada en sudorienta Usono, fotita en Atlanta, Georgio
La Florida testudo (Trachemys scripta) iĝis invada specio en Eŭropo ĉar ĝi estis ofte liberigita neresponse en la medio kiam la ekzempleroj tro kreskas por resti kiel maskoto hejme.

"Invadaj specioj", aŭ Invadaj Ekzotaĵoj, estas termino kaj kategoria frazo uzata por flaŭro kaj faŭno, kaj por specifaj procezoj de refarado kaj konservado en indiĝenaj habitatoj, kun kelkaj difinoj.

  • 1.)Tiu difino, la plej uzata, aludas al neindiĝenaj specioj, tio estas neindiĝenaj plantoj aŭ bestoj kiuj malprofite influis la biotopojn kaj ekoregionojn kiujn ili invadis ĉu el vidpunktoj ekonomia, media aŭ ekologia. Ili malefikas per hegemonio en regiono, naturaj medioj, precizaj habitatoj, aŭ eĉ ĉeurbaj areoj rilate la perdon de naturaj kontroloj (ekzemple: predantoj aŭ herbivoruloj).Tio inkludas neindiĝenajn plantojn kategoriitaj kiel Ekzotaj Plagoplantoj kaj Invadaj Ekzotaĵoj, kreskante kaj enhejmiĝante inter indiĝena plantaj komunumoj.[1] Tiusence estis uzata de registaraj organizaĵoj[2][3] same kiel de konservadaj grupoj kiaj la Internacia Unio por la Konservo de Naturo (IUCN) kaj la California Native Plant Society.[4] Ĝi estas uzata ankaŭ de terentreprenistoj, botanikistoj, priserĉistoj, hortikulturistoj, konservistoj kaj ĝenerala publiko.[5]
  • 2.) Tiu difino inkludas la unuan, sed plilarĝiĝas por inkludi indiĝenajn speciojn, kune kun la neindiĝenaj, kiuj trudas hegemonian koloniigon de preciza habitato aŭ natura medio kaj eligas ĝin el naturaj kontroloj (ekzemple: predantoj aŭ herbivoroj). Cervoj estas ekzemplo, se okazas tropopulaciigo en siaj indiĝenaj areoj kaj apudaj ĉeurbaj ĝardeoj, ĉe Nordorientaj Pacifikaj regionoj de Usono.
  • 3.) Tiu difino identigas invadajn speciojn kiel disvastigataj neindiĝenaj specioj.[4] Tio povas esti tiom ampleksa ke ne ĉiu neindiĝena aŭ 'enmetita' specio havas malprofitan sekvon sur neindiĝena medio. Ne malprofita ekzemplo estas la komuna orfiŝo (Carassius auratus), kiu kvankam estas komuna for de sia indiĝena teritorio tutmonde, ĝi vivas rare en malprofita denso en neindiĝena habitato.[4]

Pro ambigveco de tiu difino, la esprimo invada specio estas ofte pridisputata kiel nepreciza termino ene de la kampo de la ekologio.[4] Tiu artikolo koncernas la du unuajn difinojn; por la tria, vidu artikolon enmetitaj specioj.

La invadaj specioj estas animaloj, plantoj aŭ aliaj vivestaĵoj transportitaj kaj enmetitaj fare de homo en lokoj for de ties areo de natura distribuado kaj kiuj sukcesis setliĝi kaj disvastiĝi en la nova regiono, kie ili iĝas malprofitaj. Ke invada specio iĝas malprofita, signifas ke produktas gravajn ŝanĝojn en la kompono, la strukturo aŭ la procezoj de la naturaj aŭ duonnaturaj ekosistemoj, endanĝerigante la biologian diversecon indiĝena (en diverseco de specioj, diverseco ene de la populacioj aŭ diverseco de ekosistemoj).

Notoj

  1. http://www.cal-ipc.org/ip/inventory/pdf/Inventory1999.pdf Exotic Pest Plant Council. 'Exotic Pest Plants of Greatest Ecological Concern in California' konsultita la 4/10/2010.
  2. (21an de septembro, 2006). National Invasive Species Information Center - kio estas Invada Specio?. United States Department of Agriculture: National Agriculture Library. konsultita la 1an de septembro 2007.
  3. USA (1999). Executive Order 13112 of February 3, 1999: Invasive Species. Federal Register 64(25), 6183-6186.
  4. 4,0 4,1 4,2 4,3 Colautti, Robert I.; MacIsaac, Hugh J. (2004), "A neutral terminology to define 'invasive' species" (PDF), Diversity and Distributions 10: 135–141, doi:10.1111/j.1366-9516.2004.00061.x, http://planet.botany.uwc.ac.za/nisl/Invasives/Assignment1/ColauttiandMacIsaac.pdf, retrieved 2007-07-11 
  5. [1] Exotic Pest Plant Council. p. 1. konsultita 4/10/2010.