Listo de latinaj eldiroj

Jen listo de eldiroj en la latina lingvo, aranĝita alfabete laŭ la unua vorto. Oni povas krei alian liston aranĝitan laŭ plej grava vorto. Inversan liston oni povas aranĝi laŭ kapvorto en Esperanto.

A

• Ab initio nullum semper nullum. (Komence nevalora ĉiam restas nevalora.)
• Abyssus abyssum invocat. (Abismo abismon alvokas.)
• Acer potor. (Forta trinkemulo) (Horacio Satir 2; 8, 37)
• A capite ad calcem. (De kapo ĝis kalkanon.)
• A pedibus usque ad caput. (De piedoj ĝis kapon.)
• Ad Hominem (Al la homo) (argumento kontraŭ homo prefere ol lia/ŝia ideoj)
• A. E. I. O. U. (Austria Est Imperare Orbi Universo) (Aŭstrio estas por ordoni al la tuta universo)
• Alea iacta est. (La ĵetkubo estas falinta) (laŭ Suetonio, Cezaro diris tion transirante la liman riveron Rubikono.)
• Anima sana in corpore sano. (Sana animo en sana korpo.)
• Asinus asinum fricat. (Azeno azenon frotas.)
• Ave imperator, morituri te salutant. (Saluton imperiestro, la mortontoj vin salutas.)

B

• Brevis erat gaudium. (Mallonga estis la plezuro.)

C

• Captatio benevolentiae. (Indulga peto.)
• Carpe diem. (Rikoltu ĉiun tagon.) (Horacio Odoj, 11.8)
• Ceterum censeo Carthaginem esse delendam. (Cetere mi opinias ke Kartago estas detruenda.) (Kutima fina frazo de la paroladoj en la senato de Katono la pli maljuna.)
• Cogito ergo sum. (Mi pensas tial mi estas.) (komenca frazo de la filozofio de René Descartes)
• Concordia res parvae crescunt. (Per konkordo etaj aferoj kreskas; t.e. unueco donas forton)
• Cui bono? (Al kiu bone?) (Cicero pro Milone)
• Cuiusvis hominis est errare, nullius nisi insipientis in errore perseverare. (Ĉiu homo povas erari, nur stultulo restos en eraro.) (Cicero Philipp. 12, 2)
• Cultus magnificus addit hominibus auctoritatem. (Luksa vivo pliigas prestiĝon de homoj.) (Quint. 8 pro oem 20)
• Cum finis est licitus, etiam media sunt licita. (Se la celo estas permesita, ankaŭ la iloj estas permesitaj.) (Busenbaum Jesuiticus, Medulla theologicae moralis 1650)

D

• Delirant isti Romani! (Frenezas tiuj Romianoj!) (Asteriks)
• Difficile est satiram non scribere. (Malfacile estas ne skribi satire.) ([Juvenalus], satiroj I, 30)
• Dii nos quasi pilas homines habent. (La dioj havas nin homojn kvazaŭ kiel pilkoj.) ([Plautus] Capt. Prol. 22)
• Discordia maximae res dilabuntur. (Malkonkordo mortigas la plej grandajn aferojn.)
• Donec aliter provideatur. (Dum oni ne aranĝas diversmaniere.)
• Donec eris felix, multos numerabis amicos;
  Tempora si fuerint nubila, solus eris. () (Ovidio)
• Dulce et decorum est pro patria mori. () (Horacio)

E

• Ede, bibe, lude, post mortem nulla voluptas. (Manĝu, trinku, ludu, post morto neniu plezuro.)
• Errare humanum est, perseverare diabolicum. (Erari home estas, insistadi diable estas.)
• Exegi monumentum aere perennius. (Mi finfaris monumenton pli daŭra ol bronzo.) (Horacio)

F

• Felix, qui potuit rerum cognoscere causas. (Feliĉa, kiu povis percepti la kialojn de la aferoj.) (Vergilio, Georg. 2, 490)
• Fluctuat nec mergitur. (Skuata neniam mergiĝos.)

G

• Gutta cavat lapidem, non vi, sed saepe cadendo. (Guto kavigas la ŝtonon, ne per forto sed per ofta falado = eĉ guto malgranda, konstante frapante, traboros la monton granitan) (leteroj de Ovidio el pontio, Pontus IV, 10, 5)

I

• Ineptis! (Stultaĵo!)
• In vino veritas! (En vino ver(ec)o!)
• Ignoti nulla cupido. (De l' nekonato estas neniu deziro.) (Ovidio)
• Iovis erepto fulmine per inferna vehitur Promethei genus. (.)

L

• Lapsus calami! (Skriba eraro!)
• Lapsus linguae! (Parola eraro!)
• Lapsus memoriae! (Memora eraro!)
• Longum iter per praecipta, breve per exempla. (Longa vojo per instruado, breva per ekzemplo.)
• (O) si tacuisses, philosophus mansisses. ((Ho) se vi estus silentinta, vi restus filozofo.) (Boetio) (Instruistoj de la latina ofte uzas tiun frazon kontraŭ erarantaj lernejanoj.)

M

• Mea culpa (Mia kulpo)

N

• Nihil novi sub sole. (Nenio nova sub la suno.)
• Nulla tenaci invia est via. (Por persistantoj neniu vojo estas neirebla.) (devizo de aŭtomobilofabrikanto Spyker)
• Nunquam polluta. (Neniam makulita.) devizo de la urbo Bajono

P

• Pecunia, si uti scis, ancilla est; si nescis, domina. (Se vi povas uzi monon, ĝi estas via servist(in)o; se ne, via mastr(in)o.)
• Pecunia non olet (Mono odoron ne havas, sian devenon ne diras)
• Per Iovem! (De Jupitero!)
• Pro bono publico (Por publika bono)

Q

• Qui bene amat, bene castigat. (Amo kaj puno loĝas komune.)
• Qui(s) custodiet ipsos custodes. (kiu kontrolas la kontrolistojn.) (Juvenalo)
• Qui scribit bis legit. (Kiu skribas dufoje legas.)
• Quod licet Jovi non licet bovi. (Tio, kio licas al Jupitero, ne licas al ĉiu bovo.)

R

• Rara avis in terris. (Rara birdo sur teron.)
• Rebus sic stantibus. (Ĉar tiaj estas la aferoj.)
• Redde Caesari quae sunt Caesaris, et quae sunt Dei Deo. (Redonu al Cezaro tion, kio apartenas al Cezaro, kaj al Dio tion, kio apartenas al Dio.)
• Reductio ad absurdum. ()
• Rem acu tetigisti. () (Plaŭto)
• Repetitio est mater studiorum. (Redirado estas patrino de studadoj.)
• Requiescat in pace. (Li/Ŝi ripozu pace.)
• Res, non verba. (Aĵo, ne vortoj.)
• Res ipsa loquitur. (Afero parolas mem.)
• Rex regnat sed non gubernat. (Reĝo reĝas sed ne regas.)
• Romani ite domum. (Romanoj iru domon)
• Roma locuta, causa finita est. (Ĉar Romo parolis, la afero estas decidita/finita.)
• Roma non uno die aedificata est. ("Romon oni ne konstruis en unu tago." La responda Esperanta proverbo estas: "Ne en unu tago elkreskis Kartago.")

S

• Sine ira et studio. (Sen kolero kaj prefero.) (Tacito Annales 1, 1)
• Scio me nihil scire. (Mi scias ke mi nenion scias.)
• Sine tempore. (Sen tempo)
• Stupor et admiratio eum incessit. (Mirego kaj admiro lin subigis.)
• Suum cuique pulchrum est. (Ĉiu sia propra estas bela.)
• Summum crede nefas animam praeferre pudori
  Et proper vitam vivendi perdere causas. (Vidu kiel superajn krimojn preferi ekziston anstataŭ honoro
  kaj rezigni, por vivi, al la bonoj farante la prezon de la vivo.)

(Juvenalo, Satiroj, VIII. 83-84)

T

• Tu quoque mi fili. (Vi ankaŭ mia filo.)

U

• Ubi amici, ibi opes. (Kie estas amikoj, tie estas riĉeco.)
• Unum ovile et unu pastor. (Johano, 10:16) (Unu grego kaj unu paŝtisto.)

V

• Variatio delectat. ()
• Veni, vidi, vici. (Mi alvenis, rigardis, venkis.) (Julio Cezaro)

Vidi ankaŭ

• Proverbo#Latinaj proverboj