Liberio

Liberio (signifas "libera lando"); Liberia Respubliko
Republic of Liberia
Detaloj	Detaloj
Nacia himno: All Hail, Liberia, Hail!
respubliko • suverena ŝtato • lando
Bazaj informoj
Ĉefurbo	Monrovio (426 mil). Ĝi estis fondita en 1822, kiam usonanoj komencis konstrui urbojn por liberigitaj sklavoj.
Oficiala(j) lingvo(j)	angla lingvo
Uzata(j) lingvo(j)	angla lingvo, angla lingvo, Liberia Kpelle, Southern Kissi, mendea lingvo, Dan, liberia angla lingvo, Western Krahn, Mano, Klao, Dewoin, Gbii, Tajuasohn, Konobo, Glaro-Twabo, Glio-Ubi, Sapo, Liberia kreola lingvo, Kuwaa, Gola, kpelea lingvo, Grebo, Loma, vaja lingvo, Southern Grebo, Northern Grebo, Grebo-Gboloo, Manya, Grebo-Barclayville, Central Grebo, Bassa, bandia lingvo
Areo	111 369 km²
Loĝantaro	2733 mil (1995), inter ili kpeloj 21 %, bakvoj 13%. (2021)
Loĝantoj	nomo de loĝantoj
Horzono	UTC±00:00
Interreta domajno	.lr
Landokodo	LR
Telefona kodo	+231
Plej alta punkto	Mount Wuteve
Plej malalta punkto	Atlantiko
Politiko
Politika sistemo	respubliko
Ŝtatestro	Prezidento Ellen Johnson-Sirleaf (ekde la 8-a de novembro 2005).
Ĉefministro	George Weah
Ekonomio
Valuto	Liberia dolaro
Membro de Unuiĝintaj Nacioj • Afrika Unio • Internacia Banko por Rekonstruo kaj Disvolvigo • Internacia Disvolviĝa Asocio • Internacia Financa Korporacio • Multflanka Investado-Garantia Agentejo • Internacia Centro por Dispozicio de Disputoj pri Investado • Afrika Banko por Disvolviĝo • Grupo de Afrikaj, Karibaj, kaj Pacifikaj Ŝtatoj • Interpol • Organizaĵo por la Malpermeso de Kemiaj Armiloj • Unesko • Universala Poŝta Unio • Internacia Telekomunika Unio • Internacia Civildefenda Organizaĵo • Monda Organizaĵo pri Meteologio • Monda Organizaĵo pri Sano • Ekonomia Komunumo de Okcidentafrikaj Ŝtatoj • Mano-Rivera Unio • Tutmonda Pridogana Organizo vd

Liberio (aŭ Liberia) estas lando en Okcidenta Afriko.

• Kredantoj: kristanoj, muzulmanoj.
• Eksporto: fera krudaĵo, kaŭĉuko, kafo, kakao, diamanto, oro.
• Organizoj: UNO (1945)

Liberio estas la plej malnova respubliko moderntipa de Afriko, fondita de eks-sklavoj el Usono.

Interna politiko

Ekde la komenco ĝin markis duraj konfliktoj inter la regantaj "uson-liberianoj" anglalingvaj (ĉ. 5 centonoj de l'enloĝantaro) kaj la regataj "afrik-liberianoj" diverslingvaj.

Je Aprilo 1980, armea serĝento Samuel Doe prenis potencon murde de tiama ŝtatestro William Tolbert. Multe da la popolo esperis ke sub Doe la potenco iomete pli bone disdividiĝus inter la malsamaj gentoj de la lando, sed Doe rapide montriĝis kiel kruela diktatoro.

Je Decembro 1989, Charles Taylor, filo de usondevena kaj afrik-liberia gepatroj, komencis sanga revolto kontraŭ Doe. Tiu milito daŭris pli malsimple ĝis 1997, kiam Charles Taylor elektiĝis kiel prezidento. Taylor estis la plej potenca militestro dum la milito, kaj ŝtelis multe da la naturajn rimedojn de la lando.

Tamen perforto daŭras ĝis 2003, kiam Taylor, kulpiĝita per UN-tribunalo de Siera-Leono kaj Usono, fuĝis al Niĝerio, de kie li baldaŭ provaĵiĝos per speciala juĝejo en Hago, Nederlando.

Sub la UN, Ellen Johnson-Sirleaf elektiĝis je novembro 2005, kaj kune kun la UN ŝia registaro laboras rekonstrui la landon.

Ekstera politiko

Liberio apartenas al la AKP-ŝtatoj, internacia organizaĵo de momente 77 nacioj el la regionoj Afriko, Karibio kaj la Pacifika Oceano.

Eksteraj ligiloj

greke http://www.worldpress.org/Africa/685.cfm greke http://havenworks.com/world/liberia greke http://www.travel-images.com/liberia.html greke http://www.liberiaseabreeze.com