Jubeo

En preĝejo, la jubeo estas tribuno kaj ŝtona aŭ ligna baraĵo, apartiganta la liturgia ĥorejo disde la navo. La nomo venas de la unua vorto de la latina esprimo « jube, domine, benedicere » (« degnu, Sinjoro, beni min ») kiun diris la leganto antaŭ la lecionoj de la matutino.

La jubeo de Charles Quint en Walcourt.

Arkitekturo kaj uzoj

La jubeo konsistas el tri elementoj : la tribuno (la jubeo ĝuste nomita), la baraĵo kaj la skulptita grupo de la krucumo.

Sur la tribuno, oni legis la evangelion kaj oni predikis (la predikejoj anstataŭis ilin por tiu uzo). Oni tie arigis la ĥoron. Portebla orgeno povis esti tie instalita antaŭ ol ĝeneraliĝis la fiksita orgeno, kiu plej ofte estas lokita super la unua spano de la navo.

La baraĵo celas apartigi la ĥorejon (rezervitan al la klerikoj kaj al la superaj senjoroj) disde la fideluloj, kiuj, pro ĝia esto, ne bone aŭ tute ne vidis la ĉefaltaron. Laŭ tio, ĝi similas al la ikonostazo de la orientaj kristanaj preĝejoj.

La krucumo de Jesuo superstaras la tribunon kaj estas ĝia ĉefa ornamaĵo, frontanta al fideluloj. La grandaj krucumitaj kristoj dirataj « hispanaj », kiujn oni trovas en multaj preĝejoj kontraŭ la norda aŭ suda muro de la navo, ofte venas de tiuj malmuntitaj jubeoj. La traboj konservitaj kun ties krucumo, post la detruo de la jubeoj, estas nun nomataj « glortrabo ».

Historio

Jubeo de la preĝejo Saint-Cunera en Rhenen, en Nederlando

La jubeoj aperis en Francio en la 12-a jc kun la kuniĝo de tri aparte antaŭekzistantaj elementoj : la glortrabo, la baraĵo kaj la aŭ la du ambonoj.

En la 16-a jc, la koncilio de Trento evoluigis la katolikan liturgion, responde al la sukceso de la Protestantaj Eklezioj. La ĥorejo ekde tiam devis esti videbla de la fideluloj, kio kondamnis la jubeojn. Dum la predikejoj anstataŭis ilin, ili estis aŭ alilokitaj aŭ detruitaj en la sekvantaj jarcentoj, kelkfoje malfrue en la 19-a jc. La regulo aplikiĝis en la paroĥaj preĝejoj kaj en la katedraloj, sed privataj kapeloj kapablis konservi tiun orginalan meblaron, kiel oni konstatas en Bretonio. Malgraŭ ilia malapero, plu ekzistas en multaj lokoj la spuroj de la loko de la traboj portintaj la jubeojn, eĉ ties alirebleco tra pordoj nun murfermitaj, en la masonaĵo de kolonoj enhavantaj ŝraŭbŝtuparon (Locronan/Lokorn - 29). La malnovaj ortodoksaj preĝejoj (ikonostazoj) kaj anglikanaj ĝenerale konservis siajn jubeojn.

• france Sakrala Bretonio : La jubeoj

• france Historio de la jubeo en Okcidento, "la okcidenta ikonostazo" de antaŭ 1054, de p. Lester Bundy, universitato de Denver

Jubeoj en Francio

En Francio restas nur tre malmultaj jubeoj, sed Bretonio konservis belan kolekton.

• preĝejo Saint-Étienne-du-Mont en Parizo
• preĝejo Notre-Dame en Arques-la-Bataille
• preĝejo Saint-Jacques-le-Majeur en Moulineaŭ
• preĝejo Sainte-Madeleine en Troyes
• preĝejo Saint-Julien-de-Brioude en Luyères (restaŭrata en Oktobro 2008)
• preĝejo à Villemaur-sur-Vanne - La Jubeo el skulptita ligno 1521 de la fratoj Thomas kaj Jacques Guyon
• baziliko Notre-Dame de l'Épine en L'Épine (Marne)
• preĝejo de Saint-Florentin
• preĝejo Saint-Pierre de Appoigny - (norde de Aŭerre)
• preĝejo de la Chaise-Dieu
• katedralo Sainte-Cécile de Albi
• katedralo Sainte-Marie de Auch
• katedralo de Limoges : movita al la fundo de la navo
• katedralo de Rodez : movita en la transepto
• pilgrima preĝejo de Benoite-Vaŭ (Meuse)
• malnova katedralo de Saint-Bertrand-de-Comminges
• baziliko Notre-Dame de Liesse
• malnova abatejo preĝejo de Nouaillé-Maupertuis (Vienne)
• malnova abatejo de Pontigny (Yonne)
• abatejo de Saint-Maximin
• katedralo de Noyon : restaĵoj de la jubeo restarigitaj en aneksaĵo
• preĝejo Saint-Pierre de Aire-sur-la-Lys : novgotika jubeo
• preĝejo de Brou en Bourg-en-Bresse konstruita de Marguerite d'Autriche.
• Protestanta preĝejo Saint-Pierre-le-Jeune en Strasbourg
• Protestanta preĝejo Saint-Pierre-le-Vieŭ en Strasbourg starigita en ĉ. 1530
• Protestanta preĝejo Saint-Thomas en Strasbourg
• malnova preĝejo Saint-Guillaume en Strasbourg
• malnova dominikana preĝejo en Guebwiller
• preĝejo de Rouffach: restas nur du ŝtuparaj turetoj
• preĝejo Saint-Géry en Cambrai skulptita de la fratoj Marsy (utilas kiel apogilo por la orgeno, ĉe la okcidenta enirejo de la preĝejo)

• 
  Jubeo de la preĝejo Saint-Étienne-du-Mont en Parizo
• 
  Jubeo de la preĝejo Sainte-Madeleine en Troyes

En Bretonio

• 
  Jubeo de la kapelo Saint-Nicolas de Priziac
• 
  Jubeo de la kapelo de Kerfons-en-Kerfaouës
• 
  Jubeo de la kapelo Sainte AVOYE
• 
  Jubeo de la kapelo Saint-Fiacre de Faouët
• 
  Jubeo (ou le chancel) de la kapelo Saint-Herbot

Kompletaj jubeoj aŭ solaj balustradoj :

• Chapelle Saint-Nicolas de Priziac
• Basilique Notre-Dame du Folgoët,
• chapelle ND de la Croix à Plélauff
• église de La Martyre
• chapelle Saint-Herbot en Plonévez-du-Faou
• église Saint-Yves de La Roche-Maurice
• chapelle de Lambader à Plouvorn
• église de Goulven
• chapelle St-Fiacre du Faouët
• chapelle Saint-Fiacre de Melrand
• église ND de Rochefort-en-Terre
• chapelle Ste-Avoye de Pluneret
• chapelle de Kerfons-en-Kerfaouës en Ploubezre
• chapelle St-Pabu de Saint-Guen
• église de Loc-Envel
• chapelle Notre-Dame-de-Berven à Plouzévédé
• chapelle de Locmaria en Belle-Isle-en-Terre
• Cathédrale Saint-Paul-Aurélien de Saint-Pol-de-Léon : le garde-corps du jubé (15-a jc) supprimé est intégré dans la tribune d'orgues de 1660.
• Lamballe, une partie subsistante de l'ancien jubé se trouve dans un transept
• église Sainte-Croix à Quimperlé : déplacé à l'entrée de la nef

En Belgio

Kelkaj belaj gotikaj-renesancaj specimenoj, same kiel multaj barokaj jubeoj starigitaj post la koncilio de Trente. En la urbo Bruges estas kvin preĝejoj, kiuj ankoraŭ havas sian jubeon

plustarantaj

• Louvain, collégiale Saint-Pierre
• Aarschot, collégiale
• Walcourt, basilique Saint-Materne (dû à Jean Mone)
• Tessenderlo, église paroissiale
• Lierre, collégiale Saint-Gommaire
• Tervuren, église paroissiale (déplacé à l'entrée de la nef)
• Tournai, cathédrale Notre-Dame de Tournai (par Corneille Floris)
• Tournai, église Saint-Quentin
• Wellen (Limbourg), église Saint-Jean-Baptiste
• Soignies, collégiale Saint-Vincent
• Binche, église Saint-Ursmer (déplacé à l'entrée de la nef)
• Braine-le-Comte, église paroissiale Saint-Géry
• Averbode, abbaye (l'arcade du centre a été supprimée)
• Gand, cathédrale Saint-Bavon]] (pas d'arcade au centre)
• Termonde, collégiale
• Bois-Seigneur-Isaac, église abbatiale (pas d'arcade au centre)
• Anvers, église Saint-Jacques
• Bruges
  • église Notre-Dame
  • cathédrale Saint-Sauveur (déplacé à l'entrée de la nef)
  • église Saint-Anne
  • église de la Potterie
  • église Saint-Jacques
• Westmalle, abbaye trappiste, néo-médiéval

démontés

• Chimay, la Trappe, jubé néogothique en bois, actuellement démonté
• Damme, église paroissiale (abîmé et dissimulé dans le sas d'entrée suite à la destruction de la nef)
• Mons, collégiale Sainte-Waudru (démonté). Les sculptures de Jacques Du Brœucq qui l'ornaient sont dispersées dans l'église

détruits

• Dixmude, église Saint-Jean, le plus beau, anéanti en 1914
• Lessines, église paroissiale, détruit en 1940-45
• Nieuport, église paroissiale, anéanti en 1914

En nederlando

• Rhenen, Sint-Cunerakerk
• Bois-le-Duc, cathédrale Saint-Jean: jubé vendu et remonté au Victoria & Albert Museum de Londres)
• Leermens (Groningen), église: conservé en partie
• Krewerd (Groningen), église paroissiale
• Klooster Ter Apel (Groningen)
• Holwierde (Groningen), jubé en bois
• Oosterend (Frise), église
• Amersfoort, Sint-Joriskerk
• Boxmeer: jubé déplacé
• Houthem-St. Gerlach: jubé déplacé
• Helvoirt: jubé vendu et remonté au Rijksmuseum d'Amsterdam

En Britio

Aldone al multaj kamparaj preĝejoj, iuj katedraloj konservis sian jubeon (rood screen)

• Canterbury
• Wells
• Gloucester
• Norwich
• Chester
• Manchester
• Londres, abbaye de Westminster
• St. Albans, ancienne abbaye
• Cambridge, Kings College chapel
• Stanton Harcourt, Oxfordshire: 13-a jc
• Trull, Somersetshire
• Attleborough, Norfolk
• Ranworth, Norfolk, St. Helen
• Southwold, Norfolk, St. Edmond church: jubé en bois peint
• Blythburg, Suffolk, Holy Trinity Church
• Barton Turf, Norfolk
• Bath, St. Johns, South Parade: néogothique
• Bridford, Devonshire
• Charlton-on-Otmoor, Oxfordshire, St. Mary
• Mullion, Cornwall, St. Mellanus church
• Buckingham, Ss Peter & Paul church: jubé néogothique en bois
• Moulton, Lincolnshire, All Saints church

En Germanio

Jubeo de la katedralo de Wechselburg

• Buttforde (Wittmund), Frise orientale, église Sainte-Marie (Marienkirche)
• Cleverns (Oestringen), Frise
• Cologne, église Saint-Pantaléon: déplacé à l'entrée de la nef
• Gelnhausen, église Sainte-Marie
• Halberstadt, cathédrale Saint-Étienne (Domkirche)
• Havelberg, ancienne abbaye prémontrée
• Hildesheim, jubé renaissance transféré vers 1960 de la cathédrale vers l'église Saint-Antoine
• Holtrop (Grossefehn), Basse-Saxe
• Lübeck, église Sainte-Marie
• Lübeck, cathédrale
• Magdebourg, cathédrale
• Marbourg, église Sainte-Élisabeth
• Maulbronn, église abbatiale
• Mayence, cathédrale Saint-Martin: fragments dispersés
• Meissen, cathédrale
• Naumbourg, cathédrale Saints-Pierre-et-Paul: seul sanctuaire à abriter deŭ jubés, l'un à l'ouest de la nef, l'autre à l'est.
• Nesse, Frise orientale
• Norden, Frise orientales
• Schortens (Oestringen), Frise, église Saint-Étienne (Stephans-Kirche)
• Tübingen, église Saint-Georges (Sankt Georg Kirche)
• Wechselburg, église abbatiale
• Wetzlar, Domkirche
• Vieŭ-Brisach, Stephansmünster (cathédrale Saint-Étienne)
• Xanten, cathédrale Saint-Victor

En Italio

• Albugnano, (Piémont), Abbaye de Vezzolano.

Aneksaĵoj

Rilataj artikoloj

• Kristana arkitekturo