Funkciteorio: Malsamoj inter versioj
| [nekontrolita versio] | [nekontrolita versio] |
Neniu resumo de redakto |
|||
| Linio 9: | Linio 9: | ||
=== Ĉefaj funkcioj === |
=== Ĉefaj funkcioj === |
||
{| border="0" style="border-collapse:collapse" align="right" |
{| border="0" style="border-collapse:collapse" align="right" |
||
|[[dosiero:FunktionstheorieNBn1.png|eta|320px|dekstre| |
|[[dosiero:FunktionstheorieNBn1.png|eta|320px|dekstre|La ĉefaj funkcioj kiel akordoj de la c-maĵora gamo]] |
||
|- |
|- |
||
|[[dosiero:FunktionstheorieNBn2.png|eta|320px|dekstre| |
|[[dosiero:FunktionstheorieNBn2.png|eta|320px|dekstre|La ĉefaj funkcioj kiel akordoj<br />de la harmonia a-minora gamo]] |
||
|} |
|} |
||
En la funkciteorio validas [[tonalo]], kiu montriĝas en certa tempospaco kiel ĉentra tonalo, kiel la [[toniko (muziko)|toniko]] (en la ŝtupoteorio: 1-a ŝtupo) de ĉi tiu parto. Al ĝi kuniĝas du pluaj ''ĉefaj funkcioj'', nome la najbaraj [[kvinto]]<nowiki /> puraj parencoj: la [[dominanto]] (supra kvinto, 5-a ŝtupo) kaj la [[subdominanto]] (kvarto respektive malsupra kvinto, 4-a ŝtupo). La funkcioj mem estas signataj en la funkciteorio per literoj, je kio [[maĵora]]j funkcioj havas majusklojn kaj [[minora]]j funkcioj minusklojn. |
|||
=== Flankaj funkcioj === |
|||
Alvenas je tio la ''flankaj funkcioj'', kiuj staras en [[trito|trita]] distanco al la ĉefaj funkcioj. Por la simbola prezentado de la flankaj funkcioj oni almetas literon post la ĉefajn funkciojn. |
|||
La flankaj funkcioj konsistas el jenaj tri grupoj: |
|||
{| border="0" style="border-collapse:collapse" align="right" |
|||
|[[dosiero:FunktionstheorieNBn3.png|eta|320px|dekstre|La paraleloj kiel akordoj de la C-maĵora tonalo]] |
|||
|- |
|||
|[[dosiero:FunktionstheorieNBn4.png|eta|320px|dekstre| La paraleloj kiel akordoj de la natura a-minora tonalo]] |
|||
|} |
|||
* la [[Paralelsono|paraleloj]] en ettrita distanco al la ĉefa funkcio<br />Ĉefaj funkcioj en maĵoro: paralelsono (minora) malsupren –Tp–, resp.<br />Ĉefa funkcio en minoro: paralelsono (maĵora) supren –tP– |
|||
* la [[kontraŭparalelo]]j en grandtrita distanco<br />Ĉefaj funkcioj en maĵoro: kontraŭparalelo (minora) supren –Tg–, resp.<br />Ĉefa funkcio en minoro: kontraŭparalelo (maĵora) malsupren –tG– |
|||
* la [[medianto]]j en grand- eŭ ettrita distanco supren aŭ malsupren, kiuj ne estas formeblaj el gam-apartenaj tonoj kaj estas atingataj per maĵorigo aŭ minorigo de la ĉefa aŭ flanka funkcio. |
|||
Ekzemploj por paraleloj: Tp en C-maĵoro ist a-Moll. tP in a-minoro estas C-maĵoro.<br /> |
|||
Ekzemploj por kontraŭparaleloj: Tg en C-maĵoro estas e-minoro. tG en a-minoro estas F-maĵoro .<br /> |
|||
Medianto estus E-maĵoro en C-maĵoro: TG (la flanka funkcio estas maĵorigita),<br /> alia e♭-minoro en c-minoro: tg (ĉefa kaj flanka funkcioj estas minorigitaj). |
|||
Minorigoj kaj maĵorigoj ekzistas ankaŭ por ĉiu ĉefa funkcio. Oni indikas ilin ĉiam per minuskloj resp. majuskloj (minorigita subdominanto en maĵora sistemo estas ekzemple indikata per s anstataŭ S). |
|||
==Vidu ankaŭ== |
==Vidu ankaŭ== |
||
Kiel registrite je 17:34, 4 jun. 2012
La funkci(o)teorio estas subfako de la muzikteorio kaj apartenas al la harmoniscienco. Ĝi priskribas la rilatojn inter la akordoj en maĵorminore tonala muziko. Hugo Riemann evoluis ĝin en 1893, Wilhelm Maler kaj Diether de la Motte larĝigis kaj profundigis ĝin.
Utilo
La funkciteorio servas al muzika analizo. Ofte aperantaj,sed ankaŭ nekutimaj harmoniaj sinsekvoj estas difineblaj kaj priskribeblaj sur ĝia bazo. Ĝi kondiĉigas je tio la aŭd-atendojn de certaj sinsekvoj de harmonioj (ekzemple kadencojn kaj sekvencojn). Ankaŭ la subdivido de pli longaj muzikpecoj estas analizebla per ĝia helpo.
La funkciteorio estas apklikebla je la harmoniaro de la muziko de baroko, de la klasiko kaj de la romantismo. Ankaŭ multaj rilatoj ene de ĵazo kaj popularmuziko estas kapteblaj per la funkciteorio. En la ĵazteorio tamen superregas la analizo laŭ la ŝtupoteorio kaj laŭ la akordogamo-teorio. Populara muzikliteraturo ofte uzas diversajn terminojn de la funkcia analizo kaj de la ŝtupoteorio samsignife. Ambaŭ sistemoj estas kutimaj modeloj por la priskribo de harmoniaj interligoj. Dependas de la kunteksto, kiun el ili oni preferas.
La funkcioj
Ĉefaj funkcioj
 |
 de la harmonia a-minora gamo |
En la funkciteorio validas tonalo, kiu montriĝas en certa tempospaco kiel ĉentra tonalo, kiel la toniko (en la ŝtupoteorio: 1-a ŝtupo) de ĉi tiu parto. Al ĝi kuniĝas du pluaj ĉefaj funkcioj, nome la najbaraj kvinto puraj parencoj: la dominanto (supra kvinto, 5-a ŝtupo) kaj la subdominanto (kvarto respektive malsupra kvinto, 4-a ŝtupo). La funkcioj mem estas signataj en la funkciteorio per literoj, je kio maĵoraj funkcioj havas majusklojn kaj minoraj funkcioj minusklojn.
Flankaj funkcioj
Alvenas je tio la flankaj funkcioj, kiuj staras en trita distanco al la ĉefaj funkcioj. Por la simbola prezentado de la flankaj funkcioj oni almetas literon post la ĉefajn funkciojn.
La flankaj funkcioj konsistas el jenaj tri grupoj:
 |
 |
- la paraleloj en ettrita distanco al la ĉefa funkcio
Ĉefaj funkcioj en maĵoro: paralelsono (minora) malsupren –Tp–, resp.
Ĉefa funkcio en minoro: paralelsono (maĵora) supren –tP– - la kontraŭparaleloj en grandtrita distanco
Ĉefaj funkcioj en maĵoro: kontraŭparalelo (minora) supren –Tg–, resp.
Ĉefa funkcio en minoro: kontraŭparalelo (maĵora) malsupren –tG– - la mediantoj en grand- eŭ ettrita distanco supren aŭ malsupren, kiuj ne estas formeblaj el gam-apartenaj tonoj kaj estas atingataj per maĵorigo aŭ minorigo de la ĉefa aŭ flanka funkcio.
Ekzemploj por paraleloj: Tp en C-maĵoro ist a-Moll. tP in a-minoro estas C-maĵoro.
Ekzemploj por kontraŭparaleloj: Tg en C-maĵoro estas e-minoro. tG en a-minoro estas F-maĵoro .
Medianto estus E-maĵoro en C-maĵoro: TG (la flanka funkcio estas maĵorigita),
alia e♭-minoro en c-minoro: tg (ĉefa kaj flanka funkcioj estas minorigitaj).
Minorigoj kaj maĵorigoj ekzistas ankaŭ por ĉiu ĉefa funkcio. Oni indikas ilin ĉiam per minuskloj resp. majuskloj (minorigita subdominanto en maĵora sistemo estas ekzemple indikata per s anstataŭ S).
Vidu ankaŭ
Literaturo
- Diether de la Motte: Harmonielehre. 13. Auflage. dtv, München 2004, ISBN 3-423-30166-X
- Erich Wolf: Harmonielehre. 6. Auflage. Breitkopf & Härtel, Wiesbaden 1972, ISBN 3-7651-0061-7
- Hermann Grabner: Harmonielehre, 2 Bde., Berlin 1944
- Hanno Hussong: Untersuchungen zu praktischen Harmonielehren seit 1945. Dissertation. Verlag dissertation.de – Verlag im Internet GmbH, Berlin 2005
- Wilhelm Maler: Beitrag zur Dur-/moll-tonalen Harmonielehre. 13. Auflage. Leuckart, München (1931) 1984, ISBN 3-920587-00-6
- Wolf Burbat: Die Harmonik des Jazz. Neuauflage. dtv, München 1998, ISBN 3-423-30140-6
- Richard Graf, Barrie Nettles: Die Akkord-Skalen-Theorie und Jazz-Harmonik. Advance Music, ISBN 3-89221-055-1