Holarktiso: Malsamoj inter versioj
| [kontrolita revizio] | [kontrolita revizio] |
Neniu resumo de redakto |
Neniu resumo de redakto |
||
| Linio 18: | Linio 18: | ||
La lupo (''Canis lupus'') troviĝas en granda variado de vivmedioj ekde tundro ĝis dezerto, kun diferencaj [[populacio]]j adaptitaj por ĉiu. Ĝia historia [[arealo]] ampleksas la tutan Holarkton, kvankam homaj agadoj kiel disvolviĝo kaj aktiva ekstermo estas forigintaj la specion ekde multo de ĝies teritorio. |
La lupo (''Canis lupus'') troviĝas en granda variado de vivmedioj ekde tundro ĝis dezerto, kun diferencaj [[populacio]]j adaptitaj por ĉiu. Ĝia historia [[arealo]] ampleksas la tutan Holarkton, kvankam homaj agadoj kiel disvolviĝo kaj aktiva ekstermo estas forigintaj la specion ekde multo de ĝies teritorio. |
||
[[Dosiero:Corvus corax map.jpg|thumb|250px|[[Arealo]] de la [[korako]], tipa holarkta specio.]] |
[[Dosiero:Corvus corax map.jpg|thumb|250px|[[Arealo]] de la [[korako]], tipa holarkta specio.]] |
||
La ruĝa vulpo (''Vulpes vulpes'') estas tre adaptaĝema [[karnomanĝulo]]. Ĝia arealo estas la plej granda el tiuj de ĉiuj tersupraĵaj karnovoroj. La ruĝa vulpo adaptiĝas al larĝa [[gamo]] de vivmedioj, inkluzive areoj kun intensa homa disvolviĝo. Kiel la lupo, ĝi disvastiĝis tra plejparto de la Holarkto, sed ĝi estas eskapinta ekstermon. |
La ruĝa vulpo (''Vulpes vulpes'') estas tre adaptaĝema [[karnomanĝulo]]. Ĝia arealo estas la plej granda el tiuj de ĉiuj tersupraĵaj karnovoroj. La ruĝa vulpo adaptiĝas al larĝa [[gamo]] de vivmedioj, inkluzive de areoj kun intensa homa disvolviĝo. Kiel la lupo, ĝi disvastiĝis tra plejparto de la Holarkto, sed ĝi estas eskapinta ekstermon. |
||
La gulo (''Gulo gulo'') estas granda membro el la [[musteledoj]] precipe vivanta en la [[Arkto|arktaj]] teritorioj kaj en [[tajgo]]j, kaj pli suden en [[Montaro|montaraj]] regionoj. Ĝi estas disvastigita en tiaj areoj tra Eŭrazio kaj Nordameriko. |
La gulo (''Gulo gulo'') estas granda membro el la [[musteledoj]] precipe vivanta en la [[Arkto|arktaj]] teritorioj kaj en [[tajgo]]j, kaj pli suden en [[Montaro|montaraj]] regionoj. Ĝi estas disvastigita en tiaj areoj tra Eŭrazio kaj Nordameriko. |
||
| Linio 27: | Linio 27: | ||
La boaco (''Rangifer tarandus'') troviĝas en tundroj kaj tajgoj de la nordaj partoj de la Holarkto. En Eŭrazio la besto estas [[Aldomigo|aldomigita]]. Ĝi konstituas plurajn [[subspecio]]jn, kiuj estas adaptitaj al diferencaj vivmedioj kaj geografiaj areoj. |
La boaco (''Rangifer tarandus'') troviĝas en tundroj kaj tajgoj de la nordaj partoj de la Holarkto. En Eŭrazio la besto estas [[Aldomigo|aldomigita]]. Ĝi konstituas plurajn [[subspecio]]jn, kiuj estas adaptitaj al diferencaj vivmedioj kaj geografiaj areoj. |
||
La korako (''[[Korako|Corvus corax]]'') estas la plej larĝe disvastiĝita el la [[korvedoj]], kaj unu el la plej grandaj. Ĝi estas trovita en variado de vivmedioj, sed primare en [[Arbaro|arbaraj]] nordaj areoj. La korako estas pruvinta havi grandan adaptiĝemon al homaj |
La korako (''[[Korako|Corvus corax]]'') estas la plej larĝe disvastiĝita el la [[korvedoj]], kaj unu el la plej grandaj. Ĝi estas trovita en variado de vivmedioj, sed primare en [[Arbaro|arbaraj]] nordaj areoj. La korako estas pruvinta havi grandan adaptiĝemon al homaj vivejoj. Ĝia disvastiĝo do ampleksas plejparton de la Holarkto. |
||
== Origino == |
== Origino == |
||
Pluraj [[biomo]]j, kaj la bestaj kaj [[Planta komunumo|plantaj komunumoj]] kiuj dependas de ili, estas trovataj transe pluraj [[kontinento]]j en grandaj partoj de tiu [[ekozono]]. La kontinueco de tiuj makro[[Ekologia sistemo|ekosistemoj]] rezultas el la komuna [[Glaciepoko|glaciepoka]] [[historio]] de tiu vastega teritorio. Dum la [[Plejstoceno]], tiuj areoj estis submetataj al ripetaj glaciiĝoj. Glacikovraĵoj plivastiĝis, forbalaante la vivon de la tersupraĵo kaj metamorfozante ĝian topografion. Dum la glaciiĝoj, [[specio]]j postvivis en [[Relikvo|rifuĝejoj]], malgrandaj areoj kiuj konservis aptan klimaton danke al loka [[geografio]]. Tiuj rifuĝejoj estas supozataj troviĝi unue en sudaj regionoj, sed iuj [[Genetiko|genetikaj]] kaj [[Paleontologio|paleontologiaj]] pruvoj indikas la ekzistadon de kromaj ŝirmitaj [[areo]]j de la [[nordo]] <ref> Stewart, J.R. and A.M. Lister 2001 ,608-613 </ref>. |
Pluraj [[biomo]]j, kaj la bestaj kaj [[Planta komunumo|plantaj komunumoj]] kiuj dependas de ili, estas trovataj transe pluraj [[kontinento]]j en grandaj partoj de tiu [[ekozono]]. La kontinueco de tiuj makro[[Ekologia sistemo|ekosistemoj]] rezultas el la komuna [[Glaciepoko|glaciepoka]] [[historio]] de tiu vastega teritorio. Dum la [[Plejstoceno]], tiuj areoj estis submetataj al ripetaj glaciiĝoj. Glacikovraĵoj plivastiĝis, forbalaante la vivon de la tersupraĵo kaj metamorfozante ĝian topografion. Dum la glaciiĝoj, [[specio]]j postvivis en [[Relikvo|rifuĝejoj]], malgrandaj areoj kiuj konservis aptan klimaton danke al loka [[geografio]]. Tiuj rifuĝejoj estas supozataj troviĝi unue en sudaj regionoj, sed iuj [[Genetiko|genetikaj]] kaj [[Paleontologio|paleontologiaj]] pruvoj indikas la ekzistadon de kromaj ŝirmitaj [[areo]]j de la [[nordo]] <ref> Stewart, J.R. and A.M. Lister 2001 ,608-613 </ref>. |
||
Kie ajn tiuj areoj estas trovitaj, ili estas estiĝintaj fontoj de [[populacio]]j dum interglacialoj <ref> Taberlet, P. e.a. 2002 </ref>. Kiam la [[glaĉero]]j retiriĝis, plantoj kaj bestoj rapide disvastiĝis en la nove malfermitajn areojn. Diferencaj [[taksono]]j diference reagis al tiuj rapide ŝanĝantaj cirkonstancoj. Arbospecioj disvastiĝis ekde |
Kie ajn tiuj areoj estas trovitaj, ili estas estiĝintaj fontoj de [[populacio]]j dum interglacialoj <ref> Taberlet, P. e.a. 2002 </ref>. Kiam la [[glaĉero]]j retiriĝis, plantoj kaj bestoj rapide disvastiĝis en la nove malfermitajn areojn. Diferencaj [[taksono]]j diference reagis al tiuj rapide ŝanĝantaj cirkonstancoj. Arbospecioj disvastiĝis ekde rifuĝejoj dum interglacialoj, sed laŭ diversaj [[Modelo (abstrakto)|modeloj]], kun malsamaj arboj dominante dum malsamaj periodoj <ref> Taberlet, P. e.a. 2002 </ref>. [[Insektoj]], aliflanke, forŝovis siajn arealojn samtempe kun la klimato, tre altgrade persistante en kunteniĝo de specioj dum la epoko <ref> Coope, G. R. e.a. 1994 </ref>. Ilia altgrada moviĝemo al ili permesis moviĝi kiam la glaĉeroj progresis aŭ regresis, konservante ekvivalentan vivmedion spite al klimatj fluktuaĵoj. Malgraŭ ilia ŝajna manko de moviĝemo, ankaŭ plantoj sukcese kolonigis novajn areojn. Studaĵoj pri [[Fosilio|fosilia]] [[poleno]] indikas la [[Arbo|arban]] rekolonigon de tiuj terenoj je [[Eksponenta funkcio|eksponenciala]] rapideco. <ref> Bennet K. D. e.a. 1986, 523-531 </ref>. [[Mamuloj]] rekoloniigis je ŝanĝeblaj rapidecoj. Brunaj ursoj, ekzemple, rapidi moviĝis ekde rifuĝejoj kiam la glaĉeroj retiriĝis, estiĝante unu el la unuaj grandaj mamuloj kiu rekoloniigis la teron <ref> Sommer, R. S. & N. Benecke 2005, 156-164 </ref>. La lasta glaciepoko finiĝis antaŭ ĉirkaŭ 10 000 jaroj, el kio rezultis la nuntempa [[distribuo]] de la ekoregionoj. |
||
== Endanĝerigoj == |
== Endanĝerigoj == |
||
Kiel registrite je 07:52, 29 aŭg. 2012
La Holarkta ekozono aŭ Holarkto[1] estas biogeografia koncepto arigante la Palearktan kaj la Nearktan ekozonojn. La ekozono tute ne estas arkta laŭ la ĝenerala kaj nuntempa geografia signifo. Ĝi kovras Nordamerikon, Nordafrikon kune kun Saharo, kaj Eŭrazion norde de Himalajo. Ĝenerale ĝi rilatas al teritorioj de la tersupraĵo norde de la Tropiko de Kankro. Ĝi estas partigita en variadon de ekoregionoj. Certa taksono, ĉu de planto ĉu de besto, estas nomata holarkta [2] se ĝi originas el tiu ekozono.
Ĉefaj biomoj
La biomotipo kiun oni trovas en difinita areo dependas de la latitudo kaj de la loka geografio. En la alta nordo, zono de arkta tundro ĉirkaŭas la marbordon de la Arkta oceano. La grundo sub tiu teritorio estas ĉiamfrosto. En tiuj malfacilaj kreskadcirkonstancoj, malmultaj plantoj povas postvivi. Sude de la tundro, transe Nordameriko kaj Eŭrazio, la tajgo etendiĝas. Tiu ĉi karakteriziĝas je koniferarbaro. Suden ekde tie ĉi, la biomoj iĝas pli diversaj. Kelkaj areoj kovriĝas kun klimate mezvarmaj prerioj aŭ stepoj, dum aliaj portas mezvarmajn foliajn kaj miksajn arbarojn. La suda parto de la Holarkto ĝislimas la dezerton kiu estas dominata de plantoj kaj bestoj akomodiĝantaj al la sekaj cirkonstancoj [3].
Specioj kun holarkta disvastiĝo
.png)
Diverseco de bestspecioj estas disvastigita transe kontinentoj tra granda parto de la Holarkto. Iuj de ili inkluzivis la brunan urson, la lupon, la ruĝan vulpon, la gulon, la alkon, la boacon kaj la korakon.
La bruna urso (Ursus arctos) vivas en montaraj kaj duonmalfermaj areoj tra la Holarkto. Iam ĝi okupis multe pli grandajn areojn, sed estas forpelita kaŭze de homa disvolviĝo kaj rezultanta habitatfragmentiĝo. Nuntempe ĝi nur troviĝas en restantaj sovaĵejoj.
La lupo (Canis lupus) troviĝas en granda variado de vivmedioj ekde tundro ĝis dezerto, kun diferencaj populacioj adaptitaj por ĉiu. Ĝia historia arealo ampleksas la tutan Holarkton, kvankam homaj agadoj kiel disvolviĝo kaj aktiva ekstermo estas forigintaj la specion ekde multo de ĝies teritorio.
La ruĝa vulpo (Vulpes vulpes) estas tre adaptaĝema karnomanĝulo. Ĝia arealo estas la plej granda el tiuj de ĉiuj tersupraĵaj karnovoroj. La ruĝa vulpo adaptiĝas al larĝa gamo de vivmedioj, inkluzive de areoj kun intensa homa disvolviĝo. Kiel la lupo, ĝi disvastiĝis tra plejparto de la Holarkto, sed ĝi estas eskapinta ekstermon.
La gulo (Gulo gulo) estas granda membro el la musteledoj precipe vivanta en la arktaj teritorioj kaj en tajgoj, kaj pli suden en montaraj regionoj. Ĝi estas disvastigita en tiaj areoj tra Eŭrazio kaj Nordameriko.
La alko (Alces alces) estas la plej granda membro el la cervedoj. Ĝi troviĝas tra plejparto de la tajgo ekde Skandinavujo tra Eŭrazio kaj ĝis Nordameriko. En iuj areoj ĝi puŝas suden en la foliarbaron.
.svg)
La boaco (Rangifer tarandus) troviĝas en tundroj kaj tajgoj de la nordaj partoj de la Holarkto. En Eŭrazio la besto estas aldomigita. Ĝi konstituas plurajn subspeciojn, kiuj estas adaptitaj al diferencaj vivmedioj kaj geografiaj areoj.
La korako (Corvus corax) estas la plej larĝe disvastiĝita el la korvedoj, kaj unu el la plej grandaj. Ĝi estas trovita en variado de vivmedioj, sed primare en arbaraj nordaj areoj. La korako estas pruvinta havi grandan adaptiĝemon al homaj vivejoj. Ĝia disvastiĝo do ampleksas plejparton de la Holarkto.
Origino
Pluraj biomoj, kaj la bestaj kaj plantaj komunumoj kiuj dependas de ili, estas trovataj transe pluraj kontinentoj en grandaj partoj de tiu ekozono. La kontinueco de tiuj makroekosistemoj rezultas el la komuna glaciepoka historio de tiu vastega teritorio. Dum la Plejstoceno, tiuj areoj estis submetataj al ripetaj glaciiĝoj. Glacikovraĵoj plivastiĝis, forbalaante la vivon de la tersupraĵo kaj metamorfozante ĝian topografion. Dum la glaciiĝoj, specioj postvivis en rifuĝejoj, malgrandaj areoj kiuj konservis aptan klimaton danke al loka geografio. Tiuj rifuĝejoj estas supozataj troviĝi unue en sudaj regionoj, sed iuj genetikaj kaj paleontologiaj pruvoj indikas la ekzistadon de kromaj ŝirmitaj areoj de la nordo [4].
Kie ajn tiuj areoj estas trovitaj, ili estas estiĝintaj fontoj de populacioj dum interglacialoj [5]. Kiam la glaĉeroj retiriĝis, plantoj kaj bestoj rapide disvastiĝis en la nove malfermitajn areojn. Diferencaj taksonoj diference reagis al tiuj rapide ŝanĝantaj cirkonstancoj. Arbospecioj disvastiĝis ekde rifuĝejoj dum interglacialoj, sed laŭ diversaj modeloj, kun malsamaj arboj dominante dum malsamaj periodoj [6]. Insektoj, aliflanke, forŝovis siajn arealojn samtempe kun la klimato, tre altgrade persistante en kunteniĝo de specioj dum la epoko [7]. Ilia altgrada moviĝemo al ili permesis moviĝi kiam la glaĉeroj progresis aŭ regresis, konservante ekvivalentan vivmedion spite al klimatj fluktuaĵoj. Malgraŭ ilia ŝajna manko de moviĝemo, ankaŭ plantoj sukcese kolonigis novajn areojn. Studaĵoj pri fosilia poleno indikas la arban rekolonigon de tiuj terenoj je eksponenciala rapideco. [8]. Mamuloj rekoloniigis je ŝanĝeblaj rapidecoj. Brunaj ursoj, ekzemple, rapidi moviĝis ekde rifuĝejoj kiam la glaĉeroj retiriĝis, estiĝante unu el la unuaj grandaj mamuloj kiu rekoloniigis la teron [9]. La lasta glaciepoko finiĝis antaŭ ĉirkaŭ 10 000 jaroj, el kio rezultis la nuntempa distribuo de la ekoregionoj.
Endanĝerigoj
Ĉar la Holarkto estas enorma areego, ĝi estas submetata al mondskalaj mediaj problemoj. La primaraj minacoj tra la ekozono rezultas el tutmonda varmiĝo kaj habitatfragmentiĝo. La transa precipe gravas en la nordo, kie la ekosistemoj estas adaptitaj al la malvarmo. La dua pli observiĝas en la sudo, kie disvolviĝo superas.
Tutmonda varmiĝo estas minaco por la tutaĵo de la ekosistemoj de la tero, sed ĝi estas pli tuja minaco por tiuj trovitaj ĉe malvarmaj klimatoj. La komunumoj de specioj kiuj vivas je tiuj latitudoj estas adaptitaj al la malvarmo. Tiel, ĉiu signifika varmiĝo povas perturbi la ekvilibron. Ekzemple, insektoj penas por postvivi la malvarmajn vintrojn kiuj estas tipikaj en la tajgo. Multoj ne sukcesas en tiu, precipe dum tre severaj vintroj. Tamen, freŝdate la vintroj pli varme estas fariĝantaj, kaj tiu havas drastan efikon sur la arbaro. Vintra mortokvanto de iuj insektoj draste malkreskis, permesante al la populacio de ĉiam pligrandiĝi dum la sinsekvaj jaroj. En iuj areoj la efikoj grave estas estiĝintaj. Membro de la arboŝelkoleopteroj (subfamilio Scolytinae) sukcesis en la detruo de naŭdek pocentoj de la piceaj arboj de la Kenai-duoninsulo (Alasko); tiun oni imputas al serio de neordinare varmaj jaroj ekde 1987 [10]. En tiu ĉi okazo, enlanda specio estas kaŭzinta masivan perturbon de vivloko kiel rezulto de klimata ŝanĝo. Pli varmaj temperaturoj povas permisi al damaĝspecioj de pligrandigi siajn arealojn, moviĝante en biotopojn kiuj antaŭe estis netaŭgaj. Studaĵoj pri potencaj areoj por pululoj de arboŝelkoleopteroj indikas ke, tuj kiam la klimato forŝoviĝas, tiuj koleopteroj disvastiĝos al pli nordaj kaj pli altaj regionoj ol tiujn kiujn ili antaŭe afekciis [11]. Kun pli varmaj temperaturoj, insektaj atakoj estiĝos pli grava problemo tra la nordaj partoj de la Holarkto.
Alia potenca efiko de tutmonda varmiĝo sur nordaj ekosistemoj estas la fandiĝo de la multjare frostiĝinta tero. Tiu povas signifike efiki sur la plantaj komunumoj kiuj estas adaptitaj al la frostiĝinta grundo, kaj ankaŭ havas implikaĵojn por plia klimata ŝanĝo. Kiam la ĉiamfrosto fandiĝas, ĉiuj arboj kreskante sur ĝi povas morti, kaj la tajgo enmarĉiĝas. En la ekstrema nordo, arbustoj kaj arbedoj poste povas transpreni tiun kiu antaŭe estis tundro. La precizaj efikoj dependas de la fakto ĉu la akvo kiu estis enfermita, povas dreniĝi aŭ ne. En ĉiu okazo, la vivloko ŝanĝigos. Fandiĝanta ĉiamfrosto povas plirapidigi klimatan ŝanĝon estontece. Ene de la multjare frostiĝinta tero, grandaj kvantoj de karbono estas enfermitaj. Se tiu grundo fandiĝas, la karbono povas esti liberigita en la aeron aŭ kiel karbondioksido aŭ kiel metano. Ambaŭ tiuj ĉi estas forcejaj gasoj [12].
Habitatfragmentiĝo minacas grandan variadon da vivejoj tra la mondo, kaj la Holarkto ne estas escepto. Fragmentiĝo havas variadon da negativaj efikoj sur populacioj. Ĉar populacioj iĝas detranĉitaj, ilia genetika diverseco suferas kaj ili iĝas vundeblaj rilate abruptaj katastrofoj kaj formorto. Dum la nordaj partoj de la Holarkto prezentas iujn el la plej vastaj sovaĝejaj areoj kiuj postrestas sur la tero, la sudaj partoj estas tre disvolviĝintaj je iuj lokoj. Tiu ekozono ampleksas plimulton de la evoluintaj landoj, inkluzive Usono kaj la landoj de Okcidenta Eŭropo. Mezvarmaj arbaroj estis la primara ekosistemo en multaj el la plej evoluintaj areoj nuntempe. Tiuj areoj nuntempe estas uzataj por intensa agrikulturo aŭ estas iĝintaj urbanizadaj. Ĉar areoj estas disvolviĝitaj por agrikulturaj uzadoj kaj homa okupado, naturaj vivlokoj plejparte estas iĝintaj limigitaj al areoj konsiderataj netaŭgaj por homa uzado, kiel deklivoj aŭ rokaj areoj. Tiu modelo de disvolviĝo limigas la eblecoj de bestoj, precipe de la grandaj, por migri.
Naturprotektaj agadoj
La endanĝerigoj pri la Holarkto ne estas sen esti rimarkitaj. Multaj strebadoj estas faritaj por mildigi tiujn minacojn, esperante la konservadon de la biodiverseco de la teritorio. Internaciaj konvencioj por kontraŭbatali la tutmondan varmiĝon povas helpi por malpliigi la efikojn de klimata ŝanĝo sur tiu areo. Samtempe oni estas penanta kontraŭagi habitatfragmentiĝon, kaj je loka, kaj je ekozona skaloj.
Konkludoj
La Holarkto reprezentas grandegan areon, konsistante el variado de vivmedioj. Tiuj ĉi estas diversaj, sed havas iujn kolektivajn trajtojn kiuj etendiĝas trans la kontinentoj. Ankaŭ multaj samaj plantaj kaj bestaj specioj estas trovitaj trans kontinentoj. Tiuj similecoj rezultas el la komuna glaciepoka historio de tiuj teritorioj. Habitatfragmentiĝon kaj tutmondan varmiĝon prirespondas de multaj minacoj de tiuj ekosistemoj, sed oni agadas celante mildigi tiujn endanĝerigojn.
Vidu ankaŭ
Notoj
- ↑ Tute ne temas pri arkta regiono, konsekvence nek pri Tut-arkta regiono ĉar la ekozono enhavas ankaŭ vastegajn mezvarmajn, mediterananeajn, eĉ varm-dezertajn partojn; tial rekonebla transskribo de la jam internacia termino ŝajnas la plej akceptinda traduko por ne krei konfuzojn pri ties signifo. Tio kio jam estas internacia inter fakuloj, restu evidente prefere tiele. Eble pli preferinda Esperanta termino, ol tiu ĉi-supre proponita, estus "Holarktiso", do senpere derivita de la latina nomo Holarctis.
- ↑ Da Lage, Antoine & Georges Métailié e.a. 2000 : Dictionnaire de biogéographie végétale, CNRS Éditions, Paris, 580 p., p. 269-270, ISBN 2-271-05816-3 france
Holarctique (adj.) 1) Qualifie le territoire phytogéographique ou floristique correspondant à l' Holarctis. 2) Se dit de la flore (ou de faune) ou plus particulièrement d’un taxon, propre à toute cette partie du globe ou qui en est originaire. 3) Dans une flore donnée, se dit de l’élément constitué par de tels taxons. 4) Se dit de l’aire de tels taxons.
[ Holarkta ( adjektivo ) 1) Indikas la fitogeografian aŭ la flaŭran teritorion respondanta al la Holarctis. 2) Diriĝas pri la flaŭro (aŭ la faŭno) aŭ speciale pri taksono ĉeestanta en tuta tiu parto de la mondo aŭ kiu estas origina de tie. 3) En difinita flaŭro, diriĝas pri la elemento konstituita de tiaj taksonoj. 4) Diriĝas pri la arealo de tiaj taksonoj. ] - ↑ Schultz, J. 2007
- ↑ Stewart, J.R. and A.M. Lister 2001 ,608-613
- ↑ Taberlet, P. e.a. 2002
- ↑ Taberlet, P. e.a. 2002
- ↑ Coope, G. R. e.a. 1994
- ↑ Bennet K. D. e.a. 1986, 523-531
- ↑ Sommer, R. S. & N. Benecke 2005, 156-164
- ↑ Logan, J. e.a. 2003, 1:3:130-137
- ↑ angle Williams, D. W. A. M. & Liebhold, A.M. 2002 : Climate change and the outbreak ranges of two North American bark beetles. Agricultural and Forest Entomology 4:2:87–99
- ↑ angle Stokstad, E. 2004 : Defrosting the Carbon Freezer of the North. Science 304:5677:1618-1620
Bibliografio
- angle Bennet K. D.; J.H. Lawton; A. Gibbs ; M.H. Williamson; M.W. Holdgate; W.D. Hamilton; G.R. Conway 1986 : The Rate of Spread and Population in Increase of Forest Trees During the Postglacial [and Discussion]. Philosophical Transactions of the Royal Society of London. Series B, Biological Sciences 314:1167:523-531.
- angle Coope, G. R. & A. S. Wilkins 1994 : The Response of Insect Faunas to Glacial-Interglacial Climatic Fluctuations [and Discussion] (in Historical Perspective). Philosophical Transactions: Biological Sciences, 344:1307:19-26.
- angle Logan, J. A.; J. Régnière; J. A. Powell. 2003 : Assessing the Impacts of Global Warming on Forest Pest Dynamics (in Reviews). Frontiers in Ecology and the Environment 1:3:130-137.
- angle Paquet, P. C.; Noss, R.F.; Quigley, H.B.; Hornocker, M.G.; Merrill, T. 1996: Conservation Biology and Carnivore Conservation in the Rocky Mountains. In: Large Carnivore Conservation in the Rocky Mountains of the United States and Canada. Conservation Biology, 10:4, 949-963.
- angle Rodriguez, J; Hortal J.; Nieto M. 2006: An evaluation of the influence of environment and biogeography on community structure: the case of Holarctic mammals. Journal of Biogeography, Vol. 33:2, 291-303.
- angle Schultz, J. 2007 : The Ecozones of the World. Translated by B. Ahnert. Second Edition. Springer Verlag, The Netherlands.
- angle Sommer, R. S. & N. Benecke 2005 : The recolonization of Europe by brown bears Ursus arctos Linnaeus, 1758 after the Last Glacial Maximum. Mammal Review 35:2:156-164.
- angle Stewart, J.R. and Lister, A.M. 2001 : Cryptic northern refugia and the origins of the modern biota. Trends in Ecology and Evolution 16:11, 608-613.
- angle Taberlet, P. and R. Cheddadi 2002 : Quaternary Refugia and Persistence of Biodiversity (in Science's Compass; Perspectives). Science, New Series 297:5589:2009-2010.
Eksteraj ligiloj
- angle Yellowstone to Yukon Conservation Initiative. Updated 2006. Accessed December 2007.
- angle United Nations Framework Convention on Climate Change. Accessed December 2007.
