Superkonduktiveco: Malsamoj inter versioj

[kontrolita revizio]

← Iru al antaŭa ŝanĝo Iru al sekvanta ŝanĝo →

Enhavo forigita Enhavo aldonita

Enteksta

Kiel registrite je 20:44, 7 nov. 2012

Nesolvitaj problemoj de fiziko
Alt-temperaturaj superkonduktiloj:Kial iuj materialoj montras superkonduktivecon je temperaturoj pli altaj ol 50 K?

Konduto de varmokapacito (c_v, blua) kaj elektra rezistivo (ρ, verda) laŭ la temperaturo pri superkonduktanto, sen ekstera magneta indukdenso.

Forpelo de magneta fluksolinoj aŭ ne, dependante ĉu la temperaturo estas malpli aŭ pli alta ol la krita (sojla) temperaturo T_c.

Elektraj kabloj por akceliloj je CERN: supre - nesuperkonduktantaj kabloj por LEP; malsupre - superkonduktantaj kabloj por la Granda Koliziigilo de Hadronoj (LHC).

Superkonduktiveco estas treege granda konduktiveco (tuta malapero de la elektra rezistanco) de certaj substancoj proksime de la nulpunkto de la absoluta temperaturskalo, sub iu difinita temperatura grado. Tiu grado plej ofte estas sub –253 °C (20 K). La superkonduktivecon forigas forta magneta kampo eĉ sub la limvaloro.

La superkonduktivecon (de hidrargo) malkovris la nederlanda fizikisto Heike Kamerlingh Onnes en 1911. Similajn proprecojn havas pluaj 25 kemiaj elementoj kaj miloj da kemiaj kombinaĵoj. Unu el ili estas YBaCuO. Aliaj materaloj havas - ĉe temperaturo tre proksima al la absoluta nulo - normalan konduktivecon.

La superkonduktivaj materialoj (nomitaj superkonduktantoj) estas perfektaj diamagnetoj: ili povas malhelpi penetron de ekstera magneta kampo en internon de la materialo: la t.n. molaj superkonduktiloj (tipo I) tute ĝis sojla limvaloro de la ekstera magneta kampo, dum la t.n. malmolaj superkonduktiloj (tipo II) forpelas el si la eksteran magnetan kampon ĝis unua sojla limvaloro, kaj parte forbaras la eksteran magnetan kampon inter la unua kaj dua sojla limvaloro. La malmolaj superkonduktiloj ofte tenas la superkonduktivecon eĉ en forta magneta kampo, pro siaj altaj duaj limvaloroj.

En 1986–87 evidentiĝis, ke kelkaj malmolaj superkonduktiloj tenadas la superkonduktivecon eĉ ĉe temperaturo 98 K, oni malkovris superkonduktivajn kombinaĵojn ĉe 134 kaj 127 K. Ĉe tiu temperaturo la superkonduktilo entenas kuprajn kaj oksigenajn atomojn ordigitajn en ĉenoj aŭ ebenoj de la kristalkrado. Iliaj proprecoj estas anizotropaj, tio estas: ili dependas de la direkto de la kurento kaj la magneta kampo rilate la atomajn ebenojn kaj ĉenojn.

Tiuj alt-temperaturaj superkonduktiloj estas ceramikaĵoj, kies proprecojn influas la oksigen-enteno. Ĉar la ceramik-oksidoj estas teneblaj en superkonduktiva stato per pli malmultekoste produktebla likva nitrogeno, tial ili estas tre gravaj el ekonomia vidpunkto. Ilia malavantaĝo estas la rigideco, kelkfoje nestabileco, surfaca malpuriĝo.

Oni uzas superkonduktivajn materialojn en kuracistaj bildomontraj aparatoj, magnetaj energirezervejoj, generatoroj, transformatoroj ktp.

Eksteraj ligiloj

Ĉi tiu artikolo legita esperante ĉe YouTube

Superkonduktiveco en la Vikimedia Komunejo (Multrimedaj datumoj)
Kategorio Superkonduktiveco en la Vikimedia Komunejo (Multrimedaj datumoj)

Ŝablono:LigoElstara

@@ Linio 1: / Linio 1: @@
 {{Ne solvita|fiziko|Alt-temperaturaj superkonduktiloj:Kial iuj materialoj montras superkonduktivecon je temperaturoj pli altaj ol 50 [[Kelvino|K]]?}}
-[[Dosiero:Meissner effect p1390048.jpg|thumb|180px|[[Magneto]] fluganta super [[alta-temperatura superkonduktaĵo]], malvarmigata pern [[likva azoto]].]]
+[[Dosiero:Meissner effect p1390048.jpg|thumb|180px|[[Magneto]] fluganta super [[alta-temperatura superkonduktanto]], malvarmigata per [[likva azoto]], la kurentoj en la superkonduktanto agas kiel alia magneto forpelante la unua.]]
 [[Dosiero:Magnet 4.jpg|thumb|180px|<!-- _Namagnesowany_ objekto (filozofio) [[_lewitacja_ (tekniko)|_lewituje_]] _nad_ _nadprzewodnikiem_ _schłodzonym_ do -200&nbsp;°C -->]]
 [[Dosiero:Supraleitung.jpg|thumb|180px|<!-- In _diesem_ _Fall_ _schwebt_ _ein_ _keramischer_ _Hochtemperatursupraleiter_ _über_ _einem_ Magneta bendo, _wie_ es aLS _Haftband_ an _Kühlschränken_ _benutzt_ _wird_. -->]]
-[[Dosiero:Cvandrhovst.png|thumb|180px|<!-- Konduto de varma kapacito (c<sub>v</sub>, blua) kaj rezisteco (ρ, verda) je la superkonduktanta faza trairo -->]]
+[[Dosiero:Cvandrhovst.png|thumb|180px|Konduto de [[varmokapacito]] (c<sub>v</sub>, blua) kaj [[elektra rezistanco|elektra rezistivo]] (ρ, verda) laŭ la temperaturo pri superkonduktanto, sen ekstera [[magneta indukdenso]].]]
-[[Dosiero:EXPULSION.png|thumb|180px|<!-- _Expulsión_ _del_ _campo_ _magnético_. -->]]
+[[Dosiero:EXPULSION.png|thumb|180px|Forpelo de magneta fluksolinoj aŭ ne, dependante ĉu la temperaturo estas malpli aŭ pli alta ol la krita (sojla) temperaturo T<sub>c</sub>. <!-- _Expulsión_ _del_ _campo_ _magnético_. -->]]
-[[Dosiero:Calor específico y resistividad de superconductores (es).png|thumb|180px]]
+<!--[[Dosiero:Calor específico y resistividad de superconductores (es).png|thumb|180px]]-->
 [[Dosiero:CERN-cables-p1030764.jpg|thumb|180px|Elektraj kabloj por akceliloj je [[CERN]]: supre - nesuperkonduktantaj kabloj por [[LEP]]; malsupre - superkonduktantaj kabloj por la [[Granda Koliziigilo de Hadronoj]] (LHC).]]
-'''Superkonduktiveco''' estas treege granda [[konduktiveco]] (tuta malapero de la elektra rezisteco) de certaj substancoj proksime de la nulpunkto de la absoluta temperaturskalo, sub iu difinita temperatura grado. Tiu grado plej ofte estas sub –253&nbsp;°C (20 K). La superkonduktivecon forigas forta magneta kampo eĉ sub la limvaloro.
+'''Superkonduktiveco''' estas treege granda [[konduktiveco]] (tuta malapero de la [[elektra rezistanco]]) de certaj substancoj proksime de la nulpunkto de la absoluta temperaturskalo, sub iu difinita temperatura grado. Tiu grado plej ofte estas sub –253&nbsp;°C (20 K). La superkonduktivecon forigas forta magneta kampo eĉ sub la limvaloro.
-La superkonduktivecon (de hidrargo) malkovris la nederlanda fizikisto [[Heike Kamerlingh Onnes]] en 1911. Similajn proprecojn havas pluaj 25 kemiaj elementoj kaj miloj da kemiaj kombinaĵoj. Unu el ili estas [[YBaCuO]]. Aliaj materaloj havas - ĉe temperaturo tre proksima al la absoluta nulo - normalan konduktivecon.
+La superkonduktivecon (de [[hidrargo]]) malkovris la nederlanda fizikisto [[Heike Kamerlingh Onnes]] en 1911. Similajn proprecojn havas pluaj 25 kemiaj elementoj kaj miloj da kemiaj kombinaĵoj. Unu el ili estas [[YBaCuO]]. Aliaj materaloj havas - ĉe temperaturo tre proksima al la absoluta nulo - normalan konduktivecon.
-La superkonduktivaj materialoj estas perfektaj diamagnetoj: ili povas malhelpi penetron de ekstera magneta kampo en internon de la materialo. La t.n. molaj superkonduktiloj tute, dum la t.n. malmolaj superkonduktiloj parte forbaras el si la eksteran magnetan kampon, kiu estas pli malforta ol la sojla limvaloro. La malmolaj superkonduktiloj ofte tenas la superkonduktivecon eĉ en forta magneta kampo.
+La superkonduktivaj materialoj (nomitaj '''superkonduktantoj''') estas ''perfektaj [[diamagnetismo|diamagnetoj]]'': ili povas malhelpi penetron de ekstera magneta kampo en internon de la materialo: la t.n. ''molaj superkonduktiloj'' (tipo I) tute ĝis sojla limvaloro de la ekstera magneta kampo, dum la t.n. ''malmolaj superkonduktiloj'' (tipo II) forpelas el si la eksteran magnetan kampon ĝis unua sojla limvaloro, kaj parte forbaras la eksteran magnetan kampon inter la unua kaj dua sojla limvaloro. La malmolaj superkonduktiloj ofte tenas la superkonduktivecon eĉ en forta magneta kampo, pro siaj altaj duaj limvaloroj.
 En 1986–87 evidentiĝis, ke kelkaj malmolaj superkonduktiloj tenadas la superkonduktivecon eĉ ĉe temperaturo 98 K, oni malkovris superkonduktivajn kombinaĵojn ĉe 134 kaj 127 K. Ĉe tiu temperaturo la superkonduktilo entenas kuprajn kaj oksigenajn atomojn ordigitajn en ĉenoj aŭ ebenoj de la kristalkrado. Iliaj proprecoj estas anizotropaj, tio estas: ili dependas de la direkto de la kurento kaj la magneta kampo rilate la atomajn ebenojn kaj ĉenojn.