Ĉado

Ĉada respubliko
République du Tchad جمهورية تشاد Jumhūriyyat Tshād
Detaloj	Detaloj
Nacia himno: La Tchadienne (La kanto de Ĉado)
Nacia devizo: Unité, Travail, Progrès (Unueco, Laboro, Progreso)
suverena ŝtato • lando sen maraliro • lando
Bazaj informoj
Ĉefurbo	Nĵameno
Oficiala(j) lingvo(j)	franca araba
Uzata(j) lingvo(j)	ĉada araba lingvo, franca lingvo, Bon Gula, Jaya, Horo, Gulay, Koke, Tunia, Karanga, Naba, Kaba So, Zan Gula, Marfa, Surbakhal, Goundo, Dangaléat, Besme, Fania, Lele, Morom, Masmaje, Mogum, Kwang, Mokilko, gambaja lingvo, Mabire, Kabalai, Kajakse, Fongoro, Kimré, Sokoro, Toram, Miltu, Mawa, Gabri, Tamki, Mire, Buso, Tobanga, Mubi, Zirenkel, Sungor, Lagwan, Malgbe, Maslam, Mser, Daju Mongo, Babalia Creole Arabic, Mbay, Mbara, Disa, Tumak, Muskum, Saba, Gula, Nancere, Sila, Kabba, Kaba, Kaba Deme, Somrai, Musgu, Ngam, Mpade, Kuo, Laka, Mangbai, Lutos, Majera, Day, haŭsa lingvo, moderna norma araba lingvo, dazaa lingvo, Masalit, Massa, Azumeina, Kendeje, Sinyar, Sar, Kanembu, Tama, Kim, Karang, Kenga, Maba, mundanga, Beraku, Gidar, Pana, Noy, Nzakambay, tedaga lingvo, Tupuri, Kera, Peve, Gadang, Boor, Zaghawa, Musey, Mararit, Ndam, Barein, Yedina, Birgit, Mesme, Ubi, Migaama, Jonkor Bourmataguil, Bidiyo, Sarua, Amdang, Bua, Fur, Gula Iro, Kujargé, Laal, Niellim, sangoa lingvo, Bagirmi, Massalat, Gor, Mango, Bedjond, ĉada signolingvo, Bagirmi Fulfulde, Central Kanuri, Adamaua-Fulfulde, Herdé, Runga, Ngete, Kibet, Bolgo, araba lingvo
Plej ofta(j) religio(j)	islamo animismo kristanismo
Areo	1.284.000 km²
- % de akvo	1,9 %
Loĝantaro	10.780.600 (2007) (2018)
Loĝdenso	7,9 loĝ./km²
Horzono	+1
Interreta domajno	td
Landokodo	TD
Telefona kodo	235
Plej alta punkto	Emi Koussi
Plej malalta punkto	Bodele
Politiko
Politika sistemo	respubliko
Ŝtatestro	Idriss Déby
Ĉefministro	Djimrangar Dadnadji
Nacia tago	11-a de aŭgusto
Sendependiĝo disde Francio	11-a de aŭgusto 1960
Ekonomio
Valuto	Centrafrika franko (XAF)
MEP	laŭ 2005
– suma	$15,260 mlrd
– pokapa	$ 1.519
Membro de Unuiĝintaj Nacioj • Afrika Unio • Monda Organizaĵo pri Komerco • Organizaĵo de Islama Kunlaboro • Internacia Banko por Rekonstruo kaj Disvolvigo • Internacia Disvolviĝa Asocio • Internacia Financa Korporacio • Multflanka Investado-Garantia Agentejo • Internacia Centro por Dispozicio de Disputoj pri Investado • Afrika Banko por Disvolviĝo • Grupo de Afrikaj, Karibaj, kaj Pacifikaj Ŝtatoj • Banko de Ŝtatoj de Centra Afriko • Organizaĵo por Harmoniigo en Afriko pri Komerca Juro • Interpol • Organizaĵo por la Malpermeso de Kemiaj Armiloj • Unesko • Observejo Ekonomika kaj Statistika de Afriko Sub-Sahara • Universala Poŝta Unio • Internacia Telekomunika Unio • Internacia Organizaĵo de la Franclingvio • Internacia Civildefenda Organizaĵo • Monda Organizaĵo pri Meteologio • Monda Organizaĵo pri Sano • Ekonomia Komunumo de la Ŝtatoj de Centra Afriko • Tutmonda Pridogana Organizo vd
Esperanto-movado
Landa E-asocio	Ĉadia Esperanto-Asocio

Ĉado (longe Ĉada respubliko, ankaŭ Ĉadio, Ĉadlando), Tchad en franca, estas lando en Saharo en Afriko. En tiu lando troviĝas la lago Ĉado (por lingve distingi ĝin disde la lando, iuj preferas nomi la landon Ĉadio aŭ Ĉadlando.

Ĝiaj ĉefaj eksportoj estas kotono, viandaĵo, fiŝo, kaj teksaĵoj.

Dum 1920-60 Ĉado estis kolonio de Francio. En la 1960-aj jaroj komenciĝis interna milito inter la islamana nordo kaj la kristana sudo, kiu daŭras ĝis hodiaŭ.

Ekstera politiko

Ĉado apartenas al la AKP-ŝtatoj, aro da momente 77 nacioj el la regionoj Afriko, Karibio kaj la Pacifika Oceano kiuj ĝuas specialajn rilatojn kaj komunajn instituciojn kun Eŭropa Unio surbaze da la konvencioj de Lomé kaj, poste, de la konvencio de Kotonuo .

Esperanto

Estas Ĉadia Esperanto-Asocio sen rilatoj al UEA.