Disleksio

Kodo laŭ la Klasifiko Internacia de Malsanoj (versio 10)
R48.0	disleksio kaj aleksio (nelegopovo)

Disleksio (prefere vortblindeco) estas lingva malkapablo, kiu malhelpas uzi la lingvon, ĉefe lerni ĝuste legi kaj kompreni vortojn kaj frazojn. Ofte la subjekto ne memoras, kiun li legis, kaj mise rekonas eĉ la literojn aŭ la numerojn. Ĝi signifas laŭvorte problemo kun vortoj. La lingvaj kapabloj estas malbonaj, kaj ofte ankaŭ la lernado de la fremdaj lingvoj estas malfaciligita. Ĝi ne estas emocia problemo, malalta nivelo de inteligenteco aŭ manko de sensoj.

Estas metodoj, per kiuj ankaŭ la disleksiuloj povas lerni legi kaj skribi, kaj la ĉefaj simptomoj povas esti preventita. Sed ili ne ŝanĝas la disleksian pensmaireon, kaj tiu restas bilda. Ili nek faciligas la lernadon de la lingvojn. Oni povas esti disleksia en unu lingvo, kaj nedisleksia en aliu lingvo. Por la terapio prizorgas logopediistoj.

Disleksio estas parenca al diskalkulio kaj disgrafio.

Kaŭzoj kaj specoj

La disleksio povas esti:

• primara
• sekundara

Por la primara disleksio respondas genetikaj kaŭzoj, etaj naskaj difektoj, misokazaĵoj, aŭ la partia misevoluado de la nervosistemo.

La sekundara disleksio ne estas la perturbo de la kapabloj, sed estas kaŭzita de la psiĥikaj kaŭzoj aŭ de la medio. Komunaj kaŭzoj estas la malfrua maturiĝado, la sociala pozicio, aŭ la metodo de la leginstruado. Komomunaj estas ankaŭ de la dekstrigado de la maldekstramanuloj, aŭ la abundo de la visualeco.

Laŭ la esploradoj ekde 1970 kaŭzas la disleksion, la disgrafion, la diskalkulion kaj la atentomankan-hiperaktivan perturbon la primitivaj refleksoj, kiuj survivas perturbece la unuan vivjaron. La libro de Sally Goddard okupiĝas kun tiuj refleksoj; li skribis pri la diagnozo kaj la movterapio, kiu regulare malhelpas la refleksojn.

Simptomoj

Dosiero:Dyslexic words.jpg

Spegulitaj literoj

La ĉefa simptomo estas, ke la legado estas malrapida, la legitaj malbone estas komprenitaj. La literoj ofte kunmiksigas en legado kaj en skribado; la ortografio estas malĝusta. La skribado estas malbela, ofte nelegebla.

Aliaj simptomoj estas la malbona memoro, la konfuzo de la direktoj, serĉado por vortoj, malcerteco de la serioj, la komponado de la frazoj, kaj malfacileco de la lingvaj taskoj. Ofte estas ankaŭ la skribado aŭ la kalkulado malkapabla. La lingvaj kapabloj de la disleksiuloj estas malbona, kiu afektas ankaŭ la lernadon de la lingvoj. La kunordigo de la movo kaj la senso de la ritmo de la disleksiaj infanoj estas malevoluinta.

Ĉiuj tiuj kapabloj estas evolvigeblaj.

Antaŭ la leglernado

La infanoj, kiuj ankoraŭ ne lernis legi, ne estas konsideritaj disleksiaj, sed oni povas rimarki la aliajn simptomojn:

• prokastita lingva evoluado
• malriĉa vortostoko
• neintereso pri la poemoj, rakontoj kaj historioj
• malbona vortotrovo
• mallerteco de la movado
• perturbo de la senso de la ritmo
• perturbo de la korpoŝemo
• malbone orientiĝado en la tempo kaj en la spaco
• la perturbo de la mallongdaŭra memoro
• la malcerteco de la ĉefe uzita mano

Post la leglernado

• la antaŭaj simptomoj
• miksado de la literoj laŭ formo kaj prononco
• kunmiksitaj kaj ellasitaj literoj
• malbona kombinado
• malrapida legado
• adherado
• malbona komprenado
• ne memoras, kiun legis
• malbona ortografio
• miksado de la datumoj

Avantaĝoj

La disleksio estas alternativa metodo de la pensado, la sensado, la lernado kaj la prilaborado de la informo. La kompensado de la disleksio ne aligas tion. Kiuj povas uzi la avantaĝojn de tiujn kapablojn, tiuj povas esti pli talenta, ol aliaj.

La pensado estas bilda kaj intuitiva, kiu helpas ilin rekoni la strukturojn kaj la problemojn. La imago estas riĉa, interese kaj kreative rilatas al la mondo. Oni povas trovi inter disleksiuloj multajn belartistojn, aktorojn, sciencistojn, muzikistojn, inventistojn, kaj politikistojn.

Psikaj problemoj

La lernejoj kaj la lerneja sistemo povas nur akcepti tiujn plenumojn, kiun oni povas mezuri per nombroj. Kiu talento ne estas mezureblan per nombroj, tiu estas akceptita malcerte. Por tiu la disleksiuloj devas elteni multan malsukceson. La instruistoj ofte ne rekonas la disleksion; la infano estas konsiderita kiel maldiligenta aŭ neinteligenta, kaj li ankaŭ kredas tion. Tiel li perdis la motivacion por la lernado, angoras multan, aŭ agresivas.

Sen logopedia helpo la disleksia infano perdas lian memfidon, sentas sin maldiligenta, neinteligenta, malsukcesa, kaj malbona. Li falas el la instruadsistemo, kaj elektas profesion, kio ne pretendas multan lernadon, kaj postulas malmultan legadon aŭ usadon de ia fremda lingvo; per tio perdas lia talento. Pro tiu signifikas, ke la intruantoj aŭ la gepatroj rekonu la perturboj de la lernado.

Helpo

Signifikas, ke la gepatroj akceptu ilian infanon, kiel li estas. Ili laŭdu, apogu lin multe. Ili helpu trovi kaj evolui la talentojn de ilia infano. Ili lasu la infanon moviĝi multan, kaj multspece sen devo de la pritaksado. Ankaŭ la musiko povas helpi multan.

La ekzercoj kaj la lernado devas esti dividita en multiplaj partoj. La partoj estu mallongaj. Kiam la infano iras hejme, la familio komencu per ludado kaj movado, por ke la infano povu ripozi. La ekzercoj estu varia kaj interesa. Signikifas, ke la infano sentas sin sukcesa. La ripetado venu post multa da tempo. Kiam la infano enlitigas, la gepatrojn rakontu al li; tiu helpas al li lerni la geptran lingvon.

Eksteraj ligiloj

greke http://www.audiblox2000.com/dyslexia_dyslexic/dyslexia.htm greke http://www.dyslexia.com/ greke http://www.schwablearning.org/ greke http://www.dyslexiaaction.org.uk/ greke http://www.interdys.org/ greke http://201.6.122.112/modules/newbb/viewtopic.php?topic_id=228&forum=11