Fin de siècle: Malsamoj inter versioj
| [nekontrolita versio] | [kontrolita revizio] |
Neniu resumo de redakto |
Neniu resumo de redakto |
||
| Linio 1: | Linio 1: | ||
[[Dosiero:Suzanne Valadon - Portrait d'Erik Satie.jpg|thumb|right|Pentraĵo de Suzanne Valadon, kiu montras E. Satie. La pentraĵo mem laŭas la stilon de fin de siècle.]] |
|||
La nocio '''Fin de siècle''' [{{IPA|ˌfɛ̃ dəˈsjɛkl}}] signifanta '''Fino de la centojaro''' kutime rilatas al la fino de la [[19-a jarcento]], pli ekzakte al la tempo inter 1890 kaj 1914, finiĝante kun la [[Unua Mondmilito]]. La kulturo kaj arto de tiu tempo plej ofte temis pri socia [[dekadenco]] kaj la socio komencis interesiĝi pri ekstremaj kuriozaĵoj, i.a. [[Esperanto]]. |
La nocio '''Fin de siècle''' [{{IPA|ˌfɛ̃ dəˈsjɛkl}}] signifanta '''Fino de la centojaro''' kutime rilatas al la fino de la [[19-a jarcento]], pli ekzakte al la tempo inter 1890 kaj 1914, finiĝante kun la [[Unua Mondmilito]]. La kulturo kaj arto de tiu tempo plej ofte temis pri socia [[dekadenco]] kaj la socio komencis interesiĝi pri ekstremaj kuriozaĵoj, i.a. [[Esperanto]]. |
||
== Arto == |
|||
Fine de la 19-a jarcento oni ne nur riĉis kaj optimismis, sed ankaŭ oni timis, ke la estonto povus esti dekadenta kaj disfalema. Tiaj diversaj sentoj sin esprimis plej diverse: Unuflanke, la erao estis nomata ''bela epoko'' kaj la burĝaj klasoj en la industriaj nacioj vivis en eŭforio, aliflanke la industria revolucio pligravigis la [[socia demando|socian demandon]] kaj oni konsideris la pacon maleterna. La dekadenteco estis asociata kun la fino de io granda, kun la fino de la pasinta jarcento, kiu estis la tempo de la ideoj kaj ideologioj kontrastaj, kiuj sekve devus batali unuj kontraŭ la aliaj. La kulturaj regionoj de arto, muziko kaj skribado estis ŝanĝitaj de tiu pensado. [[Arnold Schönberg]], kiun impresis la fin de siècle, kreis la [[dekdutonismo]]n, [[Oscar Wilde]] kiel plej bone konata [[dando]] verkis kontraŭ la burĝa rigideco kaj [[Erik Satie]] komponis muzikpecon pri embrioj sekiĝintaj (Embryons desséchés). |
|||
== Filozofio == |
|||
Ankaŭ kelkaj filozofoj povas esti konsiderataj kiel reprezentantoj de tiu epoko. Unu el la plej vaste konataj pensantoj de fin de siècle estis [[Friedrich Nietzsche]],<ref>Freie Universität Berlin: ''Philosophie und Literatur des Fin de siècle''. Publikigata la 17-an de Februaro 2013. Ligilo: http://www.geisteswissenschaften.fu-berlin.de/we03/lehrveranstaltungen/16714/index.html. Vidita la 28-an de Marto 2014.</ref> kiu imagis superhomon, kiu estas kvazaŭ reago kontraŭ la dekadenco de la homaj amasoj, kiuj laŭ Nietzsche devus esti regataj kaj pli intense kontrolataj de elito. Alia samtempano, kiu kritikis la amasan psiĥologion, estis Gustve Le Bon. La kontraŭdekadentismo iom kontribuis al la estiĝo de [[socia darvinismo]] kaj la nazia ideologio. |
|||
== Vidu ankaŭ == |
== Vidu ankaŭ == |
||
* [[degenero]] |
* [[degenero]] |
||
* [[Belle Époque]] |
* [[Belle Époque]] |
||
== Referencoj == |
|||
{{referencoj}} |
|||
[[Kategorio: Historio]] |
|||
[[Kategorio: Arto]] |
|||
[[Kategorio: Literaturo]] |
|||
Kiel registrite je 17:42, 28 mar. 2014
La nocio Fin de siècle [ˌfɛ̃ dəˈsjɛkl] signifanta Fino de la centojaro kutime rilatas al la fino de la 19-a jarcento, pli ekzakte al la tempo inter 1890 kaj 1914, finiĝante kun la Unua Mondmilito. La kulturo kaj arto de tiu tempo plej ofte temis pri socia dekadenco kaj la socio komencis interesiĝi pri ekstremaj kuriozaĵoj, i.a. Esperanto.
Arto
Fine de la 19-a jarcento oni ne nur riĉis kaj optimismis, sed ankaŭ oni timis, ke la estonto povus esti dekadenta kaj disfalema. Tiaj diversaj sentoj sin esprimis plej diverse: Unuflanke, la erao estis nomata bela epoko kaj la burĝaj klasoj en la industriaj nacioj vivis en eŭforio, aliflanke la industria revolucio pligravigis la socian demandon kaj oni konsideris la pacon maleterna. La dekadenteco estis asociata kun la fino de io granda, kun la fino de la pasinta jarcento, kiu estis la tempo de la ideoj kaj ideologioj kontrastaj, kiuj sekve devus batali unuj kontraŭ la aliaj. La kulturaj regionoj de arto, muziko kaj skribado estis ŝanĝitaj de tiu pensado. Arnold Schönberg, kiun impresis la fin de siècle, kreis la dekdutonismon, Oscar Wilde kiel plej bone konata dando verkis kontraŭ la burĝa rigideco kaj Erik Satie komponis muzikpecon pri embrioj sekiĝintaj (Embryons desséchés).
Filozofio
Ankaŭ kelkaj filozofoj povas esti konsiderataj kiel reprezentantoj de tiu epoko. Unu el la plej vaste konataj pensantoj de fin de siècle estis Friedrich Nietzsche,[1] kiu imagis superhomon, kiu estas kvazaŭ reago kontraŭ la dekadenco de la homaj amasoj, kiuj laŭ Nietzsche devus esti regataj kaj pli intense kontrolataj de elito. Alia samtempano, kiu kritikis la amasan psiĥologion, estis Gustve Le Bon. La kontraŭdekadentismo iom kontribuis al la estiĝo de socia darvinismo kaj la nazia ideologio.
Vidu ankaŭ
Referencoj
- ↑ Freie Universität Berlin: Philosophie und Literatur des Fin de siècle. Publikigata la 17-an de Februaro 2013. Ligilo: http://www.geisteswissenschaften.fu-berlin.de/we03/lehrveranstaltungen/16714/index.html. Vidita la 28-an de Marto 2014.