17-a de oktobro

oktobro
lu	ma	me	ĵa	ve	sa	di
	1	2	3	4	5	6
7	8	9	10	11	12	13
14	15	16	17	18	19	20
21	22	23	24	25	26	27
28	29	30	31
aranĝo de 2024 tagoj

La 17-a de oktobro estas la 290-a tago de la jaro (la 291-a en superjaroj) laŭ la Gregoria kalendaro. 75 tagoj restas.

Je la 17-a de oktobro okazis, interalie:

Eventoj

• 1456: Germanio: Universitato Ernst Moritz Arndt en Greifswald fondiĝis
• 1483: Ĝenerala inkvizitoro de Kastilio Tomás de Torquemada estis krome nomumita de papo Siksto la 4-a ĝenerala inkvizitoro de Aragono
• 1600: Sveda armeo konkeris Pärnu - kadre de pola-sveda milito (1600-1611)
• 1610: Reims: Ludoviko la 13-a kroniĝis kiel reĝo de Francio kaj de Navaro
• 1655: Sveda diluvo: armeo de reĝo Karolo la 10-a Gustavo konkeris Krakovon
• 1676: Pola-turka packontrakto en Żurawno (nun en Lviva provinco) - Pollando reakiris parton de teritorioj en Ukrainio kaj Podolio
• 1736: En Istanbulo estis subskribita turka-persa pactraktato
• 1740: Vitus Bering fondis Petropavlovsk-Kamĉatskij
• 1800: Karibio: angloj ekdominis super nederlanda kolonio Curaçao
• 1810: En Munkeno okazis la unua Oktoberfest
• 1850: En pariza Tombejo Père-Lachaise oni malkovris tombo-monumenton al pola komponisto Ŝopeno
• 1863: Kongresa Pollando: Romuald Traugutt iĝis diktatoro de la Januara Ribelo kontraŭ Rusia Imperio
• 1878: John A. Macdonald la duan fojon iĝis ĉefministro de Kanado
• 1888: En stacidomo apud Ĥarkovo okazis bombatenco kontraŭ caro Aleksandro la 3-a; kelkdeko de personoj pereis, sed la imperiestro kun sia familio saviĝis
• 1892: Germana astronomo Max Wolf malkovris asteroidon Endimiono
• 1900: Bernhard von Bülow iĝis kanceliero de Germanio
• 1904: En Svedio fondiĝis politika partio La Moderuloj
• 1906: Gemana astronomo August Kopff malkovris asteroidon Patroklo
• 1912: Unua Balkana milito: Bulgario, Grekio kaj Serbio deklaris militon kontraŭ Otomana Imperio
• 1918: Jugoslavio deklaratas respubliko.
• 1919: Malfermo de la Metroo de Madrido
• 1926: Papo Pio la 11-a beatigis 191 martirojn de Parizo dum la Franca revolucio, kies dokumentado sukcesis kompletiĝi
• 1933: Albert Einstein alvenis por daŭra restado al Usono
• 1937: Hui, Dui kaj Lui, nevoj de Donaldo Anaso, unuafoje aperis en bildliteraturo
• Dua mondmilito:
  • 1939: Pollando: Hitler parolante kun estro de Wehrmacht diris ke Ĝeneralan Gubernion oni devas trakti kiel "azilon" por poloj, judoj kaj aliaj "homaĉoj" de malnovaj kaj novaj areoj de Nazia Germanio, ke "ni devas preventi renaskiĝon de pola intelektularo kiel gvidanta tavolo. En la lando oni devas teni malaltan vivnivelon; ni volas ĉerpi de tie nur laborforton"; Aranĝo T4: SS-unuo "Eiman" pafekzekutis en arabaro 116 mense malsanajn personojn de Kocborowo (nun Starogard Gdanski) kaj germana polico en Varsovio 37 personojn; gestapo arestis inside en Lipno instruistojn vokitajn al konferenco kaj 300 personojn en Środa Wielkopolska kaj ĉirkaŭaĵoj; urbestro en Strzelno ordonis tujan konfiskon de poloj aŭtomobilojn, motociklojn, mopedojn, radioricevilojn kaj provizon de karbo kaj ligno.
  • 1940: Pollando: germana polico pafmortigis en Rzeszow 21 personojn
  • 1941: Germana armeo konkeris Taganrog ĉe la Azova maro; okupata de Nazia Germanio Luksemburgo estis klasifikigita kiel libera de judoj (Judenfrei); ĉefo de distrikto Lublin konstatis ke post agreso de Germanio kontraŭ Sovetunio kreskis loka rezisto-movado
  • 1942: En Buffalo komenciĝis kunsido de la Konsilio de Pola Usona Diasporo al kiu sian mesaĝon sendis usona prezidento Franklin D. Roosevelt, kiu deklaris interalie ke Pollando renaskiĝos kaj germanaj krimuloj estos punitaj
  • 1943: Pollando: taĉmentoj de germana polico kaj sodatoj murdis en 3 vilaĝoj de distrikto Lipski ĉ. 110 personojn, en tio 46 infanojn kaj en Varsovio 9 grave batitajn virojn
  • 1944: Pollando: germanoj vivbruligis en Rzepiennik Strzyżewski (proksime al Tarnów) 18 soldatojn de Pola Enlanda Armeo defendantajn sin en garbejo
• 1947: Birmo sendependiĝis (de Britio)
• 1952: Hispanio: Universitato de Navaro fondiĝis en Pamplono
• 1961: Francio: pacema manifestacio de alĝeroj en Parizo por sendependeco de Alĝerio. Ĉirkaŭ 200 personojn mortigis franca polico, kiu estis ordenita de la prefekto Maurice Papon. Aliaj pritaksoj indikas la nombron de 325 mortoj.
• 1970: Anvar Sadat fariĝis prezidento de Egipto.
• 1971: Maksimiliano Kolbe estis beatigita de la papo Paŭlo la 6-a
• 1979: Patrino Teresa ricevis Nobel-premion pri paco
• 1980: Vatikanurbo: Elizabeto la 2-a estis akceptita de la papo Johano Paŭlo la 2-a kiel la unua en historio brita monarko
• 1990: Interreta filma datenbazo ekfunkciis
• 1997: Nova Konstitucio de Pola Respubliko ekvalidis
• 2003: Carlos Mesa iĝis prezidento de Bolivio
• 2006: Populacio de Usono atingis 300 milionojn de loĝantaro
• 2007: La 14-a Dalai-lamao Tenzin Gyatso ricevis Oran Medalon de la Usona Kongreso
• 2009: Pakistana armeo komencis landan ofensivon en Vaziristano
• 2010: Papo Benedikto la 16-a kanonizis 6 beatigitojn

Naskiĝoj

• 1253: Ivo Hélory de Kermartin, bretona sanktulo (m. 1303)
• 1696: Aŭgusto la 3-a, princo-elektisto de Saksio, reĝo de Pollando (m. 1763)
• 1725: John Wilkes, angla ĵurnalisto kaj politikisto (m. 1797)
• 1740: András Dugonics, hungara verkisto (m. 1818)
• 1760: Henri de Saint-Simon, franca historiisto, filozofo, framasono (m. 1825)
• 1803: Ferenc Deák, hungara politikisto (m. 1876)
• 1804: József Nagysándor, generalo, unu el martiroj de la hungara revolucio de 1848 (m. 1849)
• 1813: Georg Büchner, germana verkisto (m. 1837)
• 1820: Édouard Roche, franca matematikisto kaj astronomo (m. 1883)
• 1824: Sámuel Borbély, hungara pedagogo, verkisto (m. 1915)
• 1864: Robert Lansing, usona ministro de eksterlandaj aferoj, 1915-1920 (m. 1928)
• 1865: Lucjan Żeligowski, pola generalo (m. 1947)
• 1873: Alfred Polgar, aŭstra verkisto kaj kritikisto
• 1883: Alexander Sutherland Neill, skota pedagogo (m. 1973)
• 1890: József Boros, hungara kuracisto (m. 1962)
• 1893: Charles Pichon, franca esperantisto (m. nekonata)
• 1897: János Antal, hungara ĵurnalisto, poeto (m. 1943)
• 1898: Simon Vestdijk, nederlanda verkisto (m. 1971)
• 1898: Shinichi Suzuki, japana violonisto (m. 1998)
• 1903: Nathanael West, usona verkisto (m. 1940)
• 1904: Emil Gherasim, rumania hungara ĵurnalisto, poeto (m. 1946)
• 1907: János Antal, hungara/rumania hungara poeto, verkisto (m. 1943)
• 1912: Johano Paŭlo la 1-a, papo, servisto de Dio (m. 1978)
• 1914: Albert Márkos, rumania hungara komponisto (m. 1981)
• 1915: Arthur Miller, usona verkisto (m. 2005)
• 1918: Rita Hayworth, usona aktorino (m. 1987)
• 1920: Miguel Delibes, hispana verkisto
• 1923: Barney Kessel, usona ĵaz-gitaristo
• 1928: Ottó Ádám, hungara reĝisoro (m. 2010)
• 1930: László Feszt, rumania hungara grafikisto (m. 2013
• 1936: Imre Vizi, rumania hungara pedagogo
• 1942: László Borbély rumania hungara ĵurnalisto, redaktoro
• 1946: Adam Michnik, pola ĵurnalisto
• 1949: Owen Arthur, ĉefministro de Barbado
• 1958: Zsolt Láng, rumania hungara verkisto, redaktoro
• 1966: Antoni Dudek, pola politikologo kaj historiisto
• 1972: Eminem, repmuzikisto
• 1972: Tarkan, turka pop-artisto
• 1979: Kimi Räikkönen, finna aŭtosportisto

Mortoj

• 532: Bonifaco la 2-a, la unua papo ĝermandevena
• 1456: Nicholas Grenon, francoflandra komponisto (n. ĉ. 1385)
• 1586: Philip Sidney, angla verkisto, soldato kaj kortegano (n. 1554)
• 1740: Anna Ivanovna, imperiestrino de Rusio (n. 1693)
• 1757: René Antoine Ferchault de Réaumur, franca plurfaka sciencisto (n. 1683)
• 1806: Jean Jacques Dessalines, imperiestro de Haitio, murdita (n. 1758)
• 1837: Johann Nepomuk Hummel, aŭstra komponisto (n. 1778)
• 1849: Frédéric Chopin, pola komponisto kaj pianisto (n. 1810)
• 1887: Gustav Robert Kirchhoff, germana fizikisto (n. 1824)
• 1910: Kurd Lasswitz, germana verkisto (n. 1848)
• 1931: Viktor Hawlik, aŭstrogermana esperantisto (n. 1931)
• 1934: Santiago Ramón y Cajal, hispana histologo, Nobel-premiito (n. 1852)
• 1941: József Fogel, hungara historiisto (n. 1884)
• 1943: Stefan Starzyński, pola ekonomikisto, prezidanto de Varsovio, murdita (n. 1893)
• 1944: Adolf Schmidt, germana geofizikisto (n. 1860)
• 1951: Bernhard Kellermann, germana verkisto (n. 1879)
• 1957: Avetik Isahakjan, armena verkisto kaj poeto (n. 1875)
• 1967: Pu Yi, la lasta imperiestro de Ĉinio (n. 1906)
• 1973: Ingeborg Bachmann, aŭstra verkistino (n. 1926)
• 1978: Giovanni Gronchi, itala politikisto
• 2005: Ba Jin, ĉina verkisto kaj esperantisto (n. 1904)
• 2010: Tibor Toró, rumania hungara fizikisto (n. 1931)
• 2012: Sylvia Kristel, nederlanda aktorino (n. 1952)

Specialaj tagoj kaj festoj

• Internacia Batal-Tago kun Malriĉeco - fiksita de Ĝenerala Asembleo de Unuiĝintaj Nacioj decembre de 1992
• Romkatolika Kalendaro: Memoro de Sankta Ignaco el Antioĥio, episkopo kaj martiro
• Haitio: Mortodatreveno de Dessalines

Tagoj de semajno

La 17-a de oktobro estas (laŭ gregoria kalendaro):

• Dimanĉo en jaroj: 1582 1593 1599 1604 1610 1621 1627 1632 1638 1649 1655 1660 1666 1677 1683 1688 1694 1700 1706 1717 1723 1728 1734 1745 1751 1756 1762 1773 1779 1784 1790 1802 1813 1819 1824 1830 1841 1847 1852 1858 1869 1875 1880 1886 1897 1909 1915 1920 1926 1937 1943 1948 1954 1965 1971 1976 1982 1993 1999 2004 2010 2021 2027 2032 2038 2049 2055 2060 2066 2077 2083 2088 2094;
• Lundo en jaroj: 1583 1588 1594 1605 1611 1616 1622 1633 1639 1644 1650 1661 1667 1672 1678 1689 1695 1701 1707 1712 1718 1729 1735 1740 1746 1757 1763 1768 1774 1785 1791 1796 1803 1808 1814 1825 1831 1836 1842 1853 1859 1864 1870 1881 1887 1892 1898 1904 1910 1921 1927 1932 1938 1949 1955 1960 1966 1977 1983 1988 1994 2005 2011 2016 2022 2033 2039 2044 2050 2061 2067 2072 2078 2089 2095;
• Mardo en jaroj: 1589 1595 1600 1606 1617 1623 1628 1634 1645 1651 1656 1662 1673 1679 1684 1690 1702 1713 1719 1724 1730 1741 1747 1752 1758 1769 1775 1780 1786 1797 1809 1815 1820 1826 1837 1843 1848 1854 1865 1871 1876 1882 1893 1899 1905 1911 1916 1922 1933 1939 1944 1950 1961 1967 1972 1978 1989 1995 2000 2006 2017 2023 2028 2034 2045 2051 2056 2062 2073 2079 2084 2090;
• Merkredo en jaroj: 1584 1590 1601 1607 1612 1618 1629 1635 1640 1646 1657 1663 1668 1674 1685 1691 1696 1703 1708 1714 1725 1731 1736 1742 1753 1759 1764 1770 1781 1787 1792 1798 1804 1810 1821 1827 1832 1838 1849 1855 1860 1866 1877 1883 1888 1894 1900 1906 1917 1923 1928 1934 1945 1951 1956 1962 1973 1979 1984 1990 2001 2007 2012 2018 2029 2035 2040 2046 2057 2063 2068 2074 2085 2091 2096;
• Ĵaŭdo en jaroj: 1585 1591 1596 1602 1613 1619 1624 1630 1641 1647 1652 1658 1669 1675 1680 1686 1697 1709 1715 1720 1726 1737 1743 1748 1754 1765 1771 1776 1782 1793 1799 1805 1811 1816 1822 1833 1839 1844 1850 1861 1867 1872 1878 1889 1895 1901 1907 1912 1918 1929 1935 1940 1946 1957 1963 1968 1974 1985 1991 1996 2002 2013 2019 2024 2030 2041 2047 2052 2058 2069 2075 2080 2086 2097;
• Vendredo en jaroj: 1586 1597 1603 1608 1614 1625 1631 1636 1642 1653 1659 1664 1670 1681 1687 1692 1698 1704 1710 1721 1727 1732 1738 1749 1755 1760 1766 1777 1783 1788 1794 1800 1806 1817 1823 1828 1834 1845 1851 1856 1862 1873 1879 1884 1890 1902 1913 1919 1924 1930 1941 1947 1952 1958 1969 1975 1980 1986 1997 2003 2008 2014 2025 2031 2036 2042 2053 2059 2064 2070 2081 2087 2092 2098;
• Sabato en jaroj: 1587 1592 1598 1609 1615 1620 1626 1637 1643 1648 1654 1665 1671 1676 1682 1693 1699 1705 1711 1716 1722 1733 1739 1744 1750 1761 1767 1772 1778 1789 1795 1801 1807 1812 1818 1829 1835 1840 1846 1857 1863 1868 1874 1885 1891 1896 1903 1908 1914 1925 1931 1936 1942 1953 1959 1964 1970 1981 1987 1992 1998 2009 2015 2020 2026 2037 2043 2048 2054 2065 2071 2076 2082 2093 2099.