1-a de aŭgusto

aŭgusto
lu	ma	me	ĵa	ve	sa	di
			1	2	3	4
5	6	7	8	9	10	11
12	13	14	15	16	17	18
19	20	21	22	23	24	25
26	27	28	29	30	31
aranĝo de 2024 tagoj

La 1-a de aŭgusto estas la 213-a tago de la jaro (la 214-a en superjaroj) laŭ la Gregoria kalendaro. 152 tagoj restas.

Je la 1-a de aŭgusto okazis, interalie:

Eventoj

• 527: Justiniano la 1-a iĝis imperiestro de la Orient-Romia Imperio
• 768: Stefano la 3-a iĝis papo
• 924: Adelstano iĝis reĝo de Anglio
• 1137: Ludoviko la 7-a iĝis reĝo de Francio
• 1291: Svisa Ĵurkomunumo fondiĝis
• 1293: Pollando: Twardogóra iĝis urbo
• 1498: Kristoforo Kolumbo atingis Venezuelon
• 1589: Reĝo de Francio kaj estinta reĝo de Pollando Henriko la 3-a estis morte vundita per ponardo fare de dominikano Jacques Clément
• 1664: Dum la 4-a aŭstra-turka milito malvenko de turka armeo en batalo de Szentgotthárd
• 1714: Georgo la 1-a iĝis reĝo de Britio
• 1774: Joseph Priestley malkovris oksigenon.
• 1793: En Francio oni enkodukis Sistemon Internacian de Unuoj.
• 1798: Batalo apud Abukiro komenciĝis; brita admiralo Horatio Nelson venkis la floton de Napoleono Bonaparte
• 1834: Sur la tuta teritorio de Brita Imperio oni aboliciis sklavecon.
• 1844: Malfermo de la Zoologia ĝardeno de Berlino
• 1876: Koloradio fariĝis la 38-a ŝtato de Usono.
• 1865: Unua eldono de spiritisma libro La Ĉielo kaj la Infero de Allan Kardec.
• 1877: Franca astronomo Alphonse Louis Nicolas Borrelly malkovris asteroidon Inoo
• 1888: Karl Benz ricevis la unuan kondukpermesilon
• 1894: Unua japana-ĉina milito komenciĝis
• 1907: Robert Baden-Powell organizis sur angla insulo junularan tendaron, kio komencigis skoltismon
• 1919: Pola Sejmo voĉdonis pri Blazono de Pollando, Flago de Pollando kaj Ordeno Virtuti Militari
• 1926: Italio: futbalklubo SSC Napoli fondiĝis
• 1927: En Ĉinio ekestis Popola Liberiga Armeo.
• 1930: Árpád Toró, rumania hungara kuracisto, memuaristo
• 1936: Berlino: la 11-a Somera Olimpiko komenciĝis
• 1937: Esperantisto Vselovod Ivanov arestita.
• 1939: Moskvo: Tutrusia Ekspozicia Centro malfermiĝis
• 1941: Oni produktis la unuan Ĵipon, ajngrundan aŭtomobilon
• Dua mondmilito:
  • 1940: Pollando: dum sia restado en Lvovo Frank deklaris, ke ĝi estas "la germana urbo"; germana registaro agnoskis celebradon en Nazia Germanio kaj en enkorpigitaj teritorioj nur kelke da katolikaj festoj: Novjaro, Paska Lundo, lundo de Pentekosto, kaj ambaŭ tagoj de Kristnasko; du konspiraj gazetetoj aperis: "Etap" kaj "Głos Wolności" (Voĉo de Libereco)
  • 1941 – Pollando: laŭ dekreto de Hitler la teritorioj de polaj vojevodioj: Lwów, Tarnopol, Stanisławów kaj Wołyń kun sia ĉefurbo en Łuck, eniris - sub la nomo Distrikto Galicio (antaŭa Orienta Galicio) - en Ĝeneralan Gubernion; hitleranaj regopovoj kreis Distrikton Bjalistoko, kiu estis integra parto de "orientaj enkorpigitaj teritorioj"; nombro de engaĝitaj laborantoj en armea industrio en Varto-Lando estis 56 900 personoj; en Lvovo aperis la unua numero de germanlingva "Lemberger Zeitung"
  • 1942: Pollando: areo de Ĝenerala Gubernio estis 145 180 km², kiujn konsistigis distriktojn de Krakovo, Lublin, Radom, Varsovio kaj Galicio, teritorio de enkorpigitaj teroj al Nazia Germanio amplekis 123 042 km², en tio enigitaj al Orienta Prusio, distrikto Gdańsk-Okcidenta Prusio, al administraj disktriktoj de Opole, Katowice kaj al Varto-Lando; SS-kuracistoj faris en Koncentrejo Ravensbrück medicinajn eksperimentojn ĉe ok sanaj polaj virinoj; polaj soldatoj internigitaj en Svislando organizis en Losone (en kantono Tiĉino) publikan koncerton de polaj kantoj
  • 1943: Hitleranoj pafmortigis 11 polajn monaĥinojn en Navahrudak - dum Granda Jubileo 2000 papo Johano Paŭlo la 2-a beatigis ilin; Volinia masakro: ukrainoj murdis en Białoczórka ĉ. 20 polojn kaj en Andrzejówka - dekkelkajn; en Nazia Germanio aperis cirkulero rekomendanta rompon de gravedeco ĉe trudlaborantaj polaj virinoj; Heinrich Himmler establis premion de 100 germanaj markoj pro ĉiu kaptita forkurinta militkaptito, okupata de japanoj brita kolonio Birmo anoncis sendependecon - fronte de la marioneta ŝtato staris Ba Maw
  • 1944: Ribelo de Varsovio komenciĝis - la unuan tagon ekbatalis 23 mil soldatoj de Pola Enlanda Armeo (aliaj 17 mil aliĝis post kiam la ordono ilin atingis) - germanoj murdis 80 polojn; nokte de la 31-a de julio ĝis la 1-a de aŭgusto pereis en gaskameraoj de germana koncentrejo Aŭŝvico-Birkenau ĉ. 4 mil ciganoj; gestapo transportis 850 polinojn de koncentrejo Ravensbrück al tiu de Buchenwald; soveta NKVD arestis en Lublin du generalojn; la 1-a Kirasita Divizio de pola generalo Stanisław Maczek albordiĝis en Normandion; Anne Frank antaŭ aresto faris la lastan enskribon en sian memorlibron La postdomo
• 1946: Usona Atomenergia Komisiono establiĝis
• 1946: Itala futbalklubo Sampdoria Genova fondiĝis
• 1947: Malfermo de la Germana Federacia Banko en la Federacia Respubliko Germanio
• 1951: Japana flugkompanio Japan Airlines fondiĝis
• 1955: Testoflugo de la usona spionaviadilo Lockheed U-2
• 1960: Benino fariĝas sendependa (de Francio).
• 1972: Apud germana Bad Münstereifel ekfunkciis radioteleskopo
• 1973: Karibia Komunumo ekfunkciis
• 1975: Finnlando: akcepto de la Helsinka Interkonsento
• 1975: Kabindo (nun provinco de Angolo) deklaris sendependecon (de Portugalio)
• 1980: Vigdís Finnbogadóttir iĝis kiel la unua virino prezidentino de Islando
• 1981: La unuan fojon oni distingis 100 ribelintojn per Varsovia Ribel-Kruco
• 1990: Ĵelju Ĵelev iĝis la unua nekomunista prezidento de Bulgario
• 1996: Ólafur Ragnar Grímsson iĝis prezidento de Islando
• 2000: Moŝe Kacav iĝis prezidento de Israelo
• 2005: Abdullah ibn Abdulaziz al-Saud iĝis reĝo de Saŭda Arabio
• 2008: Plena suna eklipso videbla en Nunavuto, norda parto de Rusio, okcidenta Mongolio kaj Ĉinio
• 2009: Estinta dana ĉefministro Anders Fogh Rasmussen iĝis ĝenerala sekretario de NATO
• 2010: Nederlando komencis retirigi sian armean kontingenton de Afganio

Naskiĝoj

• -10: Klaŭdio, imperiestro de Romio (m. 54)
• 126: Pertinakso, imperiestro de la Romia Imperio (m. 193)
• 1520: Sigismondo la 2-a, reĝo de Pollando kaj grandduko de Litovio, reganto de la unuigita ŝtato Respubliko de Ambaŭ Nacioj (m. 1572)
• 1744: Jean-Baptiste Lamarck, franca zoologo, biologo, botanikisto (m. 1829)
• 1799: Sofia Rostopĉina, grafino de Ségur, franca verkistino rusdevena (m. 1829)
• 1815: Richard Henry Dana, Jr., usona politikisto kaj verkisto (m. 1882)
• 1818: Richard Dadd, brita pentristo (m. 1886)
• 1819: Herman Melville, usona verkisto (m. 1891)
• 1837: Mother Jones, usona socialisma aktivulino irlanddevena (m. 1930)
• 1839: Sándor Erdély, hungara politikisto, ministro (m. 1922)
• 1842: Albert Farkas, hungara ĵurnalisto (m. 1915)
• 1849: George M. Dawson, kanada geografo kaj paleontologo (m. 1901)
• 1858: Hans Rott, aŭstra komponisto kaj orgenisto (m. 1884)
• 1865: Salamon Csifó, hungara unitariisma pastro, eklezia verkisto (m. 1934)
• 1865: Alfred Hoche, germana psikiatro (m. 1943)
• 1870: Ladislav Šaloun, ĉeĥa skulptisto (m. 1946)
• 1883: Josef Schmalzl, germana esperantisto (m. nekonata)
• 1884: Gerő Mály, hungara aktoro (m. 1952)
• 1885: George de Hevesy, hungara nobelpremiita fizikisto (m. 1966)
• 1886: Miklós Ferenczi, hungara bibliografo (m. 1933)
• 1889: László Fritz, rumania hungara juristo, statistikisto (m. 1967)
• 1899: Pál Borgida, hungara pentristo (m. 1972)
• 1903: Ferenc Szász, rumania hungara agronomo (m. 1995)
• 1912: Otakar Jaroš, ĉeĥa oficiro, heroo de Sovetunio (m. 1943)
• 1918: Artur Brauner, pola filmproduktoro juddevena
• 1921: József Izsák, rumania hungara literaturhistoriisto (m. 2004)
• 1921: József Szász, rumania hungara agronomo (m. 2005)
• 1924: Abdullah ibn Abdulaziz al-Saud, reĝo de Saŭda Arabio
• 1925: Ernst Jandl, aŭstra verkisto (m. 2000)
• 1928: József Mészáros, rumania hungara biblitekisto, bibliografo, literaturhistoriisto (m. 2004)
• 1930: Pierre Bourdieu, franca sociologo, profesoro de la Kolegio de Francio (m. 2002)
• 1930: Gábor Sztranyiczki, rumania hungara filozofo
• 1932: Meir Kahane, usona rabeno kaj politikisto, murdita (m. 1990)
• 1933: Dušan Třeštík, ĉeĥa historiisto (m. 2007)
• 1936: Júlia Szilágyi, rumania hungara eseistino
• 1944: Andrew George Vajna, hungardevena filmproduktisto kaj reĝisoro
• 1949: Kurmanbek Bakijev, prezidento de Kirgizio
• 1951: Árpád Varga, rumania hungara historiisto (m. 1994)
• 1967: Zsófi Molnár, hungara porinfana verkistino
• 1984: Bastian Schweinsteiger, germana futbalisto
• 1994: István Gál-Oravecz, rumania hungara sportisto

Mortoj

• -30: Marko Antonio, romia generalo kaj politikisto (n. -83)
• 371: Eŭsebio el Verĉelo, itala teologo kaj episkopo, katolika sanktulo (n. ĉ. 283)
• 1137: Ludoviko la 6-a, reĝo de Francio (n. 1081)
• 1252: Johano de Plano Carpini, itala franciskano, vojaĝisto al Mongolio (n. ĉ. 1185)
• 1464: Kosimo de Mediĉo, itala bankisto, reganto de Florenco (n. 1389)
• 1562: Virgil Solis, germana gravuristo (n. 1514)
• 1567: Jacques Clément, franca monaĥo, murdinto de la franca reĝo Henriko la 3-a (n. 1567)
• 1701: Jan Chryzostom Pasek, pola baroka verkisto kaj taglibristo (n. ĉ. 1636)
• 1714: Anna (Britio), reĝino de Anglio, Skotio kaj Irlando (n. 1665)
• 1787: Alfonso Maria de Liguori, itala episkopo, sanktulo kaj doktoro de eklezio
• 1887: Sándor Balázs, hungara verkisto (n. 1930)
• 1898: László Arany, hungara poeto (n. 1844)
• 1911: Konrad Duden, germana lingvisto kaj historiisto, aŭtoro de ortografia vortaro (n. 1829)
• 1915: László Szepessy, hungara poeto, ĵurnalisto (n. 1880)
• 1922: Donát Bánki, hungara inĝeniero kaj inventisto (n. 1859)
• 1923: Warren G. Harding, prezidento de Usono 1921-1923 (n. 1856)
• 1926: Jan Kasprowicz, pola poeto, dramisto, tradukisto (n. 1860)
• 1927: Ilona Jancsó, hungara verkistino (n. 1869)
• 1944: Felix Nussbaum, germana pentristo (n. 1904)
• 1970: Frances Farmer, usona film-aktorino (n. 1913)
• 1973: Walter Ulbricht, germana politikisto (n. 1893)
• 1977: Gary Powers, usona piloto de spiona aviadilo (n. 1929)
• 1987: Pola Negri, pola filmaktorino, internacia stelulino de la muta filmo (n. 1897)
• 1990: Norbert Elias, germana filozofo kaj sociologo juddevena (n. 1897)
• 2001: Emil Vitroel, rumania hungara skulptisto (n. 1929)
• 2003: Marie Trintignant, franca aktorino (n. 1962)
• 2004: János Varró, hungara literaturhistoriisto, verkisto (n. 1927)
• 2005: Constant Nieuwenhuys, nederlanda artisto (n. 1920)
• 2009: Corazón Aquino, prezidentino de Filipinoj; la unua virino-prezidentino en la historio de Azio
• 2010: Józef Turbasa, pola tajloro, soldato de Pola Enlanda Armeo (n. 1921)

Specialaj tagoj kaj festoj

• Pollando: Nacia Memor-Tago de Varsovia Ribelo - celebrata ekde 2010
• Demokratia Respubliko Kongo: Tago de Gepatroj
• Nacia tago en Benino, tago de la sendependiĝo (1960)
• Nacia tago en Svislando
• Rastafaria movado - celebrado de abolicio de sklaveco
• Romkatolika Kalendaro:
  • Memoro de Sankta Alfonso Maria de Liguori, episkopo kaj doktoro de la eklezio, fondinto de la ordeno de redemptoristoj
  • Eŭsebio el Verĉelo, itala episkopo kaj teologo

Tagoj de semajno

La 1-a de aŭgusto estas (laŭ gregoria kalendaro):

• Dimanĉo en jaroj: 1582 1593 1599 1604 1610 1621 1627 1632 1638 1649 1655 1660 1666 1677 1683 1688 1694 1700 1706 1717 1723 1728 1734 1745 1751 1756 1762 1773 1779 1784 1790 1802 1813 1819 1824 1830 1841 1847 1852 1858 1869 1875 1880 1886 1897 1909 1915 1920 1926 1937 1943 1948 1954 1965 1971 1976 1982 1993 1999 2004 2010 2021 2027 2032 2038 2049 2055 2060 2066 2077 2083 2088 2094;
• Lundo en jaroj: 1583 1588 1594 1605 1611 1616 1622 1633 1639 1644 1650 1661 1667 1672 1678 1689 1695 1701 1707 1712 1718 1729 1735 1740 1746 1757 1763 1768 1774 1785 1791 1796 1803 1808 1814 1825 1831 1836 1842 1853 1859 1864 1870 1881 1887 1892 1898 1904 1910 1921 1927 1932 1938 1949 1955 1960 1966 1977 1983 1988 1994 2005 2011 2016 2022 2033 2039 2044 2050 2061 2067 2072 2078 2089 2095;
• Mardo en jaroj: 1589 1595 1600 1606 1617 1623 1628 1634 1645 1651 1656 1662 1673 1679 1684 1690 1702 1713 1719 1724 1730 1741 1747 1752 1758 1769 1775 1780 1786 1797 1809 1815 1820 1826 1837 1843 1848 1854 1865 1871 1876 1882 1893 1899 1905 1911 1916 1922 1933 1939 1944 1950 1961 1967 1972 1978 1989 1995 2000 2006 2017 2023 2028 2034 2045 2051 2056 2062 2073 2079 2084 2090;
• Merkredo en jaroj: 1584 1590 1601 1607 1612 1618 1629 1635 1640 1646 1657 1663 1668 1674 1685 1691 1696 1703 1708 1714 1725 1731 1736 1742 1753 1759 1764 1770 1781 1787 1792 1798 1804 1810 1821 1827 1832 1838 1849 1855 1860 1866 1877 1883 1888 1894 1900 1906 1917 1923 1928 1934 1945 1951 1956 1962 1973 1979 1984 1990 2001 2007 2012 2018 2029 2035 2040 2046 2057 2063 2068 2074 2085 2091 2096;
• Ĵaŭdo en jaroj: 1585 1591 1596 1602 1613 1619 1624 1630 1641 1647 1652 1658 1669 1675 1680 1686 1697 1709 1715 1720 1726 1737 1743 1748 1754 1765 1771 1776 1782 1793 1799 1805 1811 1816 1822 1833 1839 1844 1850 1861 1867 1872 1878 1889 1895 1901 1907 1912 1918 1929 1935 1940 1946 1957 1963 1968 1974 1985 1991 1996 2002 2013 2019 2024 2030 2041 2047 2052 2058 2069 2075 2080 2086 2097;
• Vendredo en jaroj: 1586 1597 1603 1608 1614 1625 1631 1636 1642 1653 1659 1664 1670 1681 1687 1692 1698 1704 1710 1721 1727 1732 1738 1749 1755 1760 1766 1777 1783 1788 1794 1800 1806 1817 1823 1828 1834 1845 1851 1856 1862 1873 1879 1884 1890 1902 1913 1919 1924 1930 1941 1947 1952 1958 1969 1975 1980 1986 1997 2003 2008 2014 2025 2031 2036 2042 2053 2059 2064 2070 2081 2087 2092 2098;
• Sabato en jaroj: 1587 1592 1598 1609 1615 1620 1626 1637 1643 1648 1654 1665 1671 1676 1682 1693 1699 1705 1711 1716 1722 1733 1739 1744 1750 1761 1767 1772 1778 1789 1795 1801 1807 1812 1818 1829 1835 1840 1846 1857 1863 1868 1874 1885 1891 1896 1903 1908 1914 1925 1931 1936 1942 1953 1959 1964 1970 1981 1987 1992 1998 2009 2015 2020 2026 2037 2043 2048 2054 2065 2071 2076 2082 2093 2099.