Ĉaparalo: Malsamoj inter versioj
| [kontrolita revizio] | [kontrolita revizio] |
e Forstbirdo movis paĝon Kverkidejo al Ĉaparalo anstataŭigante alidirektilon: Transkribo de la loka nomo |
Neniu resumo de redakto |
||
| Linio 1: | Linio 1: | ||
[[ |
[[Dosiero:Chaparral1.jpg|eta|280px|Ĉaparalo de Montoj Sankta Agnezo, ĉe Sankta Barbara, Kalifornio]] |
||
'''Ĉaparalo''' estas tipo de [[arbustaro]] troviĝanta precipe en la [[Usono|usona]] [[subŝtato]] de [[Kalifornio]] kaj en la norda parto de [[Malsupra Kalifornio]], [[Meksiko]]. Ĝi estas formata sub [[Mediteranea klimato]] (mildaj, humidaj vintroj kaj varmaj sekaj someroj) kaj naturaj incendioj, havante somersektolerajn plantojn kun fortaj [[Ĉiamverdo|ĉiamverdaj]] folioj, kontraste kun la asociaj mildaj folioj, sekaj [[decidua]]j, [[arbedo|arbeda]] [[Plantokomunumo (ekologio)|plantokomunumo]] de [[Kalifornio]], troviĝanta ĉe la ĉaparala [[ekosistemo]]. |
|||
Laŭ la ''California Academy of Sciences'' (Kalifornia Akademio de Sciencoj), |
Laŭ la ''California Academy of Sciences'' (Kalifornia Akademio de Sciencoj), la ĉaparalo kovras 5 % de la subŝtato de Kalifornio, kaj asocia mediteranea arbustaro aldonan 3,5% <ref name="calacademy.org">[http://www.calacademy.org/exhibits/california_hotspot/habitat_mediterranean_shrublands.htm]</ref>. |
||
Similaj plantokomunumoj troviĝas en la kvar aliaj mediteraneaj klimatoregionoj tutmonde, nome la [[Mediteranea Baseno]] (kie estas konata kiel [[ |
Similaj plantokomunumoj troviĝas en la kvar aliaj mediteraneaj klimatoregionoj tutmonde, nome la [[Mediteranea Baseno]] (kie estas konata kiel [[makiso (vegetaĵejo)|makiso]]) aŭ [[garigo]], centra [[Ĉilio]], [[Sudafriko]] ([[finboso]]) kaj en Okcidenta kaj Suda [[Aŭstralio]]. Laŭ la ''California Academy of Sciences'', la mediteranea arbustaro enhavas pli ol 20 % de la tutmonda plantodiverseco <ref name="calacademy.org"/>. |
||
La vorto ''chaparral'' devenas el la vorto ''chaparro'' [ĉapAro], kiu signifas ĉu malgrandan ĉu nanan ĉiamverdan [[kverko]]n, kiu siavice devenas el la [[Eŭska lingvo|eŭska]] vorto ''txapar'' [ĉapAr], enhavanta saman signifon. |
'''Kverketejo''' estus la Esperanta traduko de la vorto ''Chaparral'' [ĉaparAl] uzata en la [[angla]] kaj en la [[hispana]]. La vorto ''chaparral'' devenas el la vorto ''chaparro'' [ĉapAro], kiu signifas ĉu malgrandan ĉu nanan ĉiamverdan [[kverko]]n, kiu siavice devenas el la [[Eŭska lingvo|eŭska]] vorto ''txapar'' [ĉapAr], enhavanta saman signifon. |
||
==Plantospecioj== |
==Plantospecioj== |
||
En Centra kaj [[Suda Kalifornio]] la |
En Centra kaj [[Suda Kalifornio]] la ĉaparalo formas la superregantan [[vegetaĵaro]]n. Membroj de la ĉaparala [[bioto]] indiĝena de Kalifornio, ĉiuj el kiuj tendencas rapide rekreski postincendie, estas la jenaj: |
||
* Nigra salvio (''[[Salvia mellifera]]'') |
* Nigra salvio (''[[Salvia mellifera]]'') |
||
Kiel registrite je 20:35, 7 aŭg. 2014
Ĉaparalo estas tipo de arbustaro troviĝanta precipe en la usona subŝtato de Kalifornio kaj en la norda parto de Malsupra Kalifornio, Meksiko. Ĝi estas formata sub Mediteranea klimato (mildaj, humidaj vintroj kaj varmaj sekaj someroj) kaj naturaj incendioj, havante somersektolerajn plantojn kun fortaj ĉiamverdaj folioj, kontraste kun la asociaj mildaj folioj, sekaj deciduaj, arbeda plantokomunumo de Kalifornio, troviĝanta ĉe la ĉaparala ekosistemo.
Laŭ la California Academy of Sciences (Kalifornia Akademio de Sciencoj), la ĉaparalo kovras 5 % de la subŝtato de Kalifornio, kaj asocia mediteranea arbustaro aldonan 3,5% [1].
Similaj plantokomunumoj troviĝas en la kvar aliaj mediteraneaj klimatoregionoj tutmonde, nome la Mediteranea Baseno (kie estas konata kiel makiso) aŭ garigo, centra Ĉilio, Sudafriko (finboso) kaj en Okcidenta kaj Suda Aŭstralio. Laŭ la California Academy of Sciences, la mediteranea arbustaro enhavas pli ol 20 % de la tutmonda plantodiverseco [1].
Kverketejo estus la Esperanta traduko de la vorto Chaparral [ĉaparAl] uzata en la angla kaj en la hispana. La vorto chaparral devenas el la vorto chaparro [ĉapAro], kiu signifas ĉu malgrandan ĉu nanan ĉiamverdan kverkon, kiu siavice devenas el la eŭska vorto txapar [ĉapAr], enhavanta saman signifon.
Plantospecioj
En Centra kaj Suda Kalifornio la ĉaparalo formas la superregantan vegetaĵaron. Membroj de la ĉaparala bioto indiĝena de Kalifornio, ĉiuj el kiuj tendencas rapide rekreski postincendie, estas la jenaj:
- Nigra salvio (Salvia mellifera)
- Simifloro (Mimulus aurantiacus)
- Kneoridio (Cneoridium dumosum)
- Ceanoto (Ceanothus spp.)
- Adenostomo (Adenostoma fasciculatum)
- Ĉaparala pizo (Pickeringia montana)
- Kalifornia eriogono (Eriogonum fasciculatum)
- Kalifornia ramno (Rhamnus californica)
- Cervoherbo (Lotus scoparius)
- Kverkoprunuso (Prunus ilicifolia)
- Laŭromalosmo (Malosma laurina)
- Limonadbero (Rhus integrifolia)
- Manzanita (Arctostaphylos spp.)
- Dukolora manzanito (Xylococcus bicolor)
- Cerkokarpo (Cercocarpus spp.)
- Adenostomo (Adenostoma sparsifolium)
- Arbustaj kverkoj (Quercus berberidifolia, Q. dumosa, Q. wislizenii var. frutescens)
- Silkarbusto (Garrya spp.)
- Sukersumako (Rhus ovata)
- Tojono (Heteromeles arbutifolia)
- Kukamongo (Marah macrocarpus)
- Ĉaparala jukao (Hesperoyucca whipplei)
Birdospecioj
La specifa ekologio de la ĉaparalaj habitatoj enhavas tre grandan nombron de animalaj specioj. Sube estas mallonga listo de birdoj kiuj estas gtrava parto de la ĉaparalaj sistemoj. Tiuj listokomencaj gravas por la sano de la ekosistemo.
- Montokoturno, (Oreortyx pictus)
- Kalifornia toksostomo (Toxostoma redivivum)
- Kalifornia pipilo (Pipilo crissalis)
- Makulpipilo (Pipilo maculatus)
- Okcidenta makisgarolo (Aphelocoma californica)
Tiuj estas tre komunaj loĝantoj:
- Ana kolibro (Calypte anna)
- Nana psaltriparuo (Psaltriparus minimus)
- Kosta kolibro (Calypte costae)
- Granda vojkurulo (Geococcyx californianus)
- Ĥameo (Chamaea fasciata)