Entomologio: Malsamoj inter versioj

[kontrolita revizio]

[nekontrolita versio]

← Iru al antaŭa ŝanĝo Iru al sekvanta ŝanĝo →

Enhavo forigita Enhavo aldonita

Enteksta

Kiel registrite je 17:14, 26 okt. 2014

Insektoscienco (aŭ entomologio el la grekaj entomos, insekto kaj logos, scienco) estas fako de bestoscienco kiu studas la insektoj.

Historio de la insektoscienco

La insektoscienco enradikiĝas en preskaŭ ĉiu kulturo ĉiutempaj ekde prahistoriaj tempoj, ĉefe je la apero de la agrikulturo (plagoj, bredado de abeloj), sed la scienca studo komencis ĵuse en la 16-a jarcento. La listo de insektistoj tra la tuta historio estas enorma kaj inkludas nomojn kiel Charles Darwin, Vladimir Nabokov, Karl von Frisch ( Nobel-premio en 1973), kaj multaj aliajn.

Kiel fondinto de moderna insektoscienco estas konsiderata Anna Maria Sibylla Merian. Populara bildo de la klasika insektisto estas saĝulo kun papilikaptilo kaj mallonga pantalono.

Sciencisto kiu studas mineralogio estas entomologo.

Objekto de la fako

El ĉirkaŭ 1,3 milionoj de priskribitaj vivantaj specioj, la insektoj estas pli da du trionoj el ĉiuj konataj organismoj^[1] kaj, krome ili havas longan fosilian historion, ĉar ties apero okazis je la Devonio, antaŭ ĉirkaŭ 400 milionoj da jaroj. Ili havis multajn formojn de interagado kun homoj kaj kun aliaj vivformoj sur la tero; pro tio la insektoscienco konsistigas tre gravan fakon ene de la bestoscienco. La insektoscienco inkludas ofte la studon de aliaj artropodoj kiel araneoidoj, krustuloj kaj miriapodoj, kvankam tiu ampleksigo estas teknike malĝusta.

Aplikita aŭ ekonomika insektoscienco

La aplikita insektoscienco estas la pristudo de la insektoj interesaj por la homa estaĵo, ĉu pro la produktoj el ili havigitaj, ĉu pro la efiko kiu okazigas ĉe la homaj havaĵoj. Estas ĉefe gravaj la jenaj insektoj:

Produktantoj de mielo, cero, propoleo, poleno kaj aliaj resursoj. Vidu la artikolon abelbredado.
Produktantoj de silko per silkraŭpoj.
Transpasantoj de malsanoj al animaloj aŭ homoj.
Plagoj en kultivoj, magazenitaj materialoj kaj strukturoj.
Kontrolantoj de aliaj plagoj.

Jura insektoscienco

La jura insektoscienco baziĝas sur la ekologia sinsekvo de la artropodoj kiuj instaliĝas en kadavro por certigi la precizajn daton kaj eĉ la horon de iu morto. Ĝi estas ĉefe utila ĉe kadavroj oldaj je tagoj, semajnoj aŭ monatoj.

Referencoj

↑ Chapman, A. D.. (2006) Numbers of living species in Australia and the World, p. 60. ISBN 978-0-642-56850-2.

Eksteraj ligiloj

Entomologiaj socioj hispanlingvaj

Alfabete (en la hispana) laŭ landoj:

[Chapman-1] Chapman, A. D.. (2006) Numbers of living species in Australia and the World, p. 60. ISBN 978-0-642-56850-2.

[1]

@@ Linio 1: / Linio 1: @@
-'''Insektoscienco''' (aŭ ''entomologio'' el la [[greka]]j ''entomos'', insekto kaj ''logos'', scienco) estas fako de [[bestoscienco]] kiu studas la [[insekto]]j.
+'''Insektoscienco''' (aŭ '''entomologio''' el la [[greka]]j ''entomos'', insekto kaj ''logos'', scienco) estas fako de [[bestoscienco]] kiu studas la [[insekto]]j.
 == Historio de la insektoscienco ==
@@ Linio 5: / Linio 5: @@
 Kiel fondinto de moderna insektoscienco estas konsiderata [[Anna Maria Sibylla Merian]]. Populara bildo de la klasika insektisto estas saĝulo kun papilikaptilo kaj mallonga pantalono.
+Sciencisto kiu studas mineralogio estas '''entomologo'''.
 == Objekto de la fako ==
-[[Dosiero:Beetle collection.jpg|thumb|250px|right|Granda kolekto de [[koleopteroj]]]]
+[[Dosiero:Beetle collection.jpg|eta|250px|dekstre|Granda kolekto de [[koleopteroj]]]]
-El ĉirkaŭ 1,3 milionoj de priskribitaj vivantaj [[specio]]j, la [[insekto]]j estas pli da du trionoj el ĉiuj konataj [[organismo]]j<ref name="Chapman">{{cite book |author=Chapman, A. D. |year=2006 |title=Numbers of living species in Australia and the World |pages=60pp |Publisher=Canberra: [[Australian Biological Resources Study]] |id=ISBN 978-0-642-56850-2 |url=http://www.deh.gov.au/biodiversity/abrs/publications/other/species-numbers/index.html}}</ref> kaj, krome ili havas longan fosilian historion, ĉar ties apero okazis je la [[Devoniko]], antaŭ ĉirkaŭ 400 milionoj da jaroj. Ili havis multajn formojn de interagado kun [[homo]]j kaj kun aliaj vivformoj sur la tero; pro tio la insektoscienco konsistigas tre gravan fakon ene de la [[bestoscienco]]. La insektoscienco inkludas ofte la studon de aliaj [[artropodoj]] kiel [[Araneoidoj]], [[krustulo]]j kaj [[miriapodo]]j, kvankam tiu ampleksigo estas teknike malĝusta.
+El ĉirkaŭ 1,3 milionoj de priskribitaj vivantaj [[specio]]j, la [[insekto]]j estas pli da du trionoj el ĉiuj konataj [[organismo]]j<ref name="Chapman">{{cite book |author=Chapman, A. D. |year=2006 |title=Numbers of living species in Australia and the World |pages=60pp |Publisher=Canberra: [[Australian Biological Resources Study]] |id=ISBN 978-0-642-56850-2 |url=http://www.deh.gov.au/biodiversity/abrs/publications/other/species-numbers/index.html}}</ref> kaj, krome ili havas longan fosilian historion, ĉar ties apero okazis je la [[Devonio]], antaŭ ĉirkaŭ 400 milionoj da jaroj. Ili havis multajn formojn de interagado kun [[homo]]j kaj kun aliaj vivformoj sur la tero; pro tio la insektoscienco konsistigas tre gravan fakon ene de la [[bestoscienco]]. La insektoscienco inkludas ofte la studon de aliaj [[artropodoj]] kiel [[araneoidoj]], [[krustulo]]j kaj [[miriapodo]]j, kvankam tiu ampleksigo estas teknike malĝusta.
 == Aplikita aŭ ekonomika insektoscienco ==
 La aplikita insektoscienco estas la pristudo de la insektoj interesaj por la homa estaĵo, ĉu pro la produktoj el ili havigitaj, ĉu pro la efiko kiu okazigas ĉe la homaj havaĵoj. Estas ĉefe gravaj la jenaj insektoj:
-* Produktantoj de [[mielo]], [[cero]], [[propoleo]], [[poleno]] kaj aliaj resursoj. Vidu [[Apikulturo]]
+* Produktantoj de [[mielo]], [[cero]], [[propoleo]], [[poleno]] kaj aliaj resursoj. Vidu la artikolon [[abelbredado]].
+* Produktantoj de [[silko]] per [[silkraŭpo]]j.
 * Transpasantoj de [[malsano]]j al animaloj aŭ homoj.
 * [[Plago]]j en kultivoj, magazenitaj materialoj kaj strukturoj.