Portugala kolonia imperio: Malsamoj inter versioj

El Vikipedio, la libera enciklopedio
[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Nova paĝo kun 'eta|[[Blazono de Portugalujo|Blazonoj de Portugalujo kaj de ĝiaj transoceanaj provincoj ĉe la fasado de la ''Banco Nacional Ultramarino''...'
 
Neniu resumo de redakto
Linio 1: Linio 1:
[[dosiero:Banco Ultramar 200301.jpg|eta|[[Blazono de Portugalujo|Blazonoj de Portugalujo]] kaj de ĝiaj transoceanaj provincoj ĉe la fasado de la ''Banco Nacional Ultramarino'' en [[Lisbono]].]]
[[dosiero:Banco Ultramar 200301.jpg|eta|[[Blazono de Portugalujo|Blazonoj de Portugalujo]] kaj de ĝiaj transoceanaj provincoj ĉe la fasado de la ''Banco Nacional Ultramarino'' en [[Lisbono]].]]
[[dosiero:Belem.Padrao09.jpg|eta|La [[Monumento al Malkovroj]] en Lisbono]]
La '''portugala kolonia imperio''' estis la unua vera tutmonda imperio kaj la plej longe ekzistinta [[kolonio|kolonia imperio]] de [[eŭropa]] ŝtato. Ĝia historio komenciĝis en 1415 per la konkero de [[Ceŭto]] kaj en la [[Epoko de Malkovroj]] per la esplorvojaĝoj laŭlonge de la afrika marbordo kaj finiĝis per la redono de la lasta transoceana portugala [[provinco]] [[Makao]] al la [[Ĉina Popola Respubliko]] en 1999.
La '''portugala kolonia imperio''' estis la unua vera tutmonda imperio kaj la plej longe ekzistinta [[kolonio|kolonia imperio]] de [[eŭropa]] ŝtato. Ĝia historio komenciĝis en 1415 per la konkero de [[Ceŭto]] kaj en la [[Epoko de Malkovroj]] per la esplorvojaĝoj laŭlonge de la afrika marbordo kaj finiĝis per la redono de la lasta transoceana portugala [[provinco]] [[Makao]] al la [[Ĉina Popola Respubliko]] en 1999.

Kiam [[Vasco da Gama]] en 1498 malkovris la marvojon al [[Barato]], [[Portugalujo]] supreniĝis kiel ĉefa komerca kaj surmara potenco de la 15-a kaj 16-a jarcentoj. La reĝoj el la [[dinastio Aviso]], aparte [[Manuelo la 1-a (Portugalujo)|Manuelo la 1-a]] (1495–1521), direktis la landon al plej alta florado. Ĝis en la 17-a jarcento Reĝlando [[Portugalujo]] akiris koloniojn en [[Ameriko]], [[Afriko]], [[Arabujo]], [[Barato]], [[Sud-Orienta Azio]] kaj [[Ĉinujo]].

Portugalujo komence malpli interesiĝis pri la ekposedo de pli grandaj teritorioj. Por sekurigi la komercovojojn de kaj al Barato (1526–1857 [[Mogola Imperio]]) kaj elimini konkurencantoj, la portugaloj instalis ĉe la marbordoj de Afriko kaj Arabujo bazojn ("faktoriojn") kaj konkeris urbojn, same kiel je la produktoregionoj de la varoj. La malgranda loĝantaro de Portugalujo ne permesis, ke la lando ekposedis grandajn teritoriojn. [[Brazilo]] estis pro la maldensa indiĝena loĝantaro escepto. Pli malfrue alvenis ankoraŭ [[Angolo]] kaj [[Mozambiko]] kiel laŭ areo pli grandaj kolonioj.

La kadukiĝo de la portugala kolonia imperio komenciĝis jam en la 17-a jarcento: [[Britujo]], [[Francujo]] kaj [[Nederlando]] ankaŭ komenciĝis etendiĝi al Azio kaj forŝiris de Portugalujo grandparton de ĝiaj aziaj kolonioj.

Portugalujo sukcesis tenis kelkajn el siaj kolonioj iom pli longe ol la aliaj koloniaj imperioj, nome ĝis en la 1970-aj jaroj. Al tio kontribuis la kolonia politiko de la diktatora reĝimo sub [[António de Oliveira Salazar|Salazar]] (1889–1970). Multaj aliaj kolonioj ŝtatiĝis en 1960 (vidu [[malkoloniigo]], [[sendependiĝo de Afriko]]).
== Literaturo ==
== Ligoj eksteren ==
== Ligoj eksteren ==
{{Commons|Portuguese Empire}}
{{Commons|Portuguese Empire}}

Kiel registrite je 16:58, 7 apr. 2015

Blazonoj de Portugalujo kaj de ĝiaj transoceanaj provincoj ĉe la fasado de la Banco Nacional Ultramarino en Lisbono.
La Monumento al Malkovroj en Lisbono

La portugala kolonia imperio estis la unua vera tutmonda imperio kaj la plej longe ekzistinta kolonia imperio de eŭropa ŝtato. Ĝia historio komenciĝis en 1415 per la konkero de Ceŭto kaj en la Epoko de Malkovroj per la esplorvojaĝoj laŭlonge de la afrika marbordo kaj finiĝis per la redono de la lasta transoceana portugala provinco Makao al la Ĉina Popola Respubliko en 1999.

Kiam Vasco da Gama en 1498 malkovris la marvojon al Barato, Portugalujo supreniĝis kiel ĉefa komerca kaj surmara potenco de la 15-a kaj 16-a jarcentoj. La reĝoj el la dinastio Aviso, aparte Manuelo la 1-a (1495–1521), direktis la landon al plej alta florado. Ĝis en la 17-a jarcento Reĝlando Portugalujo akiris koloniojn en Ameriko, Afriko, Arabujo, Barato, Sud-Orienta Azio kaj Ĉinujo.

Portugalujo komence malpli interesiĝis pri la ekposedo de pli grandaj teritorioj. Por sekurigi la komercovojojn de kaj al Barato (1526–1857 Mogola Imperio) kaj elimini konkurencantoj, la portugaloj instalis ĉe la marbordoj de Afriko kaj Arabujo bazojn ("faktoriojn") kaj konkeris urbojn, same kiel je la produktoregionoj de la varoj. La malgranda loĝantaro de Portugalujo ne permesis, ke la lando ekposedis grandajn teritoriojn. Brazilo estis pro la maldensa indiĝena loĝantaro escepto. Pli malfrue alvenis ankoraŭ Angolo kaj Mozambiko kiel laŭ areo pli grandaj kolonioj.

La kadukiĝo de la portugala kolonia imperio komenciĝis jam en la 17-a jarcento: Britujo, Francujo kaj Nederlando ankaŭ komenciĝis etendiĝi al Azio kaj forŝiris de Portugalujo grandparton de ĝiaj aziaj kolonioj.

Portugalujo sukcesis tenis kelkajn el siaj kolonioj iom pli longe ol la aliaj koloniaj imperioj, nome ĝis en la 1970-aj jaroj. Al tio kontribuis la kolonia politiko de la diktatora reĝimo sub Salazar (1889–1970). Multaj aliaj kolonioj ŝtatiĝis en 1960 (vidu malkoloniigo, sendependiĝo de Afriko).

Literaturo

Ligoj eksteren