Lagoso: Malsamoj inter versioj

	Lagoso
	portugale: Lagos, edoe: Èkó
	urbo
	Haveno en Lagoso
Flago	Blazono
	Oficiala nomo: Lagos
	Kromnomoj: Urbolago, Lasgidi, Gidi
Lando	Niĝerio
Historia regiono	Benina imperio
Parto de	Okcidenta Afriko
Oceano	Atlantiko Gvinea Golfo
Situo	Lagoso
- alteco	10 m s. m.
- koordinatoj	06° 27′ 11″ N 03° 23′ 45″ O / 6.45306 °N, 3.39583 °O (mapo)
Areo	999,6 km² (99 960 ha)
Loĝantaro	7 937 932 (2006)
Fondo	17-a jarcento
Horzono	OAT (UTC+1)
	Situo enkadre de Niĝerio Situo enkadre de Niĝerio
	Urbo Lagoso montranta ĉefajn urbajn areojn Urbo Lagoso montranta ĉefajn urbajn areojn
	Situo enkadre de Afriko Situo enkadre de Afriko
	Vikimedia Komunejo: Lagos, Nigeria
	Retpaĝo: www.lagosstate.gov.ng

Browse history interactively

[kontrolita revizio]

← Iru al antaŭa ŝanĝo Iru al sekvanta ŝanĝo →

Enhavo forigita Enhavo aldonita

VidaVikiteksto

Enteksta

Kiel registrite je 03:56, 23 dec. 2015

Koordinatoj: 06° 27′ 11″ N 03° 23′ 45″ O / 6.45306 °N, 3.39583 °O (mapo)

Lagoso, aŭ malofte Lejgoso, estas la plej granda urbo de Niĝerio. Ĝis 1991 ĝi estis la ĉefurbo de Niĝerio, tiam la registaro translokiĝis al Abuĝo.

En la urbo loĝas proksimume 9 milionoj da homoj; Lagoso estas do unu el la plej grandaj urboj en Afriko. (La plej granda estas Kairo.) Tiele ĝi estas la dua plej loĝata kaj rapide kreskanta urbo en Afriko kaj la sepa en la tuta mondo.^[1] La loĝantaro de Lagoso laŭ la registaro de la Lagosa Ŝtato, estis eĉ ĝis 17.5 milionoj. Tiuj ciferoj tamen estas disputataj de la Niĝeria Registaro kaj konsiderataj nefidindaj de la Nacia Loĝantarkomisiono de Niĝerio.^[2] La plej lastaj registroj ĉirkaŭkalkulis la loĝantaron je 21 milionoj, kio farus Lagoson la plej granda urbo en Afriko.^[3]

Lagoso estis origine loĝata de la tribo de Avorioj, nome subgrupo de la Joruboj. Dum estreco de la Oloja Olofino, la Avorioj moviĝis al insulo nune nomita Iddo kaj poste al pli granda insulo Lagoso.^[4]^[5] En la 15a jarcento, la avoria setlejo estis atakita de la Benina Imperio post kverelo, kaj la insulo iĝis Benina militkampadejo nome "Eko" sub Oba Orhogba, nome la Oba de Benino tiam.^[6]^[7]

Lagoso estas metropolita areo kiu originiĝis sur insuloj separataj de tajdaj fluaĵoj, kiaj la insulo Lagoso, ĉe la sudokcidenta elfluejo de la Lagosa Laguno kaj protektitaj el la Atlantika Oceano de longaj sablejoj kiaj Bar Strando, kiu etendas ĝis 100 km oriente kaj okcidente de la elfluejo. El la komenco, Lagoso etendiĝis al la kontinento okcidente de la laguno kaj la urbaro, inklude Ikeja (kiu estas ĉefurbo de la Lagosa Ŝtato) kaj Agege, nune atingas pli ol 40 km nordokcidente de la insulo Lagoso. Kelkaj ĉeurboj estas Ikorodu, Epe kaj Badagrio, kaj oni ĵus kreis pliajn lokajn konsilantarojn, kio altigis la totalan nombron de lokaj registaroj en Lagoso al 57 (Tio inkludas Lokajn Komunumoj en Disvolviĝo aŭ LCDAoj).

En la urbo 7 universitataj altlernejoj funkcias.

Geografio

Lagoso situas en sudokcidenta Niĝerio, parte sur insuloj, parte ĉe la marbordo de Atlantiko kaj iom pli internen.

Kontinenta Lagoso

Plej el la loĝantaro loĝas en la kontinenta tero, kaj ankaŭ plej industrioj estas situantaj tie. Lagoso estas konata pro sia muzika kaj nokta vivo, kutime ĉe areoj ĉirkaŭ Jaba kaj Surulere. Ĵuse pli noktokluboj etendiĝis tra la insulo, kio faris la insulon, ĉefe Viktoria, la ĉefa noktoviva allogajo. Distriktoj de Kontinenta Lagoso estas Ebute-Meta, Surulere, Jaba (kie estas la Universitato de Lagoso) kaj Ikeja, loko de la Internacia Flughaveno Murtala Muhammed kaj ĉefurbo de Lagosa Ŝtato.

Granda Lagoso inkludas Muŝin, Maryland, Somolu, Oshodi, Oworonsoki, Isolo, Ikotun, Agege, Iju Ishaga, Egbeda, Ketu, Bariga, Ipaja, Ajah kaj Ejigbo.

La urbo Lagoso estas la ĉefa urbo de la sudokcidenta parto de Niĝerio. Kelkaj riveroj, kiaj Badagrio, fluas paralele al la marbordo dum kelka distanco kaj eliras tra la sablejoj al la maro.

La du ĉefaj urbaj insuloj de Lagoso en la Lagosa Laguno estas Lagosa Insulo kaj Viktoria Insulo.

Tiuj insuloj estas separataj el la kontinento per la ĉefa markolo kiu drenas la lagunon en la Atlantikan Oceanon, kiu formas la Lagosan Havenon. La insuloj estas separataj unu el alia per rojoj de variaj grandoj kaj estas konektataj al Lagosa Insulo per pontoj. La plej malgrandaj partoj de kelkaj rojoj estis plenigitaj je sablo kaj oni konstruis super.

Insula Lagoso

Historio

Lagoso estis militkampadejo por membroj de la Benina Imperio, kiu aludis al ĝi kiel Eko.^[6]^[8] La joruboj ankoraŭ uzas la nomon Eko por aludi al Lagoso. Lagos, kiu signifas "lagoj", estis nomo donita al la setlejo fare de portugaloj. La nuntempa Lagosa Ŝtato havas altan procenton de Avorioj, kiuj enmigris al la areo el Iŝeri ĉe la rivero Ogun. Tra la historio, ĝi estis hejmo de nombraj intermilitantaj etnaj grupoj kiuj setliĝi en la areo. Post la frua setlado fare de la Avoria nobelaro, kaj ties konkero fare de la Bini militsenjoroj de Benino, la ŝtato venis al la atento de la portugaloj la unuan fojon en la 15a jarcento.^[9]

Portugala esploristo Rui de Sequeira vizitis la lokon en 1472. Li nomumis la lokon portugale lagoj (dekomence nur kiel Lago de Curamo). Alia klarigo estus, ke Lagoso estas nomita laŭ Lagos (Portugalio) —nome marborda urbo kiu tiam estis la ĉefa centro de la portugalaj ekspedicioj suden laŭ la afrika marbordo, kaj kies propra nomo estas deriva el la latina vorto Lacobriga.

Ĝis 1889 la setlejo funkciis, kiel centro de la sklavokomercado. En 1861 ĝi jam iĝis brita kolonio nome Lagosa Kolonio. Tio duoble efikis ĉar akaparis la sklavokomercadon kaj establis la britian kontrolon super palmo kaj aliaj komercoj.^[10] La antaŭaĵo de la nuntempa Niĝerio organiziĝis en 1887, kaj kiam kaj Kolonio kaj Protektorato de Niĝerio estis establitaj en 1914, Lagoso estis deklarita ties ĉefurbo en 1914, kaj tia pluis post la landa sendependeco el Britio en 1960. Kun migrantoj el la tuta Niĝeriaio kaj de aliaj landoj de Okcidenta Afriko, estis ankaŭ revenintaj eks-sklavoj konataj kiel Kreoloj, kiuj venis ĉefe el Freetown, Siera Leono, Brazilo kaj el Karibio al Lagoso. La Kreoloj kontribuis al modernigo de Lagoso kaj ties kono el Portugala arkitekturo povas esti vidata ankoraŭ el la arkitekturo de la Lagosa Insulo.^[6]

Lagoso espertis rapidan kreskon tra la 1960-aj kaj 1970-aj jaroj kiel rezulto de la Niĝeria ekonomia eksplodo antaŭ la Niĝeria Enlanda Milito. Lagoso estis la ĉefurbo de Niĝerio el 1914 al 1991.^[11] La urbo perdis sian statuson kiam oni establis la novan statuson de la Federala Ĉefurba Teritorio por la tiuintence konstruita urbo Abuĝo. La 14an de Novembro 1991, la Prezidenteco kaj aliaj federalaj registaraj oficejoj estis finfine relokitaj en la nova ĉefurbo Abuĝo.^[11]

Trafiko

Lagoso havas imponajn internacian flughavenon kaj havenon. Aŭtovojo estas ankaŭ al eksterlando.

Klimato

Lagoso havas tropikan klimaton. Ekzistas du pluvsezonoj inter aprilo-julio kaj oktobro-novembro. Iom seka periodo estas inter aŭgusto-septembro kaj pli longa seka sezono de decembro ĝis marto. Jare pluvas po 1838 mm. En ĉiuj monatoj pluvas. La temperaturo varias inter 20-30 °C.

Ĝemelurboj

Vidu ankaŭ

↑ World's fastest growing cities and urban areas from 2006 to 2020, de CityMayors.com
↑ Population. Lagos State Government (2011). Alirita 3a Novembro 2012.
↑ Citaĵa eraro Malvalida etikedo <ref>; neniu teksto estis provizita por ref-oj nomataj John Campbell; $2
↑ Sandra T. Barnes. (1986) Patrons and Power: Creating a Political Community in Metropolitan Lagos. Indiana University Press, International African Library. ISBN 978-0-2533-4297-3.
↑ Francesca Locatelli. (2009) African Cities: Competing Claims on Urban Spaces. Brill. ISBN 978-9-0041-6264-8.
↑ ^6,0 ^6,1 ^6,2 Citaĵa eraro Malvalida etikedo <ref>; neniu teksto estis provizita por ref-oj nomataj Williamsguide; $2
↑ Smith, Robert Sydney. (1988) Kingdoms of the Yoruba, 3‑a eldono, University of Wisconsin Press. ISBN 0-299-11604-2.
↑ Citaĵa eraro Malvalida etikedo <ref>; neniu teksto estis provizita por ref-oj nomataj Olupona; $2
↑ The Origin of Eko (Lagos). Edo Nation. Alirita 2a Junio 2010.
↑ Lagos, Nigeria – Atlanta Sister City Committee. Official Website for the City of Atlanta. Alirita 18a Septembro 2010.
↑ ^11,0 ^11,1 2008 All Africa Media Research Conference (PPT). Pan African Media Research Organisation. Alirita 4a Aprilo 2012.

[1] World's fastest growing cities and urban areas from 2006 to 2020, de CityMayors.com

[2] Population. Lagos State Government (2011). Alirita 3a Novembro 2012.

[John_Campbell-3] Citaĵa eraro Malvalida etikedo <ref>; neniu teksto estis provizita por ref-oj nomataj John Campbell; $2

[4] Sandra T. Barnes. (1986) Patrons and Power: Creating a Political Community in Metropolitan Lagos. Indiana University Press, International African Library. ISBN 978-0-2533-4297-3.

[5] Francesca Locatelli. (2009) African Cities: Competing Claims on Urban Spaces. Brill. ISBN 978-9-0041-6264-8.

[Williamsguide-6] 6,0 ^6,1 ^6,2 Citaĵa eraro Malvalida etikedo <ref>; neniu teksto estis provizita por ref-oj nomataj Williamsguide; $2

[7] Smith, Robert Sydney. (1988) Kingdoms of the Yoruba, 3‑a eldono, University of Wisconsin Press. ISBN 0-299-11604-2.

[Olupona-8] Citaĵa eraro Malvalida etikedo <ref>; neniu teksto estis provizita por ref-oj nomataj Olupona; $2

[9] The Origin of Eko (Lagos). Edo Nation. Alirita 2a Junio 2010.

[10] Lagos, Nigeria – Atlanta Sister City Committee. Official Website for the City of Atlanta. Alirita 18a Septembro 2010.

[Conference-11] 11,0 ^11,1 2008 All Africa Media Research Conference (PPT). Pan African Media Research Organisation. Alirita 4a Aprilo 2012.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

@@ Linio 111: / Linio 111: @@
 [[Dosiero:Market in Lagos, Nigeria.jpg|eta|maldekstre|250px|Bazaro en Lagoso]]
 [[Dosiero:A street in Lagos, Nigeria.jpg|eta|maldekstre|250px|Strato en Lagoso]]
 '''Lagoso''', aŭ malofte '''Lejgoso''', estas la plej granda urbo de [[Niĝerio]]. Ĝis [[1991]] ĝi estis la ĉefurbo de Niĝerio, tiam la registaro translokiĝis al [[Abuĝo]].
 En la urbo loĝas proksimume 9&nbsp;milionoj da homoj; Lagoso estas do unu el la plej grandaj urboj en Afriko. (La plej granda estas [[Kairo]].) Tiele ĝi estas la dua plej loĝata kaj rapide kreskanta urbo en Afriko kaj la sepa en la tuta mondo.<ref>[http://www.citymayors.com/statistics/urban_growth1.html World's fastest growing cities and urban areas from 2006 to 2020], de CityMayors.com</ref>
@@ Linio 118: / Linio 118: @@
 Lagoso estis origine loĝata de la tribo de Avorioj, nome subgrupo de la [[Joruboj]]. Dum estreco de la Oloja Olofino, la Avorioj moviĝis al insulo nune nomita Iddo kaj poste al pli granda insulo Lagoso.<ref>{{cite book|title=Patrons and Power: Creating a Political Community in Metropolitan Lagos|author=Sandra T. Barnes|url=http://books.google.com.ng/books?id=1327AAAAIAAJ&pg=PA20&lpg=PA20&dq=olofin+yoruba+lagos&source=bl&ots=0odl-Y73Vp&sig=_VwxfJoY8rbog1G4XQJK3Gj5uqc&hl=en&sa=X&ei=e4XTU9juGomo4gSOkYGADg&ved=0CCoQ6AEwCA|page=20|year=1986|isbn=978-0-2533-4297-3|publisher=Indiana University Press, International African Library|accessdate=26a de Julio, 2014}}</ref><ref>{{cite book|title=African Cities: Competing Claims on Urban Spaces|author=Francesca Locatelli|author2=Paul Nugent |year=2009|publisher=Brill|isbn=978-9-0041-6264-8|page=114|url= http://books.google.com.ng/books?id=A_IsNliDF6kC&pg=PA114&lpg=PA114&dq=olofin+yoruba+lagos&source=bl&ots=QjHJajP5Fg&sig=2XhaFENDsdnafQLO_IZnnxWQZQU&hl=en&sa=X&ei=toHTU_KON8bc4QSUkID4DA&ved=0CCMQ6AEwBDgK|accessdate=26a de Julio, 2014}}</ref> En la 15a jarcento, la avoria setlejo estis atakita de la [[Benina Imperio]] post kverelo, kaj la insulo iĝis Benina militkampadejo nome "Eko" sub Oba Orhogba, nome la Oba de [[Benino]] tiam.<ref name="Williamsguide"/><ref>{{cite book|title=Kingdoms of the Yoruba |first=Robert Sydney |last=Smith |page=73 |edition=3 |publisher=University of Wisconsin Press |year=1988 |isbn=0-299-11604-2 |url=http://books.google.com/books?id=ric6OĥbCS0C&pg=PA73}}</ref>
-Lagoso estas metropolita areo kiu originiĝis sur insuloj separataj de [[tajdo|tajdaj fluaĵoj]], kiaj la insulo Lagoso, ĉe la sudokcidenta elfluejo de la [[Lagosa Laguno]] kaj protektitaj el la Atlantika Oceano de longaj [[sablejo]]j kiaj [[Bar Strando]], kiu etendas ĝis 100 km oriente kaj okcidente de la elfluejo. El la komenco, Lagoso etendiĝis al la kontinento okcidente de la laguno kaj la urbaro, inklude [[Ikeja]] (kiu estas ĉefurbo de la Lagosa Ŝtato) kaj Agege, nune atingas pli ol 40 km nordokcidente de la insulo Lagoso. Kelkaj ĉeurboj estas Ikorodu, [[Epe (Niĝerio)|Epe]] kaj [[Badagrio]], kaj oni ĵus kreis pliajn lokajn konsilantarojn, kio altigis la totalan nombron de lokaj registaroj en Lagoso al 57 (Tio inkludas Lokajn Komunumoj en Disvolviĝo aŭ LCDAoj).
+Lagoso estas metropolita areo kiu originiĝis sur insuloj separataj de [[tajdo|tajdaj fluaĵoj]], kiaj la insulo Lagoso, ĉe la sudokcidenta elfluejo de la [[Lagosa Laguno]] kaj protektitaj el la Atlantika Oceano de longaj [[sablejo]]j kiaj [[Bar Strando]], kiu etendas ĝis 100&nbsp;km oriente kaj okcidente de la elfluejo. El la komenco, Lagoso etendiĝis al la kontinento okcidente de la laguno kaj la urbaro, inklude [[Ikeja]] (kiu estas ĉefurbo de la Lagosa Ŝtato) kaj Agege, nune atingas pli ol 40&nbsp;km nordokcidente de la insulo Lagoso. Kelkaj ĉeurboj estas Ikorodu, [[Epe (Niĝerio)|Epe]] kaj [[Badagrio]], kaj oni ĵus kreis pliajn lokajn konsilantarojn, kio altigis la totalan nombron de lokaj registaroj en Lagoso al 57 (Tio inkludas Lokajn Komunumoj en Disvolviĝo aŭ LCDAoj).
 En la urbo 7 [[universitato|universitataj altlernejo]]j funkcias.
 [[Dosiero:Third Mainland Bridge.jpg|eta|maldekstre|520px|Ponto en Lagoso]]
@@ Linio 126: / Linio 126: @@
 == Geografio ==
 Lagoso situas en sudokcidenta Niĝerio, parte sur [[insulo]]j, parte ĉe la marbordo de [[Atlantiko]] kaj iom pli internen.
 ===Kontinenta Lagoso===
@@ Linio 133: / Linio 132: @@
 Granda Lagoso inkludas [[Muŝin (Niĝerio)|Muŝin]], Maryland, Somolu, Oshodi, Oworonsoki, Isolo, Ikotun, Agege, Iju Ishaga, Egbeda, Ketu, Bariga, Ipaja, Ajah kaj Ejigbo.
 La urbo Lagoso estas la ĉefa urbo de la sudokcidenta parto de Niĝerio. Kelkaj riveroj, kiaj [[Badagrio]], fluas paralele al la marbordo dum kelka distanco kaj eliras tra la sablejoj al la maro.
 La du ĉefaj urbaj insuloj de Lagoso en la Lagosa Laguno estas Lagosa Insulo kaj [[Viktoria Insulo (Niĝerio)|Viktoria Insulo]].
 Tiuj insuloj estas separataj el la kontinento per la ĉefa markolo kiu drenas la lagunon en la Atlantikan Oceanon, kiu formas la Lagosan Havenon. La insuloj estas separataj unu el alia per rojoj de variaj grandoj kaj estas konektataj al Lagosa Insulo per pontoj. La plej malgrandaj partoj de kelkaj rojoj estis plenigitaj je sablo kaj oni konstruis super.
@@ Linio 142: / Linio 141: @@
 == Historio ==
-Lagoso estis militkampadejo por membroj de la [[Benina Imperio]], kiu aludis al ĝi kiel ''Eko''.<ref name="Olupona"/><ref name="Williamsguide"/> La joruboj ankoraŭ uzas la nomon Eko por aludi al Lagoso. ''Lagos'', kiu signifas "lagoj", estis nomo donita al la setlejo fare de [[Portugala Imperio|portugaloj]]. La nuntempa Lagosa Ŝtato havas altan procenton de Avorioj, kiuj enmigris al la areo el Iŝeri ĉe la rivero [[Ogun]]. Tra la historio, ĝi estis hejmo de nombraj intermilitantaj etnaj grupoj kiuj setliĝi en la areo. Post la frua setlado fare de la Avoria nobelaro, kaj ties konkero fare de la Bini militsenjoroj de Benino, la ŝtato venis al la  atento de la portugaloj la unuan fojon en la 15a jarcento.<ref>{{cite web|url=http://www.edo-nation.net/eko.htm |title=The Origin of Eko (Lagos) |publisher=Edo Nation |accessdate=2a Junio 2010}}</ref>
+Lagoso estis militkampadejo por membroj de la [[Benina Imperio]], kiu aludis al ĝi kiel ''Eko''.<ref name="Williamsguide"/><ref name="Olupona"/> La joruboj ankoraŭ uzas la nomon Eko por aludi al Lagoso. ''Lagos'', kiu signifas "lagoj", estis nomo donita al la setlejo fare de [[Portugala Imperio|portugaloj]]. La nuntempa Lagosa Ŝtato havas altan procenton de Avorioj, kiuj enmigris al la areo el Iŝeri ĉe la rivero [[Ogun]]. Tra la historio, ĝi estis hejmo de nombraj intermilitantaj etnaj grupoj kiuj setliĝi en la areo. Post la frua setlado fare de la Avoria nobelaro, kaj ties konkero fare de la Bini militsenjoroj de Benino, la ŝtato venis al la  atento de la portugaloj la unuan fojon en la 15a jarcento.<ref>{{cite web|url=http://www.edo-nation.net/eko.htm |title=The Origin of Eko (Lagos) |publisher=Edo Nation |accessdate=2a Junio 2010}}</ref>
 Portugala esploristo Rui de Sequeira vizitis la lokon en [[1472]]. Li nomumis la lokon portugale [[lago]]j (dekomence nur kiel ''Lago de Curamo''). Alia klarigo estus, ke Lagoso estas nomita laŭ [[Lagos (Portugalio)]] —nome marborda urbo kiu tiam estis la ĉefa centro de la portugalaj ekspedicioj suden laŭ la afrika marbordo, kaj kies propra nomo estas deriva el la latina vorto ''Lacobriga''.
@@ Linio 154: / Linio 153: @@
 == Klimato ==
-Lagoso havas tropikan klimaton. Ekzistas du pluvsezonoj inter [[aprilo]]-[[julio]] kaj [[oktobro]]-[[novembro]]. Iom seka periodo estas inter [[aŭgusto]]-[[septembro]] kaj pli longa seka sezono de [[decembro]] ĝis [[marto]]. Jare pluvas po 1838 mm. En ĉiuj [[monato]]j pluvas. La [[temperaturo]] varias inter 20-30 °C.
+Lagoso havas tropikan klimaton. Ekzistas du pluvsezonoj inter [[aprilo]]-[[julio]] kaj [[oktobro]]-[[novembro]]. Iom seka periodo estas inter [[aŭgusto]]-[[septembro]] kaj pli longa seka sezono de [[decembro]] ĝis [[marto]]. Jare pluvas po 1838&nbsp;mm. En ĉiuj [[monato]]j pluvas. La [[temperaturo]] varias inter 20-30&nbsp;°C.
 == Ĝemelurboj ==