Paranao: Malsamoj inter versioj

El Vikipedio, la libera enciklopedio
[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Neniu resumo de redakto
Neniu resumo de redakto
Linio 14: Linio 14:
|municipoj = 399
|municipoj = 399
|mapo = Parana MesoMicroMunicip.svg
|mapo = Parana MesoMicroMunicip.svg
|nomo de la loĝanto = paranaense
|nomo de la loĝanto = paranaense
|ĉefurbo = [[Curitiba|Kuritibo]]
|ĉefurbo = [[Curitiba|Kuritibo]]
|najbaroj = [[Suda Mato-Groso]], [[San-Paŭlo]] kaj [[Sankta Katarino]]
|najbaroj = [[Suda Mato-Groso]], [[San-Paŭlo]] kaj [[Sankta Katarino]]
|latitudo =
|latitudo =
|longitudo =
|longitudo =
|subŝtatestro = Orlando Pessuti
|subŝtatestro = Orlando Pessuti
|partio_subŝtatestro = PMDB
|partio_subŝtatestro = PMDB
|vicsubŝtatestro =
|vicsubŝtatestro =
|partio_vic =
|partio_vic =
|feder_deputitoj = 30
|feder_deputitoj = 30
|subŝtata_deputitoj = 54
|subŝtata_deputitoj = 54
|areo_entute = 199.314,850
|areo_entute = 199 314
|areo_laŭgrade = 15
|areo_laŭgrade = 15
|loĝantoj_jaro = 2009
|loĝantoj_jaro = 2009
|loĝantoj = 10.686.247
|loĝantoj = 10 686 247
|loĝantoj_laŭgrade = 6
|loĝantoj_laŭgrade = 6
|loĝantoj_urbe = 71,1
|loĝantoj_urbe = 71,1
|loĝdenso = 51,48
|loĝdenso = 51,48
|loĝdenso_laŭgrade = 12
|loĝdenso_laŭgrade = 12
|MEP_jaro = 2007
|MEP_jaro = 2007
|MEP_tuta = 161.582.000
|MEP_tuta = 161 582 000
|MEP_laŭgrade = 5
|MEP_laŭgrade = 5
|MEP_kape = 15.711,00
|MEP_kape = 15 711,00
|MEP_kape_laŭgrade = 7
|MEP_kape_laŭgrade = 7
|IHD_jaro = 2000
|IHD_jaro = 2000
|IHD = 0,820 (2005)<ref name="IDH_2005">{{cite web |url=http://www.pnud.org.br/pobreza_desigualdade/reportagens/index.php?id01=3039&lay=pde |title=Ranking do IDH dos estados do Brasil em 2005 |published=Programa das Nações Unidas para o Desenvolvimento (PNUD)}}({{ref|pt}})</ref>
|IHD = 0,820 (2005)<ref name="IDH_2005">{{cite web |url=http://www.pnud.org.br/pobreza_desigualdade/reportagens/index.php?id01=3039&lay=pde |title=Ranking do IDH dos estados do Brasil em 2005 |published=Programa das Nações Unidas para o Desenvolvimento (PNUD)}}({{ref|pt}})</ref>
|IHD_laŭgrade = 6
|IHD_laŭgrade = 6
|IHD_kategorio = alta
|IHD_kategorio = alta
|vivdaŭro = 74,4
|vivdaŭro = 74,4
|vivdaŭro_laŭgrade = 6
|vivdaŭro_laŭgrade = 6
|infan_morto = 17,9
|infan_morto = 17,9
|infan_morto_laŭgrade = 6
|infan_morto_laŭgrade = 6
|analfabetismo = 6,6
|analfabetismo = 6,6
|analfabetismo_laŭgrade = 7
|analfabetismo_laŭgrade = 7
|horzono = UTC-3
|horzono = UTC-3
|horzono_DST = -2
|horzono_DST = -2
|klimato = [[subtropika]]
|klimato = [[subtropika]]
|pri_klimato =Cfa/Cfb
|pri_klimato = Cfa/Cfb
|mallongigo =BR-PR
|mallongigo = BR-PR
|retejo_ŝubŝtato = [http://www.pr.gov.br www.pr.gov.br]
|retejo_ŝubŝtato = [http://www.pr.gov.br www.pr.gov.br]
}}
}}
'''Paranao''' ({{lang-pt|Paraná}}; mallongigo: '''PR''') estas [[subŝtato]] en la sudo de [[Brazilo]]. Ĝi konsistas el ses ĉefregionoj kun 399 [[municipo]]j.

'''Paranao''' ({{lang-pt|Paraná}}; mallongigo: '''PR''') estas [[subŝtato|ŝtato]] en la sudo de [[Brazilo]]. Ĝi konsistas el ses ĉefregionoj kun 399 [[municipo]]j.


== Geografio ==
== Geografio ==


Paranao havas areon de 199.554 kvadrataj kilometroj kaj ĉirkaŭ 9 miljonojn da loĝantoj. La [[loĝdenso]] estas proksimume po 45 homoj je kvadrata kilometro.
Paranao havas areon de 199 554 kvadrataj kilometroj kaj ĉirkaŭ 9 milionojn da loĝantoj. La [[loĝdenso]] estas proksimume po 45 homoj je kvadrata kilometro.


La nomon donis al la ŝtato rivero [[Paranao (rivero)|Paranao]] ĉe la okcidenta limo de la ŝtato. Trans la rivero troviĝas [[Argentino]] kaj [[Paragvajo]]. La orientan limon konsistigas la bordo de la [[Atlantiko]]. Norde de Paranao estas la brazilaj ŝtatoj [[Suda Mato-Groso]] kaj [[San-Paŭlio]], sude estas [[Sankta Katarino (Brazilo)|Sankta Katarino]].
La nomon donis al la ŝtato rivero [[Paranao (rivero)|Paranao]] ĉe la okcidenta limo de la ŝtato. Trans la rivero troviĝas [[Argentino]] kaj [[Paragvajo]]. La orientan limon konsistigas la bordo de la [[Atlantiko]]. Norde de Paranao estas la brazilaj ŝtatoj [[Suda Mato-Groso]] kaj [[San-Paŭlio]], sude estas [[Sankta Katarino (Brazilo)|Sankta Katarino]].
Linio 121: Linio 120:
En [[2002]] la [[Internacia Junulara Kongreso]] okazis en [[Pato Branco]] en Paranao.
En [[2002]] la [[Internacia Junulara Kongreso]] okazis en [[Pato Branco]] en Paranao.


== Referencoj ==
== Notoj kaj referencoj ==
{{Referencoj}}
{{Referencoj}}


Linio 130: Linio 129:
* http://esperantoparana.wordpress.com/ - Temas pri retlogo de Paranaa Esperanto-Asocio
* http://esperantoparana.wordpress.com/ - Temas pri retlogo de Paranaa Esperanto-Asocio


{{Ŝtatoj de Brazilo}}
{{Subŝtatoj de Brazilo}}


[[Kategorio:Paranao| ]]
[[Kategorio:Paranao| ]]

Kiel registrite je 14:43, 4 feb. 2016

Paranao
portugale Paraná

Flago de Paranao

Blazono de Paranao

Flago de Paranao Blazono de Paranao
subŝtatoj de Brazilo
Himno: Himno de Paranao
Nomo de la loĝanto: paranaense
Situo de Paranao
Situo de Paranao
Situo
 - Regiono Sudorienta
 - Limnajbaroj Suda Mato-Groso, San-Paŭlo kaj Sankta Katarino
 - Mezoregionoj 10
 - Mikroregionoj 39
 - Municipoj 399
Ĉefurbo Kuritibo
Registaro Nuntempa
 - Ŝtatestr(in)o Ratinho Júnior ()
(ekde 1-a de januaro 2019)
Registaro de 2015 ĝis 2018
 - Ŝtatestr(in)o Orlando Pessuti (PMDB)
 - Vicŝtatestr(in)o  ()
 - Federaciaj deputitoj 30
 - Ŝtataj deputitoj 54
Areo  
 - Entute 199 314 km² (15º)[1]
Loĝantaro 2009
 - proksimume 10 686 247 loĝ. ()
 - Urbana 71,1 loĝ.
 - Loĝdenso 51,48 loĝ./km² (12º)
Ekonomio 2007
 - MEP R$ 161 582 000 (5º)
 - MEP po kapo R$ 15 711,00 (7º)
Sociaj indikiloj 2000
 - IHD 0,820 (2005)[2] (6º) – alta
 - Vivdaŭro 74,4 jaroj (6º)
 - Analfabetismo 6,6% (7º)
Horzono UTC-3
Klimato subtropika Cfa/Cfb
Mallongigo BR-PR
Mapo de Paranao
Mapo de Paranao
vdr

Paranao (portugale Paraná; mallongigo: PR) estas subŝtato en la sudo de Brazilo. Ĝi konsistas el ses ĉefregionoj kun 399 municipoj.

Geografio

Paranao havas areon de 199 554 kvadrataj kilometroj kaj ĉirkaŭ 9 milionojn da loĝantoj. La loĝdenso estas proksimume po 45 homoj je kvadrata kilometro.

La nomon donis al la ŝtato rivero Paranao ĉe la okcidenta limo de la ŝtato. Trans la rivero troviĝas Argentino kaj Paragvajo. La orientan limon konsistigas la bordo de la Atlantiko. Norde de Paranao estas la brazilaj ŝtatoj Suda Mato-Groso kaj San-Paŭlio, sude estas Sankta Katarino.

La ĉefurbo estas Kuritibo (portugale Curitiba). Ĝi kromnomas sin ĉefurbo de ekologio kaj estas konata interalie pro sia modela publika transportsistemo.

Pliaj urboj en Paranao estas interalie Londrina, Paranaguá, Araucária, Maringá, Ponta Grossa kaj Foz do Iguaçu. La famaj akvofaloj de Iguaçu troviĝas en subŝtato Paranao.

Ekonomio kaj agrikulturo

En Paranao troviĝas diversaj aŭtomobilfarejoj.

Rilate al agrikulturaj produktoj, Paranao estas la plej grava ŝtato de Brazilo. Ĝi liveras maizon, kotonon, tritikon, sojon, rizon, arakidojn kaj fazeolojn. Same kiel en la sudaj ŝtatoj de Brazilo oni bredas porkojn kaj kokojn.

Gravaj urboj

Historio kaj kulturo

La teritorio de Paranao estis parto de ŝtato San-Paŭlo, ĝis kiam oni fondis Paranaon en 1843. En la 19-a jarcento enmigris multaj italoj, poloj, germanoj, rusoj kaj ukrainoj.

Esperanto-movado

Pli detalaj informoj troveblas en artikolo Esperanto-movado en Paraná.

Jam de 1925 esperantistoj aktivas en Paranao, precipe en la ĉefurbo Kuritibo. Ekzistas aktiva Paranaa Esperanto-Asocio, en kies sidejo, en la periodo 2010-2013 okazis konversaciaj rondoj en la dua sabato de ĉiu monato, kaj prelegoj en la lasta sabato.


Prezidantoj de PEA:

S-ro Roger de Castro Gotardi: 2004-2006.

S-ro Carlos Alfredo de Oliveira Andrade: 2006-2008.

S-ino Ariádene Mara Figueiró: 2008-2010.

D-ro Ivan Eidt Colling: de la 1-a de Majo 2010 ĝis la 30-a de Aprilo 2014.

S-ro Jônatas Stephen Barros Jr.: ekde la 1-a de Majo 2014.

De 2006 Esperanto estas instruata en Centro de Lingvoj kaj Interkulturo (CELIN, "Centro de Línguas e Interculturalidade" de Federacia Universitato de Paranao (Universidade Federal do Paraná)[3], en Kuritibo. En 2009 Ivan Eidt Colling komencis instrui tie kiel volontulo; ekde 2013 li estas kunordiganto de la projekto "Esperanto - lingvo kaj kulturo". Ankaŭ laboris/laboras kiel volontulaj instruistoj en CELIN: Matheus Artioli Firmino (2011), Thiago Machado da Silva (dum la dua monatseso de 2011 kaj dum 2012) kaj Jônathas Barros (en 2014). Antaŭaj instruistoj estas: Leonardo Janz, Daniel Haddad kaj Carlos Alfredo de Oliveira Andrade. S-ino Rita de Moraes gvidis kursojn por infanoj kaj adoleskantoj en la sidejo de Paranaa Esperanto-Asocio en 2012-2013. En 2010 funkciis Esperanto-kursoj en Saltodolontro (Salto do Lontra), sub la gvido de Roger Gotardi kaj en Londrino (Londrina), sub la gvido de Leonardo Forster.

Prof. D-ro Geraldo Mattos, membro de Akademio de Esperanto kaj ĝia eks-prezidanto, loĝis en Kuritibo ĝis sia forpaso (la 23-an de Marto 2014).

Delegitoj de UEA estas ankaŭ en Foz do Iguaçu, Londrina kaj Lupionópolis.

En 2002 la Internacia Junulara Kongreso okazis en Pato Branco en Paranao.

Notoj kaj referencoj

  1. La signo º signifu "...-a rango el ĉiuj brazilaj subŝtatoj"
  2. Ranking do IDH dos estados do Brasil em 2005. ( (portugale))
  3. Centro de Línguas e Interculturalidade( (portugale))

Vidu ankaŭ