Deklivglitado: Malsamoj inter versioj
[kontrolita revizio] | [kontrolita revizio] |
Kani (diskuto | kontribuoj) Neniu resumo de redakto |
|||
Linio 1: | Linio 1: | ||
[[dosiero:LS-usgs.gif|thumb|upright=1.2| |
[[dosiero:LS-usgs.gif|thumb|upright=1.2|Komputila ŝajnigado: deklivglitado en la [[kantono San Mateo]] apud San Francisco, 1997]] |
||
'''Deklivglitado''', ''' |
'''Deklivglitado''', '''teramasmoviĝo''' aŭ ''' deklivmoviĝo''' estas [[geomorfologio|geomorfologia]] procezo, ĉe kio la [[grundo]]j, [[regolito]] kaj [[roko]]j sub enfluo de la [[gravito]] glitas alvalen. La glitado de la teramasoj povas okazi en formo de malrapida glitado, aŭ pli rapida fluado, sed ankaŭ la teramasoj povas fali aŭ renversigi. La proceso povas daŭri sekundojn aŭ jarojn. Tiu amasa moviĝado povas okazi ĉe la tera surfaco aŭ ĉe submara tereno. Eĉ sur [[Marso (planedo)|Marso]] kaj [[Venuso (planedo)|Venuso]] oni povis observi similajn okazaĵojn. |
||
[[dosiero:ElSalvadorslide.jpg |thumb| |
[[dosiero:ElSalvadorslide.jpg |thumb|Terglitado en [[Salvadoro]].]] |
||
[[dosiero:Massenbewegung.png |350px|right|procesoj kaj formoj de la deklivglitadoj]] |
<!--[[dosiero:Massenbewegung.png |350px|right|procesoj kaj formoj de la deklivglitadoj]]--> |
||
==Okazoj== |
|||
Oni distingas jenajn surfacajn eroziojn ([[denudacio]]): |
Oni distingas jenajn surfacajn eroziojn ([[denudacio]]): |
||
** faligadoj |
** faligadoj |
||
Linio 10: | Linio 11: | ||
*** [[montfalo]] |
*** [[montfalo]] |
||
** glitado |
** glitado |
||
*** [[slumpo]] ( |
*** [[slumpo]] (rotacia bloka glitado) |
||
*** [[terglitado]], |
*** [[terglitado]], montoglitado |
||
*** vulkana |
*** vulkana rokfrakasaĵa [[lavango]] |
||
**fluado |
**fluado |
||
*** [[ŝlimfluo]] |
*** [[ŝlimfluo]] |
||
Linio 21: | Linio 22: | ||
*** moviĝo de [[ŝtonaĵhaldo]] |
*** moviĝo de [[ŝtonaĵhaldo]] |
||
*** [[blokglaĉero]] |
*** [[blokglaĉero]] |
||
== La signifo de akvo en amasmoviĝo == |
== La signifo de akvo en amasmoviĝo == |
||
[[dosiero:Hangrutsch Sanna1.jpg|eta| |
[[dosiero:Hangrutsch Sanna1.jpg|eta|Deklivglitado post altakvo.]] |
||
[[dosiero:TalusConesIsfjorden.jpg|eta|[[Isfjorden]], [[ |
[[dosiero:TalusConesIsfjorden.jpg|eta|[[Isfjorden]], [[Spicbergo (insulo)|Spicbergo]], [[Norvegio]].]] |
||
Akvo povas pligrandigi la stabilecon de deklivo aŭ malpligrandigi. Tio dependas de la akvoamaso. Malgrandaj amasoj povas pligrandigi la stabilecon de grundo pro la [[surfaca tensio]] de la akvo |
Akvo povas pligrandigi la stabilecon de deklivo aŭ malpligrandigi. Tio dependas de la akvoamaso. Malgrandaj amasoj povas pligrandigi la stabilecon de grundo pro la [[surfaca tensio]] de la akvo. |
||
Se estas tro da akvo, |
Se estas tro da akvo, la akvo fariĝas glitrimedon kiu pligrandigas la procezojn de la [[erozio]]. Oni povas kompari tion kun sablejo. Oni povas konstrui sablejon nur el humida [[sablo]]. Tro da akvo kaŭzas la forfluon de la sablo kaj se estas tro seka sablo ĝi ne povas teni la formon. |
||
==Kialoj de amasmoviĝoj == |
==Kialoj de amasmoviĝoj == |
||
Grundoj kaj regolitoj restas sur la deklivo, |
Grundoj kaj regolitoj restas sur la deklivo, tiom longe kiam la gravito estas malpli forta ol la [[froto|frota potenco]]. Faktoroj, kiuj povas malgrandigi la froton povas esti: |
||
* [[sismiko|sisma ]] aktiveco |
* [[sismiko|sisma ]] aktiveco |
||
Linio 35: | Linio 37: | ||
* pli alta [[grundakvo|grunda humideco]] |
* pli alta [[grundakvo|grunda humideco]] |
||
* malpli da radikoj |
* malpli da radikoj |
||
* veterdisfalo pro |
* veterdisfalo pro frostaltiĝo |
||
* [[bioturbado]] |
* [[bioturbado]] |
||
* submaraj gashidratoj |
* submaraj gashidratoj |
Kiel registrite je 22:09, 23 sep. 2016
Deklivglitado, teramasmoviĝo aŭ deklivmoviĝo estas geomorfologia procezo, ĉe kio la grundoj, regolito kaj rokoj sub enfluo de la gravito glitas alvalen. La glitado de la teramasoj povas okazi en formo de malrapida glitado, aŭ pli rapida fluado, sed ankaŭ la teramasoj povas fali aŭ renversigi. La proceso povas daŭri sekundojn aŭ jarojn. Tiu amasa moviĝado povas okazi ĉe la tera surfaco aŭ ĉe submara tereno. Eĉ sur Marso kaj Venuso oni povis observi similajn okazaĵojn.
Okazoj
Oni distingas jenajn surfacajn eroziojn (denudacio):
- faligadoj
- glitado
- slumpo (rotacia bloka glitado)
- terglitado, montoglitado
- vulkana rokfrakasaĵa lavango
- fluado
- ŝlimfluo
- laharo, ŝlimfluo de vulkana aliviaĵo
- grundfluado
- grundrampado,
- vegetaĵglito
- moviĝo de ŝtonaĵhaldo
- blokglaĉero
La signifo de akvo en amasmoviĝo
Akvo povas pligrandigi la stabilecon de deklivo aŭ malpligrandigi. Tio dependas de la akvoamaso. Malgrandaj amasoj povas pligrandigi la stabilecon de grundo pro la surfaca tensio de la akvo.
Se estas tro da akvo, la akvo fariĝas glitrimedon kiu pligrandigas la procezojn de la erozio. Oni povas kompari tion kun sablejo. Oni povas konstrui sablejon nur el humida sablo. Tro da akvo kaŭzas la forfluon de la sablo kaj se estas tro seka sablo ĝi ne povas teni la formon.
Kialoj de amasmoviĝoj
Grundoj kaj regolitoj restas sur la deklivo, tiom longe kiam la gravito estas malpli forta ol la frota potenco. Faktoroj, kiuj povas malgrandigi la froton povas esti:
- sisma aktiveco
- troŝarĝado pro konstruaĵoj
- pli alta grunda humideco
- malpli da radikoj
- veterdisfalo pro frostaltiĝo
- bioturbado
- submaraj gashidratoj
Fontoj
- Monroe, Wicander: The Changing Earth: Exploring Geology and Evolution. eldonejoThomson Brooks, Cole, 2005, ISBN 0-495-01020-0
- Selby, M.J.:Hillslope Materials and Processes, dua eldono, eldonejo Oxford University Press, 1993, ISBN 0-19-874183-9
- A. H. Strahler und A. N. Strahler: Physische Geographie, 3. Auflage. UTB, Stuttgart, 2005, ISBN 3-8252-8159-0
- Sebastian Krastel: Submarine Hangrutschungen: eine (unterschätzte) Naturgefahr?, IFM Geomar, Leibniz-Institut für Meereswissenschaften an der Universität Kiel, 15. März 2011, http://www.ifm-geomar.de/index.php?id=6099
Retligoj
- Projekt Rutschungsdatenbank Rheinland-Pfalz des Landesamts für Geologie und Bergbau (abgerufen am 12. Mai 2014)