Efezo: Malsamoj inter versioj
| [nekontrolita versio] | [nekontrolita versio] |
Iketsi (diskuto | kontribuoj) e polurado, anstataŭigis: thumb| → eta| (2) |
Kani (diskuto | kontribuoj) Neniu resumo de redakto |
||
| Linio 6: | Linio 6: | ||
'''Efeso''' ([[latina lingvo|latine]], ''Ephesus''), [[grekoj|greka]] urbo de [[Ionio]] (okcidenta [[Anatolio]]) kiu staris kie la rivero [[Cayster]] fluis en la [[Egea Maro|Egean Maron]], estis la plej granda urbo de la [[romia imperio|romia]] provinco de [[Asia]]. Ĝi estis la ĉefurbo de la provinco kaj la centro de la kulto de la [[virga diino]] [[Artemisa]], kie staris la plej granda el ŝiaj temploj, la [[Templo de Artemisa]], unu el la [[sep mirindaĵoj de la antikva mondo]]. Efeso havis la plej grandan teatron de la imperio, kun 50 mil sidlokoj. [[Sankta Paŭlo]] predikis en la urbo tri jarojn ([[65]]-[[68]]) kaj [[Sankta Johano]], laŭ tradicio, tie verkis sian [[evangelio]]n (ĉ. [[90]]). En [[431]], la urbo estis la loko de la [[Koncilio de Efeso]], kiu deklaris, ke [[Sankta Maria]] estas la [[Dipatrino]]. |
'''Efeso''' ([[latina lingvo|latine]], ''Ephesus''), [[grekoj|greka]] urbo de [[Ionio]] (okcidenta [[Anatolio]]) kiu staris kie la rivero [[Cayster]] fluis en la [[Egea Maro|Egean Maron]], estis la plej granda urbo de la [[romia imperio|romia]] provinco de [[Asia]]. Ĝi estis la ĉefurbo de la provinco kaj la centro de la kulto de la [[virga diino]] [[Artemisa]], kie staris la plej granda el ŝiaj temploj, la [[Templo de Artemisa]], unu el la [[sep mirindaĵoj de la antikva mondo]]. Efeso havis la plej grandan teatron de la imperio, kun 50 mil sidlokoj. [[Sankta Paŭlo]] predikis en la urbo tri jarojn ([[65]]-[[68]]) kaj [[Sankta Johano]], laŭ tradicio, tie verkis sian [[evangelio]]n (ĉ. [[90]]). En [[431]], la urbo estis la loko de la [[Koncilio de Efeso]], kiu deklaris, ke [[Sankta Maria]] estas la [[Dipatrino]]. |
||
==Historio== |
|||
Sed spite de tia grandeco, riĉeco kaj famo, la ora epoko de Efeso venis ''antaŭ'' la imperio: en la [[2-a jarcento a.K.]], Efeso estis unu el la ĉefaj kaj plej riĉaj havenoj de la [[Mediteraneo]] kaj havis 300 mil loĝantojn. |
Sed spite de tia grandeco, riĉeco kaj famo, la ora epoko de Efeso venis ''antaŭ'' la imperio: en la [[2-a jarcento a.K.]], Efeso estis unu el la ĉefaj kaj plej riĉaj havenoj de la [[Mediteraneo]] kaj havis 300 mil loĝantojn. |
||
| Linio 14: | Linio 15: | ||
Efeso estis fondita en la [[10-a jarcento a.K.]]—de [[amazonoj]] laŭ legendo—kaj fariĝis unu el al ĉefaj urboj de [[Ionio]]. La loĝantaro venis plejparte el [[Ateno]]. |
Efeso estis fondita en la [[10-a jarcento a.K.]]—de [[amazonoj]] laŭ legendo—kaj fariĝis unu el al ĉefaj urboj de [[Ionio]]. La loĝantaro venis plejparte el [[Ateno]]. |
||
==Priskribo== |
|||
Kie tiu granda urbo unufoje staris, nun staras [[Ayasuluk]], malgranda [[turkoj|turka]] vilaĝo. Efeso estis mortigita de ŝlimo, malario kaj [[kristanismo]]: pro la jarcentoj da ŝlimo el la Cayster, en la tempo de la [[bizanca imperio]], granda, malaria marĉo kreskis inter Efeso kaj la maro. Kaj kristanismo formortigis la alian industrion de la urbo: la kulton de Artemisa. En [[381]] la imperiestro fermis la Templon, kiu, starinta vake, fariĝis ŝtonminejo. La konkuro de [[Konstantinopolo]] ekde la [[4-a jarcento]] verŝajne ne helpis. |
Kie tiu granda urbo unufoje staris, nun staras [[Ayasuluk]], malgranda [[turkoj|turka]] vilaĝo. Efeso estis mortigita de ŝlimo, malario kaj [[kristanismo]]: pro la jarcentoj da ŝlimo el la Cayster, en la tempo de la [[bizanca imperio]], granda, malaria marĉo kreskis inter Efeso kaj la maro. Kaj kristanismo formortigis la alian industrion de la urbo: la kulton de Artemisa. En [[381]] la imperiestro fermis la Templon, kiu, starinta vake, fariĝis ŝtonminejo. La konkuro de [[Konstantinopolo]] ekde la [[4-a jarcento]] verŝajne ne helpis. |
||
| Linio 22: | Linio 24: | ||
Ironie, la originala nomo de la urbo estis ''Apasas'', "urbo de la patrina diino". Kaj la kulto de la virga Sankta Maria anstataŭis la kulton de la virga Artemisa. |
Ironie, la originala nomo de la urbo estis ''Apasas'', "urbo de la patrina diino". Kaj la kulto de la virga Sankta Maria anstataŭis la kulton de la virga Artemisa. |
||
==Gravuloj== |
|||
'''Famaj loĝantoj:''' [[Heraklito]], [[Sankta Johano]], [[Sankta Maria]] |
|||
* [[Heraklito]] |
|||
* [[Sankta Johano]] |
|||
* [[Sankta Maria]] |
|||
* [[Sorano de Efeso]] |
|||
'''Vidu ankaŭ:''' [[Turkio]] |
|||
<br clear=all> |
|||
{{Commons|Ephesos}} |
{{Commons|Ephesos}} |
||
Kiel registrite je 22:44, 28 dec. 2016
- loko: 37.92 Norde, 27.28 Oriente
- loĝantaro: 300 mil en 150 a.K.
Efeso (latine, Ephesus), greka urbo de Ionio (okcidenta Anatolio) kiu staris kie la rivero Cayster fluis en la Egean Maron, estis la plej granda urbo de la romia provinco de Asia. Ĝi estis la ĉefurbo de la provinco kaj la centro de la kulto de la virga diino Artemisa, kie staris la plej granda el ŝiaj temploj, la Templo de Artemisa, unu el la sep mirindaĵoj de la antikva mondo. Efeso havis la plej grandan teatron de la imperio, kun 50 mil sidlokoj. Sankta Paŭlo predikis en la urbo tri jarojn (65-68) kaj Sankta Johano, laŭ tradicio, tie verkis sian evangelion (ĉ. 90). En 431, la urbo estis la loko de la Koncilio de Efeso, kiu deklaris, ke Sankta Maria estas la Dipatrino.
Historio
Sed spite de tia grandeco, riĉeco kaj famo, la ora epoko de Efeso venis antaŭ la imperio: en la 2-a jarcento a.K., Efeso estis unu el la ĉefaj kaj plej riĉaj havenoj de la Mediteraneo kaj havis 300 mil loĝantojn.
En -334, Aleksandro la Granda kaptis la urbon. En -133, Efeso falis sub la regon de la romia imperio.
De -100 ĝis 100, Efeso estis la centro de komerco por sklavoj en Mediteraneo.
Efeso estis fondita en la 10-a jarcento a.K.—de amazonoj laŭ legendo—kaj fariĝis unu el al ĉefaj urboj de Ionio. La loĝantaro venis plejparte el Ateno.
Priskribo
Kie tiu granda urbo unufoje staris, nun staras Ayasuluk, malgranda turka vilaĝo. Efeso estis mortigita de ŝlimo, malario kaj kristanismo: pro la jarcentoj da ŝlimo el la Cayster, en la tempo de la bizanca imperio, granda, malaria marĉo kreskis inter Efeso kaj la maro. Kaj kristanismo formortigis la alian industrion de la urbo: la kulton de Artemisa. En 381 la imperiestro fermis la Templon, kiu, starinta vake, fariĝis ŝtonminejo. La konkuro de Konstantinopolo ekde la 4-a jarcento verŝajne ne helpis.
Multaj ruinaĵoj el la klasika urbo ankoraŭ staras.
Ankaŭ staranta sur monto apud Efeso estas la domo de Sankta Maria, loko de pilgrimado por kristanoj kaj muzulmanoj kaj de solenaĵoj je la 15-a de aŭgusto. Laŭ tradicio, post la krucumado de Jesuo Kristo, Sankta Johano portis Marian kun si al Efeso.
Ironie, la originala nomo de la urbo estis Apasas, "urbo de la patrina diino". Kaj la kulto de la virga Sankta Maria anstataŭis la kulton de la virga Artemisa.