Amoniako: Malsamoj inter versioj

Browse history interactively

[kontrolita revizio]

← Iru al antaŭa ŝanĝo Iru al sekvanta ŝanĝo →

Enhavo forigita Enhavo aldonita

VidaVikiteksto

Enteksta

Kiel registrite je 14:42, 2 jun. 2017

Amoniako

Plana kemia strukturo de la Amoniako

Tridimensia strukturo de la Amoniako

Alternativa(j) nomo(j)

Hidrogena nitrido
Trihidrogena nitrido
Nitrogena trihidrido

NH₃

217

222

Merck Index

14,492

Fizikaj proprecoj

Aspekto

senkolora gaso kun akra odoro

17.03 g·mol^-1

0.769 kg m³

-77.73 °C

-33.34 °C

n_{761}^{20}

1,3327

Ekflama temperaturo

11 °C

Memsparka temperaturo

651 °C

Acideco (pK_a)

32.5

Acideco (pK_b)

4.75

Solvebleco

Akvo:

47% (0°C)
31% (25°C)
18% (50°C)

Solvebleco

Tute miksebla en kloroformo, etero, etanolo kaj metanolo

Mortiga dozo (LD50)

350 mg/kg (buŝe)

Sekurecaj Indikoj

Risko

R10 R11 R19 R20 R23/24/25 R50 R67

Sekureco

S7 S9 S16 S26 S36/37 S61

Pridanĝeraj indikoj

Danĝero

Xn
Noca por la sano

GHS etikedigo de kemiaĵoj

GHS Signalvorto

Toksa kaj koroda gaso

GHS Damaĝo-piktogramo

GHS Deklaroj pri damaĝoj

H221, H280, H314, H331, H400

GHS Deklaroj pri antaŭgardoj

P210, P261, P273, P280, P310, P310, P305+351+338

Escepte kiam indikitaj, datumoj estas prezentataj laŭ iliaj normaj kondiĉoj pri temperaturo kaj premo (25 °C kaj 100 kPa)

Amoniako (NH₃) estas senkolora, pikodora gaso, plej simpla kombinaĵo de nitrogeno kaj hidrogeno. Ĝi estas bazmaterialo por multaj N-kombinaĵoj. Ĝin produktis unuafoje Joseph Priestley en 1774, la konsiston difinis Claude Louis Berthollet en 1785.

La amoniako tre bone solviĝas en akvo, dume estiĝas lesiva solvaĵo, amoniaka hidroksido. En akva solvaĵo, ĝi estas pli reakciema kaj reagas kun multaj materialoj. La amoniako estas facile fluidigebla en media temperaturo, per granda premo, je –33 °C. Dum ties vaporado fortiras energion de la medio (1377 ĵulo je gramo), pro tio oni uzas ĝin en glaciŝrankoj kaj aerreguliloj kiel malvarmigaĵon.

La industria amoniak-produktado okazas grandparte per la Haber–Bosch-sintezo el elementoj. Krom tio estiĝas amoniako eĉ kiel kromprodukto de la koakso-produktado.

Uzado

Oni uzas la amonion plej ofte kiel kemian sterkon. Oni uzas ĝin kiel fluidigitan gason direkte en la grundon aŭ en formoj de amonia nitrato, amonia fosfato aŭ aliaj amoniaj saloj.

En la tekstilindustrio, oni uzas ĝin por produkto de sintezaj fibroj, ekz. nilono aŭ rajono, kolorigado kaj sengrasigo de kotono, lano aŭ silko. Krom tio oni uzas ĝin iel katalizatoron dum produktado de bakelito kaj aliaj sintezaj rezinoj. Pli gravas, ke la amoniako neŭtraligas la acidajn kromproduktojn dum la naftorafinado. Ĝi malhelpas la koaguliĝon de la kruda latekso dum la gumproduktado.

La amoniako estas bazmaterialo ankaŭ por la sodoproduktado de Solvay kaj la azotacida produktado de Ostwald.

Ĝi estas uzata en diversaj metalurgiaj metodoj, ĉar la nitridigo de la alojitaj lamenoj fortigas la surfacan durecon.

Ĉar ĝi estas facile liverebla kaj malkombinebla, oni uzas ĝin por veldado kiel fonton por atoma oksigeno.

Nitrogenhavaj kombinaĵoj

Neorganikaj Nitrogenaj derivaĵoj
HNO	Nitrokzilo	N₂O₅.4 SO₃. 3 H₂O	Nitrosulfata acido
HNO₂	Nitrita acido	3 HCl . 1 HNO₃	Reĝakvo
HNO₃	Nitrata acido	NO	Nitrata oksido
H₂N₂O₂	Hiponitrita acido	NO₂	Nitrata nitrita oksido
H₃N	Nitrida acido	N₂O	Nitrita oksido
NH₃	Amoniako	N₂O₃	Dunitrogena trioksido
HN₃	Hidrazoata acido	N₂O₅	Dunitrogena kvinoksido

Kombinaĵoj

Vidu ankaŭ

@@ Linio 1: / Linio 1: @@
 {{Tabela informkesto|Informkesto kemia substanco}}
-{| class="wikitable floatright"
+{| class="wikitable floatright" width=30%
 |-style="background: green; color: white"
 |colspan="2" style="text-align: center;"|<big><big>'''Amoniako'''</big></big>
@@ Linio 12: / Linio 12: @@
 |colspan="2" style="text-align: center;" |'''Tridimensia strukturo de la Amoniako'''
 |- style="background: green; color: white"
-|colspan="2" style="text-align: center;" |<big>Alternativa(j) nomo(j)</big><br>
+|colspan="2" style="text-align: center;" |<big>Alternativa(j) nomo(j)</big>
 |-
 |colspan="2" style="text-align: center;" |
@@ Linio 57: / Linio 57: @@
 |-
 |[[Solvebleco]]||
-* Tute miksebla en [[kloroformo]],<br>[[duetila etero|etero]], [[etanolo]] k [[metanolo]]
+* Tute miksebla en [[kloroformo]], [[duetila etero|etero]], [[etanolo]] kaj [[metanolo]]
 |-
 |[[Mortiga dozo (LD50)]]||
@@ Linio 64: / Linio 64: @@
 |colspan="2" style="text-align: center;" |[[Deklaroj pri Risko kaj Sekureco|'''Sekurecaj Indikoj''']]
 |-
-|[[Listo da R-Deklaroj|Risko]]||[[Listo da R-Deklaroj#R10|R10]] [[Listo da R-Deklaroj#R11|R11]] [[Listo da R-Deklaroj#R19|R19]] [[Listo da R-Deklaroj#R20|R20]]<br>[[Listo da R-Deklaroj#R23/24/25|R23/24/25]] [[Listo da R-Deklaroj#R50|R50]] [[Listo da R-Deklaroj#R67|R67]]
+|[[Listo da R-Deklaroj|Risko]]||[[Listo da R-Deklaroj#R10|R10]] [[Listo da R-Deklaroj#R11|R11]] [[Listo da R-Deklaroj#R19|R19]] [[Listo da R-Deklaroj#R20|R20]] [[Listo da R-Deklaroj#R23/24/25|R23/24/25]] [[Listo da R-Deklaroj#R50|R50]] [[Listo da R-Deklaroj#R67|R67]]
 |-
 |[[Listo da S-Deklaroj|Sekureco]]||[[Listo da S-Deklaroj#S7|S7]] [[Listo da S-Deklaroj#S9|S9]] [[Listo da S-Deklaroj#S16|S16]] [[Listo da S-Deklaroj#S26|S26]] [[Listo da S-Deklaroj#S36/37|S36/37]] [[Listo da S-Deklaroj#S61|S61]]
@@ Linio 80: / Linio 80: @@
 |[[GHS Deklaroj pri damaĝoj]]||{{H-Frazoj|221|280|314|331|400}}
 |-
-|[[GHS Deklaroj pri antaŭgardoj]]|| {{P-Frazoj|210|261|273|280|310}}<br>{{P-Frazoj|310|305+351+338|}}
+|[[GHS Deklaroj pri antaŭgardoj]]|| {{P-Frazoj|210|261|273|280|310|310|305+351+338|}}
 |-style="background: yellow; color: black"
 |colspan="2" style="text-align: center with=50%;"|<center><small>Escepte kiam indikitaj, datumoj estas prezentataj laŭ iliaj
-normaj<br>kondiĉoj pri temperaturo kaj premo (25 °C kaj 100 kPa)</small></center>
+normaj kondiĉoj pri temperaturo kaj premo (25 °C kaj 100 kPa)</small></center>
 |}
 '''Amoniako''' (NH<sub>3</sub>) estas senkolora, pikodora gaso, plej simpla kombinaĵo de [[nitrogeno]] kaj [[hidrogeno]]. Ĝi estas bazmaterialo por multaj N-kombinaĵoj. Ĝin produktis unuafoje [[Joseph Priestley]] en 1774, la konsiston difinis [[Claude Louis Berthollet]] en 1785.