Marjam Mirzaĥani: Malsamoj inter versioj

El Vikipedio, la libera enciklopedio
[nekontrolita versio][nekontrolita versio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Neniu resumo de redakto
mortintoj en 2017
Linio 1: Linio 1:
'''Marjam Mirzaĥani''' ({{lang-en|Maryam Mirzakhani}}, {{lang-fa|مریم میرزاخانی‎‎}}; naskita majo 1977) estas [[Irano|irana]]<ref name="mmcv2"><cite class="citation web">Mirzakhani, Maryam. </cite></ref> matematikisto laboranta en [[Usono|Usono.]] Ekde la 1-a de septembro 2008, ŝi servis kiel [[profesoro]] de [[matematiko]] ĉe [[Universitato Stanford]].<ref name="Weil-Petersson"><cite class="citation journal" contenteditable="false">Mirzakhani, Maryam (2007). </cite></ref><ref><cite class="citation journal" contenteditable="false">Mirzakhani, Maryam (January 2007). </cite></ref><ref><cite class="citation web" contenteditable="false">[http://news.stanford.edu/news/2008/april9/prezreport-040908.html "Report of the President to the Board of Trustees"]. </cite></ref>
'''Marjam Mirzaĥani''' ({{lang-en|Maryam Mirzakhani}}, {{lang-fa|مریم میرزاخانی‎‎}}; naskita majo 1977, mortis la 15-an de julio 2017) estas [[Irano|irana]]<ref name="mmcv2"><cite class="citation web">Mirzakhani, Maryam. </cite></ref> matematikisto laboranta en [[Usono|Usono.]] Ekde la 1-a de septembro 2008, ŝi servis kiel [[profesoro]] de [[matematiko]] ĉe [[Universitato Stanford]].<ref name="Weil-Petersson"><cite class="citation journal" contenteditable="false">Mirzakhani, Maryam (2007). </cite></ref><ref><cite class="citation journal" contenteditable="false">Mirzakhani, Maryam (January 2007). </cite></ref><ref><cite class="citation web" contenteditable="false">[http://news.stanford.edu/news/2008/april9/prezreport-040908.html "Report of the President to the Board of Trustees"]. </cite></ref>


En 2014, Mirzaĥani fariĝis kaj la unua virino kaj la unua iranano honorita per la [[Medalo Fields]], la plej prestiĝa premio en matematiko.<ref name="Farsnews"><cite class="citation news" contenteditable="false">[http://english.farsnews.com/newstext.aspx?nn=13930523000321 "President Rouhani Congratulates Iranian Woman for Winning Math Nobel Prize"]. </cite></ref><ref><cite class="citation news" contenteditable="false">[http://www.australiangeographic.com.au/news/2014/08/iranian-the-first-woman-to-win-fields-medal-for-math "Iranian the first woman to win Fields Medal for math"]. </cite></ref><ref name="ball"><cite class="citation journal" contenteditable="false">Ball, Philip (12 August 2014). </cite></ref><ref><cite class="citation web" contenteditable="false">[http://www.mathunion.org/general/prizes/2014 "IMU Prizes 2014"]. </cite></ref><ref><cite class="citation news" contenteditable="false">Mathis-Lilley, Ben (8 August 2014). </cite></ref><ref><cite class="citation web" contenteditable="false">Polo, Susana. </cite></ref> La premia komitato citis ŝian laboron en komprenado de la simetrio de kurbaj surfacoj.
En 2014, Mirzaĥani fariĝis kaj la unua virino kaj la unua iranano honorita per la [[Medalo Fields]], la plej prestiĝa premio en matematiko.<ref name="Farsnews"><cite class="citation news" contenteditable="false">[http://english.farsnews.com/newstext.aspx?nn=13930523000321 "President Rouhani Congratulates Iranian Woman for Winning Math Nobel Prize"]. </cite></ref><ref><cite class="citation news" contenteditable="false">[http://www.australiangeographic.com.au/news/2014/08/iranian-the-first-woman-to-win-fields-medal-for-math "Iranian the first woman to win Fields Medal for math"]. </cite></ref><ref name="ball"><cite class="citation journal" contenteditable="false">Ball, Philip (12 August 2014). </cite></ref><ref><cite class="citation web" contenteditable="false">[http://www.mathunion.org/general/prizes/2014 "IMU Prizes 2014"]. </cite></ref><ref><cite class="citation news" contenteditable="false">Mathis-Lilley, Ben (8 August 2014). </cite></ref><ref><cite class="citation web" contenteditable="false">Polo, Susana. </cite></ref> La premia komitato citis ŝian laboron en komprenado de la simetrio de kurbaj surfacoj.
Linio 46: Linio 46:
* Matific.Com (14 aŭgusto 2014). <cite class="citation web" contenteditable="false">"laboro de Maryam Mirzakhani sur Riemann surfacoj klarigita en simplaj terminoj". </cite><cite class="citation web" contenteditable="false"><span class="reference-accessdate">Reprenis</span></cite> <cite class="citation web" contenteditable="false"><span class="reference-accessdate"><span class="nowrap">18 aŭguston</span></span></cite> <cite class="citation web" contenteditable="false"><span class="reference-accessdate">2014.</span></cite> 
* Matific.Com (14 aŭgusto 2014). <cite class="citation web" contenteditable="false">"laboro de Maryam Mirzakhani sur Riemann surfacoj klarigita en simplaj terminoj". </cite><cite class="citation web" contenteditable="false"><span class="reference-accessdate">Reprenis</span></cite> <cite class="citation web" contenteditable="false"><span class="reference-accessdate"><span class="nowrap">18 aŭguston</span></span></cite> <cite class="citation web" contenteditable="false"><span class="reference-accessdate">2014.</span></cite> 


{{vivtempo|1977||Mirzaĥani, Marjam}}
{{vivtempo|1977|2017|Mirzaĥani, Marjam}}


[[Kategorio:Iranaj matematikistoj]]
[[Kategorio:Iranaj matematikistoj]]

Kiel registrite je 18:18, 16 jul. 2017

Marjam Mirzaĥani (angle Maryam Mirzakhani, perse مریم میرزاخانی‎‎; naskita majo 1977, mortis la 15-an de julio 2017) estas irana[1] matematikisto laboranta en Usono. Ekde la 1-a de septembro 2008, ŝi servis kiel profesoro de matematiko ĉe Universitato Stanford.[2][3][4]

En 2014, Mirzaĥani fariĝis kaj la unua virino kaj la unua iranano honorita per la Medalo Fields, la plej prestiĝa premio en matematiko.[5][6][7][8][9][10] La premia komitato citis ŝian laboron en komprenado de la simetrio de kurbaj surfacoj.

Ŝiaj esploraj temoj inkluzivas Teichmüller-teorion, hiperbolan geometrion, ergodikan teorion kaj simplektikan geometrion.[1]

Naskiĝo kaj edukado

Mirzaĥani naskiĝis en 1977 en Tehrano, Irano. Ŝi iris al mezlernejo en Tehrano ĉe Farzanegan, Nacia Organizo por Evoluado de Esceptaj Talentaj (NODET). En 1994, Mirzaĥani gajnis oran medalon en la Internacia Matematika Olimpiado, la unua virina irana studento fari tion. En la 1995 Internacia Matematika Olimpiado, ŝi fariĝis la unua irana studento atingi perfektan poentaron kaj gajni du orajn medalojn.[11][12][13]

Ŝi akiris sian BSc en matematiko (1999) de Ŝarif Universitato de Teknologio en Tehrano. Ŝi iris al Usono por plua studado, gajnanta PhD de Universitato Harvard (2004), kie ŝi laboris sub la gvidado de la gajninto de Medalo Fields, Curtis McMullen. Ŝi estis ankaŭ 2004 esploristo de la Matematika Instituto de Clay kaj profesoro ĉe Universitato Princeton.[14]

Esplora laboro

Mirzaĥani faris plurajn kontribuaĵojn al la teorio de modulaj spacoj de Riemann-surfacoj. En ŝia frua laboro, Mirzaĥani eltrovis formulon esprimantan la volumon de modula spaco kun donita genro kiel polinomio en la nombro de limaj eroj. Tio ĉi gvidis ŝin akiri novan pruvon por la formulo eltrovita de Edward Witten kaj Maxim Kontsevich pri la interkruciĝaj nombroj de taŭtologiaj klasoj pri modula spaco, kaj ankaŭ asimptoma formulo por la kresko de la nombro de simpla ferma geodezio sur kompakta hiperbola surfaco, induktanta la teoremon de la tri geodezioj por sferaj surfacoj.[2][15] Ŝia posta laboro koncentriĝis sur Teichmüller-dinamiko de modula spaco. Speciale, ŝi pruvis la longdaŭran konjekton ke tertrema fluo de William Thurston sur Teichmüller-spaco estas ergodika.[16]

Plej laste, en 2014, kun Alex Eskin kaj kun eniga informo de Amir Mohammadi, Mirzaĥani pruvis ke kompleksaj geodezioj kaj iliaj fermiĝoj en modula spaco estas surprize regula, ol neregula aŭ fraktala.[17][18] La fermiĝoj de kompleksaj geodezioj estas algebraj objektoj difinitaj pere de polinomioj kaj sekve ili havas certajn rigidajn ecojn, kio estas analoga al fama rezulto, kion Marina Ratner atingis dum la 1990aj jaroj.[18] La Internacia Matematika Unio anoncis en ĝia gazetara anonco oficiale ke, "Tio estas miriga eltrovi ke la rigideco en homogenaj spacoj havas eĥon en la nehomogena mondo de modula spaco."[18]

Mirzaĥani ricevis la Medalon Fields en 2014 pro "ŝiaj elstaraj kontribuaĵoj al la dinamiko kaj geometrio de Riemann-surfacoj kaj iliaj modulaj spacoj".[19]

Ĉe la tempo de la premio, Viskonsina profesoro Jordan Ellenberg klarigis ŝian esploron al populara spektantaro:

Prezidanto Hasan Ruhani de Irano gratulis ŝin.[20]

Persona vivo

Ŝi edziniĝis al Jan Vondrák, ĉeĥa teoria komputila sciencisto kiu laboras ĉe IBM Almaden Esplora Centro.[21][22] Ili havas filinon nomatan Anahita.[23]

Premioj kaj honoroj

  •  Medalo Fields 2014[7][24][25]
  • Plenary parolanto ĉe la Internacia Kongreso de Matematikista (ICM 2014)
  • Esplora Premio de Clay 2014[26]
  • La 2013 AMS Ruth Lyttle Satter Premio en Matematiko. "Prezentita ĉiu-dujare per la Usona Matematika Socio, la Satter Premio rekonas elstaran kontribuaĵon al matematika esplorado de virino dum la antaŭaj ses jaroj. La premio estis premiita ĵaŭde, 10an de januaro 2013, ĉe la Komunaj Matematikaj Renkontiĝoj en San Diego."[27]
  • Invitita paroli ĉe la Internacia Kongreso de Matematikistoj en 2010, pri la temo de "Topologio kaj Dinamikaj Sistemoj & ODE"[28]
  • AMS Blumenthal Premio 2009[27]
  • Esplorada Esploristo 2004 de Matematika Instituto de Clay [29]
  • Harvard Nesupera Stipendio Harvard Universitato, 2003[1]
  • Merit stipendio Harvard Universitato, 2003[1]
  • IPMa Stipendio, Tehrano, Irano, 1995–99[1]
  • Nomis unu el dek de Naturaj "homoj kiuj gravis" de 2014.[30]
  • Elektita al la Umerika Filozofia Socio en 2015.[31]

Notoj kaj referencoj

Ŝablono:Reflist

Eksteraj ligoj

  • Bjorn Carey (12 aŭgusto 2014). "Maryam Mirzakhani de Stanford gajnoj Kaptas Medalon". Stanford Sciigo. Reprenis 13 aŭguston 2014. 
  • Matific.Com (14 aŭgusto 2014). "laboro de Maryam Mirzakhani sur Riemann surfacoj klarigita en simplaj terminoj". Reprenis 18 aŭguston 2014. 
  1. 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Mirzakhani, Maryam.
  2. 2,0 2,1 Mirzakhani, Maryam (2007).
  3. Mirzakhani, Maryam (January 2007).
  4. "Report of the President to the Board of Trustees".
  5. "President Rouhani Congratulates Iranian Woman for Winning Math Nobel Prize".
  6. "Iranian the first woman to win Fields Medal for math".
  7. 7,0 7,1 Ball, Philip (12 August 2014).
  8. "IMU Prizes 2014".
  9. Mathis-Lilley, Ben (8 August 2014).
  10. Polo, Susana.
  11. Maryam Mirzakhani's results at the International Mathematical Olympiad
  12. "Iranian woman wins maths' top prize".
  13. Newhall, Marissa (13 September 2005).
  14. Maryam Mirzakhani's publications indexed by the Scopus bibliographic database, a service provided by Elsevier.
  15. Mirzakhani, Maryam (2008).
  16. Mirzakhani, M. (2008).
  17. Eskin, Alex; Mirzakhani, Maryam; Mohammadi, Amir (2015).
  18. 18,0 18,1 18,2 "The Work of Maryam Mirzakhani" (PDF) (Press release).
  19. "IMU Prizes 2014 citations".
  20. "President hails Prof Mirzakhani, winner of topmost world math prize".
  21. "Jan Vondrák" (PDF).
  22. Jan Vondrak profile, ibm.com.
  23. "A Tenacious Explorer of Abstract Surfaces", simonsfoundation.org.
  24. "IMU Prizes 2014".
  25. Larousserie, David (12 August 2014).
  26. "2014 Clay Research Awards". 
  27. 27,0 27,1 American Mathematical Society.
  28. "ICM Plenary and Invited Speakers since 1897".
  29. "Interview with Research Fellow Maryam Mirzakhani" (PDF).
  30. Gibney, E.; Leford, H.; Lok, C.; Hayden, E.C.; Cowen, R.; Klarreich, E.; Reardon, S.; Padma, T.V.; Cyranoski, D.; Callaway, E. (December 18, 2014).
  31. Newly Elected, American Philosophical Society, April 2015, retrieved 2015-08-28 .