20-a de novembro

novembro
lu	ma	me	ĵa	ve	sa	di
				1	2	3
4	5	6	7	8	9	10
11	12	13	14	15	16	17
18	19	20	21	22	23	24
25	26	27	28	29	30
aranĝo de 2024 tagoj

La 20-a de novembro estas la 324-a tago de la jaro (la 325-a en superjaroj) laŭ la Gregoria kalendaro. 41 tagoj restas.

Je la 20-a de novembro okazis, interalie:

Eventoj

• 284: Diokleciano iĝis romia imperiestro
• 996: Rikardo la 2-a iĝis duko de Normandio
• 1194: Romia-germana imperiestro Henriko la 6-a konkeris Palermon
• 1272: Eduardo la 1-a iĝis reĝo de Anglio
• 1274: Mongolaj invadoj al Japanio: venko de japanoj dum la unua invado en batalo de Bun’ei
• 1648: Johano la 2-a Kazimiro iĝis reĝo de Pollando
• 1656: Nordia Milito: en Polessk oni kontraktis svedan-prusan interkonsenton laŭ kiu Brandenburgio-Prusio iĝis sendependa de Pollando
• 1700: Granda Nordia Milito: sveda armeo venkis la rusan en batalo apud Narva
• 1759: Sepjara milito: dum mara batalo en la golfo Quiberon inter angla kaj franca ŝiparoj gajnis la angla
• 1789: Nov-Ĵerzejo kiel la unua usona subŝtato ratifis Leĝon de rajtoj
• 1815: Svislando deklaris eternan neŭtralecon
• 1815: Post Napoleonaj militoj oni subskribis la duan pacon de Parizo laŭ kiu francaj landlimoj revenis al la stato antaŭ 1789 (krom Avignon), krome ĝis pago de militaj reparacioj de 700 milionoj da francaj frankoj sur teritorio de Francio estis restontaj okupadaj armeoj
• 1845: Argentina Konfederacio estis venkita en la Batalo de Vuelta de Obligado sur rivero Paranao, sed la rezulto estis pirha - angla-franca ŝiparo rezignis blokadon
• 1849: Budapeŝto: Széchenyi-Ĉenponto ekfunkciis
• 1866: Ohio: en Cincinnati oni patentis jojon
• 1889: En Budapeŝto okazis premiero de 1-a simfonio de Gustav Mahler
• 1902: Franca ĵurnalisto Géorges Lefévre proponis aranĝi biciklistan konkurson Tour de France
• 1910: Meksika revolucio, lanĉita de Francisco Madero kontraŭ la diktaturo de Porfirio Díaz, komenciĝas
• 1915: En Ĉinion revenis monarkio
• 1917: Unua mondmilito: en komenciĝanta batalo de Cambrai (Nordo-Kaleza Markolo) oni grandskale unuafoje uzis tankojn - ĉ. 45 mil aliancanoj mortfalis kaj pli ol 50 mil germanoj; Ukraina Centra Konsilio proklamis Ukrainan Popolan Respublikon
• 1918: Sieĝitan Lvovon alvenis per trajno milita helpo (1500 soldatoj kun kelkaj kanonoj) de Przemyśl, gvidata de subkolonelo Michał Tokarzewski-Karaszewicz, kiu helpe de junaj polaj ribelantoj venkis ukrainan armeon
• 1918: Germanio kiel la unua ŝtato agnoskis sendependecon de Pollando
• 1920: Armeo de Ukraina Popola Respubliko, nombranta 23 mil soldatojn, estis forpuŝita al teritorio de Pollando, kie estis internigita, kio okazis dum ukraina-soveta milito (1917-1921)
• 1934: Georges Theunis la duan fojon iĝis ĉefministro de Belgio
• Dua mondmilito en Pollando kaj la mondo:
  • 1939: Germanoj disdividis Ĝeneralan Gubernion per dogana limo kun ceteraj polaj enkorpigitaj teritorioj; en Varsovio okupaciaj regopovoj faris la unuan grandan homkapton kontraŭ strataj komercistoj; germana polico en Włoszczowa pafmortigis 7 personojn suspektitajn pri posedo de armiloj
  • Ministerio pri eksteraj aferoj de Nazia Germanio komunikis al sveda ambasadejo ke donita al ĝi tasko reprezenti polajn interesojn estas finita; Rudolf Hess anoncis ke Hitler estas kontraŭ rekonstruo de Varsovio post detruoj kaj kontraŭ evoluo de industrio en ĜG
  • 1940: Greiser postulis enkondukon en Varto-Lando de provizoraj juĝejoj kaj mortpunon per pendumo; Varsovio: centra gazetorgano de konspira Defend-Komandejo de Pollando "Polska Żyje!" (Pollando Vivas!) publikigis programan deklaracion: Ideologio de la Defend-Organizaĵo de Pollando estas vortebla en tri koncizaj frazoj: batalo je la morto kaj vivo, batalo ĝis la plena venko, rilate al amikoj: pro nia kaj via libereco!, rilate al la siaj: Pollando pola, kristana, justa, potenca kaj libera!
  • Al pakto pri kunlaboro inter registaroj de Germanio, Italio kaj Japanio la 27-an de septembro 1940 en Berlino aliĝis nun Hungario; Londona "Daily Express" citas opinion el Kairo de aviada vicmarŝalo Coningham: Polaj aviadilistoj konas nur du rapidigilojn: elŝalti gason kaj plena akcelo. Ili estas grandiozaj. Unusola ilia ekinteresiĝo en la vivo estas mortigi germanojn. Mi postulis tri polojn por ĉiu divizio; radiostacio en Bejruto komencis ĉiutage disaŭdigi en la pola lingvo
  • 1941: Germanaj regopovoj de Krakovo ordonis forigon de unu preĝejo de la Madon-bildo kun la subskribo "Reĝino de Pola Krono"; gestapo konstatis ke jarŝanĝe 1940/41 en Kalisz estiĝis konspira Organizaĵo de Nacia Unueco
  • 1942: De Varsovio foriris transporto de 50 viroj al germana koncentrejo en Aŭŝvico
  • En Nazia Germanio oni laborigis 1 344 692 trudlaboristojn, deportitaj de polaj okupataj teritorioj, el tio 895 916 de ĜG kaj 488 776 de enkorpigitaj teritorioj; Edvard Beneš proponis subskribon fare de Pollando kaj Ĉeĥoslovakio de kontraŭgermana pakto valida 20 jarojn
  • 1943: Ĉefkomandanto de Pola Enlanda Armeo ordonis alpaŝi al siaj diversareaj komandantoj al realigo de la plano de "plifortigita flankatakado" sub kriptonimo Operaco "Tempesto"; germana polico pafmortigis en Otwock 20 polojn kaj en du aliaj lokoj 22
  • 1944: En malliberejoj de Supra Silezio restis 7407 personoj, en tio 1745 virinoj; germanaj militistaj regopovoj en sia raporto konstatis ke de la 1-a de julio ĝis la 20-a de novembro 1944 konfiskis en Ĝenerala Gubernio 548 739 litrojn da brando kaj 119,28 milionojn da cigaredoj; grupo de partizanoj, probable Pola Enlanda Armeo, atakis distriktan kason en Wadowice, kaj akiris 83 mil markojn
  • Pro alproksimiĝanta militfronto Adolf Hitler forlasis Lupan kuŝejon; la unua japana atako kontraŭ usona ŝiparo kun uzo de vivaj torpedoj Kaiten
• 1945: Nurenbergo: Internacia Militista Nurenberga Tribunalo komencis labori por prijuĝi germanajn militkrimulojn
• 1945: Alianca Kontrol-Konsilio akceptis planon pri deportado de germanoj de Pollando, Ĉeĥoslovakio, Hungario kaj Aŭstrio
• 1947: Estonta brita reĝino Elizabeto la 2-a nuptis Princon Filipo
• 1949: Nombro de la loĝantoj de Israelo atingis milionon
• 1959: Ĝenerala Asembleo de Unuiĝintaj Nacioj voĉdonis deklaracion de infanrajtoj
• 1960: Pollando: la unua ekspozicio de pudeloj
• 1961: İsmet İnönü la trian fojon iĝis ĉefministro de Turkio
• 1969: Ĵurnalisto malkaŝis en usona gazetaro veron pri la Masakro de My Lai faritan de usona terarmeo en vjetnama vilaĝo
• 1974: 59 personoj pereis kaj 98 vundiĝis en katastrofo de apartenta al Lufthansa Boeing 747 apud Najrobo en Kenjo
• 1980: En Pekino komenciĝis proceso de la Bando de la Kvar
• 1985: Metroo de Niĵnij-Novgorodo parte ekfunkciis
• 1992: En la Kastelo Windsor eksplodis incendio
• 1995: Nacia Parko Cabañeros fondiĝis en Hispanio
• 1998: La unua modulo de la Internacia Kosmostacio enorbitiĝis
• 2003: En Istanbulo eksplodis kelkaj bomboj detruante britajn filiojn kaj mortigante 27 personojn
• 2008: Europeana - projekto de Eŭropa Unio oficiale lanĉita kiel eŭropa cifereca biblioteko, muzeo kaj arkivo
• 2011: Popola Partio venkis parlamentan baloton en Hispanio
• 2012: Pollando iĝis formala membro de Eŭropa Kosma Agentejo
• 2015: En atako kontraŭ hotelo en Bamako, la ĉefurbo de Malio, 22 personoj pereis (en tio 2 atakantoj), kaj 7 vundiĝis
• 2016: Junulara Eŭrovido-Kantokonkurso okaziĝinta en La-Valeto (Malto) donis venkon al kartvelino

Naskiĝoj

• 270: Maksimino Daia, romia imperiestro, estro de romia provinco en Azio (m. 313)
• 1602: Otto von Guericke, germana fizikisto, inĝeniero kaj inventisto (m. 1686)
• 1657: Filipo Prospero de Hispanio, princo de Asturio (m. 1661)
• 1739: Jean-François de La Harpe, franca dramaturgo, ĵurnalisto kaj literatura kritikisto svisdevena (m. 1803)
• 1750: Tipu Sultan, barata poeto, lingvisto kaj militisto, reganto de Misora reĝlando (m. 1799)
• 1761: Pio la 8-a, papo, estro de Kongregacio pri malpermesitaj libroj, murdita (m. 1830)
• 1762: Pierre André Latreille, franca entomologo specialiĝinta pri artropodoj (m. 1833)
• 1787: Johann Nikolaus von Dreyse, germana teknikisto kaj konstruisto, inventinto de la fusilo Dreyse (m. 1867)
• 1794: Eduard Rüppell, germana naturalisto kaj esploristo (m. 1884)
• 1808: Wojciech Kazimirski-Biberstein, pola orientalisto, franca diplomato, tradukisto de "Korano" en la francan kaj aŭtoro de "Vortaro franca-pola kaj pola-franca" (m. 1887)
• 1850: Charlotta Garrigue-Masaryková, edzino de la unua ĉeĥoslovaka prezidento (m. 1923)
• 1852: Elek Petri, hungara eklezia verkisto Biblio-tradukisto (m. 1921)
• 1858: Selma Lagerlöf, sveda Nobelpremiita verkistino famiĝinta pro la verko La mirinda vojaĝo de Nils Holgersson (m. 1940)
• 1877: Herbert John Pitman, brita maristo, kiel oficiro sur RMS Titanic (m. 1961)
• 1889: Edwin Hubble, usona astronomo, kiu pruvis, ke "spiralaj nebulozoj" estas spiralaj galaksioj (m. 1953)
• 1892: Grietje Harmina Benink, nederlanda instruistino kaj esperantistino (m. 1982)
• 1893: Ambrus Ábrahám, hungara biologo, nervhistologo, laŭreato de Kossuth-premio (m. 1989)
• 1900: Marcell Frigyes, rumania hungara ĵurnalisto, poeto (m. 1943)
• 1907: Henri-Georges Clouzot, franca kino-reĝisoro (m. 1977)
• 1911: Andor Tittel, rumania hungara fakverkisto pri pedagogio (m. 1967)
• 1912: Otto von Habsburg, filo de Karolo la 1-a, la lasta imperiestro de Aŭstrio-Hungario, aŭstra politikisto strebanta al eŭropa integrado, kontraŭulo de naziismo (m. 2011)
• 1923: Nadine Gordimer, sudafrika Nobelpremiita verkistino juddevena, membrino de Afrika Nacia Kongreso (m. 2014)
• 1924: Benoît Mandelbrot, franca matematikisto pol-juddevena, kiu enkondukis la nocion de fraktalo (m. 2010)
• 1925: Robert F. Kennedy, usona politikisto poldevena, murdita (m. 1968)
• 1925: Maja Pliseckaja, rusa baleta dancistino, koregrafo, reĝisorino kaj aktorino (m. 2015)
• 1932: Árpád Kelemen, rumania hungara fizikisto, inventisto (m. 1997)
• 1937: Andrzej Sariusz-Skąpski, pola socia aktivulo, prezidanto de Federacio de Katinaj Familioj (m. 2010)
• 1942: Joe Biden, usona politikisto, plurkadenca demokratia senatano
• 1947: Zsuzsanna Ferencz, hungara verkistino (m. 2010)
• 1948: John R. Bolton, usona juristo, diplomato kaj ambasadoro ĉe UN
• 1948: Jauhenija Janiŝĉic, belorusa poetino (m. 1988)
• 1954: Mihály Bencze, hungara poeto kaj matematikisto, fondinto de matematikaj konkursoj
• 1957: László Feszt, hungara grafikisto
• 1957: Goodluck Jonathan, prezidento de Niĝerio
• 1970: Sabrina Lloyd, usona aktorino
• 1974: Florian David Fitz, germana aktoro kaj kantisto

Mortoj

• 869: Sankta Edmund la martiro, reĝo de East Anglia (n. 841)
• 996: Rikardo la 1-a, duko de Normandio (n. ĉ. 932)
• 1008: Gotfredo la 1-a, duko de Bretonio (n. 980)
• 1316: Johano la Postmorta, reĝo de Francio, filo de Ludoviko la 10-a Kverelema (n. 1316)
• 1518: Pierre de La Rue, franca-flandra komponisto (n. ĉ. 1460)
• 1529: Karl von Miltitz, papa legato en Saksio (n. ĉ. 1490)
• 1662: Leopoldo Vilhelmo de Aŭstrio, aŭstra episkopo, militisto, artprotektanto, guberniestro de la Habsburga Nederlando (n. 1614)
• 1663: Volkmar Limprecht, germana pedagogo kaj urbestro (n. 1615)
• 1737: Karolino de Brandenburgo-Ansbaĥo, reĝino de Britio (n. 1683)
• 1856: Farkas Bolyai, hungara matematikisto kaj dramisto, kontribuinta pri geometrio (n. 1775)
• 1886: Róza Laborfalvi, hungara aktorino, edzino de Mór Jókai (n. 1817)
• 1888: Béla Bánffy, hungara politikisto (n. 1831)
• 1894: Anton Grigorjeviĉ Rubinŝtejn, rusa komponisto, pianisto kaj dirigento (n. 1828)
• 1910: Lev Tolstoj, rusia verkisto, aŭtoro de Milito kaj paco, Anna Karenina, Haĝi Murat, La Regno de Dio estas ene de vi (n. 1828)
• 1925: Stefan Żeromski, pola verkisto kaj publicisto, ligita al pozitivismo kaj Juna Pollando (modernismo) (n. 1864)
• 1936: Buenaventura Durruti, hispana anarkiisto (n. 1896)
• 1947: Wolfgang Borchert, germana verkisto (n. 1921)
• 1947: Georg Kolbe, germana skulptisto, laŭreato de Goethe-premio (n. 1877)
• 1955: Dániel Jób, hungara verkisto (n. 1889)
• 1965: Ákos Szendrey, hungara etnografo, laboristo de Hungara Nacia Muzeo (n. 1902)
• 1969: György Elekes, hungara ĵurnalisto (n. 1894)
• 1975: István Agyagfalvi Hegyi, hungara poeto, verkisto (n. 1886)
• 1975: Francisco Franco, hispana militista diktatoro, gvidanto de kontraŭrespublikana puĉo, reprezentanto de frankismo (n. 1892)
• 1976: Trofim Lisenko, ukraina agronomo, sovetia pseŭdosciencisto (n. 1898)
• 1977: Maxie Wander, aŭstra verkistino (n. 1933)
• 1978: Giorgio de Chirico, itala pentristo superrealisma (n. 1888)
• 1981: Jenő Alföldy, hungara kuracisto (n. 1904)
• 1981: Ye Gongchao, ĉina lingvisto pri hindeŭropaj studoj kaj diplomato, (n. 1904)
• 1984: Faiz Ahmed Faiz, pakistana poeto urdulingva, inspirita de marksismo kaj sufiismo (n. 1911)
• 1994: Léon de Bruyne, belga esperantisto, kunfondinto de internacia esperantlingva turisma asocio Monda Turismo (n. 1924)
• 1998: Galina Starovojtova, rusa politikistino, parlamentanino, defendantino de homrajtoj, murdita (n. 1946)
• 2003: Drahomír Kočvara, ĉeĥa aŭtomekanikisto kaj esperantisto (n. 1929)
• 2003: David Dacko, prezidento de Centr-Afrika Respubliko (n. 1930)
• 2006: Robert Altman, usona reĝisoro, kies filmo MASH eniris al la Usona Nacia Film-Registro (n. 1925)
• 2013: Dieter Hildebrandt, germana kabaredisto (n. 1927)
• 2015: Zsófia Csibi Orbán, rumania hungara tekstilistino (n. 1950
• 2016: Hod O’Brien, usona pianisto de moderna ĵazo (n. 1936)

Specialaj tagoj kaj festoj

• Romkatolika Eklezio: Edmundo la Martiro, angla reĝo
• Tago de Industriiĝo de Afriko - fiksita en 1989
• Tago de transgenra memorado - fiksita en 1999

Tagoj de semajno

La 20-a de novembro estas (laŭ gregoria kalendaro):

• Dimanĉo en jaroj: 1583 1588 1594 1605 1611 1616 1622 1633 1639 1644 1650 1661 1667 1672 1678 1689 1695 1701 1707 1712 1718 1729 1735 1740 1746 1757 1763 1768 1774 1785 1791 1796 1803 1808 1814 1825 1831 1836 1842 1853 1859 1864 1870 1881 1887 1892 1898 1904 1910 1921 1927 1932 1938 1949 1955 1960 1966 1977 1983 1988 1994 2005 2011 2016 2022 2033 2039 2044 2050 2061 2067 2072 2078 2089 2095;
• Lundo en jaroj: 1589 1595 1600 1606 1617 1623 1628 1634 1645 1651 1656 1662 1673 1679 1684 1690 1702 1713 1719 1724 1730 1741 1747 1752 1758 1769 1775 1780 1786 1797 1809 1815 1820 1826 1837 1843 1848 1854 1865 1871 1876 1882 1893 1899 1905 1911 1916 1922 1933 1939 1944 1950 1961 1967 1972 1978 1989 1995 2000 2006 2017 2023 2028 2034 2045 2051 2056 2062 2073 2079 2084 2090;
• Mardo en jaroj: 1584 1590 1601 1607 1612 1618 1629 1635 1640 1646 1657 1663 1668 1674 1685 1691 1696 1703 1708 1714 1725 1731 1736 1742 1753 1759 1764 1770 1781 1787 1792 1798 1804 1810 1821 1827 1832 1838 1849 1855 1860 1866 1877 1883 1888 1894 1900 1906 1917 1923 1928 1934 1945 1951 1956 1962 1973 1979 1984 1990 2001 2007 2012 2018 2029 2035 2040 2046 2057 2063 2068 2074 2085 2091 2096;
• Merkredo en jaroj: 1585 1591 1596 1602 1613 1619 1624 1630 1641 1647 1652 1658 1669 1675 1680 1686 1697 1709 1715 1720 1726 1737 1743 1748 1754 1765 1771 1776 1782 1793 1799 1805 1811 1816 1822 1833 1839 1844 1850 1861 1867 1872 1878 1889 1895 1901 1907 1912 1918 1929 1935 1940 1946 1957 1963 1968 1974 1985 1991 1996 2002 2013 2019 2024 2030 2041 2047 2052 2058 2069 2075 2080 2086 2097;
• Ĵaŭdo en jaroj: 1586 1597 1603 1608 1614 1625 1631 1636 1642 1653 1659 1664 1670 1681 1687 1692 1698 1704 1710 1721 1727 1732 1738 1749 1755 1760 1766 1777 1783 1788 1794 1800 1806 1817 1823 1828 1834 1845 1851 1856 1862 1873 1879 1884 1890 1902 1913 1919 1924 1930 1941 1947 1952 1958 1969 1975 1980 1986 1997 2003 2008 2014 2025 2031 2036 2042 2053 2059 2064 2070 2081 2087 2092 2098;
• Vendredo en jaroj: 1587 1592 1598 1609 1615 1620 1626 1637 1643 1648 1654 1665 1671 1676 1682 1693 1699 1705 1711 1716 1722 1733 1739 1744 1750 1761 1767 1772 1778 1789 1795 1801 1807 1812 1818 1829 1835 1840 1846 1857 1863 1868 1874 1885 1891 1896 1903 1908 1914 1925 1931 1936 1942 1953 1959 1964 1970 1981 1987 1992 1998 2009 2015 2020 2026 2037 2043 2048 2054 2065 2071 2076 2082 2093 2099;
• Sabato en jaroj: 1582 1593 1599 1604 1610 1621 1627 1632 1638 1649 1655 1660 1666 1677 1683 1688 1694 1700 1706 1717 1723 1728 1734 1745 1751 1756 1762 1773 1779 1784 1790 1802 1813 1819 1824 1830 1841 1847 1852 1858 1869 1875 1880 1886 1897 1909 1915 1920 1926 1937 1943 1948 1954 1965 1971 1976 1982 1993 1999 2004 2010 2021 2027 2032 2038 2049 2055 2060 2066 2077 2083 2088 2094.