Melatonino: Malsamoj inter versioj

El Vikipedio, la libera enciklopedio
Browse history interactively
[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
← Iru al antaŭa ŝanĝoIru al sekvanta ŝanĝo →
Enhavo forigita Enhavo aldonita
VidaVikiteksto
Neniu resumo de redakto
eNeniu resumo de redakto
Linio 28: Linio 28:
|[[Molara maso]]||223.283 g·mol<sup>-1</sup>
|[[Molara maso]]||223.283 g·mol<sup>-1</sup>
|-
|-
|[[Denseco]]|| 1.175g cm<sup>−3<sup/>
|[[Denseco]]|| 1.175g cm<sup>−3<sup/>
|-
|-
|[[Fandpunkto]]||117 °C
|[[Fandpunkto]]||117 °C
|-
|-
|[[Bolpunkto]]||512.8 °C
|[[Bolpunkto]]||512.8 °C
|-
|-
|[[Konstanto pri dissociigo de acidoj|Acideco (pKa)]]||16.51<ref>[http://www.diva-portal.org/smash/get/diva2:354659/FULLTEXT01.pdf Uppsala Universitet]</ref>
|[[Konstanto pri dissociigo de acidoj|Acideco (pKa)]]||16.51<ref>[http://www.diva-portal.org/smash/get/diva2:354659/FULLTEXT01.pdf Uppsala Universitet]</ref>
Linio 38: Linio 38:
|[[Solvebleco]]||[[Akvo]]:Tute solvebla
|[[Solvebleco]]||[[Akvo]]:Tute solvebla
|-
|-
|[[Mortiga dozo (LD50)]]||800 mg/kg (buŝe)
|[[Mortiga dozo (LD50)]]||800 mg/kg (buŝe)
|- style="background: yellow; color: black"
|- style="background: yellow; color: black"
|colspan="2" style="text-align: center;" |[[GHS pri klasado kaj etikedado de kemiaĵoj|'''GHS etikedigo de kemiaĵoj''']]
|colspan="2" style="text-align: center;" |[[GHS pri klasado kaj etikedado de kemiaĵoj|'''GHS etikedigo de kemiaĵoj''']]
|-
|-
|[[GHS Damaĝo-piktogramoj|GHS Damaĝo-piktogramo]]||<center>{{GHS Piktogramo|07|08}} </center>
|[[GHS Damaĝo-piktogramoj|GHS Damaĝo-piktogramo]]||<center>{{GHS Piktogramo|07|08}} </center>
Linio 48: Linio 48:
|[[GHS Deklaroj pri damaĝoj]]||{{H-Frazoj|302|312|332|360|361}}<ref>[https://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/compound/Melatonin#section=GHS-Classification Pubchem]</ref>
|[[GHS Deklaroj pri damaĝoj]]||{{H-Frazoj|302|312|332|360|361}}<ref>[https://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/compound/Melatonin#section=GHS-Classification Pubchem]</ref>
|-
|-
|[[GHS Deklaroj pri antaŭgardoj]]|| {{P-Frazoj|201|202|261|264|270|271|280|281|301+312|302+352|304+312|304+340|308+313|312|330|363|405|501}}
|[[GHS Deklaroj pri antaŭgardoj]]|| {{P-Frazoj|201|202|261|264|270|271|280|281|301+312|302+352|304+312|304+340|308+313|312|330|363|405|501}}
|-style="background: yellow; color: black"
|-style="background: yellow; color: black"
|colspan="2" style="text-align: center with=50%;"|<center><small>Escepte kiam indikitaj, datumoj estas prezentataj laŭ iliaj normaj kondiĉoj pri temperaturo kaj premo<br>(25 °C kaj 100 kPa)</small></center>
|colspan="2" style="text-align: center with=50%;"|<center><small>Escepte kiam indikitaj, datumoj estas prezentataj laŭ iliaj normaj kondiĉoj pri temperaturo kaj premo<br>(25 °C kaj 100 kPa)</small></center>
Linio 63: Linio 63:
| Jaro = 1996
| Jaro = 1996
| Aŭtoro= Ana Maria Caliman Filadelfi
| Aŭtoro= Ana Maria Caliman Filadelfi
| Nomo =
| Nomo =
| Ko-aŭtoro = Castrucci, Ana Maria de Lauro
| Ko-aŭtoro = Castrucci, Ana Maria de Lauro
| Loko = Editoro, Journal of Pineal Research
| Loko = Editoro, Journal of Pineal Research
| Volumo = Vol. 20
| Volumo = Vol. 20
Linio 74: Linio 74:
| Jaro = 2004
| Jaro = 2004
| Austoro = David Sugden
| Austoro = David Sugden
| Nomo =
| Nomo =
| Ko-aŭtoroi = Davidson, Kathryn; Hough, Kate A;Teh, Muy-Teck
| Ko-aŭtoroi = Davidson, Kathryn; Hough, Kate A;Teh, Muy-Teck
| Loko = Editoro, Pigment Cell Research
| Loko = Editoro, Pigment Cell Research
Linio 86: Linio 86:
| Titolo = Encyclopedia of dietary supplements (''Enciklopedio pri dietaj suplementoj'')
| Titolo = Encyclopedia of dietary supplements (''Enciklopedio pri dietaj suplementoj'')
| Loko = Editoro, CRC Press
| Loko = Editoro, CRC Press
| città =
| città =
| ISBN = 9780824755041
| ISBN = 9780824755041
| Jaro = 2005
| Jaro = 2005
| mese =
| mese =
| giorno =
| giorno =
| Paĝo = 819
| Paĝo = 819
| URL = http://books.google.com/?id=Sfmc-fRCj10C&pg=PA457&lpg=PA457&dq=Lerner+melatonin+history
| URL = http://books.google.com/?id=Sfmc-fRCj10C&pg=PA457&lpg=PA457&dq=Lerner+melatonin+history
| Eldirite = 16 februaro 2012}} ({{en}})</ref>.
| Eldirite = 16 februaro 2012}} ({{en}})</ref>.
La profesoro pri [[dermatologio]] Aaron B. Lerner kaj liaj kolegoj de [[Universitato Yale]] en la espero, ke la substanco el la pineala glando estu utila por kuraci [[haŭto|haŭt]][[malsanoj]]n, izolis la hormonon de la urino de bovino.
La profesoro pri [[dermatologio]] Aaron B. Lerner kaj liaj kolegoj de [[Universitato Yale]] en la espero, ke la substanco el la pineala glando estu utila por kuraci [[haŭto|haŭt]][[malsanoj]]n, izolis la hormonon de la urino de bovino.
<ref>{{Cito
<ref>{{Cito
| Aŭtoro = Hing-Sing Yu
| Aŭtoro = Hing-Sing Yu
Linio 100: Linio 100:
| Titolo = Melatonin: Biosynthesis, Physiological Effects, and Clinical Applications (''Melatonino:biosintezo, fiziologaj efikoj, kaj klinikaj aplikoj'')
| Titolo = Melatonin: Biosynthesis, Physiological Effects, and Clinical Applications (''Melatonino:biosintezo, fiziologaj efikoj, kaj klinikaj aplikoj'')
| Loko = Editoro, CRC Press
| Loko = Editoro, CRC Press
| città =
| città =
| ISBN = 9780849369001
| ISBN = 9780849369001
| Jaro = 1993
| Jaro = 1993
| mese =
| mese =
| giorno =
| giorno =
| Paĝo = 550
| Paĝo = 550
}}</ref>, kaj nomis ĝin ''melatonino'' en [[1958]]<ref>{{Cito
}}</ref>, kaj nomis ĝin ''melatonino'' en [[1958]]<ref>{{Cito
Linio 121: Linio 121:
| Paĝo= 169–71
| Paĝo= 169–71
| doi = 10.1126/science.1167425
| doi = 10.1126/science.1167425
| Titolo = Daily rhythm in human urinary melatonin (''Taga ritmo de melatonino en homa urino'')
| Titolo = Daily rhythm in human urinary melatonin (''Taga ritmo de melatonino en homa urino'')
| Jaro = 1975
| Jaro = 1975
| Aŭtoroe = H. Lynch
| Aŭtoroe = H. Lynch
Linio 129: Linio 129:
| Volumo = Vol. 187
| Volumo = Vol. 187
| Numero = N-ro 4172
| Numero = N-ro 4172
| pmid = 1167425}} ({{en}})</ref>, ke la produktado de melatonino el la pineala glando sekvas la homan [[biologia ritmo|cirkadianan ritmon]].
| pmid = 1167425}} ({{en}})</ref>, ke la produktado de melatonino el la pineala glando sekvas la homan [[biologia ritmo|cirkadianan ritmon]].
La eltrovo de la antioksidantaj proprecoj de melatonino estas dum [[1993]]
La eltrovo de la antioksidantaj proprecoj de melatonino estas dum [[1993]]
<ref name="scavenger">{{Cito
<ref name="scavenger">{{Cito
| Aŭtoro = D. X. Tan
| Aŭtoro = D. X. Tan
| Nomo =
| Nomo =
| Ko-aŭtoro = Chen, L. D. Poeggeler, B. Manchester, L. C. Reiter, R. J.
| Ko-aŭtoro = Chen, L. D. Poeggeler, B. Manchester, L. C. Reiter, R. J.
| Jaro = 1993
| Jaro = 1993
Linio 150: Linio 150:
| Volulmo = 20
| Volulmo = 20
| Numero = N-ro 4
| Numero = N-ro 4
| pmid = 16077149}}({{en}})</ref>.
| pmid = 16077149}}({{en}})</ref>.


Melatonino partoprenas en la [[terapio]] de [[tumoro]]j per la ''metodo de la profesoro Di Bella<ref>{{Cito|Loko=Editoro, Neuro Endocrinol Lett|Jaro=2010|Titolo= La Di Bella Metodo (DBM)|Aŭtoro=Di Bella G|id=PMID 20881933}} ({{it}})</ref>.
Melatonino partoprenas en la [[terapio]] de [[tumoro]]j per la ''metodo de la profesoro Di Bella<ref>{{Cito|Loko=Editoro, Neuro Endocrinol Lett|Jaro=2010|Titolo= La Di Bella Metodo (DBM)|Aŭtoro=Di Bella G|id=PMID 20881933}} ({{it}})</ref>.
Linio 157: Linio 157:


==Difino==
==Difino==
Verdire, melatonino ne estas hormono, ĉar kontraŭe al aliaj hormonoj kaj aliaj sekreciaj organoj :
Verdire, melatonino ne estas hormono, ĉar kontraŭe al aliaj hormonoj kaj aliaj sekreciaj organoj :
* ĝi estas ankaŭ sekreciita de aliaj organoj (tiele [[hipofizo]], [[tiroido]], [[surrena glando|surrenaj glandoj]], [[gonado]]j), kaj ne nur de pineala glando;
* ĝi estas ankaŭ sekreciita de aliaj organoj (tiele [[hipofizo]], [[tiroido]], [[surrena glando|surrenaj glandoj]], [[gonado]]j), kaj ne nur de pineala glando;
* kiam vi forigas la pinealan glandon, melatonino ne malaperas, kontraue al tio, kio okazas se vi forigas la ĉi-suprajn menciitajn endokrinajn glandojn;
* kiam vi forigas la pinealan glandon, melatonino ne malaperas, kontraue al tio, kio okazas se vi forigas la ĉi-suprajn menciitajn endokrinajn glandojn;
* ne eblas tute forigi melatoninon el organismo;
* ne eblas tute forigi melatoninon el organismo;
* [[trodozo]] instigas preskaŭ neniun kromefikon.
* [[trodozo]] instigas preskaŭ neniun kromefikon.


== Melatonino kiel reguliganto de ciklo dormo/maldormo ==
== Melatonino kiel reguliganto de ciklo dormo/maldormo ==
Melatonino estas sintezita kaj sekreciita dum la nokto per la [[pineala glando]], nelonge post la komenciĝo de [[mallumo]], lia nivelo en la [[sango]] supreniras rapide kaj atingas maksimumon inter la 2-a kaj 4-a horo je la mateno, kaj poste malpliiĝas laŭgrade je la alproksimiĝo de mateno<ref>[http://www.ipubli.inserm.fr/bitstream/handle/10608/178/?sequence=6 Rythmes biologiques: synchronisation et désynchronisation (''Variado de produkto de [[melatonino]] kaj de [[kortizolo]] laŭ la horo de la tago'')] ({{fr}})</ref>. Melatonino siavice influas la produktadon de [[gonadotropaj hormonoj]] difinante tiamaniere tagan ritmon de seksa funkcio.
Melatonino estas sintezita kaj sekreciita dum la nokto per la [[pineala glando]], nelonge post la komenciĝo de [[mallumo]], lia nivelo en la [[sango]] supreniras rapide kaj atingas maksimumon inter la 2-a kaj 4-a horo je la mateno, kaj poste malpliiĝas laŭgrade je la alproksimiĝo de mateno<ref>[http://www.ipubli.inserm.fr/bitstream/handle/10608/178/?sequence=6 Rythmes biologiques: synchronisation et désynchronisation (''Variado de produkto de [[melatonino]] kaj de [[kortizolo]] laŭ la horo de la tago'')] ({{fr}})</ref>. Melatonino siavice influas la produktadon de [[gonadotropaj hormonoj]] difinante tiamaniere tagan ritmon de seksa funkcio.
La ekspozicio al lumo malhelpas la produktadon de melatonino, kies dozo en la korpo sekve dependas.
La ekspozicio al lumo malhelpas la produktadon de melatonino, kies dozo en la korpo sekve dependas.


Linio 189: Linio 189:
== Fonto ==
== Fonto ==
{{Tradukita|it|Melatonina|54954344}}
{{Tradukita|it|Melatonina|54954344}}



[[Kategorio:Hormonoj]]
[[Kategorio:Hormonoj]]
[[Kategorio:Neŭrotransmisiiloj]]
[[Kategorio:Nervotransigiloj]]

Kiel registrite je 20:26, 11 dec. 2017

Melatonino
Plata kemia strukturo de la
Melatonino
Tridimensia kemia strukturo de la
Melatonino
Kemia formulo
C13H16N2O2
CAS-numero-kodo 73-31-4
ChemSpider kodo 872
PubChem-kodo 896
Merck Index 15,5884
Fizikaj proprecoj
Aspekto blanka solidaĵo
Molara maso 223.283 g·mol-1
Denseco 1.175g cm−3
Fandpunkto 117 °C
Bolpunkto 512.8 °C
Acideco (pKa) 16.51[1]
Solvebleco Akvo:Tute solvebla
Mortiga dozo (LD50) 800 mg/kg (buŝe)
GHS etikedigo de kemiaĵoj
GHS Damaĝo-piktogramo
07 – Toksa substanco 08 – Risko al sano
GHS Signalvorto Damaĝo
GHS Deklaroj pri damaĝoj H302, H312, H332, H360, H361[2]
GHS Deklaroj pri antaŭgardoj P201, P202, P261, P264, P270, P271, P280, P281, P301+312, P302+352, P304+312, P304+340, P308+313, P312, P330, P363, P405, P501
Escepte kiam indikitaj, datumoj estas prezentataj laŭ iliaj normaj kondiĉoj pri temperaturo kaj premo
(25 °C kaj 100 kPa)

La melatonino (kemie N-acetil-5-metoksitriptamino) estas hormono produktita el serotonino de glando lokata ĉe la bazo de cerbo (malantaŭ la hipotalamo), la pineala glando (aŭ epifizo). Ĝi havas la funkcion de reguli la ciklon dormo-maldormo. Same kiel en homoj, tia hormono estas ankaŭ produktita de animaloj, de plantoj, kaj eĉ de mikroorganismoj[3][4].

Historio

Melatonino estas implicita en la mekanismo per kiu iuj amfibioj kaj reptilioj ŝanĝas la koloron de sia haŭto. Estas pro tio, ke ĝi nomiĝis tiel, ĉar ĝia termino originas de la greka radiko μέλας (melas), kiu signifas "nigra", kaj sekve oni malkovris rilatante al ĝi biologian rolon [5][6]. Jam en 1917, McCord kaj Allen rimarkis (J Exptl Zool, 1917), ke la ekstrakto de la pinealaj glandoj el bovinoj malpezigis la haŭton de ranoj [7]. La profesoro pri dermatologio Aaron B. Lerner kaj liaj kolegoj de Universitato Yale en la espero, ke la substanco el la pineala glando estu utila por kuraci haŭtmalsanojn, izolis la hormonon de la urino de bovino. [8], kaj nomis ĝin melatonino en 1958[9].

Meze de la sepdekaj jaroj Lynch et al. demonstris[10], ke la produktado de melatonino el la pineala glando sekvas la homan cirkadianan ritmon. La eltrovo de la antioksidantaj proprecoj de melatonino estas dum 1993 [11],[12]. La unuan patenton por ĝia uzo laŭ malaltaj dozoj en la traktado de sendormeco ricevis Richard Wurtman de la MIT en 1995 [13]. Samtempe, melatonino aperis ofte en la gazetaro, kaj pri aliaj sektoroj kiel ebla kuracado por diversaj malsanoj [14].

Melatonino partoprenas en la terapio de tumoroj per la metodo de la profesoro Di Bella[15].

Melatonino estas konsiderata de biokemiistoj kaj kronobiologistoj kiel ĉefa hormono, ĉar ĝi fakte regulas la sekreciojn de la plimulto de homaj hormonoj pro ricevantoj en aliaj organoj (ekzemple, per ago ĉe la hipofizo kaj la hipotalamo).

Difino

Verdire, melatonino ne estas hormono, ĉar kontraŭe al aliaj hormonoj kaj aliaj sekreciaj organoj :

  • ĝi estas ankaŭ sekreciita de aliaj organoj (tiele hipofizo, tiroido, surrenaj glandoj, gonadoj), kaj ne nur de pineala glando;
  • kiam vi forigas la pinealan glandon, melatonino ne malaperas, kontraue al tio, kio okazas se vi forigas la ĉi-suprajn menciitajn endokrinajn glandojn;
  • ne eblas tute forigi melatoninon el organismo;
  • trodozo instigas preskaŭ neniun kromefikon.

Melatonino kiel reguliganto de ciklo dormo/maldormo

Melatonino estas sintezita kaj sekreciita dum la nokto per la pineala glando, nelonge post la komenciĝo de mallumo, lia nivelo en la sango supreniras rapide kaj atingas maksimumon inter la 2-a kaj 4-a horo je la mateno, kaj poste malpliiĝas laŭgrade je la alproksimiĝo de mateno[16]. Melatonino siavice influas la produktadon de gonadotropaj hormonoj difinante tiamaniere tagan ritmon de seksa funkcio. La ekspozicio al lumo malhelpas la produktadon de melatonino, kies dozo en la korpo sekve dependas.

Sintezo kaj sekrecio

En organismo de homo melatonino sinteziĝas el aminoacido triptofano. Unue sinteziĝas en du etapoj serotonino el triptofano, poste el serotonino en du etapoj melatonino. Melatonino rapide hidroliziĝas en hepato (tempo de duondegradado estas 45 minutoj). La ĉefa metabolito estas 6-hidroksimelatonin-sulfato, kies enhavo en urino ebligas nerekte difini la produktadon de melatonino en organismo.

Rivevantoj de melatonino

Melatonino apartenas al tiuj maloftaj hormonoj, kiuj havas ricevantojn kaj sur ekstera membrano de ĉelo, kaj en kerno. Ĉe mamuloj ekzistas du ricevantoj: MTNR1A (MT1) estas esprimita en ĉelkernoj de hipotalamo kaj MTNR1B (MT2) estas esprimita en kelkaj aliaj areoj de la cerbo, retino, kaj en la pulmoj. Ĉe birdoj, amfibioj kaj fiŝoj ekzistas tria tipo de ricevanto MTNR1C (MT3). Nedelonge malkovritaj kernaj ricevantoj de melatonino apartenas al familio PZR/ROR de ricevantoj. Verŝajne tiuj ricevantoj lanĉas la imunostimulantan kaj kontraŭtumoran agadon de melatonino.

Referencoj

  1. ↑ Uppsala Universitet
  2. ↑ Pubchem
  3. ↑ Caniato R, Filippini R, Piovan A, Puricelli L, Borsarini A, Cappelletti EM (2003). Melatonin in plants, Advances in Experimental Medicine and Biology (Editoro, Adv. Exp. Med. Biol.) Vol. 527. (angle)
  4. ↑ Paredes SD, Korkmaz A, Manchester LC, Tan DX, Reiter RJ (2009). Phytomelatonin: a review (Editoro, J. Exp. Bot.) Vol. 60 (N-ro 1). (angle)
  5. ↑ Ana Maria Caliman Filadelfi (1996). Comparative aspects of the pineal/melatonin system of poikilothermic vertebrates (Komparo de pineala/melatonina sistemo de vertebruloj) (Editoro, Journal of Pineal Research) Vol. 20 (N-ro 4). (angle)
  6. ↑ . Melatonin, Melatonin Receptors and Melanophores: A Moving Story (Editoro, Pigment Cell Research) Vol.17 (N-ro 5) (2004). (angle)
  7. ↑ Paul M. Coates (2005). Encyclopedia of dietary supplements (Enciklopedio pri dietaj suplementoj) (Editoro, CRC Press). ISBN 9780824755041. (angle)
  8. ↑ Hing-Sing Yu (1993). Melatonin: Biosynthesis, Physiological Effects, and Clinical Applications (Melatonino:biosintezo, fiziologaj efikoj, kaj klinikaj aplikoj) (Editoro, CRC Press). ISBN 9780849369001.
  9. ↑ A.B. Lerner (1960). Isolation of melatonin and 5-methoxyindole-3-acetic acid from bovine pineal glands (Izolo de melatonino el bovina pineala glando) (angla) (Editoro, The Journal of biological chemistry). (angle)
  10. ↑ . Daily rhythm in human urinary melatonin (Taga ritmo de melatonino en homa urino) (Editoro, Science) Vol. 187 (N-ro 4172) (1975). (angle)
  11. ↑ D. X. Tan (1993). Melatonin: a potent, endogenous hydroxyl radical scavenger (Melatonino: potenca kaj endogena puriganto) (Editoro, Endocrine J) Vol. 1.
  12. ↑ Korkmaz A, Reiter RJ, Topal T, Manchester LC, Oter S, Tan DX. Melatonino : antioksidanto uzata por klinikaj provoj (Editoro, Mol. Med.) Vol. 15. (angle)
  13. ↑ . html Metodoj por estigi dormon uzante melatoninon US-a patento # 5449683
  14. ↑ Estas tre malmultaj pruvoj dum mallonga tempo pri tokseco aŭ nedezireblaj efikoj rilate al homoj. Dum la pasintaj jaroj, la eksterordinara bruado pri "miraklaj potencoj" de melatonino malfaciligis la akcepton de ĝiaj faktaj pozitivaj efikoj, kiam oni uzis ĝin laŭ tro altaj dozoj, sen kontrolado per fakulo . Melatonin: Characteristics, Concerns, and Prospects (Melatonino: karakterizaĵoj, zorgoj, perspektivoj) (Editoro, Journal of Biological Rhythms) (N-ro 4) (2005).(angle)
  15. ↑ Di Bella G (2010). La Di Bella Metodo (DBM) (Editoro, Neuro Endocrinol Lett). (itale)
  16. ↑ Rythmes biologiques: synchronisation et désynchronisation (Variado de produkto de melatonino kaj de kortizolo laŭ la horo de la tago) (france)

Vidu ankaŭ

Portala ikonoPortalo pri Biologio
Portala ikonoPortalo pri Medicino

Fonto

En tiu ĉi artikolo estas uzita traduko de teksto el la artikolo Melatonina en la itala Vikipedio.

Elŝutita el "https://eo.wikipedia.org/w/index.php?title=Melatonino&oldid=6237443"