Biblido: Malsamoj inter versioj

Browse history interactively

[kontrolita revizio]

← Iru al antaŭa ŝanĝo Iru al sekvanta ŝanĝo →

Enhavo forigita Enhavo aldonita

VidaVikiteksto

Enteksta

Kiel registrite je 19:56, 11 feb. 2018

Kiel legi la taksonomion

Bibliso Byblis

Byblis liniflora

Biologia klasado

Regno:	Plantoj Plantae
Divizio:	Dukotiledonoj Dukotyledonae
Klaso:	Magnoliopsidoj Magnoliopsidae
Ordo:	Laminaloj Lamiales
Familio:	Biblidacoj Byblidaceae
Genro:	Bibliso Byblis
Specio:	sep specioj

Aliaj Vikimediaj projektoj

Sistematiko en Vikispecioj

Komunejo pri Bibliso Byblis

v • d • r

Bibliso (Byblis) estas la sola genro en la familio de la Biblisacoj (Byblidaceae); ĝi apartenas al la Laminaloj (Lamiales). La unua specio de la genro, Byblis liniflora, estis priskribita en la jaro 1808 fare de la angla botanikisto Richard Anthony Salisbury, hodiaŭ sep specioj estas konataj.

Karakteroj

Ĉiuj specioj kreskas vertikale, ili estas apenaŭ ligitaj kaj disbranĉiĝas malmulte.

Folioj

La folio de ĉiu specio estas oblonge rondaj kaj estas kovrataj de fajnaj glandoharoj kiuj eligas gluan sekreciaĵon. Malgrandaj insektoj estas allogitaj; se ili tuŝas la gluaĵon, ili estas kaptitaj kaj mortas pro elĉerpiĝo. Kontraste al la drosero-specioj la biblisoj ne povas movi siajn tentaklojn kaj foliojn. Temas pri „pasivaj glukaptiloj“.

Ankaŭ la surfaco de folioj inter la glandaj haroj elligas sekreciaĵon, eĉ kvin- ĝis dek-oble pli.

Floroj

La floro de la biblisoj staras unuope apekse. Ili estas kvinnombraj, purpuraj ĝis violaj, ĉe Byblis gigantea kaj Byblis filifolia malofte blankaj. Byblis gigantea kaj Byblis lamellata liberigas siajn polenojn nur dum sonfrekvenco de alfluganta poleniganto (vibracipolenigado). Krom Byblis liniflora ĉiuj bibliso-specioj estas fremdpolenigatoj.

Frukto kaj semoj

La semkapsuloj estas ovoformaj kaj dufakaj, post la sekigado la semoj falas teren (baroĥorio). La semoj estas nigraj kaj havas rondan formon. La ĝermado de multaj specioj okazas post arbaraj incendioj post la sektempo. La fumo havas la decidan rolon (pirofilio).

La kromosom-nombro estas 2n = 16.

Disvastigo

Ĉiuj biblisoj hejmiĝas en Aŭstralio. Byblis gigantea kaj Byblis lamellata hejmiĝas nur en la regiono de Perth en suda Aŭstralio, la specioj de la Byblis liniflora-komplekso nur en Nordaŭstralio ĝis en la sudo de Indonezio kaj Papua-Novgvineo. Ili kreskas en sfagnomarĉoj kaj en aluvia grundo. Ili preferas sablajn grundojn kaj sunajn kaj iom ombrajn grundojn, malsekajn kreskejojn kun temperaturo inter 5 kaj 40 °C.

Statuso de la endanĝeriĝo

Ĉiuj specioj de biblisoj staras en Aŭstralio sub ĝenerala protekto. La okcidentaŭstraliaj specioj Byblis gigantea kaj Byblis lamellata estas endanĝerigitaj pro la pligrandigado de setlejoj kaj pro la sekigado de la kultivataj arealoj.

Sistematiko

Molekulaj-genetikaj esploroj montras, ke la genro apartenas al la ordo de la Laminaloj (Lamiales). La plej parenca grupo ene de tiu ordo, ne certas. Povas esti Martyniaceae, Lentibulariaceae aŭ Gesneriaceae.

Tradicie la genro estis dividita en nur du specioj, nome Byblis gigantea kaj Byblis liniflora. La aŭstralia botanikistoj Allen Lowrie kaj John Godfrey Conran priskribis en la 1980- aj jaroj pliajn genrojn. Hodiaŭ oni konas sep speciojn, kiuj povas esti dividitaj en du kompleksoj, la Byblis liniflora-komplekso kaj la Byblis gigantea-komplekso.

Specioj

Byblis aquatica LOWRIE & CONRAN
Byblis filifolia PLANCH.:
Byblis gigantea'LINDL.
Byblis guehoi LOWRIE & CONRAN.
Byblis lamellata CONRAN & LOWRIE
Byblis liniflora SALISB.
Byblis rorida LOWRIE & CONRAN.

Byblis liniflora-komplekso

La kvin specioj de tiu ĉi komplekso, Byblis liniflora, Byblis rorida, Byblis filifolia, Byblis aquatica kaj Byblis guehoi estas unujaraj herbaj plantoj, kiuj kreskas de 15 ĝis 60 (100) cm kaj larĝas inter 4 kaj 15 cm. La plantoj rapide kreskas. Nur en kelkaj monatoj ili kreskas de la ĝermo al floranta planto. La plantoj supervivas kiel semoj.

Byblis gigantea-komplekso

La Byblis gigantea-komplekso havas du speciojn: Byblis lamellata kaj Byblis gigantea. Estas du multjaraj duonarbustoj kun alteco de 45 ĝis 70 cm. La plantoj supervivas la sekan sezonon kiel subtera rizomo. Iliaj folioj longas ĝis 20 cm.

Etimologio

La scienca nomo rilatas al ulo en la greka mitologio, pri kiu Ovido rakontis en siaj Metamorfozoj (9a. 454-664): nome Bibliso, nepino de Apolono,

Literaturo

Allen Lowrie: Carnivorous Plants of Australia. Band 3. University of Western Australia Press, Nedlands 1998, ISBN 1-875560-59-9.
Allen Lowrie, John G. Conran: A taxonomic revision of the genus Byblis (Byblidaceae) in northern Australia. In: Nuytsia. Bd. 12, Nr. 1, 1998, S. 59–74.
John G. Conran: The embryology and relationships of the Byblidaceae. In: Australian Systematic Botany. Bd. 9, Nr. 2, 1996, ISSN 1030-1887, S. 243–254, COI:10.1071/SB9960243.
John G. Conran, Allen Lowrie, Jessica Moyle-Croft: A revision of Byblis (Byblidaceae) in south-western Australia. In: Nuytsia. Bd. 15, Nr. 1, 2002, S. 11–19.
John G. Conran, Roger Carolin: Byblidaceae. en: Klaus Kubitzki (Eld.): The families and genera of vascular plants. Band 7: Joachim W. Kadereit (Eld.): Flowering plants – Dicotyledons, Lamiales (except Acanthaceae including Avicenniaceae). Springer, Berlin u. a. 2004, ISBN 3-540-40593-3, S. 45–49.

Referencoj

Retligoj

Biblido en la Vikimedia Komunejo (Multrimedaj datumoj)
Kategorio Biblido en la Vikimedia Komunejo (Multrimedaj datumoj)
Biblido en Vikispecioj (Kolekto pri ĉiuj vivantaj estuloj)

@@ Linio 1: / Linio 1: @@
 {{Taksonomio
-|nomo = bibliso  ‘’ Byblis ’’
+|nomo = Bibliso  ''Byblis''
 |koloro = lightgreen
 |dosiero = ByblisLinifloraHabitus.JPG
 |dosiero larĝo = 240px
 |priskribo de dosiero =  ''[[Byblis liniflora]]''
-|regno = [[Planto]]j “Plantae”
+|regno = [[Planto]]j ''Plantae''
-|divizio = [[Dukotiledonoj]]  Dukotyledonae
+|divizio = [[Dukotiledonoj]]  ''Dukotyledonae''
-|klaso =[[Magnoliopsidoj]] ‘’Magnoliopsidae ’’
+|klaso =[[Magnoliopsidoj]] ''Magnoliopsidae''
-|ordo = [[Laminaloj ]]  “ Lamiales    “
+|ordo = [[Laminaloj ]]  ''Lamiales''
-|familio = [[Biblidacoj]] “ Byblidaceae  “
+|familio = [[Biblidacoj]] ''Byblidaceae''
 |subfamilio=
-|genro = Bibliso  ’’Byblis'’Protea
+|genro = Bibliso ''Byblis''
 |specio = sep specioj
 |statuso =
@@ Linio 25: / Linio 25: @@
 [[Dosiero:ByblisLamellata2.jpg|eta|''Byblis lamellata'']]
 [[Dosiero:ByblisLamellataYoung.jpg|eta|juna ''Byblis lamellata'']]
-'''Bibliso''' (''Byblis'') estas la sola [[genro (biologio)|genro]] en la [[familio (biologio)|familio]] de la [[Biblisacoj]] (Byblidaceae) ĝi apartenas al la [[Laminaloj]] (Lamiales). La unua specio de la genro, ''Byblis liniflora'', estis priskribita en la jaro [[1808]] fare de la angla botanikisto [[Richard Anthony Salisbury]], hodiaŭ sep specioj estas konataj.
+'''Bibliso''' (''Byblis'') estas la sola [[genro (biologio)|genro]] en la [[familio (biologio)|familio]] de la [[Biblisacoj]] (''Byblidaceae''); ĝi apartenas al la [[Laminaloj]] (''Lamiales''). La unua specio de la genro, ''Byblis liniflora'', estis priskribita en la jaro [[1808]] fare de la angla botanikisto [[Richard Anthony Salisbury]], hodiaŭ sep specioj estas konataj.
-== Karakterizaĵoj ==
+== Karakteroj ==
-Ĉiuj specioj kreskas vertikale, ili estas apenaŭ ligigitaj kaj disbranĉiĝis malmulte.
+Ĉiuj specioj kreskas vertikale, ili estas apenaŭ ligitaj kaj disbranĉiĝas malmulte.
 === Folioj ===
-La folio de ĉiu specio estas oblonge rondaj kaj estas kovrataj de  fajnajn [[glando]]haroj kiuj eligas gluan sekreciaĵon. Malgrandaj [[insekto]]j estas allogitaj ; se ili tuŝas la gluaĵon ili estas kaptitaj kaj mortas pro elĉerpiĝo. Kontraste al la  [[drosero]]-speciojla biblisoj ne povas movi iliajn [[tentaklo]]jn kaj folioj. Temas pri  „pasiva glukaptiloj“.
+La folio de ĉiu specio estas oblonge rondaj kaj estas kovrataj de fajnaj [[glando]]haroj kiuj eligas gluan sekreciaĵon. Malgrandaj [[insekto]]j estas allogitaj; se ili tuŝas la gluaĵon, ili estas kaptitaj kaj mortas pro elĉerpiĝo. Kontraste al la  [[drosero]]-specioj la biblisoj ne povas movi siajn [[tentaklo]]jn kaj foliojn. Temas pri „pasivaj glukaptiloj“.
-Ankaŭ la surfaco de folioj inter la glandaj haroj elligas sekreciaĵon, eĉ kvin- ĝis dekoble pli.
+Ankaŭ la surfaco de folioj inter la glandaj haroj elligas sekreciaĵon, eĉ kvin- ĝis dek-oble pli.
 === Floroj ===
-La [[floro]] de la biblisoj staras unuope apekse. Ili estas kvinnombraj, purpuraj ĝis violaj, ĉe  ''Byblis gigantea'' kaj  ''Byblis filifolia'' malofte blankaj . ''Byblis gigantea''kaj ''Byblis lamellata'' liberigas iliajn polenojn nur dum sonfrekvenco de alfluganta poleniganto ([[vibracipolenigado]]). Krom ''Byblis liniflora''  ĉiuj bibliso-specioj estas fremdpolenigatoj.
+La [[floro]] de la biblisoj staras unuope apekse. Ili estas kvinnombraj, purpuraj ĝis violaj, ĉe ''Byblis gigantea'' kaj ''Byblis filifolia'' malofte blankaj. ''Byblis gigantea'' kaj ''Byblis lamellata'' liberigas siajn polenojn nur dum sonfrekvenco de alfluganta poleniganto ([[vibracipolenigado]]). Krom ''Byblis liniflora''  ĉiuj bibliso-specioj estas fremdpolenigatoj.
 ===Frukto kaj semoj ===
-La [[kapsulfrukto|semkapsuloj]] estas ovoformaj kaj dufakaj, post la sekigado la semoj falis teren ([[baroĥorio]]). La semoj estas nigraj kaj havas rondan formon. La ĝermado de multaj specioj okazas post [[arbara incendio|arbaraj incendioj]] post la sektempo. La fumo havas la decidan rolon ([[pirofilio]]).
+La [[kapsulfrukto|semkapsuloj]] estas ovoformaj kaj dufakaj, post la sekigado la semoj falas teren ([[baroĥorio]]). La semoj estas nigraj kaj havas rondan formon. La ĝermado de multaj specioj okazas post [[arbara incendio|arbaraj incendioj]] post la sektempo. La fumo havas la decidan rolon ([[pirofilio]]).
+La [[kromosomo|kromosom]]-nombro estas  2n = 16.
 == Disvastigo ==
-Ĉiuj biblisoj hejmiĝas en [[Aŭstralio]]. ''Byblis gigantea'' kaj  ''Byblis lamellata'' nur hejmiĝas en la regiono de  [[Perth]] en suda Aŭstralio, la specioj de la  ''Byblis liniflora''-komplekso nur en Nordaŭstalio ĝis en la sudo de Indonezio kaj [[Papua-Novgvineo]]. Ili krekas en [[marĉo|sfagnomarĉoj]] kaj en  [[aluvia grundo]]. Ili preferas sablak grundoj kaj suna kaj iom ombraj grundoj, malsekaj  kreskejoj  kun temperaturo inter 5 kaj 40 °C.
+Ĉiuj biblisoj hejmiĝas en [[Aŭstralio]]. ''Byblis gigantea'' kaj  ''Byblis lamellata'' hejmiĝas nur en la regiono de [[Perth]] en suda Aŭstralio, la specioj de la ''Byblis liniflora''-komplekso nur en Nordaŭstralio ĝis en la sudo de Indonezio kaj [[Papua-Novgvineo]]. Ili kreskas en [[marĉo|sfagnomarĉoj]] kaj en [[aluvia grundo]]. Ili preferas sablajn grundojn kaj sunajn kaj iom ombrajn grundojn, malsekajn kreskejojn kun temperaturo inter 5 kaj 40 °C.
 == Statuso de la endanĝeriĝo ==
-Ĉiuj specioj de biblisoj staras en Aŭstralio sub ĝenerala protekto. La okcidentaŭstraliaj specioj  ''Byblis gigantea'' kaj ''Byblis lamellata'' estas endanĝerigitaj pro la pligrandigado de setlejoj kaj pro la sekigado de la kultuvataj arealoj.
+Ĉiuj specioj de biblisoj staras en Aŭstralio sub ĝenerala protekto. La okcidentaŭstraliaj specioj ''Byblis gigantea'' kaj ''Byblis lamellata'' estas endanĝerigitaj pro la pligrandigado de setlejoj kaj pro la sekigado de la kultivataj arealoj.
-== Sistenatiko ==
+== Sistematiko ==
-Molekulaj-genetikaj esploroj montras, ke la genro apartenas al la ordo de la [[Laminaloj]] (Lamiales). La plej parenca grupo ene de tiu ordo, ne certas. Povas esti [[Martyniaceae]], [[Lentibulariaceae]] aŭ [[Gesneriaceae]].
+Molekulaj-genetikaj esploroj montras, ke la genro apartenas al la ordo de la [[Laminaloj]] (''Lamiales''). La plej parenca grupo ene de tiu ordo, ne certas. Povas esti ''[[Martyniaceae]]'', ''[[Lentibulariaceae]]'' aŭ ''[[Gesneriaceae]]''.
-Tradicie la genro estis dividita en nur du genroj, nome ''Byblis gigantea'' kaj ''Byblis liniflora''. La aŭstralia [[botanikisto]]j [[Allen Lowrie]] kaj [[John Godfrey Conran]] priskribis en la [[1980aj]] jaroj pliajn genrojn. Hodiaŭ oni konas sep speciojn, kiuj povas esti dividitaj en du kompleksoj, la ''Byblis liniflora''-komplekso kaj la ''Byblis gigantea''-komplekso.
+Tradicie la genro estis dividita en nur du specioj, nome ''Byblis gigantea'' kaj ''Byblis liniflora''. La aŭstralia [[botanikisto]]j [[Allen Lowrie]] kaj [[John Godfrey Conran]] priskribis en la [[1980- aj jaroj]] pliajn genrojn. Hodiaŭ oni konas sep speciojn, kiuj povas esti dividitaj en du kompleksoj, la ''Byblis liniflora''-komplekso kaj la ''Byblis gigantea''-komplekso.
 === Specioj ===
 * ''[[Byblis aquatica]]'' LOWRIE & CONRAN
-* ''[[Byblis filifolia]]'' PLANCH.: La [[kromosomo|kromosom]]nombro estas  2n = 16. * ''[[Byblis gigantea]]'LINDL.
+* ''[[Byblis filifolia]]'' PLANCH.:
+* ''[[Byblis gigantea]]'LINDL.
 * ''[[Byblis guehoi]]'' LOWRIE & CONRAN.
 * ''[[Byblis lamellata]]'' CONRAN & LOWRIE
@@ Linio 60: / Linio 63: @@
 * ''[[Byblis rorida]]''  LOWRIE & CONRAN.
-=== ''Byblis liniflora''-Komplekso ===
+=== ''Byblis liniflora''-komplekso ===
-La kvin specioj de tiu ĉi komplekso , ''Byblis liniflora'', ''Byblis rorida'', ''Byblis filifolia'', ''Byblis aquatica'' kaj''Byblis guehoi''  estas [[unujara planto|unujaraj ]] [[herba planto|herbaj plantoj]], kiuj kreskas de 15 ĝis 60 (100) cm kaj larĝas inter 4 kaj 15 cm. La plantoj rapide kreskas. Nur en kelkaj monatoj ili kreskas de la ĝermo al floranta planto. La plantoj supervivas kiel semoj.
+La kvin specioj de tiu ĉi komplekso, ''Byblis liniflora'', ''Byblis rorida'', ''Byblis filifolia'', ''Byblis aquatica'' kaj ''Byblis guehoi'' estas [[unujara planto|unujaraj]] [[herba planto|herbaj plantoj]], kiuj kreskas de 15 ĝis 60 (100) cm kaj larĝas inter 4 kaj 15 cm. La plantoj rapide kreskas. Nur en kelkaj monatoj ili kreskas de la ĝermo al floranta planto. La plantoj supervivas kiel semoj.
 === ''Byblis gigantea''-komplekso ===
-La  ''Byblis gigantea''-komplekso havas du speciojn: ''Byblis lamellata'' kaj ''Byblis gigantea''. Estas d multjaraj [[duonarbusto]]j kun alteco de  45 ĝis 70 cm. La planntoj supervivas la [[seka sezono|sekan sezonon]] kiel subtera [[rizomo]]. Ila folioj longas ĝis 20 cm.
+La  ''Byblis gigantea''-komplekso havas du speciojn: ''Byblis lamellata'' kaj ''Byblis gigantea''. Estas du multjaraj [[duonarbusto]]j kun alteco de  45 ĝis 70 cm. La plantoj supervivas la [[seka sezono|sekan sezonon]] kiel subtera [[rizomo]]. Iliaj folioj longas ĝis 20 cm.
 == Etimologio ==
-La scienca nomo rilatas al ulo en la greka [[mitologio]], pri kiu [[Ovido]] rakontis en siaj in seinen ''[[Metamorfozoj]]''  (IX, a.K. 454-664): [[Byblis (mitologio)|Byblis]], nepino de [[Apolono]],
+La scienca nomo rilatas al ulo en la greka [[mitologio]], pri kiu [[Ovido]] rakontis en siaj ''[[Metamorfozoj]]''  (9a. 454-664): nome [[Bibliso (mitologio)|Bibliso]], nepino de [[Apolono]],
 == Literaturo ==
-* [[Allen Lowrie]]: ''Carnivorous Plants of Australia.'' Band 3. University of Western Australia Press, Nedlands 1998, ISBN 1-875560-59-9.
+* Allen Lowrie: ''Carnivorous Plants of Australia.'' Band 3. University of Western Australia Press, Nedlands 1998, ISBN 1-875560-59-9.
 * Allen Lowrie, John G. Conran: ''A taxonomic revision of the genus Byblis (Byblidaceae) in northern Australia.'' In: ''[[Nuytsia (Zeitschrift)|Nuytsia]].'' Bd. 12, Nr. 1, 1998, [https://florabase.dpaw.wa.gov.au/science/nuytsia/283.pdf S. 59–74].
 * John G. Conran: ''The embryology and relationships of the Byblidaceae.'' In: ''Australian Systematic Botany.'' Bd. 9, Nr. 2, 1996, {{ISSN|1030-1887}}, S. 243–254, {{doi|10.1071/SB9960243}}.
 * John G. Conran, Allen Lowrie, Jessica Moyle-Croft: ''A revision of Byblis (Byblidaceae) in south-western Australia.'' In: ''Nuytsia.'' Bd. 15, Nr. 1, 2002, [https://florabase.dpaw.wa.gov.au/science/nuytsia/383.pdf S. 11–19].
-* John G. Conran, Roger Carolin: ''Byblidaceae.'' In: [[Klaus Kubitzki]] (Hrsg.): ''The families and genera of vascular plants.'' Band 7: [[Joachim W. Kadereit]] (Hrsg.): ''Flowering plants – Dicotyledons, Lamiales (except Acanthaceae including Avicenniaceae).'' Springer, Berlin u. a. 2004, ISBN 3-540-40593-3, S. 45–49.
+* John G. Conran, Roger Carolin: ''Byblidaceae.'' en: Klaus Kubitzki (Eld.): ''The families and genera of vascular plants.'' Band 7: Joachim W. Kadereit (Eld.): ''Flowering plants – Dicotyledons, Lamiales (except Acanthaceae including Avicenniaceae).'' Springer, Berlin u. a. 2004, ISBN 3-540-40593-3, S. 45–49.
 == Referencoj ==
-<references>
+<references/>
 == Retligoj ==
 {{Commonscat|Byblidaceae|Regenbogenpflanzen (''Byblis'')}}
 [[Kategorio: Biblidacoj ]]
-[[Kategorio:karnovoraj insektoj]]
+[[Kategorio:karnovoraj plantoj]]