Safavidoj: Malsamoj inter versioj
| [nekontrolita versio] | [nekontrolita versio] |
Neniu resumo de redakto |
Neniu resumo de redakto |
||
| Linio 2: | Linio 2: | ||
La '''Safavida [[Monarkio|Reĝlando]]''' aŭ ''safavidoj'' ([[1501]]-[[1722]]) ([[perse]]: دودمان صفوی) estas konsiderata kiel la plej granda [[Historio de Irano|Irana Imperio]] ekde la [[muzulmana konkero de Persio]]. La safavidoj estis origine de [[Ardabil]], urbo de [[Azerbajĝano]], tiame en la nordokcidento de [[Irano]]. Ili estis ĉefe dinastio kiu parolis [[tjurka lingvaro|tjurkan lingvon]] ([[azera]]) sed kun la paso de la tempo ili persiĝis. La safavidoj establis unuiĝintan kaj sendependan Iranan Ŝtaton unuafoje post la muzulmana konkero de Persio kaj ili refirmigis la politikan iranan identecon, kaj establis la [[ŝijaismo|ŝijaisman islamon]] kiel la oficiala religio de Irano. La safavidoj regis en Irano inter [[1502]] kaj [[1722]], kvankam kelkaj safavidoj regis ĝis [[1760]]. La imperia armeo atingis cent mil soldatojn. |
La '''Safavida [[Monarkio|Reĝlando]]''' aŭ ''safavidoj'' ([[1501]]-[[1722]]) ([[perse]]: دودمان صفوی) estas konsiderata kiel la plej granda [[Historio de Irano|Irana Imperio]] ekde la [[muzulmana konkero de Persio]]. La safavidoj estis origine de [[Ardabil]], urbo de [[Azerbajĝano]], tiame en la nordokcidento de [[Irano]]. Ili estis ĉefe dinastio kiu parolis [[tjurka lingvaro|tjurkan lingvon]] ([[azera]]) sed kun la paso de la tempo ili persiĝis. La safavidoj establis unuiĝintan kaj sendependan Iranan Ŝtaton unuafoje post la muzulmana konkero de Persio kaj ili refirmigis la politikan iranan identecon, kaj establis la [[ŝijaismo|ŝijaisman islamon]] kiel la oficiala religio de Irano. La safavidoj regis en Irano inter [[1502]] kaj [[1722]], kvankam kelkaj safavidoj regis ĝis [[1760]]. La imperia armeo atingis cent mil soldatojn. |
||
[[Dosiero:ShahAbbasPortraitFromItalianPainter.jpg|alternative=Ŝah Abas estis la plej granda reĝo el Safavidaj reĝoj.|eta|Ŝah Abas estis la plej granda reĝo el Safavidaj reĝoj.]] |
[[Dosiero:ShahAbbasPortraitFromItalianPainter.jpg|alternative=Ŝah Abas estis la plej granda reĝo el Safavidaj reĝoj.|eta|Ŝah Abas estis la plej granda reĝo el Safavidaj reĝoj.]] |
||
[[Ismail_la_1-a]] estis unua reĝo de la dinastio, kiu unuiĝis Iranon en la jaro 1501 kaj enoficigis [[Tabrizo|Tabrizn]] kiel [[ĉefurbo]] de la nova reĝlando.<ref>غفاری فرد، عباسقلی.، 1392. ''تاریخ مفصل صفویه (جلد اول)''، صص110-113</ref> Tahmasb la 1-a regis Poste Ismail kaj transigis la ĉefurbon al [[Kazvin]], ĉar Tabriz estis proksima al la landlimoj de [[Otomana Imperio]], kiu estis malamiko al Safavidoj kaj povis trafi ilian ĉefurbon. Tahmasb malliberejis sian filon Ismail la 2-an, kiu estis lia [[kronprinco]], en 1557 por dek naŭ jaroj; ĉar Tahmasb timis ke la filo ribelis kontraŭ li kaj preni lin malsupre de la trono. Ismail la 2-a regis por nur unu jaro. Li mortigis pro konspiro aŭ kanaba [[trodozo]] probable.<ref>رویمر، ه. ر.، 1389. ''برآمدن صفویان''، در «تاریخ ایران دوره صفویان دانشگاه کمبریج»، ص69</ref> Ismail estis sangdrinkegulo kaj mortigis multajn membrojn de la reĝa familio kaj dignulojn de la lando. Sed unu el lia filoj postvivis la masakron: blinda Mohamad Ĥodabandeh. Li estis malforta reĝo kaj pro ĉi tiu malforteco la potencon de [[Kizilbaŝoj]] altaĝis. Abas la 1-a kaj Hamzeh Mirza estis filoj de Mohamad Ĥodabandeh kiu batalis kune por akiri la tronon, ke Abas venkis Hamzeh Mirzan fine. En la erao de Abas multajn disvolviĝojn fariĝis ekonomie kaj konstrue kaj politike kaj.... Abas batis [[Kizilbaŝoj]]<nowiki/>n malaltaĝi ilian potencon.<ref>معین، محمد.، 1378. فرهنگ فارسی (جلد 5)، صص1129و1130</ref> Sed Abas faris tre malbonan faron, li malliberejis siajn filojn en [[Haremo]] por ke ili ne povis konspiri kontraŭ li. La faro kaŭzis analfabetecon de la princoj pri regado. Safi estis unua el |
[[Ismail_la_1-a]] estis unua reĝo de la dinastio, kiu unuiĝis Iranon en la jaro 1501 kaj enoficigis [[Tabrizo|Tabrizn]] kiel [[ĉefurbo]] de la nova reĝlando.<ref>غفاری فرد، عباسقلی.، 1392. ''تاریخ مفصل صفویه (جلد اول)''، صص110-113</ref> Tahmasb la 1-a regis Poste Ismail kaj transigis la ĉefurbon al [[Kazvin]], ĉar Tabriz estis proksima al la landlimoj de [[Otomana Imperio]], kiu estis malamiko al Safavidoj kaj povis trafi ilian ĉefurbon. Tahmasb malliberejis sian filon Ismail la 2-an, kiu estis lia [[kronprinco]], en 1557 por dek naŭ jaroj; ĉar Tahmasb timis ke la filo ribelis kontraŭ li kaj preni lin malsupre de la trono. Ismail la 2-a regis por nur unu jaro. Li mortigis pro konspiro aŭ kanaba [[trodozo]] probable.<ref>رویمر، ه. ر.، 1389. ''برآمدن صفویان''، در «تاریخ ایران دوره صفویان دانشگاه کمبریج»، ص69</ref> Ismail estis sangdrinkegulo kaj mortigis multajn membrojn de la reĝa familio kaj dignulojn de la lando. Sed unu el lia filoj postvivis la masakron: blinda Mohamad Ĥodabandeh. Li estis malforta reĝo kaj pro ĉi tiu malforteco la potencon de [[Kizilbaŝoj]] altaĝis. Abas la 1-a kaj Hamzeh Mirza estis filoj de Mohamad Ĥodabandeh kiu batalis kune por akiri la tronon, ke Abas venkis Hamzeh Mirzan fine. En la erao de Abas multajn disvolviĝojn fariĝis ekonomie kaj konstrue kaj politike kaj.... Abas batis [[Kizilbaŝoj]]<nowiki/>n malaltaĝi ilian potencon.<ref>معین، محمد.، 1378. فرهنگ فارسی (جلد 5)، صص1129و1130</ref> Sed Abas faris tre malbonan faron, li malliberejis siajn filojn en [[Haremo]] por ke ili ne povis konspiri kontraŭ li. La faro kaŭzis analfabetecon de la princoj pri regado. Safi estis unua el antaŭej menciitaj princoj kiu fariĝis reĝo. |
||
Kiel registrite je 06:23, 28 mar. 2018
La Safavida Reĝlando aŭ safavidoj (1501-1722) (perse: دودمان صفوی) estas konsiderata kiel la plej granda Irana Imperio ekde la muzulmana konkero de Persio. La safavidoj estis origine de Ardabil, urbo de Azerbajĝano, tiame en la nordokcidento de Irano. Ili estis ĉefe dinastio kiu parolis tjurkan lingvon (azera) sed kun la paso de la tempo ili persiĝis. La safavidoj establis unuiĝintan kaj sendependan Iranan Ŝtaton unuafoje post la muzulmana konkero de Persio kaj ili refirmigis la politikan iranan identecon, kaj establis la ŝijaisman islamon kiel la oficiala religio de Irano. La safavidoj regis en Irano inter 1502 kaj 1722, kvankam kelkaj safavidoj regis ĝis 1760. La imperia armeo atingis cent mil soldatojn.
Ismail_la_1-a estis unua reĝo de la dinastio, kiu unuiĝis Iranon en la jaro 1501 kaj enoficigis Tabrizn kiel ĉefurbo de la nova reĝlando.[1] Tahmasb la 1-a regis Poste Ismail kaj transigis la ĉefurbon al Kazvin, ĉar Tabriz estis proksima al la landlimoj de Otomana Imperio, kiu estis malamiko al Safavidoj kaj povis trafi ilian ĉefurbon. Tahmasb malliberejis sian filon Ismail la 2-an, kiu estis lia kronprinco, en 1557 por dek naŭ jaroj; ĉar Tahmasb timis ke la filo ribelis kontraŭ li kaj preni lin malsupre de la trono. Ismail la 2-a regis por nur unu jaro. Li mortigis pro konspiro aŭ kanaba trodozo probable.[2] Ismail estis sangdrinkegulo kaj mortigis multajn membrojn de la reĝa familio kaj dignulojn de la lando. Sed unu el lia filoj postvivis la masakron: blinda Mohamad Ĥodabandeh. Li estis malforta reĝo kaj pro ĉi tiu malforteco la potencon de Kizilbaŝoj altaĝis. Abas la 1-a kaj Hamzeh Mirza estis filoj de Mohamad Ĥodabandeh kiu batalis kune por akiri la tronon, ke Abas venkis Hamzeh Mirzan fine. En la erao de Abas multajn disvolviĝojn fariĝis ekonomie kaj konstrue kaj politike kaj.... Abas batis Kizilbaŝojn malaltaĝi ilian potencon.[3] Sed Abas faris tre malbonan faron, li malliberejis siajn filojn en Haremo por ke ili ne povis konspiri kontraŭ li. La faro kaŭzis analfabetecon de la princoj pri regado. Safi estis unua el antaŭej menciitaj princoj kiu fariĝis reĝo.
Sulejmano la 1-a konkeris por la Otomana Imperio multe de Mezoriento en sia konflikto kun la Safavidoj.
| Reĝo | Jaroj de rego |
| Ismail la 1-a اسماعیل یکم | 1501 – 1524 |
| Tahmasb la 1-a طهماسب یکم | 1524 – 1576 |
| Ismail la 2-a اسماعیل دوم | 1576 – 1577 |
| Mohamad Ĥodabandeh محمد خدابنده | 1578 – 1587 |
| Abas la 1-a (la granda) عباس یکم - کبیر | 1588 – 1629 |
| Safi صفی | 1629 – 1642 |
| Abas la 2-a عباس دوم | 1642 – 1666 |
| Solejman la 1-a سلیمان یکم | 1666 – 1694 |
| Soltan Hosejn سلطان حسین | 1694 – 1722 |
| Tahmasb la 2-a طهماسب دوم | 1729 – 1732 |
| Abas la 3-a عباس سوم | 1732 – 1736 |
Bibliografio
- غفاری فرد، عباسقلی.، 1392. تاریخ مفصل صفویه (جلد اول)، انتشارات دانشگاه آزاد (واحد تهران مرکزی)، تهران.
- تاریخ ایران دوره صفویان، ترجمه یعقوب آژند، نشر جامی، تهران، 1389.
- معین، محمد.، 1378. فرهنگ فارسی (جلد 5)، امیر کبیر، تهران.
Referencoj