Galilejaj satelitoj: Malsamoj inter versioj

El Vikipedio, la libera enciklopedio
[kontrolita revizio][nekontrolita versio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Alumnum (diskuto | kontribuoj)
Neniu resumo de redakto
786r (diskuto | kontribuoj)
bilder-grandeco estas malfleksa, upright to pli bonas por altajn bildojn. korektetoj laŭ kritiko en telegramgrupo.
Linio 1: Linio 1:
[[Dosiero:Jupiter and the Galilean Satellites.jpg|250px|thumb|La 4 Galilejaj satelitoj de [[Jupitero]] en miksita bildo komparanta iliajn grandecojn kun la grandeco de Jupitero. De supre al malsupre estas [[Ioo]], [[Eŭropo (luno)|Eŭropo]], [[Ganimedo]], kaj [[Kalisto (luno)|Kalisto]].]]
[[Dosiero:Jupiter and the Galilean Satellites.jpg|upright=1.1|eta|La 4 Galilejaj satelitoj kaj Jupitero en miksita bildo komparanta iliajn grandecojn. De supre al malsupre estas [[Ioo]], [[Eŭropo (luno)|Eŭropo]], [[Ganimedo]], kaj [[Kalisto (luno)|Kalisto]].]]
La '''Galilejaj satelitoj''' estas la kvar satelitoj de [[Jupitero]] malkovritaj far [[Galilejo]]. Ili estas je multo la plej grandaj satelitoj de Jupitero, kaj ili estas videblaj eĉ per malforta teleskopo. Ili estis unue observitaj far Galilejo je la [[7-a de januaro]] [[1610]].
La '''Galilejaj satelitoj''' estas la kvar satelitoj de [[Jupitero]] malkovritaj far [[Galilejo]]. Ili estas je multo la plej grandaj satelitoj de Jupitero, kaj ili estas videblaj eĉ per malforta teleskopo. Ili – [[Ioo]], [[Eŭropo (luno)|Eŭropo]], [[Ganimedo]], kaj [[Kalisto (luno)|Kalisto]] – estis unue observitaj far Galilejo je la [[7-a de januaro]] [[1610]].


La nomojn de la lunoj donis la astronomo [[Simon Marius]], kiu asertis, ke li sendepende malkovris la lunojn.
La nomojn de la lunoj donis la astronomo [[Simon Marius]], kiu asertis, ke li sendepende malkovris la lunojn.
Linio 6: Linio 6:
La malkovro de tiuj lunoj estis fakto neklarigebla laŭ la tradicia [[Ptolemeo|ptolemea]] mondkoncepto, laŭ kiu ĉiuj astroj rivoluas ĉirkaŭ la [[Tero]]. Ĝi tial fortigis la sun-centran teorion de [[Koperniko]].
La malkovro de tiuj lunoj estis fakto neklarigebla laŭ la tradicia [[Ptolemeo|ptolemea]] mondkoncepto, laŭ kiu ĉiuj astroj rivoluas ĉirkaŭ la [[Tero]]. Ĝi tial fortigis la sun-centran teorion de [[Koperniko]].


Ĉiu el la kvar satelitoj estas pli granda ol la ceteraj lunoj de Jupitero kune (konataj estas pli ol 60). Ganimedo estas la plej granda luno de la [[sunsistemo]]; ĝi estas pli granda ol la planedoj [[Merkuro]] aŭ [[Plutono]]. Se ĝi ne estus proksima al Jupitero, ĝi almenaŭ iutempe estus videbla per sen-ila okulo.<ref>[http://denisdutton.com/jupiter_moons.htm ''Naked-Eye Observations of Jupiter’s Moons'' (nudokulaj observoj de Jupiteraj lunoj) el "''Sky & Telescope''"] {{lingvokodo|en}}</ref>
Ĉiu el la kvar satelitoj estas pli granda ol la ceteraj lunoj de Jupitero kune (konataj estas pli ol 60). Ganimedo estas la plej granda luno de la [[sunsistemo]]; ĝi estas pli granda ol la planedo [[Merkuro]] aŭ la [[nanoplanedo]] [[Plutono]]. Se ĝi ne estus proksima al Jupitero, ĝi almenaŭ iutempe estus videbla per sen-ila okulo.<ref>[http://denisdutton.com/jupiter_moons.htm ''Naked-Eye Observations of Jupiter’s Moons'' (nudokulaj observoj de Jupiteraj lunoj) el "''Sky & Telescope''"] {{lingvokodo|en}}</ref> Krom Tero, Ioo antaŭe estis la sola sunsistema astro, kie aktivaj [[vulkano]]j estas konataj.
Ioo kaj Tero estas la solaj astroj de la sunsistemo, kie aktivaj [[vulkano]]j estas konataj.


<br clear="all">
<br clear="all">
Linio 55: Linio 54:
|}
|}


== Referencoj ==
{{SunSistemo}}
== Notoj kaj referencoj ==
<references /> <!-- Helpo : //eo.wikipedia.org/wiki/Helpo:Referencoj kaj piednotoj -->
<references /> <!-- Helpo : //eo.wikipedia.org/wiki/Helpo:Referencoj kaj piednotoj -->

{{SunSistemo}}


[[Kategorio:Lunoj de Jupitero]]
[[Kategorio:Lunoj de Jupitero]]

Kiel registrite je 16:29, 26 nov. 2018

La 4 Galilejaj satelitoj kaj Jupitero en miksita bildo komparanta iliajn grandecojn. De supre al malsupre estas Ioo, Eŭropo, Ganimedo, kaj Kalisto.

La Galilejaj satelitoj estas la kvar satelitoj de Jupitero malkovritaj far Galilejo. Ili estas je multo la plej grandaj satelitoj de Jupitero, kaj ili estas videblaj eĉ per malforta teleskopo. Ili – Ioo, Eŭropo, Ganimedo, kaj Kalisto – estis unue observitaj far Galilejo je la 7-a de januaro 1610.

La nomojn de la lunoj donis la astronomo Simon Marius, kiu asertis, ke li sendepende malkovris la lunojn.

La malkovro de tiuj lunoj estis fakto neklarigebla laŭ la tradicia ptolemea mondkoncepto, laŭ kiu ĉiuj astroj rivoluas ĉirkaŭ la Tero. Ĝi tial fortigis la sun-centran teorion de Koperniko.

Ĉiu el la kvar satelitoj estas pli granda ol la ceteraj lunoj de Jupitero kune (konataj estas pli ol 60). Ganimedo estas la plej granda luno de la sunsistemo; ĝi estas pli granda ol la planedo Merkuro aŭ la nanoplanedo Plutono. Se ĝi ne estus proksima al Jupitero, ĝi almenaŭ iutempe estus videbla per sen-ila okulo.[1] Krom Tero, Ioo antaŭe estis la sola sunsistema astro, kie aktivaj vulkanoj estas konataj.


La Galilejaj satelitoj estas, de la plej proksima ĝis la plej malproksima:

Nomo Bildo Diametro
(km)
Maso
(kg)
Meza orbita
radiuso (km)
Orbita
periodo
Tipo
Ioo Ioo 3643 8,93×1022 421 800 1,77 tagoj vulkana
Eŭropo Eŭropo 3122 4,8×1022 671 100 3,55 tagoj oceana
Ganimedo Ganimedo 5262 1,48×1023 1 070 400 7,16 tagoj oceana
Kalisto Kalisto 4821 1,08×1023 1 882 700 16,69 tagoj oceana

Referencoj

  1. Naked-Eye Observations of Jupiter’s Moons (nudokulaj observoj de Jupiteraj lunoj) el "Sky & Telescope" (angle)