Kaŝmira lingvo: Malsamoj inter versioj

El Vikipedio, la libera enciklopedio
Browse history interactively
[nekontrolita versio][nekontrolita versio]
← Iru al antaŭa ŝanĝoIru al sekvanta ŝanĝo →
Enhavo forigita Enhavo aldonita
VidaVikiteksto
Neniu resumo de redakto
fixed cite error
Linio 7: Linio 7:
|Landoj=[[Barato]] ([[Nacia ĉefurba teritorio Delhio|Delhio]], [[Ĝamuo kaj Kaŝmiro]], [[Panĝabo (Barato)|Panjabo]], [[Utar-Pradeŝo]]); <br />[[Pakistano]] ([[Azad Kaŝmiro]])<ref name="Ethnologue">{{Citreto|URL = http://www.ethnologue.com/show_language.asp?code=kas|Titolo = Kashmiri: A language of India - La kaŝmira: lingvo de Barato |Eldonejo = Ethnologue|Alirdato = {{dato-tab|2007|06|02}}}}</ref>
|Landoj=[[Barato]] ([[Nacia ĉefurba teritorio Delhio|Delhio]], [[Ĝamuo kaj Kaŝmiro]], [[Panĝabo (Barato)|Panjabo]], [[Utar-Pradeŝo]]); <br />[[Pakistano]] ([[Azad Kaŝmiro]])<ref name="Ethnologue">{{Citreto|URL = http://www.ethnologue.com/show_language.asp?code=kas|Titolo = Kashmiri: A language of India - La kaŝmira: lingvo de Barato |Eldonejo = Ethnologue|Alirdato = {{dato-tab|2007|06|02}}}}</ref>
|Regiono=[[Suda Azio]] ([[Hindio]])
|Regiono=[[Suda Azio]] ([[Hindio]])
|Parolantoj=4.6 miliono<ref name="Ethnologue"/>
|Parolantoj=4.6 miliono<ref name="Ethnologue">{{Citreto|URL = http://www.ethnologue.com/show_language.asp?code=kas|Titolo = Kashmiri: A language of India - La kaŝmira: lingvo de Barato |Eldonejo = Ethnologue - Ethnologue |Alirdato = {{dato-tab|2007|06|02}}}}</ref>
|Fam1=[[Hindeŭropa lingvaro]]
|Fam1=[[Hindeŭropa lingvaro]]
|Fam2=[[Hindirana lingvaro]]
|Fam2=[[Hindirana lingvaro]]
Linio 15: Linio 15:
|Fam6='''Kaŝmira'''
|Fam6='''Kaŝmira'''
|Skribo=[[Perso-araba skribsistemo]], [[Nagario|Nagaria skribsistemo]]
|Skribo=[[Perso-araba skribsistemo]], [[Nagario|Nagaria skribsistemo]]
|Oficiala_lingvo={{IND}} <ref name="Ethnologue">{{Citreto|URL = http://www.koshur.org/contents.html|Titolo = Kashmiri: A language of India - Kashmiri: A lingvo de Barato |Eldonejo = Ethnologue - Ethnologue |Alirdato = 2007-06-02}}</ref>
|Oficiala_lingvo={{IND}} <ref name="Ethnologue"/>
|ISO1=ks|ISO2=kas|ISO3=kas|SIL=KAS|Noto={{Hindarja teksto}}}}
|ISO1=ks|ISO2=kas|ISO3=kas|SIL=KAS|Noto={{Hindarja teksto}}}}
La '''Kaŝmira Lingvo''' (कॉशुर, کٲشُر ''Koshur'') estas nordokcidenta [[Hindarja lingvaro|hindarja]] lingvo parolata unuavice en la valo [[Kaŝmiro]], regiono plejparte en la ŝtato [[Ĝamuo kaj Kaŝmiro]] (जम्मू और कश्मीर) de [[Barato]].<ref name="Koshur">{{Citreto|URL = http://www.koshur.org/contents.html|Titolo = Koshur: An Introduction to Spoken Kashmiri - Koshur: Enkonduko al la parolata kaŝmira|Eldonejo = Kashmir News Network: Language Section (koshur.org) - Kaŝmira Novaĵa Reto: Lingva Sekcio (koshur.org) |Alirdato = 2007-06-02}}</ref><ref name="Vitasta">{{Citreto|URL = http://vitasta.org/2001/2.1.html|Titolo = Kashmiri Literature - Kaŝmira Literaturo |Eldonejo = Kashmir Sabha, Kolkata - Kaŝmiro Sabha, Kolkato |Alirdato = 2007-06-02}}</ref><ref name="KOA">{{Citreto|URL = http://www.koausa.org/Languages/Shashi.html|Titolo = Kashmiri Language: Roots, Evolution and Affinity - Kashmira lingvo: Radikoj, Evoluado kaj Afineco|Eldonejo = Kashmiri Overseas Association, Inc. (KOA) - Kaŝmira Transmara Asocio, Inc. (KOA) |Alirdato = 2007-06-02}}</ref> Ĝi havas ĉirkaŭ 4,611,000 parolantojn: 4,391,000 el kiuj rezidas en [[Barato]] kaj 105,000 el kiuj rezidas en [[Pakistano]].<ref name="Ethnologue">{{Citreto|URL = http://www.ethnologue.com/show_language.asp?code=kas|Titolo = Kashmiri: A language of India - La kaŝmira: Lingvo de Barato |Eldonejo = Ethnologue |Alirdato = 2007-06-02}}</ref> La kaŝmira apartenas al la [[Hindarja lingvaro|hindarja branĉo]] de la [[Hindeŭropa lingvaro|hindeŭropa familio de lingvoj]], kaj estas la plej disvastiĝinta lingvo de ties sub-grupigo nomata [[Darda lingvaro]].<ref name="Britannica">{{Citreto|URL = http://www.britannica.com/eb/article-9044802/Kashmiri-language|Titolo = Kashmiri language - Kaŝmira lingvo|Eldonejo = Encyclopædia Britannica - Enciclopedio Britanika|Alirdato = 2007-06-02}}</ref> Ĝi estas unu el la 23 [[naciaj lingvoj de Barato]].<ref name="Central Institute of Indian Languages">{{Citreto|URL = http://www.ciil.org/Main/languages/indian.htm|Titolo = Scheduled Languages of India - Tabelaj Lingvoj de Barato|Eldonejo = Central Institute of Indian Languages - Centra Instituto de Hindaj Lingvoj |Alirdato = 2007-06-02}}</ref>
La '''Kaŝmira Lingvo''' (कॉशुर, کٲشُر ''Koshur'') estas nordokcidenta [[Hindarja lingvaro|hindarja]] lingvo parolata unuavice en la valo [[Kaŝmiro]], regiono plejparte en la ŝtato [[Ĝamuo kaj Kaŝmiro]] (जम्मू और कश्मीर) de [[Barato]].<ref name="Koshur">{{Citreto|URL = http://www.koshur.org/contents.html|Titolo = Koshur: An Introduction to Spoken Kashmiri - Koshur: Enkonduko al la parolata kaŝmira|Eldonejo = Kashmir News Network: Language Section (koshur.org) - Kaŝmira Novaĵa Reto: Lingva Sekcio (koshur.org) |Alirdato = 2007-06-02}}</ref><ref name="Vitasta">{{Citreto|URL = http://vitasta.org/2001/2.1.html|Titolo = Kashmiri Literature - Kaŝmira Literaturo |Eldonejo = Kashmir Sabha, Kolkata - Kaŝmiro Sabha, Kolkato |Alirdato = 2007-06-02}}</ref><ref name="KOA">{{Citreto|URL = http://www.koausa.org/Languages/Shashi.html|Titolo = Kashmiri Language: Roots, Evolution and Affinity - Kashmira lingvo: Radikoj, Evoluado kaj Afineco|Eldonejo = Kashmiri Overseas Association, Inc. (KOA) - Kaŝmira Transmara Asocio, Inc. (KOA) |Alirdato = 2007-06-02}}</ref> Ĝi havas ĉirkaŭ 4,611,000 parolantojn: 4,391,000 el kiuj rezidas en [[Barato]] kaj 105,000 el kiuj rezidas en [[Pakistano]].<ref name="Ethnologue"/> La kaŝmira apartenas al la [[Hindarja lingvaro|hindarja branĉo]] de la [[Hindeŭropa lingvaro|hindeŭropa familio de lingvoj]], kaj estas la plej disvastiĝinta lingvo de ties sub-grupigo nomata [[Darda lingvaro]].<ref name="Britannica">{{Citreto|URL = http://www.britannica.com/eb/article-9044802/Kashmiri-language|Titolo = Kashmiri language - Kaŝmira lingvo|Eldonejo = Encyclopædia Britannica - Enciclopedio Britanika|Alirdato = 2007-06-02}}</ref> Ĝi estas unu el la 23 [[naciaj lingvoj de Barato]].<ref name="Central Institute of Indian Languages">{{Citreto|URL = http://www.ciil.org/Main/languages/indian.htm|Titolo = Scheduled Languages of India - Tabelaj Lingvoj de Barato|Eldonejo = Central Institute of Indian Languages - Centra Instituto de Hindaj Lingvoj |Alirdato = 2007-06-02}}</ref>


== Gramatiko ==
== Gramatiko ==
Linio 29: Linio 29:
=== Legivo ===
=== Legivo ===


Legivo en la kaŝmira estas daŭre neglektata pro diversaj politikaj kaŭzoj kaj pro manko de formala klerigado en ĝi. Ĝi nun utilas plejparte en sia parolata formo, kaj la parolantoj de ĉi tiu lingvo ankaŭ estas nombre malkreskantaj. Notu, ke la ĉefa oficiala lingvo de la ŝtato [[Ĝamuo kaj Kaŝmiro]] estas ne la kaŝmira, sed la [[Urduo|Urdua]]. Iuj kaŝmiraj parolantoj uzas la [[Angla lingvo|anglan]] aŭ la [[Hindia lingvo|hindian]] kiel dua lingvo.<ref name="Ethnologue">{{Citreto|URL = http://www.ethnologue.com/showlanguage.asp?code=kas|Titolo = Kashmiri: A language of India - la kaŝmira: Lingvo de Barato |Eldonejo = Ethnologue |Alirdato = 2007-06-02}}</ref> <!--<ref name="Ethnologue">{{cite web|url = http://www.ethnologue.com/show_language.asp?code=kas|title = Kashmiri: A language of India |publisher = Ethnologue |accessdate = 2007-06-02}}</ref>-->En la pasintaj kelkaj jardekoj, la kaŝmira prezentiĝis kiel subjekto en la universitato kaj la kolegioj de la valo. Nuntempe, iuj klopodas inkludi la kaŝmiran en la lernejan programon.
Legivo en la kaŝmira estas daŭre neglektata pro diversaj politikaj kaŭzoj kaj pro manko de formala klerigado en ĝi. Ĝi nun utilas plejparte en sia parolata formo, kaj la parolantoj de ĉi tiu lingvo ankaŭ estas nombre malkreskantaj. Notu, ke la ĉefa oficiala lingvo de la ŝtato [[Ĝamuo kaj Kaŝmiro]] estas ne la kaŝmira, sed la [[Urduo|Urdua]]. Iuj kaŝmiraj parolantoj uzas la [[Angla lingvo|anglan]] aŭ la [[Hindia lingvo|hindian]] kiel dua lingvo.<ref name="Ethnologue"/> En la pasintaj kelkaj jardekoj, la kaŝmira prezentiĝis kiel subjekto en la universitato kaj la kolegioj de la valo. Nuntempe, iuj klopodas inkludi la kaŝmiran en la lernejan programon.


=== Literaturo ===
=== Literaturo ===

Kiel registrite je 01:58, 18 dec. 2018

Por alia uzoj de kaŝmira, vidu apartigilon Kaŝmira (apartigilo)
Kaŝmira lingvo
कॉशुर کٲشُر kạ̄šur
natura lingvo • moderna lingvo
Darda lingvaro
Parolata en Barato (Delhio, Ĝamuo kaj Kaŝmiro, Panjabo, Utar-Pradeŝo);
Pakistano (Azad Kaŝmiro)[1]
Regiono Suda Azio (Hindio)
Parolantoj 4,6 miliono[1]
Skribo Perso-araba skribsistemo, Nagaria skribsistemo
Lingvistika klasifiko

Hindeŭropa lingvaro
Hindirana lingvaro
Hindarja lingvaro
Nordokcidenta-zona
Darda
Kaŝmira
Lingvaj kodoj
Lingvaj kodoj
  ISO 639-1 ks
  ISO 639-2 kas
  ISO 639-3 kas
  SIL KAS
  Glottolog kash1277
Angla nomo Kashmiri
Franca nomo cachemiri
Noto
Ĉi tiu artikolo entenas hind-arjan tekston.
Sen realiga subteno (ĝis nun en la angla), oni eble vidos demando-signojn, kadretojn aŭ aliajn simbolojn anstataŭ hindo-arjajn signojn; aŭ neregulan vokal-ligadon kaj mankon de kunigoj.
v • d • r

La Kaŝmira Lingvo (कॉशुर, کٲشُر Koshur) estas nordokcidenta hindarja lingvo parolata unuavice en la valo Kaŝmiro, regiono plejparte en la ŝtato Ĝamuo kaj Kaŝmiro (जम्मू और कश्मीर) de Barato.[2][3][4] Ĝi havas ĉirkaŭ 4,611,000 parolantojn: 4,391,000 el kiuj rezidas en Barato kaj 105,000 el kiuj rezidas en Pakistano.[1] La kaŝmira apartenas al la hindarja branĉo de la hindeŭropa familio de lingvoj, kaj estas la plej disvastiĝinta lingvo de ties sub-grupigo nomata Darda lingvaro.[5] Ĝi estas unu el la 23 naciaj lingvoj de Barato.[6]

Gramatiko

Sintakse la kaŝmira lingvo havas la vortordon V2.

Kulturo

Skribsistemo

Nuntempe la kaŝmira restas plejparte parolata lingvo, kvankam iuj manuskriptoj estis skribitaj en la pasinteco en la ŝarada skribsistemo, kaj poste en la perso-araba skribsistemo. Nun, la kaŝmira estas skribata en, ĉu la perso-araba skribsistemo (kun iuj modifoj), ĉu la nagaria skribsistemo.

Legivo

Legivo en la kaŝmira estas daŭre neglektata pro diversaj politikaj kaŭzoj kaj pro manko de formala klerigado en ĝi. Ĝi nun utilas plejparte en sia parolata formo, kaj la parolantoj de ĉi tiu lingvo ankaŭ estas nombre malkreskantaj. Notu, ke la ĉefa oficiala lingvo de la ŝtato Ĝamuo kaj Kaŝmiro estas ne la kaŝmira, sed la Urdua. Iuj kaŝmiraj parolantoj uzas la anglan aŭ la hindian kiel dua lingvo.[1] En la pasintaj kelkaj jardekoj, la kaŝmira prezentiĝis kiel subjekto en la universitato kaj la kolegioj de la valo. Nuntempe, iuj klopodas inkludi la kaŝmiran en la lernejan programon.

Literaturo

La kaŝmira lingvo havas riĉan literaturan heredon, estinte la lingvo de multaj sufiĉaj kaj popolaj poetoj.

La plej frua literatura verkaĵo en la kaŝmira kiu ĝisvivas estas la poezio de Lalleshvari, mistika poetino[7] de la 14-a jarcento

En 1919 Georgo Abraham Grierson skribis, ke “la kaŝmira estas la sola el la dardaj lingvoj, kiu havas literaturon”. La kaŝmira literaturo datiĝas de jam pli ol 750 jaroj, kio estas, pli-malpli, la aĝo de multaj modernaj literaturoj inkluzivante la anglan.

Inter la grandaj kaŝmiraj aŭtoroj estis Mahmud Gami, fruktodona verkisto kiu utiligis kun egala kompetento preskaŭ ĉiujn formojn de poezio en la kaŝmira - mathnavi, vatsun, ghazal, rouf, na’t - kvankam lia plej granda kontribuo estas en la areo de mathnavi. Lia libera prezentado kaj adaptado de kelkaj persaj mathnavi-oj inaŭguris longan tradicion de mathnavi-a verkado en la kaŝmira kiu inkluzivas tiajn elstarajn nomojn kiel tiuj de Wali-ul-lah Mattoo, Abdul Ahad Nazim, Wahhab Parrey, Muhi-ud-Din Miskeen, Amir-ud-Din Kreri, Maqbool Ŝaho Kralawari, kaj Shams-ud-Din Hairat.

La kantoj en la kaŝmira lingvo estas nomitaj gewun /gewun/ kaj la ĥoraj kantoj nomigas wonwun /wonwun/.

Estas nur unu perreta ĵurnalo en la kaŝmira, kvankam nombro da literaturaj revuoj estas regule publikigataj.

Piednotoj

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 . Ethnologue. Alirita 2007-06-02.
  2. ↑ . Kashmir News Network: Language Section (koshur.org) - Kaŝmira Novaĵa Reto: Lingva Sekcio (koshur.org). Alirita 2007-06-02.
  3. ↑ . Kashmir Sabha, Kolkata - Kaŝmiro Sabha, Kolkato. Alirita 2007-06-02.
  4. ↑ . Kashmiri Overseas Association, Inc. (KOA) - Kaŝmira Transmara Asocio, Inc. (KOA). Alirita 2007-06-02.
  5. ↑ . Encyclopædia Britannica - Enciclopedio Britanika. Alirita 2007-06-02.
  6. ↑ . Central Institute of Indian Languages - Centra Instituto de Hindaj Lingvoj. Alirita 2007-06-02.
  7. ↑ . Kashmir Information Network (KIN) - Kaŝmira Informa Reto (KIN). Alirita 2007-06-02.

Eksteraj ligiloj

Elŝutita el "https://eo.wikipedia.org/w/index.php?title=Kaŝmira_lingvo&oldid=6492174"