Armena lingvoreformo

La armena ortografia reformo okazis inter 1922 kaj 1924 en sovetia Armenio. Ĝi estis rifuzita de la armena diasporo, la plej multaj el kiuj parolas okcidentan armenan, inkluzive la armenajn komunumojn en Irano, kiuj ankaŭ parolas orientan armenan kaj ankoraŭ uzas la klasikan ortografion de la armena alfabeto. Hodiaŭ ĝi estas la oficiale uzita ortografio por la armena lingvo en la Respubliko Armenio, kaj la vaste uzata de armenaj komunumoj en Kartvelio kaj Rusio.   Unu el la plej gravaj kaj sukcesaj politikoj de la antaŭa Sovetunio estis la pliiĝo de la ĝenerala legado de la loĝantaro, kiu komenciĝis en la fruaj 1920-aj jaroj. Tio estis probable la urĝa bezono, kiu estis unu el la kialoj por reformi la ortografion. Kun vario de aliaj edukaj reformoj, la reformita ortografio rezultigis alfabetecon de 90% en la lando komence de la 1950-aj jaroj.

Kvankam la ortografio estis ŝanĝita de la reformo, ĝi apenaŭ estas simpligo. Fakte, iuj aliaj nacioj de Sovetunio ŝanĝis siajn skribsistemojn el araba (Centraziaj landoj) kaj latina (Moldavio) al cirila. Tamen, ĝi estis iom progresema paŝo en la spirito de la historiaj evoluoj ĉar ĝi ne malhelpis la kapablon de ĉiuj eksaj sovetiaj nacioj evoluigi literaturon, edukadon, esploron kaj sciencon.

La origina ortografio estas nun konata kiel la klasika ortografio (en la armena դասական ուղղագրութիւն dasakan uġġagrut'jun) kaj estas foje nomata maŝtoca ortografio (մաշտոցյան ուղղագրություն), pro Mesrop Maŝtoc, kiu inventis la armenan alfabeton en 405 p.K.

Reguloj

Se la prononco ŝanĝiĝas, oni devus uzi la modernan prononcadon. Tio koncernas la literajn parojn ⟨յ / հ⟩, ⟨ու / վ⟩ kaj diftongoj ⟨ոյ / ույ⟩, ⟨եա / յա⟩, ⟨եօ / յո⟩, ⟨իւ / յու⟩.

La jenaj ŝanĝoj ankaŭ estis faritaj:

• La digrafo ⟨ու⟩ / u / iĝas la 34a sendependa litero de la alfabeto.

La literoj ⟨է⟩ kaj ⟨օ⟩ estis forigitaj de la alfabeto sed reenkondukitaj en 1940. Ekde tiam, ili estas verkitaj nur komence de vorto kaj kunmetitaj vortoj. ⟨Ե⟩ aŭ ⟨ո⟩ estas uzataj respektive en iliaj lokoj. La nuraj esceptoj estas / ɔv / "kiu" kaj ովքեր / ɔvkʰɛɾ / եմ / ɛm / "mi estas", ես / ɛs / "vi (sg. ) estas ", ենք / ɛnkʰ /" ni estas ", եք / ɛkʰ /" vi (pl.) estas ", են / ɛn /" ili estas ".

• La litero ⟨ւ⟩ ne plu estas sendependa litero kaj aperas nur kiel ero. En ĝia loko, ⟨վ⟩ estas skribita.

La ligaĵo ⟨և⟩ estis komence aboliciita, sed en 1940 ĝi fariĝis la 37-a sendependa letero de la alfabeto. Iuj skribitaj vortoj kun ⟨եվ⟩ nun estas skribitaj per ĝi.

• En la konjugacio de verboj, kaj en la indikativo kaj en la kondicionalo, estas aldonita rekte, sen apostrofo antaŭ vokaloj aŭ ⟨ը⟩ antaŭ konsonantoj.