Kastilio kaj Leono: Malsamoj inter versioj

**Municipoj laŭ loĝantaro**
; Valadolido; ; Burgoso; ; Salamanko
	Fonto: Nacia Instituto de Statistiko (Hispanio)

	Kastilio kaj Leono
	hispane: Castilla y León
	aŭtonoma komunumo
	Valadolido
flago	blazono
	Oficiala nomo: Castilla y León
Ŝtato	Hispanio
Regiono	Kastilio kaj Leono
Provincoj	9
Historiaj regionoj	4
Montaroj	Ibera montaro, Kastilia montaro, Leona montaro
Najbaras kun	12
Kelkaj urboj	15
Riveroj	5
Situo	Valadolido
- alteco	698 m s. m.
Ĉefurbo	Valadolido
- koordinatoj	41° 38′ 00″ N 04° 43′ 00″ U / 41.63333 °N, 4.71667 °U (mapo)
Areo	94,223 km² (9 422,3 ha)
Loĝantaro	2 523 020 (2010)
Denseco	26 777,11 loĝ./km²
Aŭtonomeco	2-a de marto 1983
Horzono	MET (UTC+1)
- somera tempo	MET (UTC+2)
ISO 3166-2:ES	ES-CL
	Situo de Valadolido enkadre de Hispanio Situo de Valadolido enkadre de Hispanio
	Situo de Kastilio kaj Leono enkadre de Hispanio Situo de Kastilio kaj Leono enkadre de Hispanio
	Vikimedia Komunejo: Castile and León
	Retpaĝo: www.jcyl.es

Browse history interactively

[kontrolita revizio]

← Iru al antaŭa ŝanĝo Iru al sekvanta ŝanĝo →

Enhavo forigita Enhavo aldonita

VidaVikiteksto

Enteksta

Kiel registrite je 12:17, 2 jun. 2019

Koordinatoj: 41° 38′ 00″ N 04° 43′ 00″ U / 41.63333 °N, 4.71667 °U (mapo)

Kastilio kaj Leono estas hispana aŭtonoma komunumo. Ties areo estas 94.193 km² kaj ĝi havas proksimume 2.600.000 loĝantojn. Ĝi konsistas el la provincoj Avilo (Ávila), Burgoso (Burgos), Leono (León), Palencio (Palencia), Salamanko (Salamanca), Segovio (Segovia), Sorio (Soria), Valadolido (Valladolid), kaj Zamoro (Zamora).

Ĝi estas la hispana aŭtonoma komunumo kun plej granda surfaco. Ĝi konsistas en tre granda ebenaĵo (la Norda Altebenaĵo), ĉirkaŭata de relative altaj montaroj krom en la limo kun Portugalio, kie la landlimon markas ĉefe riveroj. La klimato estas ekstrema, kun someroj tre varmaj kaj sekaj, ĉefe en aŭgusto, dum la cetero de la jaro montras malvarmajn temperaturojn. Dum multaj jaroj la ĉefa enspezo de la regiono estis la agrokulturo, ĉefe tritika, kaj la bestbredado. En la lastaj jaroj la regiono suferas fortan procezon de senpopoligo, kun migrado ĉefe al Madrido kaj aliaj industriaj urboj.

La nuna regiono estas administracia unuiĝo de la plejparto de la historia regiono Malnova Kastilio kaj la Reĝlando Leono, post la nova organizado en Hispanio en 1983. La kastilia lingvo (la hispana de Kastilio) evoluis ĉi tie en la Mezepoko, kaj malrapide disvastiĝis al la aliaj regionoj dum la t.n. Rekonkero. Oni konsideras ĝin la plej pura formo de la hispana lingvo.

La Aŭtonoma Statuto difinas serion de esencaj valoroj kaj simboloj de la loĝantoj de Kastilio kaj Leono, kiel ilia lingva heredaĵo -alude al la kastilia lingvo kaj al la aliaj lingvoj parolataj en la komunumo: la leona kaj la galega aŭ ĝia historia heredaĵo, arta kaj natura. Inter la simboloj estas la blazono, la flago, la standardo, la himno - kvankam ĝi ne ekzistas - dum la 23a de aprilo estas difinita kiel Tago de Kastilio kaj Leono, memorfestante la malvenkon suferita de la armeoj de Komunumoj de Kastilio kaj en Villalar dum la Milito de la Komunumoj, en 1521.

En Kastilio kaj Leono troviĝas pli ol 60% el ĉiuj arkitekturaj, artaj, kulturaj kaj aliaj heredaĵoj ekzistantaj en Hispanio, kio signifas: 9 Mondaj Heredaĵoj, preskaŭ 1800 naciaj heredaĵoj klasifikitaj kiel kulturajn, 112 historiajn konstruaĵojn, 400 muzeojn, pli ol 500 kastelojn, el kiuj 16 estas konsiderataj el alta historia valoro, 12 katedraloj, 1 kunkatedralo, kaj la plej granda koncentriĝo de romanika arto en la mondo. Kastilio kaj Leono kune kun la itala regiono Lombardio konsistigas la mondan regionon kun la plej distingitaj aktivaĵoj, kun la plej alta protekto donita de Unesko, kun totalo de 11 heredaĵoj.

Ankaŭ la montoj de Valsaín kaj la montoj de Béjar kaj Francio, en la Centra Sistemo, la valoj de Laciana, Omaña kaj Luna kaj la Pintoj de Eŭropo kaj Los Ancares, en la Kantabra montaro, kaj la Iberia Altebenaĵo, en la landlima areo kun Portugalio, oni deklaris biosferan rezervon de Unesko, kiu ankaŭ rekonas la geoparkon de La Lora kun ĉi tiu speco de protekto. Krome, Kastilio kaj Leono forte rilatas al du el la Mondaj Memorprogramoj de Unesko same kiel la Dekretoj de la Kortego de Leono de 1188, curia regia konsiderata kiel lulilo de la monda parlamentismo fare de la institucio mem, kaj la Traktato de Tordesillas.

Laŭ datumoj de la Nacia Instituto de Statistiko de 2016, ĝia MEP-kapacito lokigas Kastilion kaj Leonon en la oka loko en Hispanio. Laŭ datumoj de 2007, ĝia homa disvolviĝa indekso (0.965) estas la 4a. La plej granda en la lando, kaj antaŭas al landoj kiel Francio, Svedio, Nederlando aŭ Japanio. La Indekso de evoluo de sociaj servoj reflektas, ke la komunumo havas unu el la plej bonaj sociaj servoj en la lando. Jen la tria aŭtonomeco, kiu ofertas la plej bonajn avantaĝojn al siaj civitanoj, malantaŭ Eŭskio kaj Navaro. Ilia edukado, laŭ la raporto PISA 2015, gvidas la poentarojn en legado kaj sciencoj kun poentaro komparebla al tiu de la dek plej bonaj landoj pri studado.

Historio

La aŭtonoma komunumo de Kastilio kaj Leono estas la rezulto de la kuniĝo de naŭ provincoj en 1983: la tri, kiuj, post la teritoria divido de 1833, per kiuj la nunaj provincoj estis kreitaj, estis atribuitaj al la Leona Regiono (Salamanko, Zamoro kaj Leono) kaj ses ligitaj al Malnova Kastilio (Burgoso, Sorio, Segovio, Avilo, Valadolido kaj Palencio), krom en la lasta kazo la provincoj Santandero (nuntempa aŭtonoma komunumo Kantabrio) kaj Logronjo (nuna Rioĥo).

En la kazo de Kantabrio, la kreado de aŭtonoma komunumo estis defendata pro historiaj, kulturaj kaj geografiaj kialoj, dum en Rioĥo la procezo estis pli kompleksa pro la ekzisto de tri vojoj, ĉiuj bazitaj sur historiaj kaj sociekonomiaj kialoj: kuniĝo kun Kastilio kaj Leono (Unión de Centro Democrático), unuiĝo al eŭska-navara komunumo (Socialista Partio kaj Komunista Partio) aŭ kreado de unuprovinca aŭtonomio, opcio antaŭ la plimulta subteno de ĝia loĝantaro.

Pluraj estas la arkeologiaj eltrovoj, kiuj montras, ke en prahistoriaj tempoj ĉi tiuj teritorioj jam estis loĝataj. En la Atapuerka montaro, oni trovis grandan nombron de ostoj de la prauloj de Homo sapiens, farante ĉi tiujn eltrovojn unu el la plej gravaj por determini la historion de homa evoluo. La plej grava malkovro kiu internacie famigis la lokon estis la restaĵoj de Homo heidelbergensis.

Antaŭ la alveno de la romianoj, oni scias, ke la teritorioj, kiuj hodiaŭ konsistas el Kastilio kaj Leono, estis okupitaj de diversaj keltaj popoloj, kiel la vakceoj, la aŭtrigonoj, la turmogoj, la vetonoj, asturoj aŭ keltiberoj.

Kun la alveno de la romiaj trupoj, kunfrontoj okazis inter la antaŭromiaj popoloj kaj ĉi tiuj. En la historio estas la rezisto de Numancio, proksime al la nuna Sorio.

La romanigo estis nehaltigebla, kaj ĝis hodiaŭ estis grandaj romiaj artverkoj, ĉefe la Akvedukto de Segovio kaj ankaŭ multaj arkeologiaj restaĵoj kiel la antikva Clunia, la Salejoj de Poza de la Sal kaj La Plata. en Astorgo (Asturica Augusta) kaj kiu trairas la okcidenton de la komunumo al la ĉefurbo de Ekstremaduro, Merido (Augusta Emerita).

Kun la falo de Romo, la teroj estis okupitaj milite de la visigotoj. La posta alveno de la islamanoj kaj la posta rekonkero multe rilatas al la nuna etna komponado de la Iberia Duoninsulo. En la monta regiono de nuna Asturio malgranda kristana regno formiĝis kontraŭ la islama ĉeesto en la duoninsulo. Ili proklamis sin heredantoj de la lastaj visigotaj reĝoj, kiuj siavice estis profunde romiecaj. Ĉi tiu rezisto de la visigota-romia heredaĵo kaj subtenata de kristanismo, fariĝis pli kaj pli kreskanta suden, pasigante sian ĉefurbon al la urbo Leono kaj tiel kreante la regnon de Leono. Por favorigi la reloĝigadon de la novaj teritorioj, ili estis konceditaj de la monarkoj, foruoj aŭ ĉartoj kiuj rajtigis la reloĝigadon.

En la Mezepoko populariĝis la pilgrimado de la kristanismo al Santiago-de-Kompostelo. La Jakoba vojo trairas la regionon, kiu kontribuis al la eŭropa kulturo kaj ties disvastiĝo tra la tuta duoninsulo. Hodiaŭ tiu vojo estas ankoraŭ turisma kaj kultura unuaranga allogo.

En 1188 la baziliko de Sankta Isidoro de Leono estis la sidejo de la unuaj kortegoj en la historio de Eŭropo kun la partopreno de la Tria Stato. La reĝo, kiu alvokis ilin, estis Alfonso 9-a.

La jura bazo estis romia juro, pro kiu la reĝoj ĉiam pli deziris pli da potenco, kiel la romiaj imperiestroj. Ĉi tiu fakto estas tre klare videbla en Las siete partidas de Alfonso 10-a la saĝa, kio klarigas la imperian kultismon, kiun li ceis. La reĝo ne volis esti primus inter pares, la reĝo mem estis la jurfonto.

Samtempe graflando de ĉi tiu kristana reĝlando Leono komencis akiri aŭtonomecon kaj vastiĝon. Ĉi tiu estas la origina Kastilio, kiu fariĝis vera reĝlando el granda forto inter la kristanaj regnoj de la duoninsulo. La unua kastilia grafo estis Fernán González.

Leono kaj Kastilio daŭre pligrandiĝis suden, eĉ trans la Doŭro kun ĝia celo de bataloj kaj rekonkero kontraŭ Islamo. En la Mezepoko kaj heroaj kantoj rakontis pri la heroaĵoj de la kristanaj nobeloj, kiuj batalis kontraŭ la islama malamiko. Malgraŭ tio, kristanaj kaj islamaj reĝoj konservis diplomatiajn rilatojn. Klara ekzemplo estas Rodrigo Díaz de Vivar, Cido, paradigmo de mezepoka kristana kavaliro, kiu batalis kun kristanaj reĝoj kaj islamanoj.

La bazoj de la dinastia unuiĝo de la regnoj de Kastilio kaj Leono, apartigitaj nur sep jardekojn, estis enmetitaj en 1194. Alfonso la 8-a de Kastilio kaj Alfonso la 9-a de Leono subskribis en Tordehumos la traktaton kiu pacigis la areon de Kampartero kaj la bazoj estis metitaj por estonta reunuiĝo de la regnoj, firmigita en 1230 kun Fernando la 3-a la sankta.

Jam kun Fernando la 3-a, Kastilio kaj Leono estas kunigitaj sub la sama reĝo definitive kaj ĝis nun, kaj antaŭ li la regnoj jam restis sub la sama regado dum kelkaj sezonoj.

Dum la Malalta Mezepoko ekzistis ekonomia kaj politika krizo produktita de serio de malbonaj rikoltoj kaj disputoj inter nobeloj kaj la Krono pro potenco, same kiel inter malsamaj kontraŭuloj de la trono. En la Parlamento de Valadolido de 1295, Fernando la 4-a estis rekonita kiel reĝo. La verko María de Molina prezentas sian filon al Fernando la 4-a en la Parlamento de Valadolid en 1295 hodiaŭ prezidas la Kongreson de Deputitoj kune kun pentraĵo de la Kortego de Kadizo, emfazante la parlamentan gravecon kiu havas la tutan evoluon de la kortegoj de Kastilio kaj Leono, malgraŭ ĝia posta malkresko. La Krono fariĝis pli aŭtoritata kaj la nobelaro pli dependis de ĝi.

La rekonkero daŭre progresis en ĉi tiu prospera Krono de Kastilio, kaj kulminis per la kapitulaco de la Nazaria Reĝlando de Granado, la lasta islama fortikaĵo en la duoninsulo. Ĉe tiu tempo, la reĝoj jam akiris grandan potencon, tiel establante la epokon de aŭtoritataj monarkioj.

La Katolikaj Gereĝoj dividis la marajn itinerojn kaj la Novan Mondon kun la portugala monarkio en la Traktato de Tordesillas.

Precedencoj de aŭtonomeco

En junio 1978, Kastilio kaj Leono akiris la antaŭ-aŭtonoman reĝimon, per la kreado de la Ĝenerala Konsilio per Reĝa Dekreto 20/1978, de la 13-a de junio.

En la epoko de la Unua Respubliko (1873-1874), la federaciaj respublikanoj elpensis la projekton krei ununuran federacian ŝtaton el dek unu provincoj en la hispana valo de Doŭro, kiu ankaŭ inkludus la provincojn Santandero kaj Logronjo. Antaŭe, en 1869, kiel parto de manifesto, federaciaj respublikanoj reprezentantaj la 17 provincojn Albaceto, Avilo, Burgoso, Reĝurbo, Kvenko, Gvadalaĥaro, Leono, Logronjo, Madrido, Palencio, Salamanko, Santandero, Segovio, Sorio, Toledo, Valadolido kaj Zamoro proponis en la tiel nomata Kastilia Federacia Pakto la formadon de ento konsistanta el du malsamaj ŝtatoj: la ŝtato Malnova Kastilio - kiu estus konstituita de la nunaj kastili-leonaj provincoj kune kun tiuj de Logronjo kaj Santandero-, kaj la ŝtato Nova Kastilio, kiu estus konformita de la nunaj provincoj de Kastilio-Manĉo plus la provinco Madrido. La fino de la respubliko, komence de 1874, bremsis la iniciaton.

En 1921, okaze de la kvara centjariĝo de la batalo de Villalar, la Urbodomo de Santandero rekomendis la kreadon de kastilia kaj leona komunumo el dek unu provincoj, ideo, kiu estus konservita en postaj jaroj. Fine de 1931 kaj komencoj de 1932, leonano Eugenio Merino ellaboris tekston, en kiu li fondis la kastili-leonan regionismon. La teksto estis publikigita en la Diario de León.

Dum la Dua Respubliko, precipe en 1936, estis granda regionisma agado favora al regiono el dek unu provincoj, kaj eĉ disvolvis bazon por la Statuto de Aŭtonomeco.

La fino de la Civila Milito kaj la komenco de la frankisma reĝimo ĉesigis la aspirojn de aŭtonomeco por la regiono. La filozofo José Ortega y Gasset kolektis ĉi tiun skemon en siaj publikaĵoj. Post la morto de Francisco Franco, regionistoj, aŭtonomistoj kaj naciismaj organizoj (kastili-leona regionismo kaj kastilia naciismo) aperis kiel la Regiona Alianco de Kastilio-Leono (1975), Regiona Instituto de Kastilio-Leono (1976) aŭ la Aŭtonoma Naciisma Partio de Kastilio kaj Leono. (1977). Poste, post la formorto de tiuj organizoj, la Regionisma Unuiĝo de Kastilio kaj Leono aperis en 1993.

Samtempe aperis aliaj el leona naturo, kiel la Leona Aŭtonoma Grupo (1978) aŭ la Regionisma Partio de la Leona Lando (1980), kiu rekomendis la kreadon de Leona aŭtonoma komunumo konsistanta el la provincoj Leono, Salamanko kaj Zamoro. La populara kaj politika subteno, kiu subtenis la unuprovincan aŭtonomion en Leono, fariĝis tre grava en tiu urbo.

Geografio

Kastilio kaj Leono estas aŭtonoma komunumo sen eliro al la maro, kiu situas en la nordokcidenta kvadranto de la Iberia Duoninsulo. Ĝia teritorio limas norde kun la unuprovincaj komunumoj Asturio kaj Kantabrio krom kun Eŭskio (Biskajo kaj Alavo); oriente kun la unuprovinca komunumo Rioĥo kaj kun Aragono (provinco Zaragozo), sude kun la Madrida Regiono, Kastilio-Manĉo (provincoj Toledo kaj Gvadalaĥaro) kaj Ekstremaduro (provinco Kacereso) kaj okcidente kun Galegio (provincoj Lugo kaj Oŭrenso) kaj Portugalio.

La morfologio de Kastilio kaj Leono estas plejparte formata de la Norda Altebenaĵo kaj zono de montaj reliefoj. La Norda Altebenaĵo estas altebenaĵo, kiu havas averaĝan altecon proksima al 800 m, estas kovrita de deponejaj argilaj materialoj, kiuj kondukis al seka kaj arida pejzaĝo.

Sekvante la morfologion de la areo oni povas vidi: norde, la montoj de la provincoj Palencio kaj Leono kun altaj akraj pintoj kaj la montoj de la provinco Burgoso, dividitaj en du partojn de la Gorĝo de Pankorbo, kuna vojo inter Eŭskio kaj Kastilio. El ĉi tiuj, la norda parto apartenas al la Kantabra montaro kaj atingas la urbon Burgoso.

La Norda Altebenaĵo estas konstituita de Paleozoikaj bazoj. Je la komenco de la Mezozoiko, post kiam la Hercimonia faldego levis la nunan Centran Eŭropon kaj la galegan zonon de Hispanio, la deponitaj materialoj estis trenitaj de la erozia ago de la riveroj.

Dum la alpa faldo, la materialoj, kiuj formis la altebenaĵon, trairis multajn punktojn. De ĉi tiu frakturo leviĝis la montoj de Leono, kun montoj ne multe altaj kaj, konstituante la kernon de la Altebenaĵo, la Kantabra montaro kaj la Centra sistemo, formitaj de materialoj kiel granito aŭ metamorfaj ardezoj.

La karsta komplekso de Ojo Guareña, formita de 110 km da galerioj kaj ĝiaj kavernoj formitaj el karbonataj materialoj de la Konaciano, situantaj super nivelo de nepenetreblaj marnoj, estas la dua plej granda en la duoninsulo.

Ĉi tiu geologia agordo permesis aperturojn de mineral-kuracaj kaj / aŭ termikaj akvoj, uzataj nun aŭ en la pasinteco, en Almeida de Sayago, Boñar, Calabor, Caldas de Luna, Castromonte, Cucho, Gejuelo del Barro, Morales de Campos, Valdelateja kaj Villarijo, inter aliaj lokoj.

Faŭno

Kastilio kaj Leono prezentas grandan diversecon de faŭno. Estas multaj specioj kaj kelkaj el ili estas el speciala intereso pro ilia unikeco, kiel iuj endemiaj specioj, aŭ pro ilia malabundo, kiel la bruna urso. Oni kalkulis 418 speciojn de vertebruloj, kiuj konsistigas 63% de ĉiuj vertebruloj kiuj vivas en Hispanio. Bestoj adaptitaj al vivo en la altaj montoj, loĝantoj de rokaj lokoj, loĝantoj de riveraj kursoj, ebenaĵoj kaj arbaraj loĝantoj formas la mozaikon de la kastili-leona faŭno.

La izolado, al kiu submetiĝas la altaj pintoj, favoras la ekziston de abundaj endemismoj kiel ekzemple la monto-kapro (Capra pyrenaica victoriae), kiu en Gredos konstituas unikan subspecion en la Duoninsulo. La neĝosurbo (Microtus nivalis) estas longvosta mikromamulo kiu vivas en malfermaj spacoj super la arbobranĉo.

Kelkaj malgrandaj kaj grandaj mamuloj kiel sciuroj, gliredoj, talpedoj, martedoj, vulpoj, sovaĝaj katoj, lupoj, sufiĉe abundaj en iuj lokoj, aproj, cervoj, kapreoloj kaj nur en la Kantabra montaro, iuj brunaj ursaj specimenoj kutime vizitadas la arbarojn.

Demografio

Kun 2 528 417 loĝantoj,el kiuj 1 251 082 estas viroj kaj 1 277 335 estas virinoj, la loĝantaro de Kastilio kaj Leono reprezentas 5,69% de la loĝantaro en Hispanio, kvankam ĝia vasta teritorio enhavas preskaŭ kvinan parton el la tuta areo de la lando. En januaro 2005, la loĝantaro de Kastilio kaj Leono estis dividita laŭ provincoj jene: Avilo, 168,638 loĝantoj; Burgoso, 365 972; Leono, 497 387; Palencio, 173 281; Salamanco, 351 326; Segovio, 159 322; Sorio, 93,593; Valadolido, 521 661; kaj Zamoro, 197 237.

La aŭtonoma komunumo havas tre malaltan loĝantaran densecon, ĉirkaŭ 26,57 loĝantoj/km², kio estas pli ol trioble pli malalta ol la nacia mezumo, kio indikas, ke ĝi estas malabunde loĝata kaj demografia malkreskanta regiono, precipe en kamparaj areoj kaj eĉ en malgrandaj tradiciaj urboj. La demografiaj karakterizaĵoj de la teritorio montras maljuniĝantan loĝantaron, kun malaltaj indicoj de naskiĝoj kaj forpasoj, kiu alproksimiĝas al la ŝtata mezumo.

En la jaro 2000, la loĝantaro de Kastilio kaj Leono estis 2 479 118 homoj, tio estas, 6,12% de la hispana totalo. Ĝia vegetativa kresko estis unu el la plej malaltaj en Hispanio: -7223, kiel rezulto de la diferenco inter la 25,080 mortoj (10,12 de la malneta indico) kaj la 17,857 naskiĝoj (7, 20 de malneta indico). La nombro de loĝantoj en 1999 estis iomete pli alta (2 488 062), tiel ke, malgraŭ la negativa kresko, la relativa nombra stabileco estas parte pro la pliiĝo de enmigrado: el 22 910 enmigrintoj en 1999 ĝi atingis 24 340 en 2000. En tiu jaro, 59 infanoj sub la aĝo de unu jaro mortis.

La vivdaŭro estas pli alta ol la hispana mezumo: 83,24 por virinoj kaj 78,30 por viroj, supereco ripetita en la registro en 1999, ĉar virinoj estis 1 260 906 kaj maskloj 1 227 156. Studo de la Universitato de Porto (Portugalio) citas la regionon Kastilio kaj Leono inter la eŭropaj regionoj kies loĝantaro havas pli longan vivon

En 1999, la aĝdistribuo donis la sekvajn rezultojn: 317 783 homoj de 0 ĝis 14 jaroj; 913 618 inter 15 kaj 39 jaroj; 576 183 de 40 ĝis 59 jaroj kaj 677 020 dum 60 jaroj.

La aktiva loĝantaro en 2001 estis 1 005 200 kaj la dungita loĝantaro estis 884 200, kun kiuj senlaboreco estis 12.1% de la aktiva loĝantaro. Laŭ sektoroj de la dungita loĝantaro, 10.9% laboris en agrikulturo, 20,6% en industrio, 12,7% en konstruo kaj 63,1% en la serva sektoro.

Lingvoj

Tra la aŭtonoma komunumo trapasas granda parto el la itinero de la kastilia lingvo, kio indikas la gravecon tradicie atribuitan al ĉi tiu regiono en la origino kaj posta disvolviĝo de tiu lingvo. En la provinco Burgoso komenciĝas la itinero, ĉar tie naskiĝis Ramón Menéndez Pidal kaj la fama Cantar de Mio Cid. Valadolido elstaras ĉar ĝi estis la loĝejo de la aŭtoro de Don-Kiĥoto, Miguel de Cervantes, kaj ankaŭ aŭtoroj kiaj José Zorrilla aŭ Miguel Delibes kaj la antaŭenigo de lia universitato. En Avilo elstaras la mistikaj verkistoj Sankta Tereza de Jesuo kaj Johano de la Kruco. Finfine, Salamanko kaj ĝia universitato estigis grandajn verkojn por la kastilia lingvo, kiel Lazarillo de Tormes aŭ La Celestina. Instruistoj de ĝia universitato, kiel ekzemple la verkisto Miguel de Unamuno, ankaŭ donas al la urbo grandan gravecon en la evoluo de la lingvo. Finfine, Kampoj de Kastilio, de la andaluza verkisto Antonio Machado, kies temo estas dominita de admiro al la kastiliaj landoj, ĉefe pri Sorio.

Koncerne al la unuaj atestoj de la kastilia lingvo, en la monaĥejo Sankta Domingo de Silos konserviĝas tre malnova beataĵo, la Beataĵo de Silos. La Silosaj Glosoj devenas de ĉi tiu monaĥejo. Ankaŭ en la kastiliaj landoj estas la monaĥejo Sankta Petro de Kardenjo, loko kie la Beataĵo de Kardenjo estis verkita. Krome, la Statuto de Aŭtonomeco de la komunumo mencias al la Monaĥejan Registron de Valpuesta kaj la Nodicia de Kesos kiel la plej komencaj spuroj de la kastilia lingvo. La Kastilia kaj Leona Instituto de la Lingvo realigas diversajn sciencajn laborojn ĉi-rilate.

Aldone al la kastilia, en Kastilio kaj Leono oni parolas aliajn du lingvojn aŭ lingvajn variaĵojn en reduktitaj areoj de la komunumo: la leona, kiu "estos celo de specifa protekto [...] pro sia aparta valoro en la lingva heredaĵo de la Komunumo" kaj galega, kiu, laŭ la Statuto de Aŭtonomeco, "ĝuos respekton kaj protekton en la lokoj kie ĝi kutime uziĝas" (esence, en la areoj limantaj kun Galegio de la komarkoj El Bierzo kaj Sanabria). En la regiono Salamanca de Rebollar, oni parolas ekstremaduran varianton (de la asturia-leona branĉo) konata kiel parolaĵo de El Rebollar. En la merindado de Sotoscueva (provinco Burgoso) la kastilia estas parolata kun iuj dialektaj trajtoj de la asturileona.

Eksteraj ligiloj

@@ Linio 324: / Linio 324: @@
 Aldone al la kastilia, en Kastilio kaj Leono oni parolas aliajn du lingvojn aŭ lingvajn variaĵojn en reduktitaj areoj de la komunumo: la [[Leona lingvo|leona]], kiu "estos celo de specifa protekto [...] pro sia aparta valoro en la lingva heredaĵo de la Komunumo" kaj [[Galega lingvo|galega]], kiu, laŭ la Statuto de Aŭtonomeco, "ĝuos respekton kaj protekton en la lokoj kie ĝi kutime uziĝas" (esence, en la areoj limantaj kun [[Galegio]] de la komarkoj El Bierzo kaj Sanabria). En la regiono Salamanca de Rebollar, oni parolas ekstremaduran varianton (de la asturia-leona branĉo) konata kiel ''parolaĵo de El Rebollar''. En la merindado de Sotoscueva ([[provinco Burgoso]]) la kastilia estas parolata kun iuj dialektaj trajtoj de la [[Asturileonaj lingvoj|asturileona]].
-== Administrado ==
-=== Teritoria organizo ===
-La komunumo konsistas el naŭ provincoj: Avilo, Burgoso, Leono, Palencio, Salamanko, Segovio, Sorio, Valadolido kaj Zamoro. La provincaj ĉefurbecoj troviĝas en la samnomaj urboj de iliaj laŭaj provincoj.
-{{Provincias de Castilla y León|options=float:left; font-size:90%; border:3px; max-width:180px; width:40%;}}
-{| style="background:none;" cellspacing="2px"
-|
-{| class="sortable wikitable" style="text-align:right; font-size:90%;"
-|-
-!style="width:120px;"| [[Provincia]]
-!style="width:85px;"| Capital
-!style="width:85px;"| Área (km²)<ref>{{Cita web |url=http://www.ine.es/jaxi/tabla.do?path=/t43/a011/a1998/densidad/a2008/l0/&file=t10031.px&type=pcaxis&L=0 |título=Población superficie y densidad por CCAA y provincias |editor=Instituto Nacional de Estadística |urlarchivo=https://web.archive.org/web/20160304081320/http://www.ine.es/jaxi/tabla.do?path=%2Ft43%2Fa011%2Fa1998%2Fdensidad%2Fa2008%2Fl0%2F&file=t10031.px&type=pcaxis&L=0 |fechaarchivo=4 de marzo de 2016 }}</ref>
-!style="width:85px;"| Población (2011)<ref>{{Cita web |título=Censos de Población y Viviendas 2011. Resultados nacionales por Comunidades autónomas y provincias |editor=Instituto Nacional de Estadística |url=http://www.ine.es/jaxi/tabla.do?path=/t20/e244/avance/p01/l0/&file=01001.px&type=pcaxis&L=0}}</ref>
-!Municipios<ref>{{Cita web |url=http://www.ine.es/pob_xls/pobmun11.xls |título=Cifras oficiales de población resultantes de la revisión del Padrón municipal a 1 de enero de 2011 |editor=Instituto Nacional de Estadística}}</ref>
-|-
-|align=left| {{ESP|AV}}
-|align=left| [[Ávila]]
-| {{Nts|8050.15}}
-| {{Nts|171647}}
-| [[Anexo:Municipios de la provincia de Ávila|248]]
-|-
-|align=left| {{ESP|BU}}
-|align=left| [[Burgos]]
-| {{Nts|14291.81}}
-| {{Nts|372538}}
-| [[Anexo:Municipios de la provincia de Burgos|371]]
-|-
-|align=left| {{ESP|LE}}
-|align=left| [[León (España)|León]]
-| {{Nts|15580.83}}
-| {{Nts|493312}}
-| [[Anexo:Municipios de la provincia de León|211]]
-|-
-|align=left| {{ESP|P}}
-|align=left| [[Palencia]]
-| {{Nts|8052.51}}
-| {{Nts|170513}}
-| [[Anexo:Municipios de la provincia de Palencia|191]]
-|-
-|align=left| {{ESP|SA}}
-|align=left| [[Salamanca]]
-| {{Nts|12349.95}}
-| {{Nts|350018}}
-| [[Anexo:Municipios de la provincia de Salamanca|362]]
-|-
-|align=left| {{ESP|SG}}
-|align=left| [[Segovia]]
-| {{Nts|6922.75}}
-| {{Nts|163171}}
-| [[Anexo:Municipios de la provincia de Segovia|209]]
-|-
-|align=left| {{ESP|SO}}
-|align=left| [[Soria]]
-| {{Nts|10306.42}}
-| {{Nts|94610}}
-| [[Anexo:Municipios de la provincia de Soria|183]]
-|-
-|align=left| {{ESP|VA}}
-|align=left| [[Valladolid]]
-| {{Nts|8110.49}}
-| {{Nts|532765}}
-| [[Anexo:Municipios de la provincia de Valladolid|225]]
-|-
-|align=left| {{ESP|ZA}}
-|align=left| [[Zamora]]
-| {{Nts|10561.26}}
-| {{Nts|191613}}
-| [[Anexo:Municipios de la provincia de Zamora|248]]
-|}
-|}
-{{clear}}
 == Eksteraj ligiloj ==

Valadolido Burgoso Salamanko
	N.º	Municipo	Loĝantaro	N.º	Municipo	Loĝantaro	Leono Palencio Ponferrada
	1	Valadolido	&0000000000299715.000000299 715	11	Miranda de Ebro	&0000000000035608.00000035 608
	2	Burgoso	&0000000000178941.000000178 941	12	Aranda de Duero	&0000000000032535.00000032 535
	3	Salamanko	&0000000000144436.000000144 436	13	San Andrés del Rabanedo	&0000000000031123.00000031 123
	4	Leono	&0000000000125317.000000125 317	14	Laguna de Duero	&0000000000022692.00000022 692
	5	Palencio	&0000000000078892.00000078 892	15	Medina del Campo	20 679
	6	Ponferrada	&0000000000065788.00000065 788	16	Arroyo de la Encomienda	&0000000000019421.00000019 421
	7	Zamoro	&0000000000062389.00000062 389	17	Villaquilambre	&0000000000018666.00000018 666
	8	Avilo	&0000000000058149.00000058 149	18	Benavente	&0000000000018237.00000018 237
	9	Segovio	&0000000000051756.00000051 756	19	Santa Marta de Tormes	&0000000000014806.00000014 806
	10	Sorio	&0000000000038881.00000038 881	20	Béjar	&0000000000013221.00000013 221
Fonto: Nacia Instituto de Statistiko (Hispanio)