Tetrapodoj: Malsamoj inter versioj
| [kontrolita revizio] | [kontrolita revizio] |
e →Sistematiko: miloj "de", ne "da" |
DidCORN (diskuto | kontribuoj) e Etimologio de l'vorto |
||
| Linio 17: | Linio 17: | ||
}} |
}} |
||
'''Tetrapodoj''' ('''Tetrapoda''') estas [[klado]] de |
'''Tetrapodoj''' ('''Tetrapoda''') estas [[klado]] de [[animalo]]j, kiuj inkludas la terajn [[vertebrulo]]jn kiel [[amfibioj]]n, [[reptilioj]]n kaj la [[mamuloj]]n. Laŭlitere tetrapodoj, el la [[Antikva greka lingvo|greka]]: ''{{lang|grc|τετρα-}}'' "kvar" kaj ''{{lang|grc|πούς}}'' "piedo"), signifas 'kvarpiedulojn'; sed esperante ili ne estas sinonimoj, ĉar kvarpieduloj estas [[besto]]j irantaj sur kvar [[piedo]]j. Do ne ĉiuj anoj de ĉi tiu klado havas efektive kvar piedojn. Ekzemple, [[serpento]]j havas neniujn kaj [[birdoj]] havas nur du, do por eviti la konfuzon, ni uzas la vorton bazitan je la internacia "tetrapoda". |
||
==Sistematiko== |
==Sistematiko== |
||
| Linio 104: | Linio 104: | ||
}} }} }} }} }} }} }} }} }} }} }} }} }} }} }} }} }} }} }} }} |
}} }} }} }} }} }} }} }} }} }} }} }} }} }} }} }} }} }} }} }} |
||
La |
La [[parafiletika]]j [[taksono]]j en tiu ĉi kladogramo estis markitaj per asterisko. |
||
Kiel registrite je 09:05, 13 okt. 2019
 | ||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Troveblo de fosilioj: = Malfrua Devonio ĝis ĉi-epoko | ||||||||||||
.jpg) | ||||||||||||
| Biologia klasado | ||||||||||||
| ||||||||||||
Aliaj Vikimediaj projektoj
| ||||||||||||
Tetrapodoj (Tetrapoda) estas klado de animaloj, kiuj inkludas la terajn vertebrulojn kiel amfibiojn, reptiliojn kaj la mamulojn. Laŭlitere tetrapodoj, el la greka: τετρα- "kvar" kaj πούς "piedo"), signifas 'kvarpiedulojn'; sed esperante ili ne estas sinonimoj, ĉar kvarpieduloj estas bestoj irantaj sur kvar piedoj. Do ne ĉiuj anoj de ĉi tiu klado havas efektive kvar piedojn. Ekzemple, serpentoj havas neniujn kaj birdoj havas nur du, do por eviti la konfuzon, ni uzas la vorton bazitan je la internacia "tetrapoda".
Sistematiko
La superklaso Tetrapoda enhavas kvin klasojn:
- Amfibioj Amphibia
- Reptilioj Reptilia
- Birdoj Aves
- Sinapsidoj Synapsida
- Mamuloj Mammalia.
Entute la biodiverseco de tetrapodoj (aŭ almenaŭ, tiu de la amfibia branĉo) kreskis eksponenciale dum la tempo: de sola amfibia grupo iam en la Devonio al multaj miloj de specioj hodiaŭ. Tamen, ke diversificación procezo estis interrompita almenaŭ kelkajn fojojn por grandaj biologiaj krizoj, kiel la Permia-Triasa formortado, kiu tuŝis almenaŭ amniotes.
La ĝenerala komponado de biodiverseco estis peladata ĉefe por amfibioj en la Devonio kaj la Karbonio, regita de sinapsidoj en la Permio kaj la Triaso, poste (en la Ĵurasio kaj la Kretaceo) regita de reptilioj kaj pligrandigita de la eksploda kresko de birdoj kaj mamuloj en la Kenozoiko. La kresko de biodiverseco sekvis la plimultiĝon de la numero de niĉoj okupitaj per tetrapodoj. La unuaj tetrapodoj vivis en akvoplenaj habitatoj kaj nutris ĉefe fiŝojn. Hodiaŭ, la tero subtenas grandan diversecon de tetrapodoj kiuj loĝas en multaj habitatoj kaj uzas diversajn dietojn.
Kladogramo
| Tetrapoda |
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
La parafiletikaj taksonoj en tiu ĉi kladogramo estis markitaj per asterisko.