Kronvirusa malsano de 2019: Malsamoj inter versioj

Redakti ligilojn
El Vikipedio, la libera enciklopedio
Browse history interactively
[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
← Iru al antaŭa ŝanĝoIru al sekvanta ŝanĝo →
Enhavo forigita Enhavo aldonita
VidaVikiteksto
Neniu resumo de redakto
KOVIM-19
Linio 1: Linio 1:
{{TemasPri|la malsano|la kronvirusa specio, kiu kaŭzas la malsanon|SARS-CoV-2}}
{{TemasPri|la malsano|la kronvirusa specio, kiu kaŭzas la malsanon|SARS-CoV-2}}
[[Dosiero:2019-nCoV-CDC-23312.png|eta|La viruso [[SARS-CoV-2]], kiu kaŭzas la malsanon]]
[[Dosiero:2019-nCoV-CDC-23312.png|eta|La viruso [[SARS-CoV-2]], kiu kaŭzas la malsanon]]
'''Kronvirusa malsano de 2019''' aŭ '''COVID-19''' estas infekta malsano, kiun kaŭzas [[SARS-CoV-2]], stamo de [[SARS]]-parenca [[kronviruso]] (SARSr-CoV).)<ref name="MOS">''[https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/technical-guidance/naming-the-coronavirus-disease-(covid-2019)-and-the-virus-that-causes-it Naming the coronavirus disease (COVID-19) and the virus that causes it]'' (“La nomumo de la kronvirusan malsanon (COVID-19) kaj la viruson, kiu kaŭzas ĝin”, angle — sed egale en la ĉina, la franca kaj la rusa), la 11-an de februaro 2020, [[Monda Organizaĵo pri Sano]]. Alirita la 12-an de marto 2020.</ref> Tutmonde disvastiĝinte ekde 2019, la malsano respondecas pri la [[pandemio de COVID-19|pandemio de kronviruso en 2020]].<ref name="IJID">David S. HUI, Esam AZHAR, Tariq A. MADANI, Francine NTOUMI, Richard KOCK, Osman DAR, Giuseppe IPPOLITO, Timothy D. McHUGH, Ziad A. MEMISH, Christian DROSTEN, Alimuddin ZUMLA, Eskild PETERSEN, ''[https://www.ijidonline.com/article/S1201-9712(20)30011-4/fulltext The continuing 2019-nCoV epidemic threat of novel coronaviruses to global health – The latest 2019 novel coronavirus outbreak in Wuhan, China]'' (“La daŭra 2019-nCoV-epidemia minaco de novtipaj kronvirusoj al monda sano - la plej lasta eksplodo de novtipa 2019-kronviruso en [[Uhano]], Ĉinio”), la 14-an de januaro 2020, ''International Journal of Infectious Diseases'', '''91''':264–266 (angle, [[malferma atingo]]). doi:10.1016/j.ijid.2020.01.009. PMID 31953166. Alirita la 12-an de marto 2020.</ref> Oftaj simptomoj inkluzivas [[febro]]n, [[tuso]]n kaj [[dispneo]]n. Muskola doloro, kraĉado kaj doloro de gorĝo estas kelkaj el la malpli oftaj simptomoj.<ref name="MOS-demandoj">''[https://www.who.int/news-room/q-a-detail/q-a-coronaviruses Q&A on coronaviruses (COVID-19)]'' (“Demandoj kaj respondoj pri kronvirusojn (COVID-19)”, angle — sed egale en la araba, la ĉina, la franca kaj la hispana), la 9-an de marto 2020, [[Monda Organizaĵo pri Sano]]. Alirita la 12-an de marto 2020.</ref> Kvankam la plimulto de kazoj rezultigas mildajn simptomojn, iuj progresas al [[pneŭmonito]] kaj al misfunkciado de multaj organoj.<ref name="IJID"/><ref name="MOS-demandoj"/> Oni taksas la [[mortindico|letaleco]]n je inter 1% kaj 5%, sed tio varias laŭ aĝo kaj aliaj sanaj kondiĉoj.
'''Kronvirusa malsano de 2019''' aŭ '''KOVIM-19<ref>2020-04-02, [https://uea.org/aktuale/komunikoj/2020/KOVIM-19-kaj-minoritatoj-UN-en-Gxenevo-publikigis-en-Esperanto-mesagxon-de-Speciala-Raportisto « KOVIM-19 kaj minoritatoj: UN en Ĝenevo publikigis en Esperanto mesaĝon de Speciala Raportisto »], Gazetara komuniko de [[UEA]] n-ro 860</ref>''' (« '''ko'''rona'''vi'''rusa '''m'''alsano 20'''19''' », internacie '''COVID-19''') estas infekta malsano, kiun kaŭzas [[SARS-CoV-2]], stamo de [[SARS]]-parenca [[kronviruso]] (SARSr-CoV).)<ref name="MOS">''[https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/technical-guidance/naming-the-coronavirus-disease-(covid-2019)-and-the-virus-that-causes-it Naming the coronavirus disease (COVID-19) and the virus that causes it]'' (“La nomumo de la kronvirusan malsanon (COVID-19) kaj la viruson, kiu kaŭzas ĝin”, angle — sed egale en la ĉina, la franca kaj la rusa), la 11-an de februaro 2020, [[Monda Organizaĵo pri Sano]]. Alirita la 12-an de marto 2020.</ref> Tutmonde disvastiĝinte ekde 2019, la malsano respondecas pri la [[pandemio de COVID-19|pandemio de kronviruso en 2020]].<ref name="IJID">David S. HUI, Esam AZHAR, Tariq A. MADANI, Francine NTOUMI, Richard KOCK, Osman DAR, Giuseppe IPPOLITO, Timothy D. McHUGH, Ziad A. MEMISH, Christian DROSTEN, Alimuddin ZUMLA, Eskild PETERSEN, ''[https://www.ijidonline.com/article/S1201-9712(20)30011-4/fulltext The continuing 2019-nCoV epidemic threat of novel coronaviruses to global health – The latest 2019 novel coronavirus outbreak in Wuhan, China]'' (“La daŭra 2019-nCoV-epidemia minaco de novtipaj kronvirusoj al monda sano - la plej lasta eksplodo de novtipa 2019-kronviruso en [[Uhano]], Ĉinio”), la 14-an de januaro 2020, ''International Journal of Infectious Diseases'', '''91''':264–266 (angle, [[malferma atingo]]). doi:10.1016/j.ijid.2020.01.009. PMID 31953166. Alirita la 12-an de marto 2020.</ref> Oftaj simptomoj inkluzivas [[febro]]n, [[tuso]]n kaj [[dispneo]]n. Muskola doloro, kraĉado kaj doloro de gorĝo estas kelkaj el la malpli oftaj simptomoj.<ref name="MOS-demandoj">''[https://www.who.int/news-room/q-a-detail/q-a-coronaviruses Q&A on coronaviruses (COVID-19)]'' (“Demandoj kaj respondoj pri kronvirusojn (COVID-19)”, angle — sed egale en la araba, la ĉina, la franca kaj la hispana), la 9-an de marto 2020, [[Monda Organizaĵo pri Sano]]. Alirita la 12-an de marto 2020.</ref> Kvankam la plimulto de kazoj rezultigas mildajn simptomojn, iuj progresas al [[pneŭmonito]] kaj al misfunkciado de multaj organoj.<ref name="IJID"/><ref name="MOS-demandoj"/> Oni taksas la [[mortindico|letaleco]]n je inter 1% kaj 5%, sed tio varias laŭ aĝo kaj aliaj sanaj kondiĉoj.


La infekto estas <!--[[transmisio (medicino)|-->disvastigita de unu homo al aliaj per <!--[[aerportata malsano|-->spiraj gutoj, ofte produktitaj dum tusado. La tempo ekde la ekspono ĝis la apero de simptomoj ĝenerale varias inter du kaj dek kvar tagoj, [[Mediano (statistiko)|mediane]] kvin tagoj.<ref>{{citaĵo el la reto | url = https://www.iflscience.com/health-and-medicine/covid19-symptoms-take-on-average-five-days-to-show-study-reveals/ | titolo = COVID-19 Symptoms Take On Average Five Days To Show, Study Reveals | alirdato = 2020-03-25 | familia nomo = Pallister | persona nomo = Katy | dato = 2020-03-10 | verko = IFLScience | lingvo = en | citaĵo = The latest research to be published has estimated a median incubation period, ie the time between exposure to the new coronavirus and when symptoms are displayed, of 5.1 days.}}</ref><ref>{{citaĵo el la reto | url = https://annals.org/aim/fullarticle/2762808/incubation-period-coronavirus-disease-2019-covid-19-from-publicly-reported | titolo = The Incubation Period of Coronavirus Disease 2019 (COVID-19) From Publicly Reported Confirmed Cases: Estimation and Application | alirdato = 2020-03-25 | dato = 2020-03-10 | verko = Annals of Internal Medicine | eldoninto = American College of Physicians | lingvo = en | citaĵo = The median incubation period was estimated to be 5.1 days (95% CI, 4.5 to 5.8 days),...}}</ref>
La infekto estas <!--[[transmisio (medicino)|-->disvastigita de unu homo al aliaj per <!--[[aerportata malsano|-->spiraj gutoj, ofte produktitaj dum tusado. La tempo ekde la ekspono ĝis la apero de simptomoj ĝenerale varias inter du kaj dek kvar tagoj, [[Mediano (statistiko)|mediane]] kvin tagoj.<ref>{{citaĵo el la reto | url = https://www.iflscience.com/health-and-medicine/covid19-symptoms-take-on-average-five-days-to-show-study-reveals/ | titolo = COVID-19 Symptoms Take On Average Five Days To Show, Study Reveals | alirdato = 2020-03-25 | familia nomo = Pallister | persona nomo = Katy | dato = 2020-03-10 | verko = IFLScience | lingvo = en | citaĵo = The latest research to be published has estimated a median incubation period, ie the time between exposure to the new coronavirus and when symptoms are displayed, of 5.1 days.}}</ref><ref>{{citaĵo el la reto | url = https://annals.org/aim/fullarticle/2762808/incubation-period-coronavirus-disease-2019-covid-19-from-publicly-reported | titolo = The Incubation Period of Coronavirus Disease 2019 (COVID-19) From Publicly Reported Confirmed Cases: Estimation and Application | alirdato = 2020-03-25 | dato = 2020-03-10 | verko = Annals of Internal Medicine | eldoninto = American College of Physicians | lingvo = en | citaĵo = The median incubation period was estimated to be 5.1 days (95% CI, 4.5 to 5.8 days),...}}</ref>

Kiel registrite je 05:55, 3 apr. 2020

Temas pri... Ĉi tiu artikolo temas pri la malsano. Por informoj pri la kronvirusa specio, kiu kaŭzas la malsanon, vidu la artikolon SARS-CoV-2.
La viruso SARS-CoV-2, kiu kaŭzas la malsanon

Kronvirusa malsano de 2019 aŭ KOVIM-19[1] (« koronavirusa malsano 2019 », internacie COVID-19) estas infekta malsano, kiun kaŭzas SARS-CoV-2, stamo de SARS-parenca kronviruso (SARSr-CoV).)[2] Tutmonde disvastiĝinte ekde 2019, la malsano respondecas pri la pandemio de kronviruso en 2020.[3] Oftaj simptomoj inkluzivas febron, tuson kaj dispneon. Muskola doloro, kraĉado kaj doloro de gorĝo estas kelkaj el la malpli oftaj simptomoj.[4] Kvankam la plimulto de kazoj rezultigas mildajn simptomojn, iuj progresas al pneŭmonito kaj al misfunkciado de multaj organoj.[3][4] Oni taksas la letalecon je inter 1% kaj 5%, sed tio varias laŭ aĝo kaj aliaj sanaj kondiĉoj.

La infekto estas disvastigita de unu homo al aliaj per spiraj gutoj, ofte produktitaj dum tusado. La tempo ekde la ekspono ĝis la apero de simptomoj ĝenerale varias inter du kaj dek kvar tagoj, mediane kvin tagoj.[5][6]

Mortintoj pro COVID-19

Esperantistoj:

Referencoj

  1. ↑ 2020-04-02, « KOVIM-19 kaj minoritatoj: UN en Ĝenevo publikigis en Esperanto mesaĝon de Speciala Raportisto », Gazetara komuniko de UEA n-ro 860
  2. ↑ Naming the coronavirus disease (COVID-19) and the virus that causes it (“La nomumo de la kronvirusan malsanon (COVID-19) kaj la viruson, kiu kaŭzas ĝin”, angle — sed egale en la ĉina, la franca kaj la rusa), la 11-an de februaro 2020, Monda Organizaĵo pri Sano. Alirita la 12-an de marto 2020.
  3. ↑ 3,0 3,1 David S. HUI, Esam AZHAR, Tariq A. MADANI, Francine NTOUMI, Richard KOCK, Osman DAR, Giuseppe IPPOLITO, Timothy D. McHUGH, Ziad A. MEMISH, Christian DROSTEN, Alimuddin ZUMLA, Eskild PETERSEN, The continuing 2019-nCoV epidemic threat of novel coronaviruses to global health – The latest 2019 novel coronavirus outbreak in Wuhan, China (“La daŭra 2019-nCoV-epidemia minaco de novtipaj kronvirusoj al monda sano - la plej lasta eksplodo de novtipa 2019-kronviruso en Uhano, Ĉinio”), la 14-an de januaro 2020, International Journal of Infectious Diseases, 91:264–266 (angle, malferma atingo). doi:10.1016/j.ijid.2020.01.009. PMID 31953166. Alirita la 12-an de marto 2020.
  4. ↑ 4,0 4,1 Q&A on coronaviruses (COVID-19) (“Demandoj kaj respondoj pri kronvirusojn (COVID-19)”, angle — sed egale en la araba, la ĉina, la franca kaj la hispana), la 9-an de marto 2020, Monda Organizaĵo pri Sano. Alirita la 12-an de marto 2020.
  5. ↑ Pallister, Katy. COVID-19 Symptoms Take On Average Five Days To Show, Study Reveals (angle). IFLScience (2020-03-10). Alirita 2020-03-25. “The latest research to be published has estimated a median incubation period, ie the time between exposure to the new coronavirus and when symptoms are displayed, of 5.1 days.”.
  6. ↑ The Incubation Period of Coronavirus Disease 2019 (COVID-19) From Publicly Reported Confirmed Cases: Estimation and Application (angle). Annals of Internal Medicine. American College of Physicians (2020-03-10). Alirita 2020-03-25. “The median incubation period was estimated to be 5.1 days (95% CI, 4.5 to 5.8 days),...”.
  7. ↑ https://sezonoj.ru/2020/03/nekrologo-44/

Literaturo

Vidu ankaŭ

Portala ikonoPortalo pri Medicino



 Bonvolu atenti la konsilon rilate al artikoloj pri medicinaj temoj!


Ĝermo pri medicino
 Ĉi tiu artikolo ankoraŭ estas ĝermo pri medicino.
Helpu al Vikipedio plilongigi ĝin. Se jam ekzistas alilingva samtema artikolo pli disvolvita, traduku kaj aldonu el ĝi (menciante la fonton).
Elŝutita el "https://eo.wikipedia.org/w/index.php?title=Kronvirusa_malsano_de_2019&oldid=6929339"