Lucifero (mita estaĵo): Malsamoj inter versioj

El Vikipedio, la libera enciklopedio
Browse history interactively
[nekontrolita versio][nekontrolita versio]
← Iru al antaŭa ŝanĝoIru al sekvanta ŝanĝo →
Enhavo forigita Enhavo aldonita
VidaVikiteksto
e Sigil of Lucifer.svg
→‎Okultismo: pli klare
Linio 91: Linio 91:
== Okultismo ==
== Okultismo ==
[[Dosiero:Sigil of Lucifer.svg|thumb|220x220px|Simbolo de Lucifero kiu estis eltrovita en 2007 de la Kirko de la Plejaĝuloj kaj bazita parte sur  pli frua simbolo de Lucifero de la Grimorium Verum.<ref>[http://wayback.archive.org/web/20100101032636/http://altreligion.about.com/library/glossary/symbols/bldefslucifersigil.htm Alternative Religions]</ref>]]
[[Dosiero:Sigil of Lucifer.svg|thumb|220x220px|Simbolo de Lucifero kiu estis eltrovita en 2007 de la Kirko de la Plejaĝuloj kaj bazita parte sur  pli frua simbolo de Lucifero de la Grimorium Verum.<ref>[http://wayback.archive.org/web/20100101032636/http://altreligion.about.com/library/glossary/symbols/bldefslucifersigil.htm Alternative Religions]</ref>]]
Luciferismo estas kreda sistemo kiu adoras la kernajn karakterizaĵojn kiuj priskribas Luciferon. La tradicio, influita de [[Gnostikismo]], kutime adoras Luciferon ne kiel la diablon, sed kiel liberiginton, gardanton, aŭ gvidantan spiriton aŭ eĉ la veran dion anstataŭ [[Jehovo|Jehovah]].<ref><cite class="citation book" contenteditable="false">Michelle Belanger (2007). </cite></ref><ref><cite class="citation book" contenteditable="false">Spence, L. (1993). </cite></ref>
Luciferismo estas kreda sistemo kiu adoras la kernajn karakterizaĵojn kiuj priskribas Luciferon. La tradicio, influita de [[Gnostikismo]], kutime adoras Luciferon ne kiel la diablon, sed kiel liberiginton, gardanton, aŭ gvidantan spiriton aŭ eĉ la veran dion anstataŭ la [[Dio de la Abrahamaj religioj]].<ref><cite class="citation book" contenteditable="false">Michelle Belanger (2007). </cite></ref><ref><cite class="citation book" contenteditable="false">Spence, L. (1993). </cite></ref>


En la [[Satana Biblio]] de [[Anton Szandor LaVey|Anton LaVey]], Lucifero estas unu el la kvar kronaj princoj de Geheno , precipe de la Oriento, la 'lordo de la aero' kaj estas nomita la lumportanto, la matena stelo, intelektismo, kaj klerismo.<ref name="LaVey"><cite class="citation book" contenteditable="false">LaVey, Anton Szandor (1969). </cite></ref> La titolo 'lordo de la aero' estas bazita sur [[Epistolo al la efesanoj|Efesanoj]] 2:2, kiu uzas la frazon 'princo de la potenco de la aero' aludante la paganan dion [[Zeŭso]], sed tiu esprimo poste fariĝis ligita kun Satano.
En la [[Satana Biblio]] de [[Anton Szandor LaVey|Anton LaVey]], Lucifero estas unu el la kvar kronaj princoj de Geheno , precipe de la Oriento, la 'lordo de la aero' kaj estas nomita la lumportanto, la matena stelo, intelektismo, kaj klerismo.<ref name="LaVey"><cite class="citation book" contenteditable="false">LaVey, Anton Szandor (1969). </cite></ref> La titolo 'lordo de la aero' estas bazita sur [[Epistolo al la efesanoj|Efesanoj]] 2:2, kiu uzas la frazon 'princo de la potenco de la aero' aludante la paganan dion [[Zeŭso]], sed tiu esprimo poste fariĝis ligita kun Satano.

Kiel registrite je 13:19, 18 jul. 2020

Ilustraĵo de William Blake de Lucifero kiel prezentita en Perdita Paradizo de John Milton

Lucifero estas la kreitaĵo el la Versio de la Reĝo Jakobo de la hebrea vorto הֵילֵל en Jesaja 14:12. Ĉi tiu vorto, transliterumita hêlêl[1] aŭ heylel, aperas nur unufoje en la hebrea Biblio[1] kaj laŭ la VRJ-bazita Konsento de Strong estas tradukita kiel "brilanto, lum-portanto".[2][2] La vorto Lucifero estas prenita de la latina Vulgato, kiu tradukas הֵילֵל kiel Luciferon, [Jesaja 14:12] signifante "la matenan stelon, la planedon Venuso" aŭ, kiel adjektivo, "lum-portanto".[3][3][4][4][5][6] La Septuaginto faras הֵילֵל en la greka kiel ἑωσφόρος (heōsphoros), nomo, laŭvorte "alportanto de tagiĝo", laŭ la matena stelo.[7][8][9][10][11][12][13][14][15]

Posta kristana tradicio ekuzis la latinan vorton por "Lum-portanto", Lucifero, kiel propran nomon ("Lucifero") por la diablo, kiel li ekzistis antaŭ sia falo.[16] Rezulte, 'Lucifero' fariĝis moknomo por Satano/la Diablo en la eklezio kaj en populara literaturo, kiel en Infero (La Dia Komedio) de Dante Alighieri kaj Perdita Paradizo de John Milton.[3][14] Tamen, la latina vorto neniam ekuziĝis preskaŭ ekskluzive nomi la Diablon (kiel en la angla), kaj estis aplikita al aliaj, inkluzive Jesuon.[17] La bildo de matena stelo falinta de la ĉielo estas ĝenerale kredita inter scienculoj kiel paralelo en Kanana mitologio.[18]

Tamen, laŭ kaj kristana kaj juda ekzegezoj, en la Libro de Jesaja, ĉapitro 14, la Reĝo de Babilono, Nebukadnecar II, konkerinto de Jerusalemo, estas kondamnita en profeta vizio de la profeto Jesaja kaj estas vokita la "Mateno Ha" (planedo Venuso).[19][20][21] En ĉi tiu ĉapitro la hebrea teksto diras הֵילֵל בֶּן-שָׁחַר (Helel ben Shaḥar, "brilanto, filo de la mateno").[22] "Helel ben Shaḥar" povas aludi al la Matena Stelo, sed la teksto en Jesaja 14 donas nenian indikon ke Helel estis nek stelo nek planedo.[23][24]

Etimologio, Lucifero aŭ Lumportanto

Traduko de הֵילֵל kiel "Lucifero", kiel en la Versio de Reĝo Jakobo, estis forlasita en modernaj anglaj tradukoj de Jesaja 14:12. Hodiaŭaj tradukoj havas: 

  • "Matena Stelo" (Nov-Internaia Versio, Nov-Jarcenta Versio, Nov-Amerika Normala Biblo, Bona Novaĵo Traduko, Holman Kristana Normala Biblo, Hodiaŭa Angla Versio, Komunuma Angla Biblio, Plena Juda Biblio)
  • "Tagstelo" (Nov-Jerusalema Biblio, Angla Normala Veresio, La Mesaĝo) 
  • "Taga Stelo" (Nova Reviziita Normala Versio)
  • "Brilanto" (Nov-Vivo Versio, Nov-Mondo Traduko, JPS Tanaĥo)
  • "Brilanta Stelo" (Nov-Vivado Traduko)

La termino aperas en la kunteksto de profeta mesaĝo kontraŭ mortinta reĝo de Babilono, kiu estas salutita kiel הילל בן שחר (hêlêl ben šāḥar), fare de la VRJ-biblio kiel "O Lucifero, filo de la mateno!" Kaj de aliaj kiel "matena stelo, filo de la tagiĝo".[25][26][27]

En moderna traduko de la originala hebreo, la tekstero en kiu la frazo "Lucifero" aŭ "matena stelo" okazas komenciĝas per la komunikaĵo: "La tagon kiam la Lordo donas al vi faciliĝon kontraŭ via sufero kaj tumulto kaj kontraŭ la severa laboro metita sur vin, vi prenos ĉi tiun mokon kontraŭ la reĝo de Babilono: Kiel la subpremanto finiĝis! Kiel lia furiozo finiĝis!"[28] Post priskribi la morton de la reĝo, la moko daŭras:

"Kiel vi falis de ĉielo, Lumportanto, filo de la tagiĝo! Vi estis ĵetita malsupren al la tero, vi kiu unufoje premis malalte la naciojn! Vi diris en via koro, 'mi supreniros al la ĉieloj; mi levos mian tronon super la steloj de Dio; mi sidos surtronigita sur la monto de asembleo, sur la plejeblaj altoj de Monto Zafo. Mi supreniros la suprojn de la nuboj; mi farigos min mem la Plej Alta.' Sed vi estas alportita malsupren al la reĝlando de la mortintoj, al la profundoj de la kavo. Tiuj, kiuj fiksrigardas vin, ili pripensantaj vian sorton: 'Ĉu ĉi tiu estas la viro kiu skuigis la teron kaj igis reĝlandojn tremi, la viro kiu farigis la mondon kiel sovaĝejon, kiu faligis ĝiajn urbojn kaj ne lasus siajn kaptitojn iri hejme?'"[29]

J. Carl Laney montris ke en la finaj versoj jene cititaj, la reĝo de Babilono estas priskribita ne kiel dio aŭ anĝelo sed kiel viro.[30][31]

Por la nenomita "reĝo de Babilono" larĝa elekto de identigoj estis proponita.[32][33] Ili inkluzivas Babilonan reganton, la pli lasta Nebukadnecar II de la tempo de profeto Jesaja, sub kiu la Babilona malliberiĝo de la Judoj komenciĝis. Aliaj gravaj reĝoj de la tempo inkluzivas Nabonidus kaj la Siriajn reĝojn Tiglatpilezero, Sargon II kaj Sanĥerib.[33][33][34][30][33][35] Herbert Wolf asertis ke la "reĝo de Babilono" ne estas specifa reganto sed kolektiva reprezentaĵo de la tuta linio de regantoj.[36]

Jesaja 14:12

Mitologio malantaŭ Jesaja 14:12

En antikva Kanana mitologio, la matena stelo estas montrita kiel dio, Attar, kiu provis okupi la tronon de Baalo kaj, trovante sin nekapabla fari tion, malsupreniris kaj regis la submondon.[37][38] La originala mito eble pritemis malplian dion Helel kiu provis fortronigi la Kananan altan dion El kiu vivis sur monto norden.[39][40] La rekonstruo de Hermann Gunkel de la mito pridiras potencan batalanton Hêlal, kies ambicio estis supreniri pli alte ol ĉiuj la aliaj stelaj diaĵoj, sed kiu devis malsupreniri al la profundoj; ĝi tiel montris la procezon kiel batalon per kiu la brila matena stelo malsukcesas atingi la plej altan punkton en la ĉielo antaŭ estante senkolorigita de la leviĝa suno.[41]

Planedo Venuso leviĝanto super la horizonto ĉe tagiĝo

Similecoj estis notitaj kun la Orienta Juda rakonto de Iŝtaro aŭ la deveno de Inanna en la submondon, Iŝtaro kaj Inanna estante asociita kun la planeda Venuso.[40][42] Ligilo estas vidita ankaŭ kun la Babilonia mito de Etana. La Juda Enciklopedio rimarkas:

"La brileco de la matena stelo, kiu eklipsas ĉiujn aliajn stelojn, sed ne estas vidita dum la nokto, facile povis altigi la miton kiel la miton de Ethana kaj Zu: li estis gvidita de sia fiero atingi la plej altan seĝon inter la stelaj dioj sur la norda monto de la dioj ... Sed (li) estis ĵetegita malsupren de la supera reganto de la Babylonia Olimpo."[43]

La greka mito de Faetono, kies nomo, kiel הֵילֵל, signifas "Brilanto", ankaŭ estis vidita kiel simila.[41]

La Raportado de Eerdmans pri la Biblio montris ke neniu atestaĵo estis trovita de ajna Kanana mito de dio kiu estis ĵetita de Ĉielo, kiel en Jesaja 14:12. Ĝi konkludas ke la plej proksimaj paraleloj kun la priskribo de Jesaja de la reĝo de Babilono kiel malleviginta matena stelo ĵetita malsupren de Ĉielo ne estas trovotaj ne en ajna perditaj Kananaj kaj aliaj mitoj sed en tradiciaj ideoj de la Judaj homoj si mem, eĥita en la Biblia rakonto de la falo de Adamo kaj Evo, elĵetita de la ĉeesto de Dio pro deziri esti kiel Dio. Referencu ankaŭ la bildon en Psalmo 82 de la "dioj" kaj "filoj de la Plej Altulo" destinitaj morti kaj fali.[25] Ĉi tiu Juda tradicio eĥis ankaŭ en Juda pseŭdoepigrafio kiel 2 Ĥanaĥo kaj la Vivo de Adamo kaj Evo.[25][43][44]

Latina vorto Lucifer

Kiel adjektivo, la latina vorto Lucifero signifis "lumportanto" kaj estis aplikita al la luno.[6] Kiel substantivo, ĝi signifis "matenan stelon." En Roma mitologio, ĝi aperas kiel la dia personigo "la fabela filo de [5]Aurora[45] kaj Kefalo kaj patro de Keikso" aŭ (en poezio) "tago".[6] La dua signifo el ilil alligita al la vorto (kiam uzita kiel substantivo) respondas al la bildo en la greka mitologio de Eoso, la diino de tagiĝo, donanta naskiĝon al la matena stela Forsforo.[45]

Jesaja 14:12 ne estas la nura loko kie la Vulgata uzas la vorton Lucifero. Ĝi uzas la saman vorton kvar tempojn plie, en kuntekstoj kie ĝi klare havas neniun referencon al malleviginta anĝelo: 2 Petro 1:19 (signifante "matena stelo"), Ijob 11:17 ("la lumo de la mateno"), Ijob 38:32 ("la signoj de la zodiako") kaj Psalmoj 110:3 ("la tagiĝo").[46] Priparoli la matenan stelon, lucifero ne estas la nura esprimo uzata de la Vulgata: trioble ĝi uzas stella matutina: Siraĥ 50:6 (aludante la realan matenan stelon) kaj Apokalipso 2:28 (el necerta referenco) kaj 22:16 (aludante Jesuon).

Ekzisits indikoj ekster la teksto de la Vulgata ke en kristana tradicio la latina vorto Lucifero (malsame ol la angla vorto) ne nepre signifis falintan anĝelon. Du episkopoj portis tiun nomon: Sanktulo Lucifero de Kagliari kaj Lucifer de Siena.

En la latina, la vorto estas aplikita al Johano la Baptisto kaj estas uzita kiel titolo por Jesuo li mem en pluraj fruaj kristanaj himnoj. La matena himno Lucis largitor splendide de Hilary enhavas la linion: "Tu verus mundi lucifer" (vi estas la vera lumportanto de la mondo).[47] Kelkaj interpretis la mencion de la matena stelo (lucifero) en la himno de Ambrozio de Milano Aeterne rerum conditor kiel aludante aleogire al Jesuo kaj la mencio de la virkoko, la heroldo de la tago (praeco) en la sama himno kiel aludante al John la Baptist.[48] Same, en la mezepoka himno Christe qui lux es et mortas, kelkaj manuskriptoj havas la linion "Lucifer lucem proferens" (Lucifero lumon provizas.)[49]

La latina vorto Lucifer estas ankaŭ uzita de Jesuo en la Pasko-Proklama preĝo al Dio koncerne la paskan kandelon: Flammas eius lucifer matutinus inveniat: ille, inquam, lucifer, qui nescit occasum. Christus Filius tuus, qui, regressus ab inferis, humano generi serenus illuxit, et vivit et regnat en saecula saeculorum ("estu tiu ĉi flamo trovita ankoraŭ brulanta de la Matena Stelo: la unu Mateno Stelo kiu neniam malleviĝas, Kristo via Filo, kiu, revenanta de la domajno de morto, verŝis sian pacan lumon sur homecon, kaj vivadas kaj reĝadas ĉiam kaj ĉiam"). En la verkoj de latinaj gramatikistoj, Lucifero, simila al Daniel, estis diskutita kiel ekzemplo de propra nomo.[50]

Laŭvorta signifo

La hebreaj vortoj הֵילֵל בֶּן-שָׁחַר (Helel ben Shaḥar, "tage-stelo, filo de la mateno") en Jesaja 14:12 estas parto de profeta vizio kontraŭ la subprema reĝo de Babilono.[2][24][51] Juda ekzegezo en Jesaja 14:12–15 prenis homeman alproksimiĝon por identigi la reĝon de Babilono kiel Nebukadnecar II.[52] Verso 20 diras ke ĉi tiu reĝo de Babilono ne estos "aliĝita kun ili [ĉiuj la reĝoj de la nacioj] en entombigo, ĉar vi detruis vian landon, vi mortigis viajn popolon; la semo de malbonfarantoj ne estos nomita ĉiam", sed prefere esti elĵetita de la tombo, dum "Ĉiuj la reĝoj de la nacioj, ili ĉiuj, dormas en gloro, ĉiu en sia propra domo".[24][53]

Intertestamenta Periodo

En la literaturo de la Dua Templo periodo la ĉefa ebla referenco estas trovita en 2 Ĥanoĥo, ankaŭ konata kiel Slava Ĥanoĥo:

Kiel ajn la redaktoro de la norma moderna eldono (Charlesworth OTP Num.1) puŝegas la verson kiel verŝajnan pli postan kristanan interpreton pro aserto ke "kristanaj klarigoj pri la deveno de malbono ligis Lukon 10:18 kun Jesaja 14 kaj poste Genezo 3 por ke verso 4 povus esti kristana interpreto... Juda teologio plejparte sekvis Genezon 6, kaj tio ĉi estas eminenta en la Ĥanoĥa ciklo kiel en aliaj apokalipsoj." Plue, la nomo uzita en 2 Ĥanoĥo, Satanail, ne estas rekte rilatita al la tekstero de Jesaja 14, kaj la ĉirkaŭstaranta figuraĵo de fajro sugestas Jeĥezkel 28:17–18.[54]

Aliaj okazoj de "Lucifero" en la Malnov-Testamenta pseŭdoepigrafio estas rilatitaj simple al la "stelo" Venuso, en la Orakoloj Sibilaj estas la batalo de la konstelacioj (lineo 517) "Lucifero batalis sidiĝita sur la spino de Leo" aŭ la tute reverkita kristanaa versio de la greka Apokalipso de Ezra 4:32 kiu enhavas referencon al Lucifero kiel Antikriston.[55][56]

Asocio de Jesaja 14:12–18 kun personigo de la malbono, (nomita la diablo) evoluiĝis ekster la ĉefa (rabena) judismo en pseŭdoepigrafaj kaj kristanaj skriboj.[57][58] Malnov-Testamenta Pseŭdoepigrafaĵoj estas laboroj verkitoj post la fino de la hebrea Biblia kanono. Ili kreskegis ĉirkaŭ la fino de la Dua Templo periodo sub Roma okupo, precipe per la apokalipsoj.[59][60] Malnov-Testamenta Pseŭdoepigrafaĵoj ne estas akceptitaj kiel partoj de Juda tradicio, sed estas garditaj de la preĝejo. Ĉi tiu periodo antaŭ la fermo de la kristana kanono estas ankaŭ nomita la Intertestamenta Periodo kiam la dua-kanonaj libroj estis skribitaj.

Precipe Jesaja 14:12 fariĝis superrega koncepto de la devizo de falinta anĝela en 1 Ĥanoĥo 86-90 kaj 2 Ĥanoĥo 29:3–4.[61] Rabenoj, en Mezepoka judismo, faris ĉiun provon protekti la Judan komunumon kontraŭ ili, strikte malakceptante ĉi tiujn Ĥanoĥajn fantomojn.[59] Rabena judismo malakceptis ajnan kredon je ribelulo aŭ falintaj anĝeloj.[62] En la 11a jarcento, la Pirqe de-Rabeno Eliezer, agadoto-midraŝa laboro pri la Torao enhavanta ekzegezon kaj re-diradoj de bibliaj rakontoj, ilustras la devenon de la mito de "falintaj anĝeloj" per doni du rakontojn. Unu rakonto rilatas al la anĝelo en la Edena Ĝardeno, kiu delogas Evan; kaj la dua rakonto rilatas al la anĝeloj, la benei elohim, kiuj kunvivas kun la filinoj de viro (Genesis 6:1–4).[63]

Alegoria interpreto en Kristanismo

Krom la laŭvorta signifo de Jesaja 14:12, kiu aplikas al la reĝo de Babilono, kristanaj verkistoj aplikis la vortojn alegorie al Satano. Sigve K. Tonstad asertas ke en la Nova Testamento ĝi mem la temo koncerne Militon en Ĉielo en Apokalipso 12:7-9, en kiu la drako "kiu estas nomita la diablo kaj Satano … estis ĵetita malsupren al la tero", venas de la tekstero en Jesaja 14.[64] Origeno (184/185 – 253/254) interpretis tiajn Malnovajn Testamentajn teksterojn kiel pritemantajn manifestadojn de la Diablo; sed nature, skribante en la greka, ne la latina, li ne identigis la diablon per la nomo "Lucifero".[65][66][67][68] Tertuliano (c. 160 – c. 225), kiu skribis en la latina, ankaŭ komprenis la teksteron de Jesaja 14:14 ("mi supreniros super la suproj de la nuboj; mi faros min mem kiel la Plej Alta") kiel parolita de la Diablo, sed "Lucifero" ne estas inter la multenombraj nomoj kaj frazoj li uzis priskribi la diablon.[69][70] Eĉ ĉe la tempo de la latina verkisto Aŭgusteno de Hipono (354–430), "Lucifero" ne ankoraŭ fariĝis ofta nomo por la Diablo.[65]

Iom da tempo pli poste, la metaforo de la matena stelo kiun Jesaja 14:12 aplikis al la reĝo de Babilono levigis la ĝeneralan uzon de la latina vorto por "matena stelo", majuskle, kiel la originala nomo de la diablo antaŭ lia falo de graco, ligante Jesajan 14:12 kun Luko 10:18 ("mi vidis Satanon falantan kiel fulmo de ĉielo") kaj interpretante la teksteron en Jesaja kiel alegorion de la falo de Satano de ĉielo.[71][72]

Tamen, la kompreno de la matena stelo en Jesaja 14:12 kiel metaforo aludante la reĝon de Bablono daŭris ekzisti ankaŭ inter kristanoj. Teodoreto (c. 393 – c. 457) skribis ke Jesaja nomis la reĝon kiel "matenan stelon", ne kiel la stelon, sed kiel havantan la iluzion de esti ĝi.[73] La sama kompreno estas montrita en kristanaj tradukoj de la tekstero, kiu en la angla ĝenerale uzas "matenan stelon" prefere ol trakti la vorton kiel propran nomon, "Lucifero". Tiel ankaŭ en aliaj lingvoj, kiel la franca, la germana, la portugala, kaj la hispana.[74][75][76][77] Eĉ la Vulgata teksto en latino estas presita per pli minukskla lucifero (matena stelo), ne majuskla Lucifero (propra nomo).[5]

Johano Kalvino diris: "La ekspozicio de ĉi tiu tekstero, kiu iuj donis, kiel ĝi aludis al Satano, leviĝis pro nescio: ĉar la kunteksto klare montras ke ĉi tiujn komunikaĵojn devas esti komprenitaj per referenco al la reĝo de la Babilonanoj."[78] Marteno Lutero ankaŭ konsideris ĝin malpura eraro aludi ĉi tiun verson al la diablo.[79]

Ilustraĵo de Gustave Doré, por Perdita Paradizo, libro IX, 179–187: "... Li [Satano] daŭrigis /Sian noktomezan serĉon, kie plej baldaŭ li eblas trovi /La Serpenton: lin profunde dormantan baldaŭ li trovis ..."

Kristanoj kiu identigas Luciferon kun Satano aŭ la diablo

Adeptoj de la Versio de Reĝo Jakobo-Nura movado kaj aliaj kiuj asertas ke Jesaja 14:12 ja aludas al la diablo mallaŭdis la modernajn tradukojn.[80][81][82]

Traktante "Luciferon" kiel nomon por la diablo aŭ Satano, ili povas uzi tiun nomon kiam parolante pri tiaj rakontoj de la diablo aŭ Satano kiel la sekvantaj aferoj:

  • Satano provokanta Davidon nombri Israelon (1 Kronikoj 21:1)
  • Ijob elprovita de Satano (Libro de Ijob)
  • Satano pretas akuzi la altan pastron Josuo (Zeĥarja 3:1–2)
  • Peko alportita en la mondon per la envio de la diablo (Saĝo 2:24)
  • "La princo de la potenco de la aero, la spirito kiu estas nun laboranta en la filoj de malobeo" (Efesanoj 2:2)
  • "La dio de ĉi tiu mondo" (2 Korintanoj 4:4).
  • La diablo disputanta kun Mikaelo pri la korpo de Moseo (Judaso 1:9)
  • La drako de la Apokalipso de Johano "kiu estas nomita la diablo kaj Satano" (Apokalipso 12:9;20:2)

Ili ankaŭ povas uzi la nomon Lucifero dum paroli pri la motivo de Satano por ribeli kaj pri la naturo de lia peko, kiu Origen, Krysostom, Ĵeromo, Ambrose kaj Aŭgusteno atribuis al la fiero de la diablo, kaj Irenaeus, Tertuliano, Justin Martiro, Cyprian kaj denove Aŭgusteno atribuis al la envio de la diablo pro tio ke homeco estis kreita laŭ la figuraĵo de Dio.[83][84][85] Ĵaluzo pro homoj, kreitaj laŭ la dia figuraĵo kaj donitaj aŭtoritaton super la mondo estas la motivo kiun moderna verkisto, kiu neas ke estas iu ajn tia persono kiel Lucifero, diras ke Tertuliano atribuis al la diablo kaj, kvankam li citis Tertulianon kaj Aŭgustenon kiel donantajn envion kiel la motivon por la falo, 18a-jarcenta franco Capuchin predikisto li mem priskribis la ribelulan anĝelon kiel ĵaluzan pro la sanktigon de Adamo, kiun li vidis kiel etigon de sia propra statuso.[86][85]

Islamo

En Islamo la Diablo estas konata kiel Ibliso (araba: إبليس‎, pluralo: ابالسة abālisah) aŭ Ŝajtano (araba: شيطان‎, pluralo: شياطين shayātīn). Li havas neniun nomon respondantan al tio de la latina vorto lucifero asocii lin kun la matena stelo, sed la rakontoj pri li similas al la pli fruaj rakontoj de falintaj anĝeloj en la Libroj de Ĥanaĥo kaj Apokalipso 12:7-9. Ibliso estas elpelita de Ĉielo pro rifuzi riverenci al Adamo, kiu estas simila al la pli frua rakonto en 3 Ĥanoĥo, ĉapitro 4, en kiu ĉiuj la anĝeloj riverencas al Ĥanoĥo, frua ido de Adamo. Tiel, li pekas post la kreo de viro. Li demandas al Dion por senpremiĝo ĝis juĝa tago anstataŭ esti tuj elĵetita en la fajregojn de Geheno. Dio donas ĉi tiun peton kaj Ibliso tiam ĵuras venĝon per tenti homojn kaj turni ilin for de Dio. Dio diras lin ke ajnaj homoj kiu sekvas lin aliĝos lin en la fajrego de infero ĉe juĝa tago, sed ke Iblis havos neniun potencon super ĉiuj homaro krom kiu deziras sekvi Iblis. Ĉi tiu rakonto estas citita multoblajn tempojn en la Qur' por malsamaj kialoj.

Islama literaturo prezentas Iblison kiel Dio-adorantan kaj tre pian ĝis kiam li rifuzis riverenci al Adamo pro sia ĵaluzo kaj fiero.[87][88] Ibliso estis tipo de supernatura estaĵo konata kiel Ĝino, kiu estis farita el senfuma fajrego kaj kreita antaŭ ol kreiĝis homaro.[89][90][91][92]

Okultismo

Simbolo de Lucifero kiu estis eltrovita en 2007 de la Kirko de la Plejaĝuloj kaj bazita parte sur  pli frua simbolo de Lucifero de la Grimorium Verum.[93]

Luciferismo estas kreda sistemo kiu adoras la kernajn karakterizaĵojn kiuj priskribas Luciferon. La tradicio, influita de Gnostikismo, kutime adoras Luciferon ne kiel la diablon, sed kiel liberiginton, gardanton, aŭ gvidantan spiriton aŭ eĉ la veran dion anstataŭ la Dio de la Abrahamaj religioj.[94][95]

En la Satana Biblio de Anton LaVey, Lucifero estas unu el la kvar kronaj princoj de Geheno , precipe de la Oriento, la 'lordo de la aero' kaj estas nomita la lumportanto, la matena stelo, intelektismo, kaj klerismo.[96] La titolo 'lordo de la aero' estas bazita sur Efesanoj 2:2, kiu uzas la frazon 'princo de la potenco de la aero' aludante la paganan dion Zeŭso, sed tiu esprimo poste fariĝis ligita kun Satano.

Verkisto Michael W. Ford priskribis Luciferon kiel "maskon" de la oponanto, iganton, kaj iluminantan forton de la menso kaj subkonscio.[97]

Mistifiko de Taxil

Léo Taxil (1854–1907) asertis ke Framasonismo estas asociita kun adoro de Lucifero. En kio estas konata kiel la Mistifiko de Taxil, li asertis ke estranta Framasono Albert Pike traktis "La 23 Superaj Federaciitaj Konsilioj de la Mondo" (eltrovaĵo de Taxil), instruante ilin ke Lucifero estas Dio kaj kontraŭstaras la malbonan dion Adonai. Subtenantoj de Framasonismo asertas ke, kiam Albert Pike kaj aliaj Framasonaj esploristoj priparolis la "Luciferan vojon" aŭ la "energiojn de Lucifero," ili aludis al la Matena Stelo, la lumportanto, la serĉado por lumo; la vera antipodo de malluma, satana malbono.[98] Taxil famigis libron de Diana Vaughan (efektive skribita de li mem, kiel li poste konfesis publike) kiu asertis malkaŝi tre sekretan regantan korpon nomita la Paladio, kiu kontrolis la organizon kaj havis satanan tagordon.[99] Kiel priskribita de Framasonismo Sciigita en 1897:

La laboro de Taxil kaj la prelego de Pike daŭras esti citita de kontraŭ-framasonaj grupoj.[100]

En Diablo-Adoro en Francio, Arthur Edward Waite komparis la laboron de Taxil al tio, kion hodiaŭ ni vokus klaĉgazeta rakonto, plenumita per logikaj kaj faktaj malakordoj.

Galerio

  • Lucifer, de Alessandro Vellutello (1534), pro tio ke la Fajrego de Dante, canto 34
    Lucifer, de Alessandro Vellutello (1534), pro tio ke la Fajrego de Dante, canto 34
  • Lucifer, de William Blake, pro tio ke la Fajrego de Dante, canto 34
    Lucifer, de William Blake, pro tio ke la Fajrego de Dante, canto 34
  • Kovrilo de 1887 eldono de poemo de Mario Rapisardi Lucifero
    Kovrilo de 1887 eldono de poemo de Mario Rapisardi Lucifero
  • Lucifer antaŭ la Lordo, de Mihály Zichy (19a jarcento)
    Lucifer antaŭ la Lordo, de Mihály Zichy (19a jarcento)
  • Mayor Halo kaj Lucifer, de nekonata artisto (1870)
    Mayor Halo kaj Lucifer, de nekonata artisto (1870)
  • Gustave la ilustraĵo de Doré por la Paradizo de Milton Perdita, III, 739–742: Satan sur lia vojo alporti pri la falo de viro
    Gustave la ilustraĵo de Doré por la Paradizo de Milton Perdita, III, 739–742: Satan sur lia vojo alporti pri la falo de viro
  • Gustave la ilustraĵo de Doré por la Paradizo de Milton Perdita, V, 1006–1015: Satan produktanta antaŭ Gabriel
    Gustave la ilustraĵo de Doré por la Paradizo de Milton Perdita, V, 1006–1015: Satan produktanta antaŭ Gabriel

Referencoj

  1. ↑ 1,0 1,1 "Hebrew Concordance: hê·lêl – 1 Occurrence - Bible Suite".
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 Strong's Concordance, H1966: "shining one, morning star, Lucifer; of the king of Babylon and Satan (fig.
  3. ↑ 3,0 3,1 Kohler, Dr. Kaufmann (2450).
  4. ↑ "Latin Vulgate Bible: Isaiah 14".
  5. ↑ 5,0 5,1 "Vulgate: Isaiah Chapter 14" (in Latin).
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 "Charlton T. Lewis, Charles Short, "A Latin Dictionary"".
  7. ↑ "LXX Isaiah 14" (in Greek).
  8. ↑ "Greek OT (Septuagint/LXX): Isaiah 14" (in Greek).
  9. ↑ "LXX Isaiah 14" (in Greek).
  10. ↑ "Septuagint Isaiah 14" (in Greek).
  11. ↑ "Greek Septuagint (LXX) Isaiah - Chapter 14" (in Greek).
  12. ↑ Neil Forsyth (1989).
  13. ↑ Nwaocha Ogechukwu Friday (30a de Majo 2012).
  14. ↑ 14,0 14,1 Adelman, Rachel (2009).
  15. ↑ Taylor, Bernard A.; with word definitions by J. Lust; Eynikel, E.; Hauspie, K. (2009).
  16. ↑ "Lucifer".
  17. ↑ Vidu sube Latin word lucifer.
  18. ↑ Vidu #Mythology behind Isaiah 14:12
  19. ↑ Examples of Christian literal exegesis of Isaiah 14:12
  20. ↑ Helel ben Shaḥar "day-star, son of the morning"; planet Venus is one of the brightest celestial bodies at night, which can be seen in the early morning when no other star can be seen any more, but vanishes when the sun, the real light, rises.
  21. ↑ "ASTRONOMY - Helel Son of the Morning".
  22. ↑ "ASTRONOMY - Helel, Son of the Morning."
  23. ↑ Gunkel, "Schöpfung und Chaos," pp. 132 et seq.
  24. ↑ 24,0 24,1 24,2 "Isaiah Chapter 14". mechon-mamre.org.
  25. ↑ 25,0 25,1 25,2 James D. G. Dunn; John William Rogerson (2003).
  26. ↑ "Isaiah 14 Biblos Interlinear Bible".
  27. ↑ "Isaiah 14 Hebrew OT: Westminster Leningrad Codex".
  28. ↑ Isaiah 14:3–4
  29. ↑ Isaiah 14:12–17
  30. ↑ 30,0 30,1 Laney, J. Carl (1997).
  31. ↑ Isaiah 14:16
  32. ↑ Carol J. Dempsey (2010).
  33. ↑ 33,0 33,1 33,2 33,3 Manley, Johanna; Manley, edited by Johanna (1995).
  34. ↑ Roy F. Melugin; Marvin Alan Sweeney (1996).
  35. ↑ Doorly, William J. (1992).
  36. ↑ Wolf, Herbert M. (1985).
  37. ↑ John Day, Yahweh and the gods and goddesses of Canaan (Continuum International Publishing Group, 2002.
  38. ↑ Gregory A. Boyd, God at War: The Bible & Spiritual Conflict (InterVarsity Press, 1997 ISBN 0-8308-1885-5.
  39. ↑ Marvin H. Pope, ''El in the Ugaritic Texts''[1].
  40. ↑ 40,0 40,1 Gary V. Smith, (30 August 2007). Citaĵa eraro Ne valida etikedo <ref>; la nomo "GVS" estas difinita plurfoje kun malsamaj enhavoj; $2
  41. ↑ 41,0 41,1 Gunkel, Hermann (2006) [Originally published in German in 1895]. (pp. 89ff.
  42. ↑ Marvin Alan Sweeney, (1996).
  43. ↑ 43,0 43,1 "Lucifer".
  44. ↑ Schwartz, Howard (2004).
  45. ↑ 45,0 45,1 Auffarth, Christoph; Stuckenbruck, Loren T., eds. (2004).
  46. ↑ Anthony Maas, "Lucifer" in Catholic Encyclopedia (New York 1910)
  47. ↑ March, Francis Andrew Latin Hymns with English Notes, Douglass Series of Christian Greek and Latin Writers.
  48. ↑ March Notes p224 "Lucifer: this the lovers of allegory interpreted of Christ, making John the Baptist the praeco."
  49. ↑ March Notes p235 "For the use of Lucifer for Christ, see Hilary's hymn as above".
  50. ↑ Mark Amsler, Etymology and Grammatical Discourse in Late Antiquity and the Early Middle Ages (John Benjamins 1989 ISBN 978-9-02724527-4), p. 66
  51. ↑ Wilken, Robert (2007).
  52. ↑ Breslauer, edited by S. Daniel (1997).
  53. ↑ Isaiah 14:18
  54. ↑ Charlesworth Old Testament Pseudepigrapha vol.1 p. 139 "Origen falls back on the Bible when he expands the fall of Lucifer" p. 148 2 Enoch 29:3 Here Satanail was hurled from the height together with his angels "form of the Lucifer myth found here in 2En" p. 149 2 Enoch footnote Christian explanations of the origin of evil linked Lk 10:18 with Isa 14 and eventually Gen. 3 so vs 4 could be a Christian interpolation.
  55. ↑ Charlesworth Vol.1 p. 405 Sibylline Oracles line 517 "Lucifer fought mounted on the back of Leo"
  56. ↑ p. 567 Greek Apocalypse of Ezra Antichrist "the 'Lucifer' theme (4:32)
  57. ↑ "Bible". 
  58. ↑ David L. Jeffrey (1992).
  59. ↑ 59,0 59,1 Jackson, David R. (2004).
  60. ↑ Berlin, Adele, ed. (2011).
  61. ↑ Herzog, Schaff- (1909).
  62. ↑ Bamberger, Bernard J. (2006).
  63. ↑ Adelman, Rachel (2009). pp. 61–62.
  64. ↑ Sigve K Tonstad, (20 January 2007).
  65. ↑ 65,0 65,1 Link, Luther (1995).
  66. ↑ Kelly, Joseph Francis (2002).
  67. ↑ Auffarth, Christoph; Stuckenbruck, Loren T., eds. (2004). p. 62.
  68. ↑ Fekkes, Jan (1994).
  69. ↑ "Tertullian, ''Adversus Marcionem'', book 5, chapters 11 and 17 (Migne, ''Patrologia latina'', vol. 2, cols. 500 and 514)" (PDF) (in Latin).
  70. ↑ Jeffrey Burton Russell (1987).
  71. ↑ The Merriam-Webster New Book of Word Histories[2].
  72. ↑ Harold Bloom (2005).
  73. ↑ Johanna Manley (1995).
  74. ↑ "Ésaïe 14:12–15" (in French).
  75. ↑ "Jesaja 14:12" (in German).
  76. ↑ "Isaías 14:12–17" (in Portuguese).
  77. ↑ "Isaías 14:12" (in Spanish).
  78. ↑ Calvin, John (2007).
  79. ↑ Ridderbos, Jan (1985).
  80. ↑ Larry Alavezos (29 September 2010).
  81. ↑ David W. Daniels (2003).
  82. ↑ William Dembski (2009).
  83. ↑ Cain, Andrew (2011).
  84. ↑ Hoffmann, Tobias, ed. (2012).
  85. ↑ 85,0 85,1 Nicolas (de Dijon) (1730).
  86. ↑ Corson, Ron (2008).
  87. ↑ Jung, Rabbi Leo (2004).
  88. ↑ Scott B. Noegel, Brannon M. Wheeler, The A to Z of Prophets in Islam and Judaism (Scarecrow Press 2010 ISBN 978-1-46171895-6), p. 170
  89. ↑ Patrick Hughes, Thomas Patrick Hughes, Dictionary of Islam (Asian Educational Services 1995 ISBN 978-81-2060672-2), p. 135
  90. ↑ Wendy Doniger, Merriam-Webster's Encyclopedia of World Religions (Merriam-Webster 1999 ISBN 978-0-87779044-0), p. 484
  91. ↑ Juan Eduardo Campo, Encyclopedia of Islam (Ìnfobase 2009 ISBN 978-1-43812696-8), p. 402
  92. ↑ Jeffrey Burton Russell, Lucifer (Cornell University Press 1986 ISBN 978-0-80149429-1), 56
  93. ↑ Alternative Religions
  94. ↑ Michelle Belanger (2007).
  95. ↑ Spence, L. (1993).
  96. ↑ LaVey, Anton Szandor (1969).
  97. ↑ "Adversarial Doctrine".
  98. ↑ "Lucifer, the Son of the Morning!
  99. ↑ "Leo Taxil's confession".
  100. ↑ "Leo Taxil: The tale of the Pope and the Pornographer".

Plua Legado

  • Charlesworth, redaktita de James H. (2010). La Malnova Testamento pseudepigrapha. Peabody, Amaso.: Hendrickson. ISBN 1598564919. 
  • TBD; Elwell, Walter .; Komforto, Philip W. (2001). Walter . Elwell, Philip Wesley Komforto, ed. Tyndale Biblia Vortaro, Dayspring, Daystar.[6][7] Wheaton, Malsana.: Tyndale Domaj Eldonejoj. P. 363. ISBN 0842370897. 
  • Campbell, Joseph (1972). Mitoj Vivi De (Repr. 2a ed.). [Londono]: Memoraĵa Gazetaro. ISBN 0-285-64731-8. 

Eksteraj ligiloj

  •  Chisholm, Hugh, ed. (1911).[./File:Wikisource-logo.svg ] "Lucifero (diablo)". Encyclopædia Britannica (11a ed.). Cambridge Universitata Eldonejo.
Elŝutita el "https://eo.wikipedia.org/w/index.php?title=Lucifero_(mita_estaĵo)&oldid=6996584"