Glacitavolo: Malsamoj inter versioj

El Vikipedio, la libera enciklopedio
[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Aldonis ligilojn, vortumo, lingva
Etikedoj: Poŝtelefona redakto Redakto per poŝtelefona aplikaĵo Redakto de Android-aplikaĵo
Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8
Linio 1: Linio 1:
[[File:Antarctica 6400px from Blue Marble.jpg|thumb|Satelita bildo de [[Antarkto]]]]
[[File:Antarctica 6400px from Blue Marble.jpg|thumb|Satelita bildo de [[Antarkto]]]]
'''Glacitavolo''' estas amaso de [[Glaĉero|glaĉera]] [[glacio]] kiu kovras ĉirkaŭan terenon kaj estas pli granda ol {{unuo|50000|km²}}<ref>{{citaĵo el la reto|url=http://gemini.oscs.montana.edu/~geol445/hyperglac/glossary.htm|alirdato=2006-08-22|titolo=Glossary of Important Terms in Glacial Geology}}</ref>, tiele konata ankaŭ kiel '''kontinenta glaĉero'''<ref>[http://amsglossary.allenpress.com/glossary/search?id=ice-sheet1 American Meteorological Society, Glossary of Meteorology]</ref>. La nuraj nunaj glacitavoloj estas en [[Antarkto]] ([[Antarkta Glacitavolo]]) kaj [[Gronlando]] ([[Gronlanda Glacitavolo]]). Dum la [[lasta glaciperiodo]] nome [[Lasta glacimaksimumo]] (LGM) la [[Laurentida Glacitavolo]] kovris multe el [[Nordameriko]], la Veiĥselia Glacitavolo kovris [[Eŭropo|nordan Eŭropon]] kaj la [[Patagonia Glacitavolo]] kovris sudan [[Sudameriko]]n.
'''Glacitavolo''' estas amaso de [[Glaĉero|glaĉera]] [[glacio]] kiu kovras ĉirkaŭan terenon kaj estas pli granda ol {{unuo|50000|km²}}<ref>{{citaĵo el la reto|url=http://gemini.oscs.montana.edu/~geol445/hyperglac/glossary.htm|alirdato=2006-08-22|titolo=Glossary of Important Terms in Glacial Geology|arkivurl=https://web.archive.org/web/20060829001754/http://gemini.oscs.montana.edu/~geol445/hyperglac/glossary.htm|arkivdato=2006-08-29}}</ref>, tiele konata ankaŭ kiel '''kontinenta glaĉero'''<ref>[http://amsglossary.allenpress.com/glossary/search?id=ice-sheet1 American Meteorological Society, Glossary of Meteorology]</ref>. La nuraj nunaj glacitavoloj estas en [[Antarkto]] ([[Antarkta Glacitavolo]]) kaj [[Gronlando]] ([[Gronlanda Glacitavolo]]). Dum la [[lasta glaciperiodo]] nome [[Lasta glacimaksimumo]] (LGM) la [[Laurentida Glacitavolo]] kovris multe el [[Nordameriko]], la Veiĥselia Glacitavolo kovris [[Eŭropo|nordan Eŭropon]] kaj la [[Patagonia Glacitavolo]] kovris sudan [[Sudameriko]]n.


La [[Arkta glacitavolo]] suferas regulan sezonan ciklon laŭ kiu glacio fandiĝas en printempo kaj somero, atingas minimumon ĉirkaŭ mezo de Septembro, kaj poste pliiĝas dum aŭtuno kaj vintro. Somera glacikovro en la Arkto estas ĉirkaŭ 50% el la vintra kovro.
La [[Arkta glacitavolo]] suferas regulan sezonan ciklon laŭ kiu glacio fandiĝas en printempo kaj somero, atingas minimumon ĉirkaŭ mezo de Septembro, kaj poste pliiĝas dum aŭtuno kaj vintro. Somera glacikovro en la Arkto estas ĉirkaŭ 50% el la vintra kovro.

Kiel registrite je 14:50, 12 aŭg. 2021

Satelita bildo de Antarkto

Glacitavolo estas amaso de glaĉera glacio kiu kovras ĉirkaŭan terenon kaj estas pli granda ol 50 000 km²[1], tiele konata ankaŭ kiel kontinenta glaĉero[2]. La nuraj nunaj glacitavoloj estas en Antarkto (Antarkta Glacitavolo) kaj Gronlando (Gronlanda Glacitavolo). Dum la lasta glaciperiodo nome Lasta glacimaksimumo (LGM) la Laurentida Glacitavolo kovris multe el Nordameriko, la Veiĥselia Glacitavolo kovris nordan Eŭropon kaj la Patagonia Glacitavolo kovris sudan Sudamerikon.

La Arkta glacitavolo suferas regulan sezonan ciklon laŭ kiu glacio fandiĝas en printempo kaj somero, atingas minimumon ĉirkaŭ mezo de Septembro, kaj poste pliiĝas dum aŭtuno kaj vintro. Somera glacikovro en la Arkto estas ĉirkaŭ 50% el la vintra kovro.

Priskribo

Glacitavoloj estas pli grandaj ol glaciŝildoj aŭ alpaj glaĉeroj. Masoj el glacio kovrantaj malpli ol 50 000 km² ricevas la terminon de glaciĉapo. Ĝi tipe ricevas serion de glaĉeroj ĉirkaŭ sia periferio.

Kvankam ties surfaco estas malvarma, la bazo de glacitavolo estas ĝenerale pli varma pro varmo el geotermiko. Ĉe lokoj, fandado okazas kaj la akvo lubrikas la glacitavolon kaj tiu fluas pli rapide. Tiu procezo produktas rapidfluantajn kanalojn en la glacitavolo — tiuj estas glacifluoj.

La nuntempaj polusaj Glacitavoloj estas relative junaj laŭ geologiaj terminoj. La Antarkta Glacitavolo unue formiĝis kiel malgranda glaĉero (eble kelkaj) komence de Oligoceno, kaj retiriĝis kaj antaŭeniris multajn fojojn ĝis la Plioceno, kiam ĝi finfine okupis preskaŭ ĉion el Antarkto. La Gronlanda Glacitavolo ne disvolviĝis entute ĝis la fina Plioceno, sed ŝajne disvolviĝis tre rapide kun la unua kontinenta glacialo. Tio havis la malkutiman efikon permesi fosiliojn de plantoj kiuj iam kreskis sur la nuntempa Gronlando esti multe pli bone konservitaj ol tiuj de la malrapide formiĝanta Antarkta Glacitavolo.

Vidu ankaŭ

Referencoj

Ŝablono:Reflist

Bibliografio

  • (2012) Müller, Jonas and Koch, Luka: Ice Sheets: Dynamics, Formation and Environmental Concerns. Hauppauge, New York: Nova Science. ISBN 978-1-61942-367-1.


Eksteraj ligiloj

  1. Glossary of Important Terms in Glacial Geology. Arkivita el la originalo je 2006-08-29. Alirita 2006-08-22.
  2. American Meteorological Society, Glossary of Meteorology