Murray Gell-Mann

Murray Gell-Mann
Nobel-premiito
Persona informo
Murray Gell-Mann
Naskonomo	Murray Gell-Mann
Naskiĝo	15-an de septembro 1929 (1929-09-15) en Malalta Manhatano
Morto	24-an de majo 2019 (2019-05-24) (89-jaraĝa) en Santa Fe
Tombo	Red Butte Cemetery vd
Lingvoj	angla vd
Loĝloko	Usono vd
Ŝtataneco	Usono vd
Alma mater	Yale College • Masaĉuseca Instituto de Teknologio • Universitato Yale • Columbia Grammar & Preparatory School • Jonathan Edwards College vd
Subskribo
Familio
Edz(in)o	J. Margaret Dow • Marcia Southwick vd
Infanoj	2
Profesio
Okupo	verkisto de nefikcio • teoria fizikisto • scienca esploristo • fizikisto vd
Laborkampo	partikla fiziko • fiziko vd
Doktoreca konsilisto	Victor Weisskopf vd
Postenoj Postenoj estrarano vd
Honorigoj Honorigoj Guggenheim-stipendio • Nobel-premio pri fiziko • Humanisto de la Jaro • William Procter Prize for Scientific Achievement • Medalo Helmholtz • John J. Carty Award for the Advancement of Science • Medalo Franklin • Richtmyer Memorial Lecture Award • Fellow of the American Physical Society • Premio Dannie Heineman por Matematika Fiziko • Medalo Alberto Ejnŝtejno • Fellow of Pakistan Academy of Sciences • Fellow of the Committee for Skeptical Inquiry • Fellow of the American Academy of Arts and Sciences • eksterlanda ano de la Reĝa Societo • Ernest Orlando Lawrence Award • Honorary doctorate from the University of Florida • honora doktoro de la Universitato de Kembriĝo • honora doktoro de Universitato Kolumbio • Honorary doctor of the University of Oxford • honorary doctor of the University of Chicago • honorary doctor of the Yale University vd
Membrecoj Membrecoj Reĝa Societo de Londono • Usona Nacia Akademio de Sciencoj • Usona Fizika Societo • Rusia Akademio de Sciencoj • Usona Akademio de Artoj kaj Sciencoj • Barata Nacia Scienca Akademio • Amerika Filozofia Societo • Usona Asocio por la Altniveligo de Scienco • JASON vd
En TTT	Oficiala retejo vd
vd	Fonto: Vikidatumoj

Murray GELL-MANN (naskiĝis en Nov-Jorko la 15-an de septembro 1929, mortis la 24-an de majo 2019) estis usona fizikisto. Li studis ĉe Yale University kaj la Masaĉuseca Instituto de Teknologio. Profesoro ekde 1955 ĉe la Kalifornia Instituto de Teknologio (Pasadeno), kie li servis ekde 1967 instruisto de teoria fiziko, estis membro de la NASA ekde 1964.

Li estis premiita la Nobel-premion pri Fiziko en 1969 por siaj malkovroj pri elementaj eroj. Teorio Gell-Mann alportis ordon al la kaoso, kiu venis kun la malkovro pri 100 eroj ene de la atomkerno. Ĉi tiuj eroj, krom la protonoj kaj neŭtronoj, estis formitaj de aliaj elementaj eroj nomataj kvarkoj. La kvarkoj okaziĝas kune danke al la interŝanĝo de gluonoj. Kune kun aliaj esploristoj li konstruis la kvantuman teorion de kvarkoj kaj gluonoj, nomata kvantuma kolordinamiko.

Krom la scienco, profesoro Gell-Mann estas interesita en aliaj kampoj kiel ekzemple literaturo, natura historio, historia lingvistiko, arkeologio, historio aŭ psikologio.

Murray Gell-Mann estas la aŭtoro de La kvarko kaj la jaguaro, Aventuroj en la simpleco kaj la komplekso, nome unu el la plej rekonitaj verkoj pri testoscienco.