Pianokvinteto

La nocio pianokvinteto signifas komponaĵo por piano kaj kvar pluaj muzikistoj. Ensemblon konsistanta el pianisto kaj kvar aliaj muzikistoj oni nomas pianokvinopo. Normensemblo konsistas el piano kaj kvar arĉistoj, tamen oni nomas ankaŭ verkoj por piano kun blovinstrumentoj kiel pianokvinteto.

La ĉambromuzika formacio de pianokvinteto ekestis nur dum la romantismo, do pli malfrue ol tiu de pianokvarteto. Kutime alvenas al la tradicia arĉkvarteto-ensemblo kun 2 violonoj, vjolo kaj violoncelo piano. Plej fama kaj samtempe plej grava escepto estas la t.n. "Forellenquintett" de Franz Schubert, kiun ludas nur unu violono anstataŭ du, sed anstataŭ dua violono kontrabaso. Ja ne ekzistas tro da pianokvintetoj, sed plejparte ili estas majstraĵoj de la koncernaj komponistoj.

La plej gravaj kvintetoj por piano kaj arĉoj[redakti | redakti fonton]

Johann Baptist Vanhal (1739-1813), pianokvintetoj G-maĵora, d-minora, B_b-maĵora op.12 (1784)
Luigi Boccherini (1743-1805), 6 pianokvintetoj op. 56, 6 pianokvintetoj op. 57
Jan Ladislav Dusík (1760-1812), pianokvinteto f-minora op. 41 (por piano, violono, vjolo, violonĉelo kaj kontrabaso)
Friedrich Ludwig Christian von Preußen (1772-1806), pianokvinteto c-minora op. 1
Johann Nepomuk Hummel (1778-1837), pianokvinteto e_b-minora op. 87 (por piano, violono, vjolo, violonĉelo kaj kontrabaso)
Ferdinand Ries (1784-1838), pianokvinteto b-minora op. 74 (por piano, violono, vjolo, violonĉelo kaj kontrabaso)
Louis Spohr (1784-1859), pianokvinteto D-maĵora op. 130
George Onslow (1784-1853), pianokvinteto b-minora op. 70, G-maĵora op. 76 kaj B_b-maĵora op. 79 (por piano, violono, vjolo, violonĉelo kaj kontrabaso )
Franz Berwald (1796-1868), pianokvinteto Nr. 1 c-minora, pianokvintetoj Nr. 2 A-maĵora
Franz Schubert (1797-1828), kvinteto A-maĵora "Forellenquintett" D 667 (por piano, violono, vjolo, violonĉelo kaj kontrabaso)
Franz Lachner (1803-1890), pianokvinteto a-minora op.139, Klavierquintett c-moll op.145
Louise Farrenc (1804-1875), pianokvintetoj a-minora op. 30 und E-Dur op. 30 (por piano, violono, vjolo, violonĉelo kaj kontrabaso)
Franz Limmer (1808-1857), pianokvinteto d-minora op. 13 (por piano, violono, vjolo, violonĉelo kaj kontrabaso)
Robert Schumann (1810-1856), pianokvinteto E_b-maĵora op. 44
Friedrich Kiel (1821-1885), pianokvinteto A-maĵora op. 75, pianokvinteto c-minora op. 76
César Franck (1822-1890), pianokvinteto f-minora (1878/79)
Carl Reinecke (1824-1910), pianokvinteto A-maĵora, op. 83
Anton Rubinŝtejn (1829-1894), pianokvinteto g-minora op. 99
Salomon Jadassohn (1831-1902), pianokvinteto op. 126
Johannes Brahms (1833-1897), pianokvinteto f-minora op. 34 (ĉi tiu krome ekzistas en memstara versio de la komponisto por du pianoj. La praversion kiel arĉkvarteto kun aldona violonĉelo rekonstruis H. Brown; la manskribaĵo de la praversio fare de Brahms estas rigardata kiel perdiĝinta)
Aleksandr Borodin (1833-1887), pianokvinteto c-minora (1862)
Camille Saint-Saëns (1835-1921), pianokvinteto a-minora, op. 14
Max Bruch (1838-1920), pianokvinteto g-minora (1886) op. postmorta
Ferdinand Thieriot (1838-1919), pianokvinteto D-maĵora op. 20
Josef (Gabriel) Rheinberger (1839-1901), pianokvinteto C-maĵora op. 114
Hermann Goetz (1840-1876), pianokvinteto c-minora op. 16 (por piano, violono, vjolo, violonĉelo kaj kontrabaso)
Antonín Dvořák (1841-1904), pianokvintetoj A-maĵora op. 5 und A-maĵora op. 81
Charles-Marie Widor (1844-1937), pianokvintetoj d-minora op. 7 und op. 68
Gabriel Fauré (1845-1924), pianokvintetoj d-minora op. 89 und c-minora op. 115
August Klughardt (1847-1902), pianokvinteto C-maĵora op. 84
Vincent d'Indy (1851-1931). pianokvinteto g-moll op. 81
Sergej Ivanoviĉ Tanejev (1856-1915). pianokvinteto g-moll op. 30
Christian Sinding (1856-1941), pianokvinteto e-Moll op. 5
Edward Elgar (1857-1934), pianokvinteto a-Moll op. 84
Felix Woyrsch (1860-1944), pianokvinteto c-Moll op. 66
Anton Stepanowitsch Arenski (1861-1906), pianokvinteto D-maĵora op. 51
Wilhelm Berger (1861-1911), pianokvinteto f-minora op. 95
Ludwig Thuille (1861-1907), pianokvintetoj g-minora WoO und E_b-maĵora op. 20
Hugo Kaun (1863-1932), pianokvinteto A_b-maĵora
Jean Sibelius (1865-1957), pianokvinteto g-minora
Amy Beach (1867-1944), pianokvinteto f_#-moll op. 67
Hans Pfitzner (1869-1949), pianokvinteto C-maĵora op. 23
Louis Vierne (1870-1937), pianokvinteto c-minora op. 42
Vítězslav Novák (1870-1949), pianokvinteto a-minora, op. 12
Florent Schmitt (1870-1958), pianokvinteto b-minora, op. 51
Ralph Vaughan Williams (1872-1958), pianokvinteto c-minora (por piano, violono, vjolo, violonĉelo kaj kontrabaso)
Max Reger (1873-1916), pianokvinteto c-minora WoO und c-minora op. 64
Franz Schmidt (1874-1939), pianokvinteto G-maĵora (por piano je maldekstra mano)
Josef Suk (1874-1935), pianokvinteto g-minora, op. 8
Ermanno Wolf-Ferrari (1876-1948), pianokvinteto D_b-maĵora op. 6
Ernst von Dohnányi (1877-1960), pianokvinteto c-minora op. 1 und e_b-minora op. 26
Hermann Zilcher (1881-1948), pianokvinteto c_#-minora op. 42
George Enescu (1881-1955), pianokvintetoj oop. (1895) und a-minora op. 29
Béla Bartók (1881-1945), pianokvinteto (1903/04)
Arnold Bax (1883-1953), pianokvinteto g-minora
Anton Webern (1883-1945), pianokvinteto (1907)
Dora Pejačević (1885-1923), pianokvinteto b-minora op. 40
Wilhelm Furtwängler (1886-1954), pianokvinteto C-maĵora
Leo Ornstein (1892-2002), pianokvinteto
Erich Wolfgang Korngold (1897-1957), pianokvinteto E-maĵora op. 15
Dmitrij Ŝostakoviĉ (1906-1975), pianokvinteto g-minora op. 57
Morton Feldman (1926-1988), piano kaj arĉkvarteto (1985)
Alfred Schnittke (1934-1998), pianokvinteto (1972/76)
Krzysztof Meyer (*1943), pianokvinteto (1991)
Michael Denhoff (*1955), Ĉefaj kaj flankaj vojoj – notaĵoj op. 83 por arĉkvarteto kaj piano (1998)
Shigeru Kan-no (*1959), pianokvinteto WVE-180f (2002).
Lior Navok (*1971), pianokvinteto WVE-180f (2000)

La plej gravaj kvintetoj por piano kun blovistoj /kun blovistoj kaj arĉistoj[redakti | redakti fonton]

Wolfgang Amadeus Mozart (1756-1791), kvinteto por piano, hobojo, klarneto, korno kaj fagoto E_b-maĵora KV 452
Ludwig van Beethoven (1770-1827), kvinteto por piano, hobojo, klarneto, korno kaj fagoto, E_b-maĵora op. 16
Louis Spohr (1784-1859), kvinteto por piano, fluto, klarneto, korno kaj fagoto c-minora op. 52
Felix Draeseke (1835-1913), kvinteto por piano, korno, violono, vjolo kaj violonĉelo B_b-maĵora op. 48
Nikolaj Rimskij-Korsakov (1844-1908), kvinteto por piano, fluto, klarneto, korno kaj fagoto B_b-maĵora
Zdeněk Fibich (1850-1900), kvinteto por piano, klarneto, violono kaj violonĉelo D-maĵora op. 42
Waldemar von Baußnern (1866-1931), kvinteto por piano, klarneto, korno, violono, kaj violoncelo (1898)
Gustav Holst (1874-1934), kvinteto por piano, hobojo, klarneto, korno kaj fagoto a-minora op. 3
Franz Schmidt (1874-1939), kvintetoj por piano (maldekstra mano), klarneto, violono, vjolo kaj violonĉelo B_b-maĵora und A-maĵora

Literaturo[redakti | redakti fonton]

Basil Smallman (1994) The Piano Quartet and Quintet: Style Structure, and Scoring, New York: Oxford University Press. ISBN 0-19-816640-0.

Vidu ankaŭ[redakti | redakti fonton]