Teorio de la justa milito
La teorio de la justa milito (en Latino: jus bellum iustum) estas doktrino, referencata ankaŭ kiel tradicio, de milita etiko studita de teologoj, etikistoj, politikestroj, kaj militestroj. Ke la celo de la doktrino estas certigi militon estas morale justigebla tra serio de kriterioj, ĉiuj el kiuj devas esti plenumita por ke milito estu konsiderata justa. La kriterioj estas disigitaj en du grupoj: nome la "rajto iri al milito" (jus ad bellum) kaj la "rajto konduti en milito" (jus in bello). La unua rilatas al la moralo iri al milito, kaj la dua al la morala konduto ene de la milito.[1] Ĵuse estis plendoj por la inkludo de tria kategorio de la teorio de la justa milito —jus post bellum— kiu temas pri la moralo de post-militaj setlado kaj rekonstruo.
La teorio de la justa milito postulas ke milito, kvankam terura, ne ĉiam estas la plej malbona eblo. Gravaj respondecoj, nedezireblaj rezultoj, aŭ evito de teruraĵoj povus justigi militon.[2]
Kontraŭantoj de la teorio de la justa milito plendas ke estis politikaj filozofoj kiuj argumentis ke milito ne produktas realan profiton al ajna partoprenanta partio. En granda nombroj de kazoj, filozofoj asertas ke individuoj ne bezonas esti de kulpa konscienco se necesas lukti. Kelkaj nobligas la virtojn de la soldato deklarante malamon por la milito mem. Kelkaj, kiel Rousseau, argumentas por insurekcio kontraŭ subprema regado.
La historia aspekto, aŭ la "tradicio de justa milito," rilatas kun la historia korpuso de reguloj aŭ interkonsentoj kiuj estis aplikitaj en variaj militoj laŭlonge de epokoj. La tradicio de justa milito konsideras ankaŭ la verkojn de variaj filozofoj kaj juristoj laŭlonge de historio, kaj ekzamenas kaj ties filozofiajn vidojn de la etikaj limoj de milito kaj ĉu ties pensaroj kontribuis la la korpuso de konvencioj kiuj evoluis por gvidi militon kaj militofaron.[3]
Referencoj[redakti | redakti fonton]
- ↑ Guthrie, Charles. (26 Sep 2007) “III: The Structure of the Tradition”, Just War: The Just War Tradition: Ethics in Modern Warfare. United Kingdom: Bloomsbury Publishing PLC, p. 11–15. ISBN 978-0747595571.
- ↑ Guthrie, Charles. (26 Sep 2007) “III: The Structure of the Tradition”, Just War: The Just War Tradition: Ethics in Modern Warfare. United Kingdom: Bloomsbury Publishing PLC, p. 11–15. ISBN 978-0747595571.
- ↑ Just War Theory | Internet Encyclopedia of Philosophy. Alirita 2016-10-30.
Literaturo[redakti | redakti fonton]
- Benson, Richard. "The Just War Theory: A Traditional Catholic Moral View", The Tidings (2006). Montras la katolikan vidon en tri punktoj, kiaj la sinteno de Johano Paŭlo la 2-a pri milito.
- Blattberg, Charles. Taking War Seriously. A critique of just war theory.
- Brough, Michael W., John W. Lango, Harry van der Linden, eld., Rethinking the Just War Tradition (Albany, NY: SUNY Press, 2007). Discusses the contemporary relevance of just war theory. Offers an annotated bibliography of current writings on just war theory.
- Crawford, Neta. "Just War Theory and the US Countertenor War", Perspectives on Politics 1(1), 2003.
- Evans, Mark (editor) Just War Theory: A Reappraisal (Edinburgh University Press, 2005)
- Fotion, Nicholas. War and Ethics (London, New York: Continuum, 2007). (ISBN 0-8264-9260-6).
- Heindel, Max. The Rosicrucian Philosophy in Questions and Answers – Volume II (The Philosophy of War, World War I reference, ed. 1918), (ISBN 0-911274-90-1) (el vidpunkto de Rozkrucismo)
- Kelsay, John; Lo, PC; and Morkevicius, Valerie, "Comparative Ethics of War: Islamic, Chinese and Hindu Perspectives," McCain Conference, Stockdale Center, United States Naval Academy, 2011.
- Khawaja, Irfan. Review of Larry May, War Crimes and Just War, in Democratiya 10, ([1]), kritiko de la teorio de la justa milito.
- MacDonald, David Roberts. Padre E. C. Crosse and 'the Devonshire Epitaph': The Astonishing Story of One Man at the Battle of the Somme (with Antecedents to Today's 'Just War' Dialogue), 2007 Cloverdale Books, South Bend. (ISBN 978-1-929569-45-8)
- McMahan, Jeff. "Just Cause for War," Ethics and International Affairs, 2005.
- Nájera, Luna. ""Myth and Prophecy in Juan Ginés de Sepúlveda’s Crusading "Exhortación" Arkivigite je 2011-03-11 per la retarkivo Wayback Machine, in Bulletin for Spanish and Portuguese Historical Studies, 35:1 (2011). Studas la teoriojn de Sepúlveda pri milito rilate al la milito kontraŭ la Otomanaj Turkoj.
- O'Donovan, Oliver. The Just War Revisited (Cambridge: Cambridge University Press, 2003).
- Ramsey, Paul. The Just War (New York: Scribners, 1969).
- Steinhoff, Uwe. On the Ethics of War and Terrorism (Oxford, Oxford University Press, 2007).
- v. Starck, Christian (Eld.). Kann es heute noch gerechte Kriege geben? (Göttingen: Wallstein-Verlag, 2008). (ISBN 9783835302617)
- Walzer, Michael. Just and Unjust Wars: A Moral Argument with Historical Illustrations, 4a eld. (New York: Basic Books, 1977). (ISBN 0-465-03707-0)
- Walzer, Michael. Arguing about War, (London: Yale University Press, 2004). (ISBN 978-0-300-10978-8)
Eksteraj ligiloj[redakti | redakti fonton]
- Just War Theory Arkivigite je 2013-09-07 per la retarkivo Wayback Machine Oregon State University
- Text of Cicero's Just War Theory in De Officiis
- Catholic Teaching Concerning Just War at Catholicism.org
- A Catholic Petition based on the Just War Doctrine Arkivigite je 2019-01-11 per la retarkivo Wayback Machine
- Jeff McMahon, Rethinking the 'Just War,' Part 1, New York Times
- American Solidarity Party — New 3rd Party which applies Just War Theory in foreign policy