Tngri

El Vikipedio, la libera enciklopedio

En la panteono de mongola ŝamanismo kaj tengrismo, tngri (ankaŭ tengri, tegrí) konsistigas la plej altan klason de diaĵoj kaj estas atestitaj en fontoj jam en la 13-a jarcento. Ili estas gviditaj fare de malsamaj ĉefaj diaĵoj en malsamaj dokumentoj kaj estas dividitaj en kelkajn malsamajn grupojn - inkluzive de nigra (terura) kaj blanka (bonintenca), kaj orienta kaj okcidenta. Dum ĝenerale ŝajnas esti 99 tngri, kelkaj dokumentoj proponas tri aliajn (de la nordo), kaj dum ili estas ĝenerale la plej altaj diaĵoj, kelkaj liturgiaj tekstoj proponas plian grupon de 33 ĉefdioj kune kun la tngri. Ili estis alvokitaj nur de la plej altaj ŝamanoj kaj gvidantoj por specialaj okazoj; ili daŭre estas venerataj precipe en nigra ŝamanismo. Ĉefoj inter la tngri estas Kormusata Tngri kaj (ĥano) Mengke Tngri (mongole Möngke Tngri).

La esprimo tngri estas parenca kun la tjurka teonimo tengri "ĉielo" (𐱅𐰭𐰼𐰃), mongola taŋɣaraɣ "ĵuro" kaj tenger "ĉielo" (ᠲᠩᠷᠢ).