Unu tago el la vivo de Ivano Denisoviĉ
| Один день Ивана Денисовича | |
|---|---|
| |
| literatura verko | |
| Aŭtoroj | |
| Aŭtoro | Aleksandr Solĵenicin |
| Lingvoj | |
| Lingvo | rusa lingvo |
| Eldonado | |
| Eldondato | novembro 1962 |
| Loko | Sovetunio |
| Eldonejo | New American Library |
Unu tago el la vivo de Ivano Denisoviĉ (ruse Один день Ивана Денисовича) estas mallonga romano de Aleksandr Solĵenicin, unue eldonita en 1962 en la sovetia literatura magazino Novij Mir (Nova Mondo) [1]. La rakonto okazas en gulago (sovetia punlabora tendaro) dum la fruaj 1950-aj jaroj kaj tre detale priskribas unu tagon el la vivo de malliberulo nomata Ivano Denisoviĉ Ŝuĥov.
La rakonto priskribas en rekta kaj simpla lingvaĵo la malsaton, la fitraktadon, la rilatojn inter la malliberuloj kaj si mem kaj inter ili kaj iliaj kontrolistoj same kiel memorojn kaj pensojn de la malliberulo kaj fragmentojn de konversacioj. La teksto unue estis publikigita en 1962 en la monata revuo Novij Mir (kun la persona aprobo de Nikita Ĥruŝĉov, kiu volis malkaŝi la krimojn de sia antaŭulo, Josif Stalin). La origina nomo de la rakonto estis ruse Один день одного зэка. Щ-854 (Ŝ-854, unu tagon en la vivo de malliberulo). Ŝ-854 estas la persona numero de la protagonisto de la rakonto, Ivano Denisoviĉ Ŝoĥov, kies numero estas kudrita sur liaj vestoj kaj uzata de la gardistoj por nomi lin.
La romano baldaŭ iĝis konata en okcidentaj landoj, kaj ricevis tradukojn al multaj lingvoj. Ĝi estas la unua verko de la aŭtoro Aleksandr Solĵenicin, kiu ricevis la Nobel-premion pri Literaturo en 1970.
Fono
[redakti | redakti fonton]La publikigo en la patrujo de Solĵenicin eblis nur ĉar la 20-a Kongreso de la Komunista Partio de Sovetunio (KPSU) en 1956, rompis de la kulto de personeco ĉirkaŭ Stalino. Sed malagrablaj aferoj - la stalinismaj elpurigoj, amasa trudlaboro kaj kaptitejoj - estis ofte bagateligitaj kaj atribuitaj al la troa fervoro de homoj rande de ilia sfero de respondeco, tiel ke tiuj membroj de la nova gvidantaro de Sovetunio, kiuj jam portis respondecon dum la stalinisma epoko kaj kiuj ankaŭ estis kulpigitaj povus esti absolvita de ajna kulpo. La romano de Solĵenicin venis en tempo karakterizita de klimato de zorgema prilaborado de la krimoj de la stalinisma epoko.
La eldono de la verko estis eksterordinara evento en sovetia literatura historio, pro tio ke neniam antaŭe estis eldonita kaj publike distribuita nefikcian rakonton de la stalinismaj subpremoj en Sovetio. Aleksandr Tvardovskij, redaktoro de Novy Mir, verkis mallongan enkondukon titolitan "Anstataŭ Antaŭparolo".
Kio distingas la romanon de la amaso de prizonliteraturo estas la homeco, kiun ĝi radias. La interna mondo de la protagonisto estas portretita kun kapta viveco. La maniero kiel li provas ekkonsenti kun siaj cirkonstancoj, lia interna feliĉo, kiu estas priskribita kiam li ricevas kroman bovlon da supo, tuŝas la leganton pli ol la nura priskribo de humiligo kaj krueleco povus havi. Solĵenicin portretas sen iu ajn riproĉo la severecon de la vivo en la tendaroj. Malgraŭ la tuta malhumaneco de ĉi tiu vivo, estas ankoraŭ loko, diskrete kaj tamen imprese sugestita, por restaĵo de karitato inter la malliberuloj.
Estis ĝuste tia tendara tago, malfacila laboro, mi portis brankardon kun mia kunulo kaj mi pensis kiel mi devus priskribi la tutan tendaran mondon – en unu tago. Kompreneble, vi povas priskribi viajn dek jarojn de la tendaro, la tutan historion de la tendaroj, sed sufiĉas kolekti ĉion en unu tago, kvazaŭ en pecetoj priskribi nur unu tagon de unu averaĝa, nerimarkinda homo de mateno; al vespero. Kaj ĉio estos.
Intrigo
[redakti | redakti fonton]Bazante sur la personan sperton de la verkinto, la romano estas en la tradicio de rusa realismo. La scenaro de la intrigo ŝajnas esti elektita arbitre: ajna tago, ekde la vekvoko ĝis enlitigo, en la vivo de iu ajn Gulaga malliberulo, reprezentanto de la sennomaj hordoj de politikaj malliberuloj. La ĉefa fokuso estas sur la realisma portretado de la afliktoj kaj maljustoj de malliberula vivo en frosta Siberio, kun la fokuso sur la persona bonfarto de Ivano Denisoviĉ, kies bonfarto kaj veo dependas de ŝajne malgrandaj aferoj: peco da pano ke li povas kaŝi, malgrandan metalpecon, kiun oni povas akrigi en tranĉilon, paron da varme liniitaj botoj, por kiuj li sopiras. La ĉiutaga centro de lia ekzisto estas la malsata atendo por la sekva magra manĝo, kutime nenio pli ol malforta, akveca supo kaj tamen la sola ponto al supervivo. Alia fokuso de la rakonto estas sur la interagado inter la individuaj malliberuloj - parolemaj kaj silentaj, honestaj kaj mensogemaj, laboremaj kaj mallaboremaj - same kiel pri la rilato inter la malliberuloj kaj la gardistoj, ambaŭ devigitaj kune en malhoman sistemon.
La rakonto komenciĝas per la vortoj:
Je la kvina matene, kiel ĉiam, frapis la leviĝo – per martelo sur la relo ĉe la kazerno de la ĉefstabejo.
Do la intrigo priskribas tagon da griza tendara rutino. En ĉi tiu tago neniu speciala dramo okazas, ekzistas neniuj priskriboj de hororo kaj neniu evento de graveco okazas. Por la rakontanto ĉi tio estas alia tago de postvivado. La rakontanto, Ivano Denisoviĉ Ŝoĥov, rusa kamparano kaj eksa soldato, ne prezentas sin kiel precipe saĝa aŭ heroa, nek kiel nekutime malfeliĉa. Li havas vivsaĝon kaj saĝecon akiritajn dum siaj ok jaroj kiel malliberulo kiuj helpas lin pluvivi, sed li ankaŭ faras erarojn kaj koncedas ilin. Lia honesta aliro helpas la kredindecon kun kiu la aferoj estas ricevitaj, kiel raporto aŭ atesto kaj ne kiel fikcia rakonto. Ĉi tie venas la ŝoko kaj teruro. Ŝoĥov estas "ĉiuhomo", la leganto povus facile fali en lian situacion kaj tiel pasigi tagojn post tagoj de muelanta rutino en paralela universo kun skribitaj kaj neskribitaj leĝoj, devojiĝo de kiuj signifas morton en agonio sed ankaŭ la vivo estas neelteneble malfacila.
La intrigo de la verko sekvas Ŝoĥov ekde la momento kiam li aŭdas la vekvokojn en malvarma januara mateno ĝis li eliras al lia lito dum la nokto, je la fino de tiu normala tago, unu el la ĉirkaŭ 3660 tagoj da malliberigo. Laŭ rememoro kiu aperas parte de liaj pensoj tiutage, ni ekscias ke Ŝoĥov estis kondamnita al dek jaroj en "speciala tendaro" dum Dua Mondmilito. Li estis postenigita en la nordokcidenta fronto kiel soldato en militunuo de la Ruĝa Armeo kiu jam ne plu havis manĝaĵon kaj municion kaj tial estis kaptita fare de la germanoj. Li sukcesis eskapi el kaptiteco reen al la rusaj linioj, sed tie li estis juĝita fare de la Politruko laŭ la falsa akuzo de Kunlaborado kun la malamiko.
Iom post iom, per la okuloj de Ŝoĥov, kiu estas delonga malliberulo, al kiu restas nur du jaroj ĝis lia liberigo, la reguloj de la tendaro kaj ĝia konsisto estos malkaŝitaj al ni. La tendaro estas dividita en labor- "brigadoj". La brigado de Ŝuĥov, numero 104, havas 24 laboristojn. La plej grava viro en la brigado estas la "brigadisto", malliberulo kiu fakte administras la laboron de la malliberuloj sub sia komando. Laŭ la raporto pri la finprocento de la deviga laboro trudita al la brigado (en la koncerna tago la brigado okupiĝas pri konstruado de etaĝo en elektrocentralo), ĝi ricevas diversajn profitaĵojn, precipe kaj antaŭ ĉio aldonan manĝaĵon. Tiel kreiĝis mekanismo, kiu ŝajne instigas la malliberulojn bone labori. Tamen la vere grava afero estas la raporto de la brigadisto al siaj superuloj kaj ne la efektiva plenumo. Tial - bona brigadisto estas tiu, kiu sukcesas raporti altajn plenumajn procentojn (kaj se necese subaĉetas la librotenistojn de la normo), sukcesas gajni laborejon kun nemalbonaj kondiĉoj, donas gradon da instigo al lia brigado, protektas ilin kontraŭ la kapricoj de liaj superuloj kaj malhelpas ilin fari deliktojn pro kiuj ĉiuj aliaj membroj de la brigado suferos. La brigadisto de Ŝuĥov, Tjurin, estas bona brigadisto kaj lia rolulo estas tre ŝatata de la rakontanto.
La ĉiutaga ekonomio baziĝas sur magraj manĝporcioj, el kiuj eblas vivteni nur malfacile. Pro tio kreiĝas instigo por gajni pliajn manĝporciojn, kaj per ŝtelado de ĝi (ĉi tie denove malkaŝiĝas la potenco de la brigado protektanta la manĝporciojn de ĉiuj ĝiaj membroj), kaj farante plian laboron aŭ pro plenumado de posteno en la hierarkio (la vico de la brigadisto, ekzemple). malliberuloj rajtas ricevi pakaĵojn de siaj familianoj, do la malliberulo, kiu ricevas pakaĵon, havas grandan avantaĝon, kaj rilate personan nutradon kaj rilate al intertraktado de favoroj kun aliaj malliberuloj. La plej malestiminda maniero por gajni koncedojn kaj manĝporciojn estas denunci kaj informi la superuloj. Denuncantoj kiuj estas malkaŝitaj estas foje mortigitaj fare de la aliaj malliberuloj.
La reguloj de la tendaro ŝajnas esti sufiĉe fluemaj. Unu firma regulo estas, ke oni ne eliras labori se la temperaturo falas sub 40 gradoj sub nulo. Krom tio, la permeso porti vestaĵojn, ŝuojn aŭ manĝaĵojn por eliri labori, ekzemple, ŝanĝiĝas ĉiutage laŭ la bontrovo de la superuloj. Traserĉoj por malpermesitaj aĵoj estas faritaj ofte. Ekzistas interna punsistemo en la tendaro, kiam por malobservado de tendarreguloj, la malliberulo estas metita en kelkarceron en internan malliberejon en la tendaro. Plejparto de la tago la malliberuloj laboras en diversaj fizikaj laborlokoj. Je la tago kiu estas prezentita en la verko, la brigado de Ŝoĥov laboris ĉe konstruejo de elektrocentralo kaj okupiĝis pri konstruado de etaĝo en konstruaĵo jam parte starigita, je temperaturo de 27 gradoj sub nulo. La malliberuloj-laboristoj estas devigitaj montri eltrovemon kaj la kapablon improvizi kaj foje ĝuas ilian laboron kaj la praktikajn solvojn kiujn ili ellaboras. Ŝoĥov, ekzemple, zorgas kaŝi por si bonan spatelon, anstataŭ ĉiufoje ricevi ion de la laborilejo, kies malbona kvalito ne permesos al li labori bone. Kontraste al la inteligentaj malliberuloj, la skipestroj kaj kontrolistoj montriĝas nealireblaj, stultaj, malkleraj kaj motivitaj nur de timo de iliaj superuloj aŭ de gajno de subaĉeto.
Je la fino de la tago, Ŝoĥov resumas al si ke ĝi estis bona tago. Lia pozicio en la interna hierarkio de la malliberuloj ne malboniĝis, li povis akiri manĝaldonaĵojn kaj komerci tabakon kun alia malliberulo, kiu ricevis pakaĵon. Lia sano estas bona kaj li ankoraŭ vivas kaj ne estas enkarcerigita.
La rakonto finiĝas per la vortoj:
La tago pasis, sennuba, preskaŭ feliĉa.
Estis tri mil sescent kvindek tri tiaj tagoj en lia periodo de sonorilo al sonorilo.
Pro superjaroj, tri kromaj tagoj estis aldonitaj...
Referencoj
[redakti | redakti fonton]- ↑ One Day in the Life of Ivan Denisovich, or "Odin den iz zhizni Ivana Denisovicha" (novel by Solzhenitsyn). Britannica Online Encyclopedia.