Wäinö Valdemar Aaltonen
Wäinö Waldemar AALTONEN [ ˈvæi̯nœ ˈɑːltɔnɛn ] (n la 8-a de marto 1894 en Marttila - m. la 30-a de majo 1966 en Helsinko) estis finna skulptisto kaj pentristo [1]. Li kreis ĉefe monumentojn kaj portretbustojn, sed ankaŭ reliefojn, medalojn, pejzaĝajn desegnaĵojn kaj oleo-pentraĵojn.
Vivo
[redakti | redakti fonton]
Li naskiĝis la 8-an de marto 1894 en la vilaĝo Mäenpää, paroĥo Karinainen, en familio de tajloro kaj kamparanino. En 1905, ilia familio (Väinö havis tri fratinojn kaj fraton) translokiĝis al Lauttaranta, Hirvensalo, Turku. Väinö studentiĝis ĉe Hirvensalo Primary School en 1907. En la aĝo de 16 li komencis studi desegnadon kaj pentradon ĉe la Finna Artista Asocio (1910-15) sub Viktor Westerholm, kaj ankaŭ eksterlande [2]. Dum vojaĝo al Italio en 1923, li estis forte influita fare de reprezentantoj de Kubismo kaj Futurismo, artaj movadoj kiuj iĝis la ĉefaj en lia laboro. Li akiris aŭtoritaton per siaj monumentaj kunmetaĵoj simbolantaj la sendependecon de la lando (figuroj sur la ponto en Tampere, 1927-29; la grupo "Laboro kaj la Estonteco" ornamante la kunvenejon de la Seimas en Helsinko, 1930; ktp.). Ekde 1936 li estas akciulo en la interna desegna butiko "Koti-Hemmet" de la arkitekto Elna Kiljander.
Li laboris en granito kaj marmoro, ankaŭ farante ampleksan uzon de ligno, terakoto kaj bronzo. Unu el la famaj verkoj de la frua periodo de lia laboro estas la skulptaĵo Granita Knabo (1917-1920). En siaj epopeaj kaj majestaj bildoj li adheris al la stilo de malfrua modernismo, foje frekventante la teknikojn de kubismo.
La stilo de la ĉefa verko de Aaltonen karakterizas la simpligo de formoj kaj certa tendenco al monumenteco. Li akiris sian reputacion kiel la plej elstara skulptisto de Finnlando de la intermilita periodo, kiu ankaŭ ĝuis internacian agnoskon, tra siaj monumentoj al soldatoj, gravaj finnaj personecoj kaj formadoj de ideoj de sendependeco de la Finna Respubliko fondita en 1917 [3].
Aŭtoro de psikologiaj portretoj (“ Jean Sibelius ”, marmoro, 1935, Sibelius House Museum, Pori ), statuoj (la “Vinulinoj”, ciklo, granito, 1917-1941; “Runner P. Nurmi ”, bronzo, 1924-1925, Helsinko); majstro de monumenta kaj dekoracia skulptaĵo (monumentoj: A. Kivi, bronzo, 1932-34, Helsinko; al finnaj setlantoj, granito, 1938, Delavaro, Usono; monumentoj: "Amikeco", bronzo, 1952, Turku kaj Göteborg, "Paco", granito, 1950-52, La figuroj de Medal (1950-52). ponto en Tampere, bronzo, 1927-29).
Li ankaŭ laboris kiel medalisto, pentristo kaj scenisto. Ekde 1958 li estis honora membro de la Akademio de Artoj de Sovetunio.
La Muzeo Aaltonen estis malfermita en Turku en 1967. Multaj el liaj verkoj estas nuntempe sur konstanta montrado ĉe Muzeo Wäinö Aaltosen en Turku .
Verkaro
[redakti | redakti fonton]
- Tytön pää, Knabina kapo, 1917
- Graniittipoika, Granita knabo, 1917-1920
- Maria Jotuni, 1918-1920
- Opettajani, 1919
- Aaro Hellaakosken pronssipää, La bronza kapo de Aaro Hellaakoski, 1919
- Savonlinnan sankaripatsas (Tombo de herooj), 1919-1921
- Punagraniittinen neito, Ruĝgranita junulino, 1923
- Mustagraniittinen neito, Nigra Granita junulino, 1924
- Paavo Nurmi, juoksijapatsas, kuranta statuo, 1924-1925
- Seisova nainen, Staranta virino, 1920-1924
- Istuva nainen, Sesila virino, 1920-1925
- Uimaan lähtevä nainen, Virino naĝanta, 1924
- Turun Lilja, 1924-1926
- Musica, Muziko, 1926
- Aleksis Kiven patsas, Alexis Kivi statuo, 1926-1927
- Tampereen Hämeensillan patsaat: Eränkävijä, Veronkantaja, Kauppias ja Suomen neito, Statuoj sur la Hämeen Ponto en Tampere: Vaganto, Impost-kolektanto, Komercisto kaj Finna Junulino, 1927-1929
- Myrsky (Monumento al la 53 viktimoj de la sinkigo de finna torpedoboato), 1930
- Eduskuntatalon täysistuntosalin syvennyksien alastonfiguurit, Nudaj figuroj en la niĉoj de la plenhalo de la Parlamentejo, 1930-1932
- Aleksis Kiven patsas,, Statuo de Aleksis Kiven, 1930-1939
- Marjatta, 1934
- Delaware-muistomerkki, Delavara Monumento, 1937-1938
- Vapauden jumalatar seppelöi nuoruuden, La Diino de Libereco kronas la junulon, 1939-1940
- Tampereen Osuustoimintamuistomerkki, Tampere Kooperativa Monumento, 1949-1950
- Ystävyys solmitaan Lahden sankaripatsas, Amikeco ligita en nodo (Monumento al la urboj Turku kaj Göteborg), 1948-1955
- Lahden sankaripatsas, Lahti-heroostatuo, 1952
- Rautatienrakentajien muistomerkki, 1957, Hyvinkää - Monumento de Fervojkonstruistoj, 1957, Hyvinkää
- Genius ohjaa nuoruutta (Geniulo gvidas junecon, la statuo staras antaŭ la Universitato de Turku Biblioteko), 1958-1960
- Presidenttien patsaat eduskuntatalon edessä: K. J. Ståhlberg - Statuoj de la prezidantoj antaŭ la Parlamentejo: KJ Ståhlberg, 1957-1958 ; P.E. Svinhufvud, 1957-1959
- Genius Montanus (la statuo staras sur la tombo de Aaltonen en Turku), 1960
Referencoj
[redakti | redakti fonton]- ↑ AALTONEN, WÄINÖ Waldemar (finne). Artists' Association of Finland. Alirita 15 January 2017 .
- ↑ Schildt, Göran, Modern Finnish Sculpture.
- ↑ Chambers Biographical Dictionary, (ISBN 0-550-18022-2), page 1
Eksteraj ligiloj
[redakti | redakti fonton]- Vidu ankaŭ en la Vikimedia Komunejo la kategorion Wäinö Valdemar Aaltonen – (Kolekto de bildoj kaj plurmediaj dosieroj)