Rumanio (RO)
Ĉefurbo	Bukareŝto
Loĝantaro	22.400.000
Elektro	220V/50Hz
Tel. antaŭkodo	+40

Geografia mapo

Rumanio, aŭ Rumanujo, (en la rumana: România), estas lando sur la balkana duoninsulo. Ĝi kunlimas norde kun Ukrainio, oriente kun Moldavio, sude kun Bulgario, sud-okkcidente kun Serbio kaj nord-okcidente kun Hungario.

Rumanio estas granda lando, kiu foje povas esti ŝoka pro kontrastoj: kelkaj urboj estas vere modernaj, dum kelkaj vilaĝoj povas ŝajni esti revenigitaj de la pasinteco. Dum ĝi havas signifajn kulturajn similecojn kun aliaj balkanaj ŝtatoj, ĝi estas rigardita kiel unika pro sia forta latina heredaĵo, reflektita en ĉiu parto de rumana socio de ĝia kulturo ĝis sia lingvo. Aferoj pro kiuj Rumanio estas fama inkludas: la Karpataj montoj, vino, mezepokaj fortikaĵoj, aŭtoj Dacia, Drakulo, plenigitaj brasikfolioj (sarmale), la Nigra Maro, sunfloraj kampoj, pentritaj monaĥejoj kaj la Danuba Delto.

Regionoj

Banato Historia regiono, Banato estas hodiaŭ dividita inter Serbio, Rumanio kaj Hungario. Ĝi estas la plej okcidenta provinco kaj verŝajne la plej ekonomie evoluinta en Rumanio. Ĝi havas belajn barokajn urbojn kaj tradiciajn germanajn vilaĝojn en la okcidentaj ebenaĵoj kaj grandegajn montajn arbarojn en la orientaj partoj. La plej allogaj centroj de la Rumana Banato estas la urbo Timișoara kaj la termika centro Băile Herculane jam tre fama almenaŭ ekde la dua duono de la 19-a jarcento kaj vizitata de imperiestro Franz Joseph kaj lia edzino Elizabeto.

Krișano Regiono kiu samlimas kun Hungario, ĉi tiu okcidenta regiono estas la enirpunkto por la plej multaj vojaĝantoj en Rumanion, kiuj ofte neglektas ĝiajn centreŭrop-stilajn urbojn, (interalie paron da urboj, Arad kaj Oradea, ambaŭ famaj pro la grandiozaj Jugendstil-palacoj starigitaj en la tempo de Austro-Hungara regado), kaj la multajn mezepokajn lokojn kaj feriejojn sur la okcidenta flanko de la montoj Apusenoj.

Maramureş La plej norda regiono, plej konata pro siaj sentempaj vilaĝoj, tradiciaj lignaj preĝejoj kaj mirinda montara pejzaĝo.

Suda Bukovino Nord-orienta regiono kiu samlimas kun Ukrainio, Suda Bukovino famas pro siaj fresk-pentritaj monakejoj, dismetitaj inter kamparaj pejzaĝoj de verdaj montetoj.

Moldavio Moldavio (aŭ rumana Moldavio) estas regiono de Rumanio, limante la Respublikon de Moldavio oriente. Certe unu el la plej eksterordinaraj regionoj en Rumanio; ofertas agrablan miksaĵon de historiaj urboj, mezepokaj fortikaĵoj, preĝejoj, vino kaj ĝentilaj lokanoj.

Transilvanio La altebenaĵo enfermita de la Karpataj montoj; ĝi estas la plej fama regiono de Rumanio, kiu estas hejmo de signifaj germanlingva (saksa) kaj hungarlingva (Szekely) komunumoj. Lando de mezepokaj kasteloj kaj urboj, malhelaj arbaroj, neĝaj pintoj (precipe tiuj en Transilvaniaj Alpoj), sed ankaŭ viglaj urboj. Sinaia nur 125 km de Bukareŝto estas fama feriejo kun skiinstalaĵoj famaj kiel inter la plej bonaj en la lando. En la tuja najbareco de Sinaia troviĝas du aliaj gravaj turismaj centroj, Bușteni kaj Predeal. Ĉirkaŭ kvardek km pli norde de Sinaia estas Brașov, urbo multe vizitata pro sia gotika arkitekturo kaj pro la alpaj pejzaĝoj de sia ĉirkaŭaĵo.

Dobroĝo La plej etne diversa regiono kun multaj malgrandaj minoritatoj, kaj la nura marborda regiono de Rumanio, fronte al Nigra Maro, kovrita de ruinoj de antikvaj grekaj kaj romiaj urboj, Dobroĝo havas sian plej gravan centron en Konstanco, ŝarĝo kaj pasaĝerhaveno kaj granda urbo kun rememoroj de la Bela Epoko. Konstanco formas unu tuton kun Mamaia, fama ĉemara feriejo kuŝanta sur maldika sabla strio kiu fermas la lagunon. Sude de Konstanco kaj ĝis la Bulgara limo estas aliaj renomaj ĉemaraj feriejoj, kiel Eforie, Jupitero, Saturno. Alia allogaĵo en la nordo de la regiono estas la nedifektita natura pejzaĝo de la Danuba delto, sur kies branĉoj veturas dum la somero boatoj plenaj de turistoj.

Muntenio Ankaŭ konata kiel Valaĥio. La ĉefurbo, Bukareŝto, estas en tiu ĉi suda regiono, same kiel la iamaj loĝejoj de la valaĥaj princoj kaj la montaraj feriejoj ĉe la Prahova Valo. Valaĥio estas la nomo de la malnova regno de la fifama Vlad Tepes (la Palisuminto).

Oltenio La sudokcidenta regiono, kun imponaj monaĥejoj, kavernoj kaj kuraclokoj laŭlonge de la montoj en sia norda parto kaj bizara dezerta areo en la sudo.

Urboj

• Bucarest. La ĉefurbo de Rumanio. Megalomaniaj monumentoj, inkluzive de "Domo de la Popolo", konstruita dum la regado de Ceaușescu, kaj mezepokajn kvartalojn.
• Brașov. Situanta en sudorienta Transsilvanio, ĝi estas unu el la plej interesaj rumanaj urboj; ĝiaj ĉefaj vidindaĵoj estas la bone konservita mezepoka urbocentro, kaj ĝia ĉirkaŭaĵo, kun la proksima luksa feriejo de Poiana Brașov (kiu inkluzivas la klimatan centron kaj skiejon), kaj la proksimeco al la Râșnova fortikaĵo kaj la Brana Kastelo.
• Cluj-Napoca. La plej granda urbo en Transsilvanio, grava ekonomia centro kaj ankaŭ tre juna urbo, ĉar ĝi havas unu el la plej grandaj universitatoj en Eŭropo.
• Konstanco. La antikva Tomi kie la poeto Ovidio estis ekzilita estas hodiaŭ la ĉefa havenurbo ĉe la Nigra Maro, kiu formiĝis en la dua duono de la 19-a jarcento. Sude kaj norde de Konstanco, estas famaj ĉemaraj feriejoj, el kiuj la plej proksima kaj unu el la plej bonaj estas Mamaia.
• Iași. La dua plej granda rumana grandurbo, ĝi estis la ĉefurbo de la moldava princlando ĝis 1861 kaj tiam mallonge ĉefurbo de Rumanio. Hodiaŭ ĝi restas unu el la plej gravaj ekonomiaj kaj kulturaj centroj en la lando.
• Sibiu. Unu el la plej belaj urboj en Transsilvanio kie ankoraŭ vivas konsiderinda malplimulto de germanoj; ĝi havas la plej bone konservita mezepoka kerno en la lando, multajn muzeojn kaj ekspoziciojn. Interesa ĉirkaŭaĵo kun la skiejo de Păltiniș en la proksimaj mirindaj montoj Făgăraș. Ĝi iĝis Eŭropa Kultura Ĉefurbo en 2007.
• Sighișoara. Mezepoka urbo kie naskiĝis princo Vlad, kies krueleco inspiris la kreadon de la rolulo de Drakulo. La urbocentro de la urbo, la Sighișoara Citadelo, estas la lasta loĝata mezepoka citadelo en Eŭropo kaj unu el la plej bone konservitaj.
• Sinaia. La plej fama turistloko en la Prahova valo, somera loĝejo de la membroj de la reĝa domo Hohenzollern-Sigmaringen.
• Suceava. La ĉefa urbo en Bukovino; ĝi povas esti uzata kiel deirpunkto por viziti la Pentritajn Monaĥejojn de la regiono.
• Timișoara. La plej granda urbo en Banato. Estis en Timişoara ke ekbrulis la fajrero de revolucio kiu kaŭzis la falon de la komunista reĝimo en la lando.

Esperantaj urboj

Esperanto-Asocio de Rumanio, kaj Rumana Esperantista Junulara Asocio, havas sian sidejon en Timișoara.

Aliaj cellokoj

• Delto de Danubo. Celloko de malgrandaj-krozadoj sur boatoj ĉartitaj ĉe la haveno de Tulcea kaj direktitaj al la loko Sfântu Gheorghe, la Danuba Delto, krom konsistigi unuarangan turisman cellokon, aperas en la listo Unesko Mondaj Heredaĵoj.
• Mamaia. La plej fama el la ĉemaraj feriurboj ĉe la marbordo de Dobruĝo.
• Natura Parko Apusenoj.
• Nacia Parko Buila-Vânturarița.
• Nacia Parko Cheile Bicazului-Hășmaș. La plej interesaj ekskursoj de Bicaz estas tiuj al la Ruĝa Lago (Lacul Roșu) kaj la Gorĝoj de Bicaz ("Cheile Bicazului", laŭvorte "Ŝlosiloj de Bicaz"). La parkaj oficejoj situas en la vilaĝo Izvorul Mureşului, sur la okcidenta deklivo de la montarmasivo.
• Nacia Parko Cozia.
• Nacia Parko Călimani.
• Nacia Parko de la Montoj Rodna.
• Feraj Pordoj. Gorĝoj de escepta beleco ĉizitaj de la Danubo en la parto kiu servas kiel landlimo inter Rumanio kaj Serbio.

Komprenu

Tereno

Oriente Rumanio rigardas la Nigran Maron kun marbordo de ĉirkaŭ 250 km.

La teritorio de Rumanio estas transirita en la centro de la Karpata ĉeno kiu formas specon de arko kiu enfermas la altebenaĵon de Transsilvanio ene de ĝi kaj forlasas Valaĥio kaj Moldavio. Ili estas dividitaj en tri ĉefajn sekciojn:

• Sudaj Karpatoj servas kiel limo inter Transilvanio kaj Valaĥio kaj formas kompaktan ĉenon.
• Okcidentaj Karpatoj estas male multe pli fragmentaj kaj inkludas la Apuseni-montojn, izolitan masivon kiu servas kiel la limo inter Transsilvanio kaj Crișana, la regiono kiu deklivas al la ebenaĵo. hungare.
• Orientaj Karpatoj disigas Transsilvanion de Moldavio kaj kuras de sudoriento al nordokcidento. Ili atingas sian plej altan altecon en la Rodna Montoj (2303 m) kiuj enfermas la urbon Maramureş.

Valaĥio estas malalta regiono inter la Sudaj Karpatoj kaj Danubo. Ĝin trairas riveroj kiuj fontas en Transsilvanio kaj fluas en Danubon. Inter tiuj la plej gravaj estas la Olt kaj la Prahova.

Moldavio estas la orienta daŭrigo de la valaĥia ebenaĵo, traigata ankaŭ de maldekstraj alfluantoj de Danubo inter kiuj elstaras Pruto.

Historio

Ruinoj de Histrio

La grekoj ekloĝis ĉe la marbordo de Dobruja ekde la 7-a jarcento a.K. C.; Callatis (nuntempa Mangalia), Tomis (moderna Konstanco) kaj Histria estis iliaj plej famaj kolonioj. La resto de la teritorio de aktuala Rumanio estis loĝita fare de la Dacoj kiuj organizis sin en ŝtatunuon sub reĝo Burebista por rezisti romian hegemonion. Tio ne malhelpis la imperiestron Trajano venki reĝon Decebalus kaj aneksi lian regnon en 106, establante ĝin kiel imperian provincon.

Eĉ ne du jarcentojn poste la imperiestro Aŭreliano ordonis al la legioj retiriĝi al la suda bordo de Danubo. Malgraŭ la mallongeco de romia regado, la romanigo de Dacio estis profunda kaj destinita daŭri kiel pruvite per la rumana lingvo enskribita inter la latinidaj lingvoj.

Mezepoko

Posteuloj de dacoj kaj romiaj kolonianoj reaperas en tekstoj de la bizanca historiisto Teofilatto Simocatta el la 7-a jarcento p.K. kaj estas indikitaj kiel Vlakoj (βλάχοι). La termino indikis tiujn loĝantarojn de la Bizanca Imperio, kiuj ne parolis la grekan sed lingvojn derivitajn de la vulgara latina. La Vlakoj estis paŝtistoj kaj estis organizitaj en tribojn. Bizancaj misiistoj iris ĝis la Tiso konvertante la Vlakoj al la ortodoksa kredo.

La hungaroj, loĝigitaj en la antikva romia provinco Panonio, penetris Transsilvanion subigante la lokajn feŭdajn sinjorojn per serio de militaj kampanjoj kiuj daŭris ĝis la 13-a jarcento. Dum la 12-a kaj 13-a jarcentoj setlantoj el Saksio ankaŭ ekloĝis en Transsilvanio.

Sude kaj oriente de Karpatoj formiĝis du sendependaj princlandoj de latinidaj lingvo kaj kulturo, Valaĥio kaj Moldavio. En 1241 ĉiuj tri teritorioj estis invaditaj fare de la mongoloj kiuj retiriĝis la sekvan jaron.

En la dua duono de la dek-kvara jarcento la turkoj komencis sian penetron en Balkanion, interrompitan nur de la invado de Tamerlano en 1402. La reziston kontraŭ la turka invado estis gvidata de Johano Hunyadi, princo de Transsilvanio, Stefano la Granda (1457-1504) princo de Moldavio, kaj Vlad Țepeș (1456-1462), princo de Valaĥio. La krueleco de ĉi-lasta karaktero estis fonto de inspiro por la irlanda verkisto Bram Stoker en kreado de la protagonisto de sia fama romano, grafo Drakulo.

Modernaj Aĝoj

La otomanaj turkoj konkeris la tutan balkanan duoninsulon, puŝante sin ĝis la pordegoj de Vieno kaj devigante Transsilvanion kaj rumanajn landojn en kondiĉojn de vasaleco.

Eniri

Rumanio faris engaĝiĝon efektivigi la Interkonsenton de Schengen. Por civitanoj de la EFTA (Eŭropa Liberkomerca Asocio, t.e. la EU-landoj plus Islando, Liĥtenŝtejno, Norvegio kaj Svislando), oficiale agnoskita identigilo aŭ pasporto sufiĉas por eniro.

De aliaj naciecoj oni postulas pasporton.

Dum vojaĝo al/el ĉi tiu lando el/al iu ajn alia lando (Schengen aŭ ne) oni efektivigos (provizore) normalajn enmigrajn kontrolojn, kvankam dogankontroloj estos evititaj kiam oni vojaĝas de/al alia lando de EU.

Demandu vian vojaĝagenton aŭ la ambasadon aŭ konsulejon de ĉi tiu lando.

Civitanoj de la sekvaj landoj ne necesas vizon por eniri la Schengen-areon: Albanio[1], Andoro, Antigvo kaj Barbudo, Argentino, Aŭstralio, Bahamoj, Barbado, Bosnio kaj Hercegovino[1], Brazilo, Brunejo, Kanado, Ĉilio, Kolombio, Kostariko, Dominiko, Salvadoro, Unuiĝintaj Arabaj Emirlandoj, Grenado, Gvatemalo, Honduro, Israelo, Japanio, Norda Makedonio[1], Malajzio, Maŭricio, Meksiko, Moldavio[1], Princlando de Monako, Montenegro[1 ], Nov-Zelando, Nikaragvo, Palaŭo, Panamo, Paragvajo, Peruo, Unuiĝinta Reĝlando, Sankta-Kito kaj Neviso, Sankta Lucio, Sankta Vincento kaj Grenadinoj, Samoo, San-Marino, Serbio[1], [2], Sejŝeloj, Singapuro, Sud-Koreio , Usono, Tajvano[3] (Ĉinio), Orienta Timoro, Tongo, Trinidado kaj Tobago, Ukrainio[1], Urugvajo, Vanuatuo, Vatikanurbo, Venezuelo, kaj britaj transmaraj, Honkongo aŭ Makao ŝtatanoj.

Ne-EU-/EFTA-civitanoj ne povas resti pli ol 90 tagojn en iu ajn 180-taga periodo ene de la Schengen-areo kiel tutaĵo (ne individuaj ŝtatoj) kaj, ĝenerale, ne povas labori dum sia restado (eĉ se kelkaj Schengen-landoj faras esceptojn al certaj naciecoj, kiel Nov-Zelando). La 90-taga kalkulo komenciĝas post kiam vi eniras landon de Schengen-Areo kaj ne estas rekomencigita eĉ kiam vi forlasas unu Schengen-landon al alia.

Ne-EU-/EFTA-civitanoj (eĉ se esceptitaj de vizo, krom andora, monegasko aŭ San-Marino), devas certigi, ke ilia pasporto estas stampita kaj enirante kaj forirante de la Schengen-areo. Sen enira poŝtmarko, vi povas esti traktata kiel ulo kiuj superis la maksimuma restado permesita per la vizo kiam vi provas forlasi la Schengen-areon; krome, al tiuj sen elirmarko povas esti rifuzita eniro la venontan fojon kiam ili provas eniri la Schengen-areon ĉar ili aperas esti restintaj tro longe dum sia antaŭa vizito. Se absolute ne eblas ricevi pasportan stampon, certigu, ke vi konservas dokumentojn kiel eniĝkartojn, transportajn biletojn kaj ATM-kvitancojn, kiuj povas helpi konvinki la landliman inspektan personaron pri via laŭleĝa restado en la Schengen-areo.

Eniri avie

Flughaveno de Otopeni

Internacia Flughaveno Henri Coanda

Rumanio havas tre-malmultekostajn flugojn al multaj eŭropaj landoj, Israelo, Jordanio kaj la Unuiĝintaj Arabaj Emirlandoj.

La flughaveno Otopeni [1] de Bukareŝto estas la ĉefa de la lando.

Aliaj pli malgrandaj flughavenoj:

• flughaveno de Kostanco
• flughaveno "Traian Vuia" [2] — apud Timișoara.
• flughaveno de Cluj-Napoca —.

Eniri trajne

La granda placo de Sibiu.

CFR (Căile Ferate Române) estas la fervoja ŝtata kompanio de Rumanio.

Rumanio estas relative bone konektita kun la eŭropa fervoja reto. Ĉiutage estas internaciaj trajnoj al Munkeno, Venecio, Vieno, Budapeŝto, Prago, Zagrebo, Beogrado, Sofio, Istanbulo, Ĉiŝinău, Kievo, kaj Moskvo. Sed pro la malbona kvalito de fervoja infrastrukturo en la regiono, trajnovojaĝado sur longdistancoj prenas konsiderindan tempon.

Tamen, trajnoj estas la ideala maniero atingi urbojn en okcidenta kaj centra Rumanio kiel ekzemple Brasov, Sighisoara, Oradea aŭ Cluj-Napoca venanta de Centra Eŭropo .

Internaciaj trajnoj al Rumanio inkludas la (relative altan normon) EuroCity-trajnojn kaj noktajn trajnojn. Rumanio estas parto de la Eurail enirpermesila oferto.

Malkara maniero vojaĝi al aŭ de Rumanio povus esti la Balkan Flexipass.

Per aŭto

La landlimoj povas esti transiritaj de/al Moldavio, Bulgario, Ukrainio, Serbio kaj Hungario.

Vi povas facile veturi en Rumanion venante de landoj el la Okcidento, sed venante de la Oriento vi devos veturi tra Moldavio kaj vi eble spertos problemojn tie. Ne estas rekta limtransirejo inter Ukrainio kaj Rumanio en la sudorienta angulo de rumana Moldavio (Reni/Galati), vi devas iri tra Giurgiulesti, kiu estas en Moldavio (eta peco de ĉ. 500 m). Moldavaj landlimaj oficiroj povas peti tempojn por mono (ekologia imposto, vojimposto...). Venante de la nordo (Ukrainio), ankaŭ povas esti tempopostula, tempoj povas varii de unu ĝis pli ol kvin horoj.

La vojinfrastrukturo estas sufiĉe modesta kompare kun Okcidenta kaj Mezeŭropo. Estas malmultaj aŭtovojoj kaj nur en la sudo de la lando. La avantaĝo de ĉi tio estas, ke la plej multaj eŭropaj vojoj, sur kiuj vi plejparte veturos, estas bone prizorgataj kaj estas nomataj per E sekvata de nombro (ekz. E63), estas pitoreskaj vojoj kaj transiras iun spektaklan pejzaĝon de montoj, valoj kaj arbaroj. La vojoj precipe en Transsilvanio estas konstruitaj supre de la malnovaj mezepokaj vojoj kaj ĉiam estas io por halti kaj viziti sur via vojo. Ŝoforoj estas konfrontitaj kun multaj trafikcirkloj, kaj en urboj kaj ekstere. La regulo por ili estas simpla: aŭtoj jam ene de la trafikcirklo havas prioritaton, tiuj eksteraj devas atendi.

Sur la vojoj ligantaj Rumanion al ĝiaj okcidentaj limoj atentu aparte ĉar trafiko estas peza kaj la plej multaj vojoj havas unu, aŭ maksimume du, lenojn ĉiudirekte, kaj en kelkaj partoj estas nelumigitaj.

Eniri buse

Busoj fariĝas pli kaj pli populara maniero atingi la landon de eksterlande, precipe de Balkanio kaj eksa Sovetunio , sed ankaŭ el Okcidenta Eŭropo, ekz. Germanio kaj Svislando.

Tial, amaso da privataj busfirmaoj nun provizas pli rapidajn kaj komfortajn busservojn al kaj de urboj kiel Ĉiŝinău, Kievo, Odeso, Sofio, kaj Istanbulo, kiel ekzemple:

• reNNen.ro,
• VioTur.ro,
• Zgr.ro,
• claudiutravel.ro,
• Waltrans,
• Grandtour.ro,
• Royal-tour.ro)

En la retejo autogari.ro estas provizitaj la horaroj de eksterurbaj busoj

Inter la buslinioj ankaŭ funkciigantaj eksterlande:

• Atlassib - estas unu el la ĉefaj rumanaj kompanioj.
• Dacos
• TUR CENTO TRANS - Por Budapeŝto
• Orlan el Prago.

Ĝenerala regulo pri tio, ĉu vi devas uzi buson aŭ trajnon, estas jena: se trajnoj estas disponeblaj same ofte, kaj ĉirkaŭ la sama prezo, kaj daŭras ĉirkaŭ la sama kvanto da tempo, tiam nepre uzu ilin. Alie, konsideru la busojn.

Por ĉiuj informoj pri busoj en Rumanio kaj interretaj rezervoj kaj biletoj (t.e. horaroj kaj prezoj) vi povas uzi Autogari.ro ("Autogari" estas la rumana vorto por busstacidomoj). Ili akceptas ankaŭ pagon per kreditkarto.

Eniri boate

Krozadoj sur Danubo estas disponeblaj, tre multekostaj tamen, komencante de Passau aŭ Vieno kaj havante finan celon en la Danuba Delto. Tiuj ĉi krozadoj haltos en ĉiu grava haveno laŭ la vojo, en Aŭstrio, Hungario, Serbio, kaj Rumanio. Unufoje en la Delta, vi povas vojaĝi per rapidaj boatoj aŭ fiŝkaptistaj boatoj sur senfinaj kanaloj por rigardi grandegajn koloniojn de pelikanoj, gruoj aŭ malgrandaj migrantaj birdoj. Oni povas ĝui lokan pladon, fiŝkaptistan borŝon, preparitan per diversaj specioj de fiŝoj, sed atentu, ili uzas la riveran akvon de Danubo!

Ĝi estas la sola maniero vojaĝi ĉirkaŭ la Danuba Delto, kaj la sola maniero por atingi la urbon Sulina.

Estas pramoj trans Danubo de Bulgario en pluraj havenoj: de Bechet al Orjahovo (ĉiutage) kaj de Zimnicea al Sviŝtov (nur semajnfine). De Calafat ĝis Vidin nun estas trafika ponto, facile atingebla per aŭtomobilo.

Estas laŭdire (sed ne konfirmitaj) pramkonektoj super Nigra Maro de Varno en Bulgario al Konstanco. La pramservo inter Odeso kaj Konstanco ne plu funkcias nuntempe.

Eniri piede

Ĉe la ukraina-rumana landlimo estas nur unu punkto, kie oni povas piede transiri: Solotvino-Sighetu Marmației. La ponto super la Tisa estas malnova kaj oni povus diri punkton de turisma intereso.

Transportiĝi

Lago Oașa proksime al Sebeș, kun la pinto Pătru en la fono.

Koloraj tomboŝtonoj en la Gaja Tombejo en Săpânța.

Aspraj pejzaĝoj en Prahova Distrikto.

Trairi Rumanion estas ago relative dispersiva por la grandaj distancoj, kiujn oni devas trairi en ĉi tiu lando (ĉi tio ja estas la dua plej granda lando en Mezeŭropo, post Pollando). La transporta infrastrukturo signife pliboniĝis, sed vojoj restas ankoraŭ malforta punkto. Ekzistas tri funkciantaj aŭtovojoj, kiuj ligas Bukareŝton al la marbordo kaj al la urboj Pitești kaj Ploiești, respektive, kaj pluraj aliaj estas konstruataj. Trajnvojaĝado multe pli pliboniĝis. Pluraj ĝisdatigaj projektoj tamen estas ankoraŭ survoje por pluraj fervojaj trakoj, kio provizore iom malrapidigas fervojan trafikon sur tiuj linioj.

Publika transporto

Transportiĝi trajne

Fervoja mapo de Rumanio

Strat-mapo de Rumanio

Rumanio havas tre densan fervojreton kiu atingas preskaŭ ĉiun urbon kaj konsiderindan nombron da vilaĝoj. Kvankam iu modernigo okazas, la fervoja reto restas malnova kaj neadekvata por pasaĝertransporto pro la malrapideco de la trajnoj kaj limigita trajnofteco sur multaj itineroj. Tamen trajnoj restas la plej bona elekto por longdistanca vojaĝo.

La plej multaj trajnoj estas prizorgitaj fare de la ŝtata kompanio, Căile Ferate Române, mallongigita kiel (SN) CFR. Multaj sekundaraj linioj estas funkciigitaj ekskluzive fare de privatfirmaoj: Regio Călători, Regional, Transferoviar, kaj Servtrans.

Trajnoj ĝenerale veturas sen gravaj prokrastoj, krom sur linioj kie ekzistas riparlaboroj aŭ dum nenormala vetero (fortaj neĝoŝtormoj vintre, varm-ondoj aŭ inundoj en somero).

La Inter Rail One Country Pass estas havebla por Rumanio en diversaj valoroj kaj prezoj. Informoj en la retejo Inter Rail. Antaŭ ol aĉeti la enirpermesilon, faru iom da matematiko, ĉar vi povus perdi.

Similaj enirpermesiloj estas ofertitaj de Eurail por tiuj, kiuj havas sian loĝejon ekster la EU-areo

Biletoj aĉeteblas nur ĉe la stacidomo se vi volas vojaĝi en la sama tago, alie ili devas esti aĉetitaj ĉe unu el la CFR-agentejoj. Horaroj kaj informoj en la retejo infofer (en la rumana kaj en la angla)

Trajnspecoj

Tri ĉefaj specoj de trajnoj estas haveblaj: Regio, InterRegio, kaj Intercity. La lastaj du tipoj disponigas raciajn kondiĉojn sed "Regio"-jn trajnojn estas plej bone eviti.

• Regio (R)

Ĉi tiuj estas tre malrapidaj trajnoj, haltantaj en preskaŭ ĉiu stacidomo (inkluzive de kelkaj meze de nenie). La prezoj estas malkaraj, sed ili provizas ekstreme bazan servon kaj foje estas malkomfortaj (neniu sidloko-rezervado, neniu ventolado, foje plenplena, neniuj funkciantaj necesejoj en iuj trajnoj, malbona lumigado).

Ili kutime havas 1970-ajn unu- aŭ du-etaĝajn vagonojn, kun 4 sidlokoj per vico. Plej multaj ne havas 1-an klason (sed se ili havas, estas tre rekomendinde akiri 1-an klasan bileton, ĉar ĝi estos malpli homplena kaj malpli mizera ol 2-a klaso).

Novaj vagonoj estis lanĉitaj sur kelkaj itineroj, inkluzive de Suceava-Cacica, Craiova-Sibiu, Sibiu-Brașov, Cluj-Teiuș-Brașov, Cluj-Bistrița, Brașov-Sfântu Gheorghe. Kelkaj disponigas pli komfortan sidigan aranĝon sed pli saltigan veturon. Ĉar ĉi tiuj pli novaj trajnoj estas dizajnitaj por mallong-distanca vojaĝo, estas normale esti malkomforta se oni vojaĝas long-distance.

La plej multaj el la trajnoj funkciigitaj fare de privatfirmaoj ankaŭ estas indikitaj kiel "Regio". Ili estas kutime pli puraj ol CFR Regio-trajnoj, sed malofte funkcias laŭ la samaj itineroj.

Ekzemplo: Bukareŝto-Brașov (166 km) per trajno Regio kostas ~23 lei en 2-a klaso, daŭras ĉirkaŭ 4 horojn, kaj havas ĝis 31 haltojn

• InterRegio (IR)

Duonmalrapidaj trajnoj vojaĝantaj sur mez- kaj longdistancaj itineroj, haltante nur en urboj. Ili estas malmultekostaj (kvankam preskaŭ duoble pli multekostaj ol Regio) kaj ofertas variajn kondiĉojn.

Lastatempe renovigitaj vagonoj estis lanĉitaj sur pluraj itineroj inkluzive de Bukareŝto-Târgu Jiu kaj Bukareŝto-Brasov. Tamen, multaj konsideras ĉi tiujn vagonojn same malkomfortaj, se ne pli, ol pli malnovaj vagonoj, kun nur plibonigita "vida" elemento. Estas malmulte da bagaĝ-spaco kaj malgranda spaco por la kruroj kompare kun 1980aj vagonoj.

Kelkaj InterRegio-trajnoj havas lig-vagonojn al cellokoj situantaj sur sekundaraj linioj; post kiam ili apartiĝas de la trajno InterRegio ili kuras kiel RegioExpress (RE).

Ekzemplo: Bukareŝto-Braŝovo (166 km) per trajno InterRegio kostas 47 lei en 2-a klaso, ĉ. 2 h 45 min, ĝis 8 haltoj

Se prezentite kun elekto de Interurbaj trajnoj (klasikaj vagonoj aŭ "Săgeata Albastră" - Blua Sago) estas konsilinde elekti klasikajn vagonojn, ĉar tiuj estas pli rapidaj, pli komfortaj trajnoj. Săgeata Albastră estas malgrandaj 3-vagonaj dizeltrajnoj kun pli malrapida servo (120 km/h maksimuma rapideco komparite kun 160 km/h).

Ekzemplo: Bukareŝto-Brașov (166 km) per Interurba trajno kostas 58 lei en 2-a klaso, ĉirkaŭ 2½ h, tri haltoj

• Noktaj trajnoj

La plej multaj InterRegio-trajnoj vojaĝantaj nokte ankaŭ havas kuŝvagonojn (kun ses aŭ kvar litoj) kaj dortvagonoj (kun tri, du aŭ unu lito). Kondiĉoj estas relative bonaj.

Ekzemplo: Bukareŝto-Satu Mare (782 km), ~142 lei/lito (ses-lita kupeo), 14 horoj

Intercity ("Interurbaj trajnoj") funkcias sur la sekvaj itineroj:

• Bukareŝto – Bacău – Suceava
• Bukareŝto – Ploiești – Braŝovo
• Bukareŝto – Brăila – Galați
• Bukareŝto – Brașov – Alba Iulia – Arad
• Bukareŝto – Brașov – Cluj-Napoca – Oradea
• Bukareŝto – Kraiova – Timișoara
• Timișoara – Arad – Oradea – Cluj-Napoca

Aĉeti biletojn

Biletoj por CFR-funkciigitaj trajnoj estas venditaj ĉe fervojaj stacidomoj kaj CFR-rezervagentejoj (agentie de voiaj CFR) en ĉiu konsiderinda urbo (kutime en la centra areo). Ĉe tiuj rezervagentejoj kaj ĉe kelkaj ĉefaj stacidomoj eblas aĉeti biletojn ĝis ses monatojn anticipe por iu ajn enlanda itinero kaj por internaciaj trajnoj trairantaj Rumanion.

Eblas ankaŭ akiri biletojn por enlandaj itineroj interrete per la relative komplika rezervejo de CFR kun ĝis unu monato anticipe.

Ĉiuj trajnospecoj krom Regio kaj RegioExpress postulas sidlokrezervadon (kio estas malsama afero ol bilet-antaŭ-rezervado).

Pluraj rabatoj estas disponeblaj:

• por grupetoj (10% por 2 homoj, 15% por 3, 20% por 4 kaj 25% por 5+)
• por grandaj grupoj (25% por grupoj de pli ol 30 homoj)
• por aĉeto de revenaj biletoj (10%)
• por antaŭ-aĉeto de biletoj (13% dum pli ol 21 tagoj anticipe, 10% dum 11-20 tagoj anticipe, 5% dum 6-10 tagoj)

Homoj kiuj suriras CFR-trajnojn sen bileto de stacidomoj kie estas biletvendistoj povas esti monpunitaj kaj devas aĉeti pli multekostajn biletojn rekte de la trajnokunlaborantaro.

Sur linioj funkciigitaj fare de privataj funkciigistoj biletoj estas kutime eldonitaj sur la trajno.

Por ĝisdataj horariformoj pri CFR-funkciigitaj linioj vidu la horarretejo de CFR. Por horaroj ĉe linioj funkciigitaj de aliaj kompanioj kontrolu.

Kompleta prezlisto laŭ distanco kaj trajnospeco estas disponebla interrete Ŝablono:Morta ligilo.

Turismaj fervojoj

Pluraj pitoreskaj etŝpuraj fervojoj ekzistas en montaj lokoj, sed ekskursetoj sur ili estas plejparte haveblaj por grupetoj kaj ne por individuaj turistoj. Unu rimarkinda escepto estas la Valea Vaserului-fervojo en Maramureș kiu havas turismajn kurojn ĉiutage en somermezo kaj dum semajnfinoj komence de somero-aŭtuno.

Grupoj ankaŭ povas lui la personan trajnon de la antaŭa rumana reĝo aŭ la privatan trajnon de Ceaușescu sed tiuj ekskursetoj estas sufiĉe multekostaj.

Transportiĝi buse

La Palaco de Kulturo en Iași

Buso povas esti la malplej multekosta metodo por vojaĝi inter urboj. En la rumanaj urboj kaj urboj oni kutime povas trovi unu aŭ plurajn busfinstaciojn (autogara). De tie, busoj kaj mikrobusoj foriras al la urboj kaj vilaĝoj en la proksima areo same kiel al aliaj urboj en la lando. Vi povas trovi horarojn en la autogari retejo.

Mikrobusoj estas kutime tre malkomfortaj; iuj busoj estas malnovaj kaj malrapidaj. Horaroj ne estas strikte sekvataj, kaj prokrastoj de pli ol horo ne estas maloftaj, precipe por interurbaj busoj. Rumanaj vojoj estas en sufiĉe malbona stato, kie la plej granda parto de la strato estas unu leno sufiĉe simila al kampara vojo, kaj nur malmultaj estas sufiĉe larĝaj kaj rapide ireblaj. La plej multaj mikrobusoj utiligitaj estas malgrandaj, superplenaj, 14-sidlokaj kamionetoj (kelkaj transformitaj de ŝarĝo-kamionetoj), kun kelkaj pli longaj itineroj utiligantaj 20-sidlokaj mikrobusoj. Por navedantaj kaj antaŭurbaj itineroj, atendu troloĝatan kamioneton (25 pasaĝeroj veturantaj per 14 sidloka kamioneto estas sufiĉe ofta, kun 40 pasaĝerŝarĝoj ne estas neaŭditaj), sen klimatizilo, kiu haltas plurajn fojojn en ĉiu vilaĝo. Interurba busvojaĝado estas nur iomete pli bona - la plej multaj veturiloj uzitaj ankaŭ estas transformitaj kamionetoj, aŭ, en la plej bona kazo, celkonstruitaj mikrobusoj, kie nur kelkaj estas aerklimatizitaj. Plej multaj ne havas necesejojn, postulante 30 minutojn haltojn ĉiujn 2-3 horojn.

Tamen busoj estas la plej bona solvo por kelkaj vojoj malbone servataj de la fervoja reto, nome Bukareŝto - Pitești - Râmnicu Vâlcea, Bukareŝto - Aleksandrio, Bukareŝto - Giurgiu, kaj Pitești - Slatina.

La komforto de veturiloj konstante pliboniĝas, almenaŭ en Transsilvanio laŭ la pli longaj itineroj servantaj pli grandajn urbojn. Vi trovos busojn de respektataj kompanioj (kiel Normandia, FANYŜablono:Dead link aŭ com.ro/ Dacos kaj waltrans) kiuj ofertas ĝustajn kaj raciajn, kvankam ne ĉiam brilajn, kondiĉojn, kaj sur kiuj pakaĵujo ĉiam estas disponebla. Necesejaj haltoj ankaŭ ĉikaze devas esti faritaj, sed ili okazas kutime en lokoj kie oni ankaŭ povas aĉeti manĝaĵojn aŭ trinkaĵojn. Vendrede, dimanĉe kaj proksime al naciaj festotagoj, ĉi tiuj busoj tendencas esti troplenaj, do rezervi telefone eble estos necesa.

Busoj ene de la urboj ofte estas plenplenaj. Ĉi tio donas al poŝŝtelistoj bonajn ŝancojn. La poŝŝtelistoproblemo ŝajnas ne esti esence pli malbona ol en iu ajn alia eŭropa urbo. Bonvolu, atentu.

Transportiĝi aŭte

Normaj rapideclimoj en Rumanio

La strato de Transfagarasan - direkte al la nordo - de la Balea Lago.

Atentu: la maksimuma alkohola nivelo en Rumanio estas, por ĉiuj, simple nulo: 0,0 ‰ do ne trinku alkoholon antaŭ ol veturi.

Atentu ankaŭ al la kamparaj ĉevalĉaroj kiuj iras laŭ la stratoj sen lumoj ankaŭ post la sunsubiro.

Pli ol 60% de eksterlandaj turistoj, uzas aŭton por moviĝi en Rumanio. Por usonanoj necesas pasporto, valida usona stirpermesilo kaj valida Internacia Stir-permesilo por aŭtoluado. Se vi veturas vian propran aŭton, vi devas aĉeti vojimpostan glumarkon (la "Rovinieta") aŭ ĉe la landlimo aŭ de la plej proksima benzinstacio. Kiu veturas sen glumarko ricevos severan monpunon.

Luoj povas esti multekostaj; evitu la ĉefajn internaciajn lu-kompaniojn, same kiel la "amikajn" lokanojn, kiuj pretas lui al vi sian propran aŭton. En Bukareŝto kaj tra la lando luoj komenciĝas je 20-30 € tage (sen fuelo) por malgranda aŭto, ĉirkaŭ 65-90 € por averaĝa aŭto aŭ malnova ĵipo kaj povas supreniri ĝis 170-200 € por luksa kabinaŭto aŭ sportaŭto. Oni povas rifuzi al vi la luadon se vi estas 25 aŭ pli juna.

Malgraŭ rumanoj estas ĝenerale amikemaj, ĉi tio ne ĉiam validas por ilia veturstilo. Rapidado estas ofta, junaj (nespertaj) ŝoforoj stirantaj potencajn veturilojn estas oftaj en la urboj, koleraj ŝoforoj estas la normo en la ĉefurbo kaj la akcidentoprocentoj estas inter la plej altaj en la Eŭropa Unio.

Urbaj stratoj tendencas esti tre plenŝtopitaj, precipe en Bukareŝto. Gardu vin kontraŭ danĝeroj, kiel ekzemple duoble parkumitaj aŭtoj, piedirantoj, subita bremsado por eviti truon, aŭ vagantaj bestoj enirantaj la vojon (en kamparaj lokoj). La plej multaj interurbaj itineroj estas 2-lenaj vojoj, uzitaj per ĉio, de malnovaj kamionoj de la komunista periodo ĝis modernaj sportaŭtoj. Do planu pli longajn veturtempojn ol en aliaj lokoj de Eŭropo.

Bukareŝto havas tre densan kaj homplenan urbocentron, kun mallarĝaj, tordaj vojoj, konstruitaj ĉefe en la 19-a jarcento, kiam estis malmulte da trafiko. La vojoj estas sufokitaj de pli ol 1 miliono da aŭtoj ĉiutage - povas esti necesaj 2 horojn por veturi distancon, kiun oni povus marŝi en 20-25 minutoj. GPS aŭ loka gvidilo estas neceso. Finfine, la plej bona maniero vojaĝi ene de Bukareŝto estas aŭ per publika transporto (ĉar ĝi estas tre malmultekosta kaj sufiĉe fidinda) aŭ taksio.

Rumana polico nun havas alt-teknologiajn radarojn por kapti rapidantajn aŭtistojn. Rapidec-limoj estas ĝenerale 100 km/h ekster-urbe kaj 50 km/h aŭ 70 km/h ene de urbaj areoj. Kelkaj polic-unuoj estas provizitaj per potencaj veturiloj, dum aliaj estas la normaj Logan-Dacia-j aŭtoj. Sur ĉefaj vojoj, aŭtistoj en la kontraŭa direkto foje ekbrilas siajn antaŭajn lampojn por averti, ke ili preterpasis radarkaptilon, kiu eble estas ĝuste antaŭ vi. Ankaŭ multaj naciaj vojoj kaj aŭtovojoj estas diskrete rigardataj de Policaj helikopteroj. Eĉ malgrandaj trafik-leĝorompoj estas peze punataj de la trafika polico (Poliția Rutieră), ili eĉ povas preni onies stirpermesilon por neregula preterpaso. Kaj kaŝitaj kaj videblaj rapidfotiloj iĝas oftaj sur ĉefaj vojoj kaj aŭtovojoj. Policistoj foje ŝajnas esti pli mildaj kun lokuloj, ol kun eksterlandanoj - tamen, pli strikta monpuno validas por lokanoj ol por eksterlandanoj (lokanoj, nur pro du aŭ tri negravaj leĝo-rompoj havos sian permesilon suspendita dum ses monatoj). Kompreneble, ne provu subaĉeti la policon se vi estas haltigita.

La rumana polico havas nulan tolereman politikon pri ebria veturado - kontroloj estas tre oftaj - kaj ATENTU: ajna kvanto da alkoholo en via sango nombras kiel ebria veturado!

Se vi estas implikita en aŭtoakcidento dum veturado kaj iu estas vundita vi devas halti kaj atendi la trafikpolicon. Veturi for de la sceno estas konsiderita krimo. Akcidentoj sen vundoj povas esti solvitaj per vi mem kaj ĉiuj implikitaj partioj irante al policejo por fari deklaron, sed, se vi dubas, pli bone telefonu al 112 (Krizservoj) kaj petu direktojn. Plejofte, post akcidento estas devige fari sangokontrolon por konstati ĉu la ŝoforoj konsumis alkoholon. Rifuzo submeti ĉi tiun teston preskaŭ certe kondukos vin en malliberejon - la puno estas kutime pli severa ol tiu por ebria veturado.

Multaj gravaj vojoj iam estis mezepokaj komercvojoj kiuj iras rekte tra la centro de multaj vilaĝoj. Trairi ilin je hom-paŝa (mal)-rapideco dum veturado estas la normo kaj ne la escepto ĉar malrapidmovaj kamionoj, ĉevalmovitaj ĉaroj, kaj nemovaj gregoj de bovinoj ofte oftas en vilaĝaj ĉefstratoj.

Paspagoj

Elektronika vinjeto estas aĉetebla en la oficiala retejo.

Vignetaj prezoj laŭ periodo (en julio 2020)

Veturilo	Veturila priskribo	1 tago	7 tagoj	30 tagoj	90 tagoj	12 monatoj
	Motorciklo	Senpaga
	M1-kategoria motorveturilo (personaŭto kun plena maso <3500 kg)	—	€ 3	€ 7	€ 13	€ 28
	N1-kategoria motorveturilo (kargoveturilo kun plena maso <3500 kg)	—	€ 6	€ 16	€ 36	€ 96
	Malpeza kamiono (ŝarĝveturilo kun 3,5 t < plena maso < 7,5 t)	€ 4	€ 16	€ 32	€ 92	€ 320
	Meza kamiono (ŝarĝveturilo kun 7.5 t < plena maso < 12 t, ≤3 aksoj)	€ 7	€ 28	€ 56	€ 160	€ 560
	Peza kamiono (ŝarĝveturilo kun plena maso > 12 t, ≤3 aksoj)	€ 9	€ 36	€ 72	€ 206	€ 720
	Peza kamiono kun multaj aksoj (kargoveturilo kun plena maso > 12 t, > 3 aksoj)	€ 11	€ 55	€ 121	€ 345	€ 1210
	Veturilo por la transporto de pasaĝeroj kun pli ol 1+8 sidlokoj kaj maksimume 23 sidlokoj	€ 7	€ 20	€ 52	€ 120	€ 320
	Veturilo por la transporto de pasaĝeroj kun pli ol 23 sidlokoj (inkluzive de ŝoforo)	€ 7	€ 35	€ 91	€ 210	€ 560

Tipoj de vojoj

Aŭtovojo A2

Multaj novaj stratoj estis konstruitaj en la lastaj jaroj, kaj ŝanĝoj aperas rapide. Sekve, kontrolu ĝisdatigitajn interretajn fontojn antaŭ ol iri, ĉar informoj malaktualiĝas rapide.

• Aŭtovojoj (autostrada)
  • A1 - planita ligi Bukareŝton kun urboj en suda Transsilvanio kaj poste iri al la okcidenta limo; la nura parto kompletigita ĝis nun estas la 126-km-longa streĉado inter Bukareŝto kaj Pitești malfermita en 1973. La Arad—Timișoara sekcio estis malfermita fine de 2011.
  • A2 - ligas Bukareŝton kun la nigramaraj havenoj de Konstanco kaj Agigea. Ĉi tio signifas, ke vi povas eviti Konstanco, se vi iros al la aliaj feriejoj ĉe la marbordo.
  • A3 - supozeble ĝi transiros Transsilvanion diagonale de nordokcidento al sudoriento kaj poste iros suden al Bukareŝto. La segmento Borș - Brașov, ankaŭ nomata Transsilvania Aŭtovojo, estas la plej granda vojprojekto en Eŭropo; ĝi kunligos la hungar-rumanan limon kun Oradea, Zalau, Kluĵo, Targu Mures, Sighișoara kaj Brașov. Aktuale en 2015, nur kelkaj sekcioj de la A3 estas en uzo: 55-km parto inter Bukareŝto kaj Ploiesti en la sudo kaj 52-km sekcio inter Campia Turzii kaj Gilau, kiu estas parto de la suda sekcio de la Transsilvana Aŭtovojo.

La rapidlimo sur aŭtovojoj estas 130km/h.

• Rapid-vojoj (drum expres) - Esence ne-separita/duone separita duŝosea aŭtovojo. La nuraj finkonstruitaj rapidvojoj estas la 60-km longa Bukareŝto - Giurgiu (DN 5) vojo, La Ploiesti Pretervojo (DN 1), la Kluĵo Orienta pretervojo, la Bukareŝto - Henri Coanda Internacia Flughaveno peco de la DN 1 (kiu estas separita). La rapidec-limo sur rapidvojoj estas 100 km/h.
• Naciaj vojoj (drum național), inkluzive de Eŭropaj Vojoj (drum eŭropa). En foresto de aŭtovojoj la naciaj vojoj restas la plej grava elemento de la rumana vojaro, ĉar ili ligas la ĉefajn urbojn en la lando. La plej multaj el ili estas en akceptebla stato, kaj la plej granda parto de la trunk-reto estis rehabilitita. Multaj havas 4 ne-separitajn lenojn proksime de urboj, kelkaj havas 3 aŭ 4 ne-separitajn lenojn (kiel ekzemple Bucharest-Comarnic kaj granda parto de E85) sed multaj havas nur du lenojn - unu per trafikdirekto (rimarkinda ekzemplo estas DN1). Câmpina-Brașov — la 100-km monta vojaĝo povas daŭri 3-5 horojn. La rapidlimo sur naciaj vojoj estas 100 km/h.
• Aliaj vojoj - guberniaj (drum judetean) kaj kamparaj (drum comunal) vojoj estas prizorgataj de aŭ regionaj aŭ lokaj aŭtoritatoj. Tiuj ĉi vojoj ĉefe ligas ĉefvojojn kun tre malgrandaj urboj aŭ vilaĝoj - malmultaj kuras dum pli ol 30-40 km. La situacio de guberniaj vojoj tre dependas de ĉiu el la koncernaj gubernioj — dum en Ilfovo aŭ Konstanco tiuj vojoj estas deca ĝis alta kvalito, en aliaj regionoj tiaj vojoj estas en malbona ĝis tre malbona stato kompare kun naciaj vojoj. Kamparaj vojoj estas de eĉ pli mallonga naturo (sub 10 km), kelkaj el ili estante unu leno de trafiko nur, aliaj estantaj kovritaj en gruzo nur. La rapidlimo sur ĉi tiuj vojoj estas 90 km/h.

Pri ĉiuj vojoj, kiam trairas urbon aŭ vilaĝon, la rapidec-limo estas 50 km/h (krom se klare alie afiŝita). Kiel tia, veturado de Nacia Vojo iĝas konstanta akcel-kaj-bremsa aventuro, oni devas konstante ekvidi rapidlimsignojn, urbaj limsignojn kaj la konduton de aliaj ŝoforoj.

Transportiĝi taksie

Taksioj en Bukareŝto

Taksioj estas relative malmultekostaj en Rumanio. Oni pagas ĉirkaŭ 1,4-2 lei/kilometro aŭ iomete pli. La tre malaltaj prezoj igas taksiojn populara maniero vojaĝi kaj por lokanoj kaj por vojaĝantoj (ĝi povas esti pli malmultekosta ol veturigi vian propran aŭton) - do dum hasthoroj povas esti malfacile trovi taksion (malgraŭ Bukareŝto havas preskaŭ 10,000 taksiojn).

Rimarkinda escepto estas la Fly Taxi firmao kiu agas ĉe la Henri Coanda (Otopeni) Flughaveno. La prezo por veturo de la flughaveno al la urbocentro povas esti ĉirkaŭ 70 lei. Aŭ voku taksion telefone por preni vin proksime de la flughaveno aŭ elekti la itineron 783-buson por eniri la urbon. Alie, vi povas iri al la forir-fina stacio por eviti multekostajn flughavenajn taksiojn. Por fari tion, post kiam vi eliras pakaĵ-ricevejon, tuj turnu dekstren. Laŭvorte dekoj da taksiistoj alproksimiĝos al vi kaj demandos ĉu vi bezonas taksion, notinte vin kiel eksterlandano (estas ilia tasko fari tion, finfine). Estu ĝentila, skuu la kapon nee, kaj daŭrigu marŝi. Vi trapasos tamen ĉirkaŭ 200 m da butikumada kaj serva areoj en malgranda mini-butikcentro liganta la du terminalojn, kaj poste alvenos al la 2-a nivelo de la forirterminalo. Eliru la pordon kaj vi vidos multajn taksiojn demeti pasaĝerojn. Man-voku unu kaj certigu, ke la biletprezo afiŝita flanke estas malpli ol 2 lei/km. Ili ne estas tie por preni pasaĝerojn, sed vi faras nenion malbonan provante, kaj ne multaj ŝoforoj povas diri ne al 30 leioj por vojaĝo reen al la urbocentro, kiun ili ĉiuokaze faros. Nur certigu, ke ili uzas la mezurilon. Iuj taksiistoj uzas teleregilojn en siaj poŝoj, kiuj daŭre altigas la tarifprezon per pluraj malgrandaj pliigoj, kiuj estas nerimarkeblaj ĝis la fino. Eble ĉikaze estas pli bone negoci la tarifan prezon antaŭe rilate al via celloko, kaj pagi tiun sumon ĉe la fino.

Kioskoj por taksioj kun akcepteblaj tarifoj troveblas ene de la alventerminalo, kaj la polico konstante rigardas por pirataj taksiistoj. Kioskoj estas sekura kaj fidinda ebleco por veturigi je €10 per taksio al la centro de Bukareŝto.

Atente rigardu la koston afiŝita sur la ekstero de la taksio, kaj poste rigardi la mezurilon por vidi, ĉu oni ŝargas al vi la saman tarifon. Atentu precipe en Bukareŝto, kie kelkaj taksioj afiŝas 7,4 lei anstataŭ 1,4, sed la 7 aspektas tre kiel 1. Demandu, se vi ne certas - ili estas devigataj afiŝi kaj klare indiki la tarifon antaŭe. Ĉiuj taksioj devas havi licencon - granda, ovala metalsigno boltita sur la flankoj de la aŭto, havante la urbomarkojn, kaj serian numeron surskribita, kutime uzante nombregojn. Ne uzu ajnan taksion sen tiuj markoj. Ankaŭ ne uzu taksion kun licenco de alia urbo (ekzemple neniam uzu Ilfovan taksion en Bukareŝto aŭ Turda taksion en Kluĵo-Napoca).

La ŝoforo eble provos trompi vin, se li vidas, ke vi estas fremdulo. Insistu, ke li uzu la mezurilon. Ĝenerale estas pli bone ne negoci la veturkotizon anticipe, ĉar, oni povus proponi al vi tarifon kiu, eĉ se ĝi povas ŝajni malmultekosta al vi, tamen ĝi povus esti 2-4 fojojn pli alta (eĉ pli) ol la vera kotizo. Kontrolu ĉu ĝi iras en la ĝusta direkto, sekvu la vojon sur mapo (se vi havas!) Ne prenu taksiojn de la taksiostango en fervojaj stacidomoj, krom se ili estas de bonfama kompanio, kaj ne prenu iun el la servoj de tiuj, kiuj proponas al vi taksioveturon en la fervoja stacidomo. Ili povas en la fino esti mirinde multekostaj (ĝis € 50 por taksio, kiu normale estus ĉirkaŭ € 3). Se vi bezonas taksion de la fervoja stacidomo (aŭ flughaveno), mendu ĝin telefone de bonfama kompanio (vidu la urbopaĝojn por la urboj, kiujn vi volas viziti).

Servoj de sendependaj taksioj disponeblas en Rumanio kaj jenaj estas la ĉefaj provizantoj:

• Bolt https://bolt.eu
• Uber ĝi agas en Bukareŝto.

Trnsportiĝi aviadile

Aervojaĝado kiel rimedo por enlanda transporto fariĝas pli kaj pli populara ĉar pliigita konkurado rezultigis pli malaltajn prezojn. Ĉi tio, kunligita kun plibonigita flughaveninfrastrukturo kondukas al pliiĝoj en la nombro da pasaĝeroj kompare kun pasintaj jardekoj.

Du aviadkompanioj ofertas enlandajn flugojn en Rumanio - Tarom.

En 2010, Bukareŝto kaj Timisoara estis interligitaj per ĝis 12 ĉiutagaj flugoj (funkciigitaj fare de Tarom - Tarom funkciigis kelkajn el la flugoj sur la itineroj kun A310 larĝkorpoj), Bukareŝto kaj Kluĵo per ĝis 10 ĉiutagaj flugoj (funkciigitaj de Tarom), Bukareŝto kaj Iasi per ĝis 4 ĉiutagaj flugoj (funkciigitaj de Tarom), Bukareŝto kaj Oradea, Bukareŝto kaj Sibiu, kaj Bukareŝto kaj Satu Mare per 2-3 ĉiutagaj flugoj (funkciigitaj de Tarom), Bukareŝto kaj Suceava kaj Bukareŝto kaj Baia Mare per 1 ĉiutaga flugo (funkciigita de Tarom). Konstanco kaj Bacau, pro la mallonga distanco de Bukareŝto, vidas flugojn nur kelkajn fojojn semajne. Frekvencoj sabate povas esti reduktitaj, precipe al pli malgrandaj urboj.

Prezoj povas komenciĝi de eĉ 40 lei unudirekte se rezervitaj anticipe per Tarom "Superspeciala" tarifo. Eĉ 2-3 tagojn antaŭ la flugo, ne estas malofte trovi biletojn por malpli ol €35-€50 kun iom da butikumado ĉirkaŭe. Dum Tarom stilas sin kiel plenpreza aviadkompanio.

Iuj flughavenoj povas esti sufiĉe malproksimaj de urbocentroj, kaj, dum kelkaj pli grandaj havas taŭgan publikan transporton (Bukareŝto, Kluĵo, Timiŝoro, Oradea), en iuj (kiel Craiova aŭ Iasi) oni devas fidi taksiojn. Eĉ tiel, taksioprezo de iu flughaveno urbocentro ne devus kosti pli ol 5-10 € ekster Bukareŝto.

Petveturi

Petveturado estas tre ofta en Rumanio, kaj kelkaj spertaj petveturantoj diras ke ĝi estas la plej facila lando en orienta Eŭropo. Kutime, se vi estas en la ĝusta loko, vi ne devas atendi pli ol 5 minutojn. Dum semajnfinoj vi eble bezonos iom pli da pacienco, ĉar vojoj estas iom pli malplenaj. Lokanoj ankaŭ uzas ĉi tiun metodon regule, precipe por pli mallongaj distancoj (ĝis 50 km). Ne estas malofte por homoj (precipe studentoj) petveturi interurbe (Bukareŝto-Sibiu, Timişoara-Arad kaj Bukareŝto-Ploiesti estas aparte oftaj petveturejoj). Pliigu vian ŝancon uzante paperon kun la nomo de la urbo, kiun vi volas atingi - eble ŝparos al vi iom da tempo precipe se vi vojaĝas interurbe. Bona loko estas busstacidomo, vojdividita, aŭ proksime al la urbolimoj. Multaj homoj haltos (kondiĉe ke ili veturas sole) - vi eble veturos en '70-aj rusta malnova Dacia aŭ en tute nova Mercedes, en duonartika kamiono aŭ en kompania aŭto apartenanta al granda korporacio. Petveturado en Rumanio estas ĝenerale ne danĝera (la tre agresema, rapida kaj senorda veturstilo de rumanoj povas esti pli da danĝero), sed kompreneble prenu kutimajn antaŭzorgojn dum petveturado. Ene de urbaj limoj, ne estas konsilinde petveturi uzante la tradician dikfingro-supren mansignalon, ĉar multaj ŝoforoj povas kredi ke vi vokas taksion aŭ itinero-taksion (minibuso). Uzu celo-paperon anstataŭe.

Oni kutimas lasi iom da mono por la veturo (tiel nomata 'gasmono', ĉirkaŭ 1-2 lei/10km), sed de eksterlandano, oni ne ĉagreniĝos se li ne donos monon. Plej multaj kamionistoj kaj kompaniaj aŭtoŝoforoj tute rifuzos pagon. Krome, se vi diros al la ŝoforo, kien vi volas alveni en urbo, li aŭ ŝi faros devojiĝon nur por demeti vin kie ĝi plej konvenas al vi. Diru "Mulțumesc"(Mulcumesk) (dankon) ĉe la fino.

Plej multaj rumanoj estas tre parolemaj, kaj eĉ se ilia scipovo de la angla, franca, germana, ktp estas ege rusta, multaj plej verŝajne rakontos al vi sian tutan vivhistorion, diskutos la tutan piedpilkan sezonon kaj/aŭ parolos politikon (kutime komencante de diskutado de la malbona stato de vojoj eĉ dum irado laŭ ĵus riparita vojo). Fine, tamen, petveturado estas plejparte agrabla sperto, kaj, eĉ povus okazi, ke vi estos invitita por tagmanĝo aŭ vespermanĝo, aŭ eĉ, malofte, ke ĉambro estos oferita por nokto, aŭ simple renkonti tre interesajn homojn survoje.

Vidi

Ĉu vi serĉas mirindajn pejzaĝojn, antikvajn kulturajn tradiciojn, viglan urbovivon aŭ belan historian heredaĵon; neniu vizitanto de Rumanio bezonas serĉi vidindajn aferojn. Ĉi tiu lando estas hejmo al gamo da ĉefaj vidindaĵoj, precipe kiam vi ŝatus senti la malnovan Eŭropon, la tempo de monaĥejoj kaj kasteloj.

Laŭ datumoj de la rumana statistika oficejo, 15,7 milionoj da turistoj vizitis la 32-an rangitan turisman landon en la mondo en 2018, antaŭ Slovakio kaj Bulgario sed malantaŭe al Ĉeĥio kaj Grekio.

Ĉefaj allogaĵoj al aspirantaj turistoj estas ĉirkaŭ dek ejoj enskribitaj en la Unesko listo de Mondaj Heredaĵoj.

Kamparoj kaj monaĥejoj

• Planante vian vojaĝon, nepre inkluzivu unu el la multaj monumentaj monaĥejoj kaj preĝejoj, kiel tiu en Horezu, Monda Heredaĵo konata pro ĝia Brâncovenesc-stila arkitekturo aŭ la Curtea de Argeș, la plej reprezenta bizanc-stila monaĥejo en Rumanio, ankaŭ reĝa tombejo kie estas entombigitaj ĉiuj reĝoj de Rumanio.

• Aŭ, iru al Suda Bukovino por vidi kelkajn el la mirindaj kaj famaj Pentritaj Monaĥejoj — Karakterizitaj de la viglaj freskoj sur la eksteraj muroj de la preĝejoj, la monaĥejoj de Bukovino estis konstruitaj inter la 15-a kaj 16-a jarcentoj kaj en 2010 inkluditaj en la Unesko-listo de Mondheredaĵoj.

• Alia fascina regiono estas Maramureș, listigita de Unesko kaj populara inter vizitantoj pro ĝiaj Lignaj Preĝejoj — Ili konsistigas Monda heredaĵoo de Unesko ekde 1999. Ankaŭ vizitindas la Gaja Tombejo. Vojaĝo al kelkaj el ĉi tiuj pli malproksimaj didomoj venas kun la bono de facila esplorado de la bela kamparo de Rumanio kie - malgraŭ rapida evoluo - malnovaj tradicioj kaj metio ankoraŭ vivas.
• Fortikigitaj preĝejoj de Transsilvanio — La saksaj setlantoj kiuj alvenis en Transsilvanio en la 13-a jarcento baldaŭ vivis sub la otomana minaco kiu devigis ilin fortikigi la urbojn kaj preĝejojn de la vilaĝoj kun la celo elteni longajn sieĝojn. Tiuj ĉi strukturoj ankaŭ estas inkluditaj en la Unesko-listo de Monda heredaĵo. La plej signifaj ekzemploj estas en la vilaĝoj Prejmer, Hosman, Biertan, Valea Viilor, Șeica Mică.

• 
  Monaĥejo Voroneț
• 
  Ligna preĝejo de Sârbi Josani
• 
  Fortika preĝejo de Biertan

Urboj kaj kasteloj

• La vigla ĉefurbo de la lando Bukareŝto ne estas en la unua loko de la ordinara vojaĝlisto, sed la miksaĵo de konstrustiloj de ĉi tiu urbo povus simple mirigi vin. Iru vidi la plej grandan parlamenton en la mondo, la rumanan version de 1935 de la Triumfo-Arko aŭ vizitu unu el la multaj muzeoj.

• Kastelo de Bran — La impona kastelo, dramece situanta sur transsilvana montetopinto, de kiu la verkisto Bram Stoker ĉerpis inspiron por la hejmo de Drakulo, estas unu el la ĉefaj turismaj lokoj de la lando. La kastelo certe konvenas al la priskriboj de la libro kaj havas fascinan registritan historion propran. Tamen la historia figuro Vlad III de Valaĥio neniam vivis en Bran Castle.
• Kastelo Peleș — Starigita inter 1873 kaj 1914 en Sinaia en formo de germana novrenesanca kastelo por servi kiel somerloĝejo por la reganto Karlo la 1-a , la unua eksponento de la Hohenzollern-Sigmaringen dinastio kiu regis en Rumanio ĝis 1947.
• Kastelo de Corvinus - lat: 45,74911 - long: 22.88824 (Castelul Corvinilor) — Gotika kastelo inter la plej imponaj en Rumanio, situanta en Hunedoara. Ĝi verŝajne estas kie Vlad la Palisuminto estis tenita kaptita fare de Matthias Corvinus dum sep jaroj.
• La ankoraŭ loĝata citadelo de Sighișoara estas inter la plej belaj tiaspecaj. Enlistigita kiel Monda Heredaĵo de Unesko, ĝi ankoraŭ prezentas multajn karakterizaĵojn de mezepoka fortika urbo kaj estas ĉarma urbo por viziti.

• Aliaj bonaj historiaj urboj inkludas Timișoara, la dua urbo de la lando, la populara montara feriejo Brașov kaj Sibiu.

• 
  Kastelo de Bran
• 
  Peleş Castle
• 
  Kastelo de la Korvinoj

Popola Arto

• Tombejo de Săpânța (Maramureş)

Naturaj vidindaĵoj

Por pli natura sperto, iru al la Delto de Danubo, konsiderata kiel la plej bone konservita kaj unu el la plej grandaj riverdeltoj en Eŭropo. Kvankam ĝi plejparte konsistas el ampleksaj malsekregionoj, ĝi fakte enhavas 23 malsamajn ekosistemojn. Ĝi kuŝas laŭ la itinero de kelkaj birdaj migrantaj vojoj, kaj pli ol 320 specioj de birdo troveblas ĉi tie somere. Krom akvosistemoj, Rumanio ankaŭ estas hejmo de la plej grandaj eŭropaj populacioj de ursoj kaj lupoj, loĝantoj de ĝiaj vastaj netuŝitaj arbaroj. La Rodna Nacia Parko kaj Biosfera Rezervo kaj Nacia Parko Retezat estas bonegaj lokoj por sperti la krudajn terojn de la lando, malnovajn arbarojn kaj mirindajn montajn pejzaĝojn, aŭ piedvojaĝu al belaj akvofaloj en Nacia Parko Cheile Nerei-Beușnița.

Kuriozaĵoj

• Salminejo de Turda (Salina Turda) — Lokita 120 metrojn profunde, Salina Turda estas natura monumento kiu ekde 2010 estas inkludita en la kultura heredaĵo de Rumanio. Ekspluatata ekde la tempoj de romia regado, la minejo ŝuldas sian singularecon al grandegaj blokoj da salo kun imagivaj formoj. Krom la ebleco boati en subtera sala lago, Salina Turda havas amuzparkon kaj eblecojn por ekskursoj al la proksima Apuseni-monto.

• Koto-Vulkanoj Buzău — Miniaturaj vulkanoj je kelkaj metroj altaj, kiuj ŝprucas koton kaj naturajn gasojn. Ili staras inter lunecaj pejzaĝoj kun vegetaĵaro konsistanta el maldensaj arbustoj. La rezervo estas unika en Rumanio. En la cetero de Eŭropo similaj fenomenoj okazas en Sicilio, en Ukrainio sur la duoninsulo Kerĉ, en Rusio sur la duoninsulo Taman kaj en Azerbajĝano ĉirkaŭ Bakuo.

Areoj de pejzaĝa intereso

• Pasejo Tihuta (Pasul Tihuța / Pasul Bârgăului) — montpasejo en Orienta Karpatoj kunliganta Transsilvanion kun Moldavio kaj pli precize la urbojn Bistrița kaj Vatra Dornei en Suda Bukovino. La pasejo situas 1.201 metrojn super la marnivelo. Ĝi estas menciita sub la hungara loknomo Borgo kiel loko proksime de la kastelo de Drakulo en la samnoma romano de Bram Stoker. La protagonisto Jonathan Harker alvenis ĉe la montpasejo per la poŝtkaleŝo de Bistrița, kaj poste estis portita al la kastelo. Reale mezepokaj kasteloj ne ekzistasen la loko kaj verŝajne neniam ekzistis, sed en 1974 estis inaŭgurita granda hotelo, kiu elvokas la malhelan etoson de la romano kaj multaj aliaj ekestis post la falo de la fera kurteno inspirita de la sama temo. La ĉirkaŭaĵo havas belajn arbarajn pejzaĝojn kaj estas ankaŭ interesa por ĉasistojn.

• Monto Omu (Vârful Omu) — La plej alta pinto de la montoj Bucegi kiuj limigigas la valon de la rivero Prahova kiu havas famajn turismajn feriejojn kaj vintrajn sportejojn. Krom impresaj vidoj, la monto Omu ofertas la eblecon de facilaj ekskursoj inter lagoj, akvofaloj kaj alpaj pejzaĝoj. Estas ĉaledo kaj veterstacio.

Itineroj

Transfagarasan

• Transfăgărășan - Alpa vojo malfermita nur en la someraj monatoj kaj fama pro siaj panoramoj. Ĝi komenciĝas en la loko nomata Bascov, ĉe la periferio de Pitești kaj finiĝas en la distrikto de Sibiu. Ĝi estas tielnomita ĉar ĝi transiras la Montojn Făgăraș, ĉenon de la Sudaj Karpatoj.

Fari

Marŝado en la Montoj Retezat

Suda Bukovino estas la hejmo de la rimarkindaj Pentritaj Monakejoj

Rumanio havas bonajn vintro-sportajn cellokojn

• Iru al preĝejo - Rumanio estas unu el la plej religiaj landoj en Eŭropo, kaj la ortodoksa eklezio estas ĉiea. Vi certe volos viziti kelkajn preĝejojn kaj monaĥejojn pro ilia beleco kaj historio, sed kial ne profiti la ŝancon sperti ortodoksan meson? La kongregacio kutime staras kaj estas tute normale aperi nur mallonge dum la meso, do vi povas veni kaj iri laŭplaĉe sen ĝeni iun ajn. Aperu ĉe iu preĝejo dimanĉe matene, staru kviete malantaŭe kaj observu. Estu taŭge vestita, vidu la sekcion "Respekto".

Vi spertos bibliajn legadojn, preĝojn kaj aliajn ritojn akompanatajn de mallonga prediko klariganta la tekston. Vi verŝajne ne komprenos multon, sed vi povas rimarki la diversajn nivelojn de implikiĝo inter preĝejanoj, videblaj en kiom longe kaj kie homoj restas ĉe la meso, kaj kiom ofte ili subskribas sin per la kruco, aŭ eĉ genufleksas. Organizita kongregacia kantado ne estas ofta sed estas kondukita fare de koruso kun ĉiu preĝejvizitanto aliĝanta kiam li sentas. La koruskantado povas esti alloga, la kvalito kutime reflektas la gravecon de la preĝejo.

La altaro havas sekciojn kun pordoj kiuj malfermiĝas kaj fermiĝas depende de la preĝeja sezono. Vi ankaŭ vidos kandelojn venditajn, ili estas lumigitaj en aŭ apud la preĝejo en apartaj pletoj por la animoj de mortintoj aŭ vivantaj homoj. Provu ekscii pri specialaj ferioj kaj ritoj, eble la disdono de sankta akvo per la kamionŝarĝo ĉe la bapto de Kristo (Boboteaza) aŭ meznoktaj mesoj ĉe Kristnasko aŭ Pasko (la ortodoksa Pasko povas esti for de unu aŭ kelkaj semajnoj kompare kun la Okcidenta). Geedziĝoj ofte estas sabatoj, la rito estas tre bunta kaj interesa.

• Marŝ-vojoj ekzistas en larĝa gamo de niveloj, de facila ĝis serioze defia. De plataj deltaj areoj ĝis krudaj terenoj, la naciaj parkoj de la lando estas bonegaj deirpunktoj kaj bonegaj vidoj.
• Vintraj sportoj - la Rumaniaj montoj enhavas kelkajn popularajn vintrajn sportejojn, kiel Poiana Brasov (proksime ankaŭ al Bran-kastelo), Sinaia kaj Predeal. Kvankam ĉiam pli popularaj, ankaŭ inter lokanoj, ĉi tiuj lokoj restas sufiĉe ekster la vojo por la plej multaj internaciaj vintraj sportaj ŝatantoj kaj restas buĝet-amikaj.

Lerni

Atente pentritaj Paskaj ovoj estas grava parto de la rumana tradicio.

La plej malnova rumana universitato estas la Universitato de Iasi, fondita en 1860 (la mezepokaj lernejoj en Bukareŝto kaj Iasi ne estas konsiderataj universitatoj). Bukareŝto, Iasi kaj Kluĵo estas konsideritaj kiel la plej grandaj kaj plej prestiĝaj universitataj centroj, kun pli novaj edukcentroj kiel Timisoara, Craiova kaj Galatio emerĝantaj kiel urboj kun ĉiam pli pli granda studentaro. Se oni venas kun movsubvencio (Erasmus/Sokrato aŭ simila), estas tre grave iri al la Internacia Oficejo de la Rumana Universitato kiel eble plej baldaŭ, ĉar rumana modelaro/formularo tendencas esti sufiĉe impona kaj povas daŭri iom da tempo por esti prilaborita. Ankaŭ, se vi planas studi en Rumanio, estas tre rekomendinde trovi vian propran loĝejon - la plej multaj universitatoj ne disponigas neniun loĝejon, kaj se ili disponigas loĝejon, la ofertitaj kondiĉoj estas foje teruraj (kelkfoje eĉ 3-4 personoj kunhavanta ĉambron, koridoro de 50 aŭ pli dividantaj la duŝejojn kaj necesejojn! - tio okazas ĉar la loĝado ofertita de universitato estas kutime preskaŭ senpaga (€15-20 monate) por rumanoj, kaj oni kutime ricevas tion, por kio oni pagas).

La eduka sistemo estas mezbona en la plej bona kazo ekde 1990 (Rumanio ne faris bonon en neniu el la PISA-taksoj, estante en la malsupera triono de eŭropaj landoj), tamen reformprovoj estis faritaj en la pasinta jardeko. Ĉeesto estas deviga dum 10 jaroj. Universitatoj komencis redukti la nombron da subvencioj tiel ke studentoj, ĉiam pli, devas pagi la instrukotizon (la kosto estas tamen tre malalta - € 500 jare estas la normo). Kun kelkaj esceptoj instrumetodoj en universitatoj estas malmodernaj, kun formalismo, diktado kaj enmemorigo kiel ĉefaj iloj utiligitaj - kondukante al malalta kvalito de multaj establoj (neniu rumana universitato sukcesis en la Ŝanhaja Indekso). Tamen, estis tre seriozaj reformprovoj, kun kelkaj universitatoj (precipe la Universitato de Bukareŝto, Universitato de Iasi, la Universitato Babeș-Bolyai en Kluĵo kaj la Universitato de Timișoara) trudantaj pli bonajn instrunormojn kaj interagadon inter studentoj kaj instruistoj - tamen multe da progreso ankoraŭ devas esti farota. Por plej multaj temoj, programoj disponeblas en la rumana kaj la hungara, depende de la universitato. Kelkaj programoj haveblas en la angla, franca kaj germana. Kiel ĉe plej multaj nacioj, instruistoj plendas pri malgrandaj salajroj. Legopovo estas preskaŭ universala. Laŭ komisiono de EU-studo, ĉirkaŭ 30% de rumanoj parolas la anglan (50% en urbaj medioj) kaj 25% la francan (40% en urbaj medioj). La germana ankaŭ estas parolata de proksimume 3-5% de la populacio (1% havante ĝin kiel sia gepatra lingvo).

Komuniki

Vidu ankaŭ: Rumana frazlibro

La oficiala lingvo de Rumanio estas la Rumana. La lingvo estas membro de la latinida lingvofamilio, kaj ĝi estas proksime rilata al lingvoj kiel ekzemple la hispana, la itala, la franca, la kataluna, kaj la portugala.

La rumana verŝajne estas la plej malfacila latinida lingvo por lerni, plejparte pro sia tre kompleksa gramatiko. Male al la aliaj latinidaj lingvoj, la rumana havas tri seksojn (vira, ina, neŭtra) kaj daŭre konservas gramatikajn kazojn.

La hungara estas la plej granda minoritata lingvo en la lando. Proksimume 6% de rumanoj scipovas flue paroli la hungaran kaj verŝajne vi trovos hungaran parolanton en Transsilvanio. Distriktoj kie la hungara estas vaste parolata, kaj kie etnaj hungaroj estas plimulto, inkludas Harghita, Kovasna, kaj Mures.

La Germana estas parolata de Transilvaniaj Saksoj kaj Banataj Ŝvaboj, du minoritataj grupoj en la lando. Etnaj germanoj amasiĝis al Rumanio dum la 1930-aj jaroj kaj tiam ili estis la plej granda etna malplimulto en Rumanio. Nun ili estas unu el la plej malgrandaj etnoj en la lando.

La Turka estas parolata ĉefe de la turka malplimulto. Ili konsistas el 0.1% de la populacio kaj vivas en la orientaj partoj de la lando. Vi verŝajne trovos turkparolanton en Konstanco.

La franca estis vaste studita en Rumanio kaj oni kredas, ke kvarono de la loĝantaro studis la lingvon. Ĝia uzo nun estis plejparte anstataŭita de la angla.

La rusa estis instruata en la lernejo dum la komunisma epoko, do iuj pli maljunaj povas paroli la rusan. Tamen, pro la historio de sovetia regado, rumanoj ĝenerale ne ŝatas esti alparolataj en la rusa, do vi devus demandi en la rumana ĉu la persono parolas la rusan antaŭ ol daŭrigi.

Konektiĝi

Poŝtelefonoj

Poŝtelefonoj estas ĉieaj en Rumanio. La ĉefaj retoj estas: (Orange Romania, Vodafone, Telekom kaj DigiMobil). Orange kaj Vodafone havas preskaŭ plenan nacian kovradon (98-99% de la surfaco de la lando), dum la Germana Telekom rapide ekspansiiĝas.

Tarifoj estas mezaj por Eŭropa Unio (€0,08-0,30/min, €0,04 per SMS). Kaj antaŭpagitaj kartoj kaj abonoj estas haveblaj, kaj specialaj opcioj por rabataj internaciaj vokoj ekzistas kun iuj prezaj planoj. Telefoni el Rumanio kun alilanda plano estas disponebla sed estas, kiel en plejparto de EU, sufiĉe multekosta. Antaŭpagitaj kartoj aŭ reŝargaj kodoj aĉeteblas en preskaŭ ĉiu butiko, ĉu kampara aŭ urba.

Sur antaŭpagitaj SIM-oj vi povas aktivigi kromajn opciojn ("extraopțiune") ekde € 5 (+ 24% AVI) entute = 27-32 lei, kun valideca periodo de 30 tagoj, enhavanta milojn (200 -3000) da minutoj kaj SMSojn ene de la sama reto kaj ĝis 100 minutoj ekster la reto, inkluzive de la plej multaj Eŭrop-Uniaj fikstelefonaj retoj kaj du aŭ tri movaj retoj.

Interreta aliro

Interreta aliro estas rapida, vaste havebla en urbaj medioj kaj kreskanta en kamparaj medioj. Larĝbenda interreto estas vaste havebla en urboj, per kablo, DSL, aŭ hejmaj malgrandaj aŭ mezgrandaj ISP-oj proponantaj UTP-ligojn. Rapidecoj estas plejparte kiel Okcidenteŭropo aŭ Usono, kun 1-4 Mbit/s laŭflue por ne-metropola aliro estas la normo - kun prezoj ĉirkaŭ €9-25 por 1-4 Mbit/s, kun loka aliro signife pli rapida (10- 50 aŭ eĉ 100 Mbit/s). La rapidoj pliiĝas, hejma aliro por 4 Mbit/s disponebla je ĉirkaŭ €10 monate.

Interretaj kafejoj estas disponeblaj en la plej multaj urboj kaj vilaĝoj - sed en grandaj urboj ilia nombro malpliiĝas pro la malmultekosta havebleco de hejma aliro. En kamparaj lokoj, publika interreta aliro estas disponebla en 150 malproksimaj vilaĝoj (en tielnomitaj "telecentroj"). En tiuj "telecentroj", la aliro estas subvenciita de la ŝtato, kaj tial limigita. Komputiloj kutime ne haveblas en bibliotekoj, aŭ en publikaj lokoj kiel ekzemple fervojaj stacidomoj.

Sendrata aliro kreskas, precipe en Bukareŝto, Brașov, Sibiu, Bistrița, Timișoara kaj Kluĵo kun Wi-Fi vaste havebla en Universitataj areoj, flughavenoj, publikaj placoj, parkoj, kafejoj, hoteloj kaj restoracioj. Vi-Fi-o laŭplaĉe disponeblas ankaŭ en multaj lokoj. Se necerta, serĉu placojn proksime de la Urbodomo, grandaj parkoj aŭ aliaj gravaj konstruaĵoj. Plej multaj (se ne ĉiuj) restoracioj de McDonald's en Rumanio havas Vifi-aliron kaj ankaŭ la plej multaj 3-stelaj (kaj pli altaj) hoteloj.

Poŝtelefona interreto estas disponebla malmultekoste de ĉiuj poŝtelefonaj kompanioj (uzante rumanajn simkartojn). Kombinita 3G/GPRS/EDGE-aliro havas prezon de 40-80 lei monate kun limo de 5-10GB.

Kabla televido

Kablotelevido ankaŭ estas tre vaste havebla, kun proksimume 85% de ĉiuj domanaroj estas ligitaj. Ĉiuj hoteloj provizantaj al vi televidilon proponos kablan televidon aŭ ciferecan televidon.

Aĉeti

Vendejoj en malnova Krajovo

Rumanaj transakcioj ĝenerale okazas kontante. Krom kelkaj specifaj specoj de transakcioj, la plej bona metodo estas pagi per loka valuto. En ajna situacio, kie prezoj estas montrataj en loka valuto, provi pagi en eŭroj aŭ usonaj dolaroj rezultigos vian monon akceptatan je pli malbona kurzo (ĝis 20%) aŭ rekta rifuzo. En situacioj kie prezoj estas montrataj en eŭroj, oni ĝenerale ankoraŭ atendas ke oni pagu en leioj (ekzemple, poŝtelefonaj planoj havas prezojn en eŭroj sen AVI, do kiam oni pagas en leioj, la imposto estas enkalkulita por tio, kio unue ŝajnas esti malbona kurzo), escepte de internaciaj trajnbiletoj, kiuj estas prezigitaj kaj pageblaj en eŭroj. Plej multaj rumanoj havas aŭ debetkarton aŭ kreditkarton - tamen ili estas ĝenerale uzataj ĉe ATM-maŝinoj - interretaj pagoj estas relative novaj, kaj kelkaj kompanioj ankoraŭ rigardas ilin suspekteme. Vi povas tamen pagi karte en multaj butikoj kaj en la plej multaj superbazaroj. Akceptataj kredit-/debetkartoj estas: MasterCard, Visa, American Express kaj Diners Club (kutime nur en hoteloj, kaj eĉ tiam atendu rigardojn kaj nekredemon, ke tia karto eĉ ekzistas). Preskaŭ ĉiuj transakcioj ĉe POS-maŝinoj (superbazaroj, butikoj ktp.) petos vin ankaŭ enigi la PIN de la karto.

Plej multaj urbetoj havas almenaŭ unu aŭ du ATM kaj bankoficejon, kun grandaj urboj havantaj centojn da ATM kaj bankoficejojn. (Ne estas malofte vidi tri bankagentejojn unu apud la alia en loĝkvartaloj de Bukareŝto). ATM-oj ankaŭ estas haveblaj en multaj vilaĝoj (ĝenerale ĉe la poŝtejo aŭ la loka bankoficejo). La rumana por ATM estas bancomat. Kreditkartoj estas akceptataj en grandaj urboj, en plej multaj hoteloj, restoracioj, superbazaroj, butikcentroj. Ne atendu uzi kreditkarton ĉe iu ajn fervoja stacidomo por enlandaj vojaĝoj (kelkaj fervojaj stacidomoj prenas kreditkartojn por internaciaj biletoj) aŭ por la publika transporto (la metroo kaj RATB de Bukareŝto, ekzemple, akceptas nur kontantojn ĉar ili opinias ke kart-transakcioj malrapidigus la la vicojn ĉe la biletbudoj). Benzinstacioj kaj granda nombro da aliaj vendejoj akceptas Visa kaj MasterCard. Estas konsilinde havi ĉiam malgrandan monsumon en kontanta mono (ĉirkaŭ 50 leioj aŭ eĉ pli), eĉ en grandaj urboj. Ne eblas eltiri ajnan valuton (kiel eŭroj aŭ dolaroj) krom leioj.

Rumanaj entreprenoj ne estas devigataj provizi al vi plenan ŝanĝon por ĉiu transakcio, kaj ofte iliaj kasoj mankas precipe al malgrandaj moneroj. Feliĉe multaj prezoj estas en rondaj multobloj de 1 leuo, kaj ili preskaŭ ĉiam estas en multobloj de 10 bani. Eĉ se vendejo povas ŝanĝi, ekzemple bileton da 100 lei, ili eble petos de vi pli malgrandan ŝanĝon unue. Por tre malgrandaj kvantoj (diru 20 aŭ 50 bani) ili foje povus insisti, ke vi aĉetu ion de tiu valoro anstataŭ doni al vi ŝanĝon.

Kostoj

Rumanio estas ĝenerale tre malmultekosta, kaj verŝajne estas la plej malmultekosta lando ene de EU, kvankam ĝi estas ankoraŭ pli multekosta ol najbara Ukrainio. Kvankam oni povas atendi, ke manĝaĵo kaj transporto estos malmultekostaj en Rumanio, aĉetado de importitaj konsumvaroj estas same multekosta kiel en aliaj partoj de EU. Bonaj aĉetoj por eksterlandanoj inkluzivas vestaĵojn, lanajn kostumojn produktitajn en Rumanio, ĉemizojn, kotonajn ŝtrumpetojn, lokan vinon, ĉokoladojn, salamon, ampleksan gamon de lokaj fromaĝoj, malmultekostajn ledaĵojn aŭ peltajn mantelojn. Krome, nutraĵoj, transportoj kaj loĝejoj restas relative malmultekostaj, same kiel ĝeneralaj aĉetoj, precipe en merkatoj, kvankam inflacio ja estas. Bukareŝto, kiel ĉiu ĉefurbo en la mondo, estas pli multekosta ol la nacia normo, precipe en la urbocentro. Tamen, vojaĝantoj el nordiaj landoj trovos, ke ĉiuj prezoj en Rumanio estas mirinde malaltaj, precipe transporto (mallonga kaj longa distanco), restoraciaj manĝaĵoj kaj trinkaĵoj.

Trinkmonoj

Trinkmono kutime estas 5-10% de la kalkulo kaj estas atendita en restoracioj, kafejoj, taksio, frizejoj.

Valuto

La nacia valuto de Rumanio estas la leŭo (pluralo lei), kiu signifas leono en la rumana. La leŭo estas dividita en 100 bani (singularo ban). La 1an de julio 2005, la nova leuo (kodo RON) anstataŭigis la malnovan leŭon (kodo ROL) (10,000 malnovaj leioj por unu nova leuo). Malnovaj ROL-monbiletoj kaj moneroj ne plu estas laŭleĝa pagilo sed daŭre povas esti interŝanĝitaj ĉe la Nacia Banko kaj iliaj filiaj oficejoj.

kurzoj je la dato januaro 2023:

• USD=4.6
• EUR=4,9
• GBP=5,6

Moneroj estas eldonitaj en 1 (oro), 5 (kupro), 10 (arĝento), kaj 50 (oro) bani nominalaj valoroj, sed 1-ban moneroj estas maloftaj, malgraŭ butikprezoj finiĝantaj multajn fojojn kun 99 bani. Ne atendu precizan ŝanĝon de oficistoj, krom se via tuta elspezo dividas je 5 bani. Kiam ege mankas al ŝanĝo, komizoj ankaŭ povas disponigi malgrandajn kafsakojn, oranĝojn aŭ similajn kiel anstataŭaĵojn, sed ili ne akceptas ilin reen. Monbiletoj venas en nominalaj valoroj de 1 (verda), 5 (purpura), 10 (ruĝa), 20 (flava-verda), 50 (flava), 100 (blua), 200 (bruna), kaj 500 (blua kaj purpura) leioj, estas faritaj el polimerplasto, kaj, krom la 200 lei, respondas al eŭro-monbileto laŭ grandeco. Tamen, 200 kaj 500 lei monbiletoj estas nekutima.

Dum interŝanĝado de mono, uzu interŝanĝoburoojn aŭ monaŭtomatojn (kiuj provizos pretan aliron al la plej multaj eksterlandaj bankkontoj). Absolute evitu nigramerkatajn transakciojn kun fremduloj: La plej multaj nigraj merkatistoj estas trompistoj de tia aŭ alia speco, kiuj aŭ lasos vin kun monbiletoj, kiu montriĝos esti senvaloraj polaj zlotoj, aŭ engaĝigos vin en konversacio dum kelkaj minutoj, atendante la alvenon de siaj partneroj, kiuj ŝajnigos esti la polico kaj provos trompi vin por transdoni vian monujon kaj paperojn. (Tiu ĉi trompludo estas konata kiel maradonisto.) Interŝanĝi monon surstrate ankaŭ estas kontraŭleĝa kaj en la plej malbona kazo, vi eble pasigos nokton en malliberejo. Ankaŭ en la flughaveno oni ne rekomendas interŝanĝi monon - ili emas troŝarĝi transakciojn kaj havas tre malavantaĝajn tarifojn - prefere uzi karton kaj la ATM por tujaj bezonoj (taksio/buso) kaj interŝanĝi pli da mono poste dum en la urbo. La plej sekura kaj plej facila maniero akiri rumanan monon estas uzi vian ATM-karton ĉe iu ajn loka banka ATM. Via banko donos al vi aktualan, akcepteblan kurzon, kaj kondiĉe ke via banko ne pagas troajn eksterlandajn transakciajn kotizojn, kutime ne valoras la riskon aŭ la ĝenon ŝpari unu aŭ du procentojn. BRD, Banca Transylvania kaj Raiffeisen bankoj kaj ATM estas ĉie en gravaj urboj, inkluzive ene de plej altnivelaj hoteloj.

Vi devus iom aĉeti por bonaj kurzoj. Kelkaj interŝanĝoficejoj en evidentaj lokoj (kiel la flughaveno) povas provi profiti la mankon de informado de la meza turisto kiam fiksas la kurzon, kaj ne estas konsilinde uzi ilin, ĉar la kurzoj povas esti sufiĉe nerealaj. Antaŭ foriro al Rumanio konsultu la retejon de la Nacia Banko de Rumanio. Tipaj interŝanĝoficejoj ne listigu diferencojn pli grandajn ol 2-3% de la oficiala kurzo. Ankaŭ, elektante interŝanĝoficejon, certigu, ke ĝi havas videblan signon dirantan "Komisiono 0%"; Rumanaj interŝanĝoficejoj kutime ne havas kroman komisionon krom la diferenco inter la aĉetaj kaj vendaj tarifoj, kaj ili ankaŭ estas devigataj laŭleĝe montri grandan videblan signon deklarante sian komisionon, do se vi ne vidas tian signon aŭ se ili ŝargas ion kroman, daŭrigu. Elekti akcepteblan interŝanĝoficejon, povas ŝpari al vi eĉ 10%, do ĉi tio indas observi. Ŝanĝi monon ĉe la interŝanĝo de banko ankaŭ estas bona ideo.

Superbazaroj kaj profitbutikoj

Bona loko por aĉeti manĝaĵojn estas farmistaj merkatoj, kvankam hiperbazaroj populariĝis en Rumanio kiel Auchan, Carrefour. ://www.cora.ro Cora] aŭ Kaufland.

Malsama de superbazaroj estas kvartalaj nutraĵvendejoj nomitaj 'alimentară'. La vendejoj estas malklaraj, malnovaj butikoj, kiuj povas esti pli malmultekostaj. Ĉi tiuj butikoj povas esti oportunaj se oni vivas en la antaŭurboj aŭ en pli malgrandaj urboj. Malgraŭ ilia ŝajne pli malbona aspekto, ili vendas bonkvalitajn manĝaĵojn. En 'alimentara', atendu strangajn sistemojn de pago aŭ elekto: vi eble ne povos mem depreni erojn de la breto, aŭ unu persono povas kalkuli vian totalon antaŭ ol alia pritraktas la kontantmonon, ktp. Multaj lokanoj tamen efektive preferas ĉi tiujn establaĵojn, ĉar ili ofertas personan tuŝon, kun multaj vendistoj memorantaj la preferojn de ĉiu aĉetanto, kaj servas specife iliajn bezonojn.

Malfermaj horoj estas ege antaŭvideblaj kaj mirinde longaj. Kelkaj butikoj havos "senhaltan" signon - tio signifas, ke ili estas malfermitaj 24 horojn, 7 tagojn semajne. Butikoj kiuj ne estas malfermitaj 24 horoj estas kutime malfermitaj 08:00 - 22:00/23:00, kun kelkaj malfermitaj en somero ĝis 02:00 aŭ 03:00. Superbazaroj kaj hiperbazaroj estas malfermitaj ankaŭ 08:00 - 22:00/23:00, krom dum kelkaj tagoj antaŭ Pasko kaj Kristnasko, kiam ili restas malfermitaj dum la nokto. Apotekoj kaj specialigitaj butikoj estas kutime malfermitaj 09:00 - 20:00/21:00, foje eĉ poste dum kamparanaj merkatoj kutime malfermas siajn pordojn je 07:00 kaj fermiĝas je 17:00 aŭ 18:00.

Kamparaj foiroj

Tradicia kampara butikumado estas la semajna foiro (târg , bâlci , aŭ obor). Kutime okazigita dimanĉe, ĉio, kio povas esti vendita aŭ aĉetebla, estas havebla - de vivaj bestoj komercitaj inter farmistoj (ili estis la origina kialo kial foiroj estis malfermitaj antaŭ jarcentoj), ĝis vestaĵoj, legomoj, kaj foje eĉ uzitaj aŭtoj aŭ traktoroj. Tiaj foiroj estas frenezaj, kun daŭra marĉandado, kun muziko kaj dancad-okazaĵoj, amuzaĵoj kaj rapidmanĝejaj budoj proponantaj kolbasojn, "mititei" kaj lignokraditajn bifstekojn inter la multaj aĉetantoj kaj vendistoj. En certaj regionoj, estas tradicio ĉeesti ilin post iu grava religia evento (ekzemple post Sankta Maria Tago en Oltenio), igante ilin grandegaj komunumaj aranĝoj kunvenantaj milojn da homoj el proksimaj vilaĝoj. Tiaj foiroj estas mirinde buntaj – kaj gustumas kiel la vivo estis antaŭ jarcentoj. Unu tia kamparfoiro (kvankam certe NE en la kamparo) estas la foiro Obor en Bukareŝto - en malplena spaco ĝuste en la mezo de la urbo, ĉi tiu foiro okazas ĉiutage de pli ol tri jarcentoj.

Manĝi

Colivă dishes are used for a church ritual.

Saramura is one of Romania's traditional dishes.

Rumana manĝaĵo estas samtempa tipe rumana kaj tamen iamaniere jam konata al multaj aliaj popoloj, estante miksaĵo de Balkana kuirarto kaj Centreŭropa kuirarto, sed ĝi havas kelkajn unikajn elementojn.

Pano (sen oleo aŭ butero) venas kun preskaŭ ĉiu manĝo kaj aneto estas sufiĉe ofta kiel gusto. Ajlo estas ĉiea, kaj kruda, kaj en specialaj saŭcoj (mujdei estas la tradicia saŭco, farita el ajlo, olivoleo kaj spicoj), same kiel cepoj.

Tradiciaj manĝaĵoj

Sarmaloj de brasikaj folioj kun mămăligă

Mămăligă

Ciorbă

Zacuscă

Kelkaj esencaj pladoj de rumana kuirarto estas:

• Sarmale — Brasikaj foliaj ruloj plenigitaj de viando kaj rizo; tre bongustaj. Estas bezonata longa tempo por prepari ĉi tiu plado, tial ĝi aperas malofte en restoracioj.
• Mămăligă — Maiz-bazita polento
• bulz; tradicia rostita polento, plenigita kun almenaŭ du specoj de fromaĝoj, lardo kaj acida kremo),
• friptură; (bifsteko).
• salată de boeuf; fajne hakitaj kuiritaj legomoj kaj viandsalato, kutime pintita kun majonezo kaj ornamita per tomatoj kaj petroselo).
• zacuscă; bongusta, riĉa sals-simila trempaĵo farita en la aŭtuno.
• tocană; speco de stufaĵo, ankaŭ farita en la aŭtuno.
• Ciorbă — La supo, kiu povas esti farita en diversaj manieroj. ciorbă de burtă (blanka acidtripa supo),, ciorba țărănească estas kamparana supo bazita sur viando kaj legomoj, (ruĝa acida supo, simila al borș sed kun la betradiko estas anstataŭigita per fermentita tritika brano, kun multoj de legomoj).
• tochitură cu mămăliguța; (pr. tokiturah), sortimento de frititaj viandoj (ĉefe pecoj de porkaĵo), kaj tradiciaj kolbasoj, en speciala ovosaŭco, akompanitaj kun polento kaj frititaj ovoj.
• Mititei aŭ mici; (pr. miĉi); Tipa plado konsistanta el cilindraj viandbuloj, (speco de spica kolbaso de bovaĵo (sed nur la viando, sen la envolvaĵoj),ofte miksita kun porkaĵo kaj ŝafaĵo kaj gustigita kun nigra pipro, ajlo, satureo (Cimbru), koriandro kaj aliaj spicoj; preskaŭ ĉiam ĝi estas kuirita sur rostokrado, sed ankaŭ povas esti kuirita kun varmaj akvaj vaporoj; ofte servata kun mustardsaŭco, kaj kun biero dum piknikoj - mici și bere).
• iahnie; diversaj varioj de pistitaj faboj.
• Miel la proțap — Kradita ŝafida viando
• Zacusca — Saŭco bazita sur melongenoj, cepoj, tomata pureo kaj rostita kapsiketo (gogoșari). Iuj receptoj postulas aldonon de fungoj, karotoj, celerio kaj folioj de aromaj plantoj, kiel lauro, kaj oleo, salo kaj pipro. Ĝi povas esti prezentita kiel kromplado aŭ eĉ sternita sur pano. Ĝi facile konserviĝas kaj ĝia gusto estas plej bona post kelkaj monatoj. La vorto estas de slava origino kaj signifas "apetitigaĵo".

Aliaj pladoj inkludas kapreolon, hamburgerbulkon kun tranĉaĵo de ŝinko, tranĉaĵo de fromaĝo kaj tavolo de frititaj terpomoj, dobrogaj aŭ bulgaraj salatoj (miksaĵo de cepoj, laktuko, tomatoj, fromaĝo, blanka saŭco kaj ŝinko), cepsalato - tranĉita cepo servita en plado, tomata salato - tranĉita tomato kun fromaĝo, șorici (porka haŭto - boligita; kaj foje en stufaĵo), kaj drob - kaserolo farita el ŝafido aŭ porkaĵhepato kaj renoj. Lokaj eklektikaj pladoj inkluzivas bovinan langon, ŝafan cerbon (Paskon), kaviaron, kokidan kaj porkan hepaton, piklitajn verdajn tomatojn kaj piklitan akvomelonon.

Inter la desertoj:

Tradiciaj desertoj inkludas pască (ĉokolado aŭ fromaĝtorto produktita nur post Pasko), sărățele (salaj bastonoj), pandișpan (laŭlitere signifas hispanan pano; kuko plenigita kun ĉerizoj), kaj cozonac (speciala kuka pano bakita por Kristnasko aŭ Pasko) .

• Plăcintă, estas plenigitaj kukaĵoj venditaj en bakejoj kaj kukejoj, bonegaj por matenmanĝo. La plenigaĵo kutime konsistas el dolĉa fromaĝo (plăcintă cu brânză) sed ankaŭ el pomoj (plăcintă cu mere), ĉokolado (plăcintă cu ciocolată), selaktaĵo kaj sekvinberoj (plăcintă cu urdă)), kaj terpomoj (plăcintă cu cartofi).

Trinki

Feteasca negra

Alkoholaĵoj

Vinoj

Rumanio estas unu el la plej grandaj vinproduktantoj en la mondo, la kvina en Eŭropo post Italio, Francio, Hispanio kaj Germanio. Ĉirkaŭ 5,2 milionoj da hektolitroj da vino estis produktitaj en 2018. En la lastaj jardekoj Rumanio altiris multajn eŭropajn entreprenistojn kaj vinkomercistojn, pro la malaltaj prezoj de la terenoj vinber-kultivitaj, kaj de la vinoj, komparite kun aliaj vinproduktantaj nacioj kiel ekzemple Francio, Germanio kaj Italio.

La plej kultivitaj blankaj vinber-varietatoj estas Feteasca Bianca, Feteasca Reale, Riesling, Aligoté, Sauvignon, Moscato, Pinot Gris, Chardonnay, Tămâioasa Românească, Grasso de Cotnari, Giallo de Odobești; tiuj plej uzitaj por la produktado de ruĝaj vinoj estas Merlot, Cabernet Sauvignon, Băbească Neagră, Feteasca Neagră, Pinot Noir.

La vinoj estas ĝenerale surmerkatigitaj sub la nomo de la vinbervariaĵo (ekz. Sauvignon, Feteasca albă, Tămâioasa româneasca), malpli sub la nomo de la produktanto (ekz. Davino, Alira, Lacerta) aŭ kun ŝika nomo (ekz. Serafim, Bon Viveur), Gramma, René Faure, ktp.).

Bieroj

Kelkaj el la plej famaj rumanaj bieroj estas: Ursus, Timișoreana (nomita laŭ la urbo de Timișoara), Stejar (la rumana vorto por "kverko"). Hodiaŭ ĉi tiuj tri markoj estas posedataj de Asahi, Bergenbier kaj Molson Coors dum la markoj Ciuc (de la nomo Miercurea Ciuc) kaj Silva alvenis en la manoj de Heineken. Silva kaj Ursus ankaŭ havas gamon da malhela biero.

En Rumanio oni facile trovas bierojn de internaciaj markoj, de Carlsberg ĝis Stella Artois, de Beck's ĝis Tuborg sed ĝenerale ilia prezo estas pli alta ol tiuj produktitaj surloke.

La metia bierindustrio spertis tre fortan kreskon ekde 2015. Nuntempe ekzistas ĉirkaŭ 50 etaj bierfarejoj kun ĉiujara produktado de ĉirkaŭ 5.000 hektolitroj. Por daŭrigi kun la kresko, kelkaj interretaj rimedoj nun estas disponeblaj, kiel la Universitatea de BereŜablono:Malviva ligilo kiu eldonas revuojn, recenzojn kaj podkastojn pri biero. La Beerologique estas la plej granda datumbazo de rumana metia biero, kun ĉiuj firmaoj de la sektoro funkciigantaj en la lando.

En Aprilo 2015 fratoj Alin kaj Răzvan Matache malfermis et-bierfarejon en Bukareŝto kaj komencis produkti malsamajn specojn de biero. Ilia ĉefa marko estas Ground Zero Beer.

En Timişoara estas la et-bierfarejo "Clinica de Bere" kiu havas Terapia kiel sia ĉefa marko ekde 2011.

Likvoroj

Afinată - Dolĉa likvoro, akirita per miksado de freŝa mirtila siropo (afina en rumana lingvo, de kiu ĝi prenas sian nomon), kun etilalkoholo. Ĝi estas produktita somere kaj poste konsumata vintre. La macerado dum kelkaj monatoj ankaŭ permesas akiri gustigitan kaj alkoholan likvoron en la ĝusta punkto. Purigitaj kaj lavitaj freŝaj mirteloj estas uzataj kaj deponitaj kune kun la sukero en alternaj tavoloj. Ĉe la fino de ĉi tiu procezo, la buŝo de la damijono estas kovrita per gazo kaj lasita ripozi en la suno kie la enhavo fariĝos siropo. Je ĉi tiu punkto, etila alkoholo kun alkohola enhavo de almenaŭ 80% estas aldonita.

Țuică - Kutime distilaĵo de prunoj sed ankaŭ de ĉerizoj, piroj kaj pomoj. Rumanoj kutime uzas Țuică kiel aperitivon.

Loĝi

Trovi loĝejon en Rumanio estas tre facila, por ajna prezo. En ĉiuj turismaj lokoj, tuj kiam vi alvenos al la fervoja stacidomo, venos al vi pluraj homoj demandante ĉu vi bezonas loĝejon, aŭ vi povas rezervi ĝin anticipe. Tiuj homoj, kiuj bonvenigas vin ĉe la stacidomo, ofte parolas la anglan, la francan kaj la italan. Cetere, promenante surstrate, oni ofte trovos cazare skribitan sur la domoj; tio signifas, ke ili luas ĉambron en sia domo. Oni plej konsilas al vi rezervi loĝejon anticipe en la grandaj urboj (Bukareŝto, Kluĵo, Brasov kaj Iasi), ĉar estos sufiĉe malfacile vagi serĉante lokon por dormi, sed vi ne havos ajna problemo entute ie ajn aliloke.

Kiel en la plej multaj aliaj landoj, estas ofte pli malmultekoste akiri loĝejon rekte ĉe la hotelo (ĉu persone aŭ anticipe per la interreto) prefere ol per rezervagentejoj. Eĉ kreskanta nombro da malgrandaj hoteloj akceptas rezervojn per la Interreto. Serĉu la lokajn oficialajn turismajn gvidretejojn kiuj havos liston de hoteloj kaj/aŭ lito kaj matenmanĝoj, tiam demandu ĉe tiu retejo: la plej multaj havas informojn en la angla, multaj havas formalajn rezervajn retpaĝojn. La prezoj de 4-stelaj hoteloj estas tre samaj kiel en la resto de Eŭropo, certe en Bukareŝto, dum 3-stelaj hoteloj kaj sube povas esti iom pli malmultekostaj. Karakterizaĵo de rumanaj loĝejaj prezoj estas, ke multaj lit-kaj-matenmanĝejoj (sen iu hotela stel-taksado) estas same multekostaj aŭ pli multekostaj ol 2- aŭ 3-stelaj hoteloj. Plej multaj ŝajnas esti pli modernaj ol taksitaj hoteloj.

Kampara turismo estas relative bone evoluinta en Rumanio. Estas landa asocio de posedantoj de kamparaj gastdomoj, ANTRECŜablono:Malviva ligilo kiu ofertas loĝejojn en pli ol 900 lokoj tra la lando.

Sekureco

Rumanio estas sufiĉe sekura, kun tre malmulte da perfortkrimo. Perforto kontraŭ eksterlandaj turistoj estas malofta, (sed kazoj de stratkrimo estis raportitaj en Bukareŝto kaj Iași); ĉi tio signifas ke vi ne devas lasi vian komunan prudenton hejme, sed tamen sufiĉas uzi normalajn antaŭzorgojn.

Poŝŝtelado kaj fraŭdoj (kiel taksiofraŭdoj aŭ konfidotrukoj) ĉeestas sur pli larĝa skalo, do zorgu precipe en plenplenaj lokoj (kiel fervojaj stacidomoj, kelkaj merkatoj, urba publika transporto); konservu vian monon aŭ valoraĵojn en internaj poŝoj kaj ĉiam rigardu vian mansakon en menciitaj plenplenaj lokoj.

Kompreneble, vi ne devas fidi tiujn homojn en civilaj vestaĵoj, kiuj haltigas vin dirante, ke ili estas policanoj kaj volas kontroli vin.

Por viaj aĉetoj estas konsilinde ne uzi la karton sed eltiri monon per ĝi ĉe ATM.

Kie ajn vi estas en la lando, demandu fidindajn lokanojn pri la ĉirkaŭaĵo, ili volonte donos al vi kelkajn indikojn.

Vojaĝante kun taksio, ĉiam certigu, ke vi legis kaj memoru la prezon por kilometro, kiu estas skribita sur la ekstera flanko de la aŭto, ĉar iuj el la ŝoforoj eble provos profiti la fakton, ke vi ne konas la prezojn.

Rumanio uzas la tut-eŭropan norman numeron 112 por ĉiuj krizvokoj ekde 2004. Tial ĉi tiu estas la nura numero, kiun vi devos memori por polico, ambulanco/unua helpo, kaj fajrobrigado.

Vagantaj hundoj estas tre oftaj en grandaj urboj kaj se ili iras en grupoj, ili povus esti ebla danĝero.

Ursoj kaj lupoj estas disvastigitaj en la montaro kaj precipe vintre ili havas la kutimon alproksimiĝi al loĝataj centroj kun la espero trovi ion por nutri sin. Rumanaj paŝtistoj ĉiam avertas ŝatantojn de la "plen-aero" pri la danĝeroj, kiujn ili alfrontas, praktikante liberan tendaron. Ekzemple en 2006 ses homoj estis mortigitaj de sovaĝaj bestoj.

Bestoj

Avert-signo pri ursoj

Rumanio havas tre grandan populacion de sovaĝaj bestoj, inkluzive de unu el la plej grandaj populacioj de sovaĝaj ursoj en Eŭropo. Ursoj estas mortigaj, kaj eĉ tiuj, kiuj loĝas pli proksime al urboj, kiuj prirabas rubujojn, ne devas esti aliritaj. Estas ordinare por ursoj viziti urbokernajn kvartalojn situantajn proksime de montararbaroj serĉante manĝaĵon (kiel ekzemple en Brașov). Kiel tia, ekvidi urson aŭ lupon estas sufiĉe facila. Kvankam kutime ne danĝeraj, tiaj bestoj povas iĝi agresemaj se oni ne zorgas. Se vi ekvidas urson aŭ lupon dum marŝado, estas konsilinde malrapide turniĝi kaj malrapide marŝi alidirekten. Lokaj paŝtistoj konsilas homojn, kiuj estas en tendaroj, kampadi en la malferma tereno prefere ol sub arboj por eviti la ursojn. En ajna cirkonstanco, ne provu kuri aŭ provi nutri la beston, ĉar ĝi povas ataki. En 2006, 6 homoj estis mortigitaj per sovaĝaj bestoj en Rumanio. Okazis ankaŭ kazoj en kiuj turistoj renkontis ursidojn kaj provis manĝi aŭ ludi kun ili. En kelkaj kazoj tio rezultis esti mortiga eraro. Se vi renkontas iun specon de junaj bestoj, konsciu, ke iliaj gepatroj estas ie proksime. La plej bona afero, kiun vi povas fari, estas forlasi la areon kiel eble plej baldaŭ, kiel karesindaj kaj ĉarmaj la ursidoj povas esti, iliaj gepatroj ne estas. Ursoj estas ekstreme agresemaj kiam ili havas idojn kaj atakos ĉe la plej eta sugesto de minaco al siaj idoj. Ĉi tio estas unu el la ĉefaj kaŭzoj de atakoj de bestoj kontraŭ homoj.

Sovaĝaj bestoj kiel vagantaj hundoj povas aldone prezenti problemon en Bukareŝto kaj aliaj gravaj urboj, kie ili estas disvastigitaj. Iuj eble ne estas agresemaj, sed zorgu pri bestoj en grupoj kaj nokte. Iuj estas prizorgataj de homoj de proksimaj loĝdomoj kaj tiuj povas esti speciale teritoriaj kaj foje povas ataki sen averto. La nombro da vagantaj hundoj ankoraŭ estas relative alta kaj entute ili estas la plej granda fizika danĝero precipe en malproksimaj lokoj.

Rumanaj farmistoj ankaŭ uzas hundojn por paŝtado kaj protektado de ŝafoj. Vi plej verŝajne vidos ĉi tion se vi promenas proksime de iuj bienoj, sur tervojoj aŭ kamparaj areoj. Vi povas diveni, ke ili estas ŝafhundoj, ĉar farmistoj kutime almetas horizontale pendantajn bastonojn sub siaj koloj. Se vi renkontas unu el ĉi tiuj hundoj, ĝi eble ŝajnas timigita komence, kaj eble rigardas malantaŭen. Ĝi ja timas, sed ĝi ne serĉas retiriĝon: ĝi serĉas siajn aliajn hundetajn amikojn! Se vi daŭre marŝas al ilia teritorio aŭ al kia ajn ŝafoj, kiun ili protektas, ili plej certe fariĝos pli kaj pli defendaj, kaj ne dubas, ke pli kaj pli aperos kiam vi proksimiĝos al la grego. En tiaj situacioj, vi simple bezonas retiriĝi. Ankaŭ ne indas provi defendi vin, ĉar rumanaj kamparanoj ege koleros. Se vi estas en kampara zono, konsideru atendi ĉeval-tiratan ĉaron aŭ aŭton por petveturado: ĉi tiu estas la plej bona maniero trairi tiajn teritoriojn.

Korupto

Kelkaj vizitantoj povas renkonti koruptajn policanojn ("Polițiști") kaj doganoficistojn ("Vameși", "Ofițeri de vamă"), kvankam tio ŝajnas esti malkreskanta problemo. Kvankam eble estas tente pagi subaĉetaĵon ("mită" aŭ "șpagă") por glatigi aferojn dum via vizito, vi devus eviti fari tion ĉar ĝi nur kontribuas al ĉi tiu problemo. Ankaŭ estas kontraŭleĝe doni subaĉetaĵojn same kiel ricevi ilin. Eksterlandanoj eble ricevos pli severajn punojn en Rumanio.

Bona konsilo por kiam vi trovas vin en la situacio esti petita pagi subaĉetaĵon (aŭ simple sugestita) estas ĝentile malakcepti la proponon, deklarante klare, ke vi ne farus tion. Se vi estas ĉikanita, alprenu rapidan kaj deciditan sintenon, kaj minacu, ke vi tuj vokos la policon. Ĉi tio preskaŭ certe igos, kiu petas la subaĉetaĵon, ĉesi kaj lasos vin trankvila.

Sano

Kran-akvo estas ĝenerale trinkebla, sed plej multaj homoj elektas trinki enbotel-akvon anstataŭe.

Rabio povas esti danĝeron, pro la granda nombro da vagantaj hundoj.

La malsanuleja situacio varias de bona al tre malbona sed la rumanaj kuracistoj estas bonege trejnitaj. Malgraŭ ke kelkaj rumanaj hospitaloj povas esti kun ĉiuj la plej novaj teknologioj, iuj kontraŭe povas esti malkomfortaj, kun mallumo, temperaturproblemoj (varmo somere, malvarmo vintre) kaj havi malmoderna ekipaĵo, kvankam, kiel dirite, medicina personaro estas kutime sperta. Vi kutime ne alfrontos problemojn kiel gravan mankon de pureco.

Dentistoj agantaj en la centroj de Transsilvanio (Sibiu, Cluj-Napoca) ĝuas delonge bonegan reputacion. Dentaj proceduroj en Rumanio, precipe tiuj en privataj klinikoj, estas de bonega kvalito. Fakte, multaj okcident-eŭropanoj venas al Rumanio por fari siajn dentojn kontraŭ la kvarono de la prezo, kiun ili pagas en sia hejmlando. Kvalito estas precipe alta en klinikoj en Transsilvanio kaj Bukareŝto.

Civitanoj de la Eŭropa Unio estas kovritaj de la Nacia Sansistemo de Rumanio kondiĉe ke ili portas E111 Eŭropan Sanasekurkarton (EHIC), akireblan de sia propra nacia san-instanco kaj valida por ĉiuj EU-landoj. Kiel civitano de Eŭropa Unio (EU), do, se vi malsanas neatendite dum provizora feriado, studado aŭ laborestado en alia EU-lando, vi rajtas ricevi la saman medicinan prizorgon disponeblan en iu ajn EU-lando. Vi devas ĉiam porti vian Eŭropan Sanasekurkarton, kiu estas fizika pruvo, ke vi estas asekurita en EU-lando. Tamen, se vi ne havas la karton ĉe vi aŭ ne povas uzi ĝin (kiel en la kazo de privata helpo), vi ankoraŭ rajtas al kuracado, sed vi devas tuj pagi la kostojn kaj poste peti repagon kiam vi revenos al via lando.

La landoj kie oni provizas sanan kovradon estas tiuj de Eŭropa Unio (Aŭstrio, Belgio, Bulgario, Kipro, Kroatio, Danio, Estonio, Finnlando, Francio, Germanio, Grekio, Irlando, Italio, Latvio, Litovio, Luksemburgio, Malto, Nederlando, Pollando, Portugalio, Ĉeĥio, Rumanio, Slovakio, Slovenio, Hispanio, Svedio, Hungario), tiuj de la Eŭropa Ekonomia Areo (Islando, Liĥtenŝtejno, kaj Norvegio), Svislando kaj kelkaj transmaraj teritorioj.

Bonvolu noti, ke sanservo ne inkluzivas ajnajn sav- kaj repatriigajn operaciojn, do estas utile fari specifan privatan vojaĝasekuron.

Via vojaĝa sanasekuro povus pruvi esti nesufiĉa se la malsano estas severa. En ĉi tiu kazo, oni petos vin pagi por la medicinaj servoj, kaj prezoj estas relative altaj kompare kun Okcidenta Eŭropo.

Respekto

Paŝtisto en la montoj Făgăraș

Rumanoj estas gastamaj. En la kamparo kaj urbetoj, ili bonvenigas eksterlandajn turistojn kaj, foje, ili eble eĉ invitos vin por tagmanĝo. Kiel kutimas ĉe la balkanaj najbaroj de Rumanio, rumanoj insistos kiam ili proponas ion, ĉar "ne" foje ne signifas "ne", kaj ili nur konsideras ĝentile ke vi rifuzu kaj ĝentile ke ili insistu.

Vi devus preni iujn normalajn antaŭzorgojn por studi viajn gastigantojn unue. Estas ofta inter amikoj kaj familiano kisi ambaŭ vangojn dum saluto aŭ disiĝo. Respekto al maljunuloj estas tre aprezita kaj estas bona reprezentado de via karaktero. La frazoj uzataj por saluti amikojn kaj fremdulojn egale estas "Bună ziua" (Buna Zi-ŭa) kiu signifas "Bonan tagon" aŭ "Bonan posttagmezon." Dum mateno kaj vesperoj, la frazo ŝanĝiĝas al "Bună dimineața" kaj "Bună seara", respektive.

Detenu sin de observoj, ke la rumana estas slava lingvo aŭ eĉ rilata al la hungara, turka aŭ albana. Homoj povus trovi ĝin sufiĉe ofenda; fakte, kiel oni jam menciis, rumanoj ne prononcas vokalojn kaj konsonantojn same kiel iu ajn el siaj najbaroj.

Rumanoj ankaŭ aprezas fremdulojn kiuj ne supozas ke Rumanio estis parto de aŭ la Rusa Imperio aŭ Sovet-Unio (ĝi estis nur membro de la Orienta Bloko). Kontraŭrusa sento estas alta pro la historio de sovetia regado. Eĉ se vi estas la plej fervora rusofilo en la mondo, evitu tro entuziasmi pri Rusio ĉar ĝi povus provoki malamikan respondon de la lokanoj.

Evitu diskuti pri la etnaj malamikecoj inter la rumanoj kaj etnaj hungaroj. Hungaroj dominas en kelkaj lokoj en Transsilvanio, kaj interetna perforto foje ekis en la fruaj '90-aj jaroj.

Aliaj minoritat-riĉaj regionoj inkludas Dobrogeon, kie tataroj, turkoj, kaj ukrainoj daŭre vivas hodiaŭ, kaj ankaŭ la okcidento de la lando, kie ekzistas malplimultoj de serboj, slovakoj, kaj germanoj. Preskaŭ ĉiuj judoj forlasis la landon en la jardekoj post la holokaŭsto.

Alia tre ofenda miskompreniĝo estus konfuzi rumanoj kun la romaa popolo (ofte referita kiel ciganoj, kvankam tiu esprimo estas konsiderita malestima). Konfuzi la du etnojn povas ofendi multajn homojn ĉar ankoraŭ ekzistas multe da antaŭjuĝo al la romaoj.

Rumanoj eble malŝatos havi Rumanion etikedita kiel balkana lando pro iom negativa bildo de la regiono. Ĝi ankaŭ ne estas tute geografie ĝusta, ĉar la plej granda parto de Rumanio (ĉio el ĝi krom Dobrogea) situas ekster la Balkana Duoninsulo.

Esperanto

Unua Esperanto-kongreso en Rumanio. Bukareŝto 1909

Esperanto-Asocio de Rumanio (landa asocio de UEA)

"Asociația de Esperanto din România"

Adreso: Universitatea Timişoara, bd. V. Pârvan 4, 300223 Timişoara, Rumanio

Prezidanto: Aurora Bute

Retadreso: aura.bute@gmail.com

---

Rumana Esperantista Junulara Organizo (RumEJA)

Prezidanto: Mirela Frantescu

Lokaj esperantistoj

el la vizaĝlibra paĝo "Esperanto en Rumanio":

• CLUBUL DE ESPERANTO DIN BUCOVINA

esperanto.rom@gmail.com

bodliv@yahoo.com

---

el artikolo de Aurora Bute en La Ondo De Esperanto:

Dum la lasta kongreso de Esperanto-Asocio de Rumanio, kiu okazis la 28-30an de oktobro 2022, oni elektis novan estraron, kiu nun konsistas el: d-ino Mariana Pitar (prezid­anto, kunordigo, universitata agado), Aurora Bute (internaciaj rilatoj), Mihai Trifoi (instruado, rilatoj kun ILEI), Petronela Birta (financoj), Cătălin Văduva (virtuala ­komunikado).