Vidi fonton por Akcia kompanio

'''Akcia kompanio''' ('''AK''') (mallongigite germane AG, hungare RT, japane KK, Ltd., Corp., Inc.) estas tia entrepreno, kiu fondiĝas per difinita nombro kaj valoro de akcioj ([[fundamenta kapitalo]]/akcia kapitalo). Krom la [[Klr]] kaj [[Komandita societo je akcioj]] apartenas ĝi al la t.n. [[kapitala societo|kapitalaj societoj]] aŭ limigitaj kompanioj. La fondintoj riskas nur siajn akciojn kaj respondecas nur ĝis ties valoro.

La akciuloj havas voĉdonrajtojn nur ĝis proporcio de siaj akcioj en la jara ĉefkunveno. La (ĝenerale jara) ĉefkunveno elektas la gvidantajn organojn de la AK (la direkcian konsilion kaj la kontrolkonsilion), decidas pri la ĉefaj demandoj rilatante al la kompanio (produktado, disdono de profito (dividendo), altigo de la gundkapitalo, formo de rezervofonduso, ŝanĝo de statuto ktp.).

La akciaj kompanioj laŭ la teorioj de [[marksismo]] disvastiĝis dum la [[monopolkapitalismo]], kiam necesis granda koncentrigo de la kapitalo. Tiam la vendo de la akcioj helpis altiri la ŝparitajn malgrandajn sumojn. Tiu kapitalista grupo, kiu disponas pri tiel nomata "kontrolpakedo", havas influon je pli granda kapitalo ol sia akcia valoro. Ĉiu ajn rajtas aĉeti akcion tiel iĝi akciulo, sed la veran influon reprezentas la posedantoj de la kontrolpakedo.

La fondo, malfondo kaj funkcio de la Akciaj Kompanioj estas leĝe reguligita en la diversaj landoj (ekzemple en Germanio por fondi akcian kompanion necesas baza kapitalo de almenaŭ 50.000 eŭroj, en Svislando 100.000 [[CHF]]).

La kompanio povas per emisio de novaj akcioj altigi la kompanian kapitalon. Tio tamen malgrandigas la valoron de ekzistantaj akcioj.

La unua akcia kompanio de la mondo estis la "[[Nederlanda Kompanio de Orientaj Indioj]]" ("''Vereenigde Oostindische Compagnie''") en [[Amsterdamo]].

== [[Eŭropa Akcia Kompanio]] / „societas europaea” ==
Por unuecigi la eŭropajn leĝojn oni kreis novan entreprenan formon nomatan Eŭropa Akcia Kompanio (latine ''societas europaea'', "SE").

==En diversaj landoj==
Ĝi estas ekvivalenta en laŭvorta signifo kaj funkcio al:
* {{Lang|sq|[[Shoqëri Aksionare]] (Sh.a.)}} en la [[albana lingvo]]
* {{Lang|ar|شركة مساهامة عامة آذ محمولية علمة ش.ذ.م.م|rtl=yes}}, {{Lang|ar|Sharikah musāhamah dʿātādāh}} (Sharikah musāhamah dīḿātāh, laŭvorta traduko: Publika akcia kompanio kun limigita respondeco) en la [[araba lingvo]]
* {{Lang|hr|[[Dioničko društvo]]}} (d.d.) en la [[Kroata lingvo|kroata]] kaj [[bosnia lingvo]]j
* {{Lang|bg|Акционерно дружество}}, {{lang|bg-Latn|Aktsionerno druzhestvo}} (АД) en la [[bulgara lingvo]]
* {{lang|mk|Акционерско друство}}, {{lang|mk-Latn|Aktsionersko drushtvo}} (АД) en la [[makedona lingvo]]
* {{Lang|cs|[[Akciová společnost]]}} (a.s.) en la [[ĉeĥa lingvo|ĉeĥa]]
* {{lang|da|[[Aktieselskab]]}} (A/S) en la [[dana lingvo|dana]]
* {{Lang|fr|Société anonyme égyptienne}} (S.A.E.) aŭ {{Lang|arz|شركة مساحمة مصرية}} (latinliterigite Ŝerka mosahama Maṣ, laŭvorte Egipta akcia kompanio, mallongigita {{lang|arz|ش.م.م}}) en [[Egiptio]]
* {{lang|fi|[[Osakeyhtiö]]}} (Oy) en la [[finna lingvo|finna]]
* {{Lang|et|[[Aktsiaselts]]}} (AS) en la [[Estona lingvo|estona]]
* {{Lang|de|[[Aktiengesellschaft]]}} (AG) en la [[germana lingvo|germana]] 

=== [[Anonima societo]] ===
Ĝi estas ekvivalenta en funkcio al la koncepto de [[anonima societo]]:
* {{Lang|gl|Sociedade Anónima}} en la [[galega]] kaj [[eŭropa portugala]] (uzata en [[Portugalio]], [[Timor Leste]], [[Makao]], kaj [[portugallingva Afriko]])
** {{Lang|pt|Sociedade Anônima}} en la [[brazila portugala]] (uzita en [[Brazilo]])
** Ekvivalento de {{lang|zh|股份有限公司}} en la [[ĉina]] por [[Makao]]<ref name="mo">{{citaĵo el retejo|titolo=电影视频及股東的联 (Filmoj kaj akciaj rilatoj)系|url=https://myeic.com.mo/support-tw/%E5%85%AC%E5%8F%B8%E7%9A%84%E7%A8%AE%E9%A1%9E%E5%8F%8A%E8%82%A1%E6%9D%B1%E7%9A%84%E8%B2%AC%E4%BB%BB/|eldonisto=澳門青年創業孵化中心 (Centro de Incubação de Negócios para os Jovens de Macau, Makaa Junulara Komercosubtena Centro)|lingvo=zh}}</ref>
* {{Lang|ast|Sociedá Anónima}} en la [[Asturia lingvo|asturia]] kaj [[leona lingvo]]j
* {{Lang|ca|Societat Anònima}} en la [[kataluna lingvo]]
* {{Lang|fr|Société anonyme}} (SA) en la [[franca lingvo]] (kiel uzata en [[Franclingvio|franclingvaj landoj]] kiel ekzemple [[Francio]] (inkluzive de [[Franca Polinezio]], [[Nov-Kaledonio]]) kaj [[Monako]]; ankaŭ en parte franclingvaj landoj kaj/aŭ nacioj kun la franca kiel unu el siaj oficialaj lingvoj kiel [[Belgio]] (kie ĝi estas ekvivalenta al '' [[naamloze vennootschap]]''), [[Luksemburgio]] (ankaŭ identigebla en la [[luksemburga]] kiel {{lang|lb|Aktiegesellschaft}}), [[Haitio]], [[Svislando]] ( kie ĝi estas ekvivalenta al {{lang|de|[[Aktiengesellschaft]]}} aŭ {{lang|it|Società Anonima}}), same kiel [[Libano]], [[Egiptio]], [[Tunizio]], [[Maroko]],<ref>{{citaĵo el retejo| url=https://www.upsilon-consulting.com/2021/01/societe-anonyme-au-maroc/ | titolo=Noto de sintezo – Fonctionnement de la SA | dato=6-a de januaro 2021 }}</ref> [[Maŭritanio]], [[Senegalo]], [[Ebura Bordo]], [[Alĝerio]] kaj aliaj afrikaj landoj)
** {{lang|fr|Société par actions}} en la [[kanada franca]]
* {{Lang|it|Società Anonima}} en la svislanda [[itala]] (en Italio anstataŭigita per {{Lang|it|[[Società per azioni]]}}, S.p.A., ekde 1942)
* {{Lang|es|Sociedad Anónima}} aŭ {{Lang|es|Sociedad por Acciones}} en la [[hispana lingvo]]
** [[Meksiko|Meksika]] leĝo ankaŭ enkalkulas la ŝanĝeblecon de la kompania akcio, rezultigante plej multajn S.A. iĝante {{Lang|es|Sociedad Anónima de Capital Variable}} (S.A. de C.V.), aŭ {{Lang|es|Sociedad Anónima Bursátil de Capital Variable}} (S.A.B. de C.V.) por publike komercantaj kompanioj.
** Meksiko ankaŭ havas {{Lang|es|Sociedad de Responsabilidad Limitada de Capital Variable (S. de R.L. de C.V.)}}, kiu estas analoga al la [[societo kun limigita respondeco]].
* {{Lang|pl|Spółka Akcyjna}} en la [[pola lingvo|pola]]
* {{Lang|ro|Societate pe Actione}} en la [[Rumana lingvo|Rumana]]
* La [[Greka lingvo|Greka]] termino {{Lang|el-Latn|Anonymi Etaireia}} ({{Lang|el|Ανώνυμη Εταιρεία}}, A.E.) estas kutime tradukita per [[anonima societo]].
* {{Lang|nl|[[Naamloze vennootschap]]}} (N.V.) en la [[nederlanda]] de Nederlando kaj Belgio
* {{Lang|id|Perseroan Terbatas Terbuka}} (P.T. Tbk.) en [[Indonezio]]
* {{Lang|ms|Berhad}} (Bhd.) en [[Malajzio]]
* {{Lang|tr|Anonim Şirket}} (A.Ş.) aŭ ''Anonim Ortaklık'' (A.O.) en la [[turka lingvo]]
* {{Lang|es|[[Corporación anónima]]}} (C.A.) en [[Ekvadoro]] kaj [[Venezuelo]]

== Referencoj ==
{{Referencoj}}

== Vidu ankaŭ ==
* [[anonima societo]], preskaŭ samspeca modelo, ĉefe nomata tiel en la romanidaj lingvoj (vidu supre)
* [[Kompanio kun limigita respondeco]]

{{Projektoj|q=Akcia kompanio}}

[[Kategorio:Ekonomio]]