Vidi fonton por Germanio

{{Prisupre|pri=lando en Eŭropo|kemia elemento|Germaniumo}}
{{Informkesto lando
| nomoenlokalingvo = Bundesrepublik Deutschland
| eonomo = Federacia Respubliko Germanio<ref>laŭ la [[Gazetara kaj informa centro de la federacia registaro de Germanio]]</ref>
| eonomo alternative= Federacia Respubliko Germanujo<ref name="FederaciaRespublikoGermanujo" />
| flago = [[Dosiero:Flago-de-Germanio.svg|150ra|Flago de Germanio]]
| priskribo de flago = [[Flago de Germanio|Flago]]
| blazono = [[Dosiero:Coat of Arms of Germany.svg|80ra|Blazono de Germanio]]
| priskribo de blazono = [[Blazono de Germanio|Blazono]]
| nacia devizo = “Einigkeit und Recht und Freiheit”<br />
([[Germana lingvo|Germana]] por: Unueco, justo kaj libero)
| lokigo-bildo = 
{{Pluraj bildoj
 | pozicio     = centre
 | direkto     = vertikala
 | larĝeco = 250
 | dosiero1 = EU-Germany.svg
 | dosiero2 = Deutschland_Lage_Berlins.svg
 | piedlinio = 
}}
| lingvoj =
| lingvoj falde=jes
| religio = [[Protestantismo|protestanta]], [[Katolikismo|katolika]]
| km2 = 357168
| akvo =
| loĝantaro = {{WikidataLoĝantaro}}
| loĝantaro-jaro = {{WikidataLoĝantaroDato}}
| loĝdenso = 266
| vivlongeco =
| horzono = [[UTC+01:00]];{{-}}somere [[UTC+02:00]]
| valuta kodo = EUR
| ttt = de
| nacia tago = [[3-a de oktobro]], [[Tago de la germana unueco]] (ekde 1990)
| parlamento = [[Federacia Konsilio (Germanio)|Bundesrat]] kaj [[Federacia Parlamento (Germanio)|Bundestag]]
| esperanto-asocio = [[Germana Esperanto-Asocio]]
| MEP = 3 636 miliardoj da [[Usona dolaro|USD]]
| MEP jaro = 2013<ref name="IMF Internacia Monfonduso">Raporto de [http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2014/02/weodata/index.aspx IMF (Internacia Monfonduso)]</ref>
| MEP pokapa = 44 999 [[Usona dolaro|USD]]
}}
[[Dosiero:Kp157-federaciismo.opus|eta|Epizodo de [[podkasto]] [[Kern.punkto]] pri germana federaciismo.]]
'''Germanio''' aŭ '''Germanujo''' estas [[demokratio|demokrata]] [[federacio|federacia ŝtato]] en [[Mezeŭropo]]. Najbaraj ŝtatoj estas [[Danio]], [[Pollando]], [[Ĉeĥio]] ([[Landlimo de Ĉeĥio kaj Germanio]]), [[Aŭstrio]], [[Svislando]], [[Francio]], [[Luksemburgo (lando)|Luksemburgo]], [[Belgio]] kaj [[Nederlando]]; la [[Norda Maro]] kaj la [[Balta Maro]] estas la naturaj ŝtataj limoj en la nordo.

La oficiala titolo estas {{Lang-de|Bundesrepublik Deutschland}} {{Prononco|BUNdesrepubli:k DOJĈlant}} ({{Aŭdio|De-Bundesrepublik_Deutschland.ogg|aŭskultu}}), kiu estas vortkreaĵo de la unua ŝtata prezidanto post la [[Dua Mondmilito]], [[Theodor Heuss]] - en Esperanto [[Federacia Respubliko Germanio]] laŭ la [[gazetara kaj informa centro de la federacia registaro de Germanio]] aŭ [[Federacia Respubliko Germanujo]] laŭ listo de la ŝtata ministerio pri eksteraj rilatoj.<ref name="FederaciaRespublikoGermanujo">[http://www.auswaertiges-amt.de/cae/servlet/contentblob/373556/publicationFile/131097/BundesrepublikDeutschland.pdf Laŭ la pdf-dosiero ''Amtliche Übersetzungen für "Bundesrepublik Deutschland"'']</ref> La federacia ĉefurbo kaj registara centro estas [[Berlino]] laŭ artikolo 22/1 de la [[konstitucio]]; sed multaj ministraj laborlokoj kaj kelkaj federaciaj institucioj ankoraŭ restas en la eksa ĉefurbo (nun: federacia urbo) [[Bonno]]. Ekde la [[germana reunuiĝo]] de la 3-a de oktobro 1990 ĝi daŭrigas la ŝtatan agadon de la du antaŭaj laŭ la [[Malvarma Milito]] dividitaj germanaj ŝtatoj, neformale kutime nomataj [[okcidenta Germanio|okcidenta]] kaj [[orienta Germanio]], kiuj ambaŭ establiĝis en 1949.

La politika sistemo estas federacia kaj organizita kiel parlamenta demokratio: laŭ artikolo 20 de la konstitucio Germanio komprenas sin kiel demokrata kaj sociala federacia ŝtato kaj kiel jura ŝtato. Ĝi konsistas el 16 parte suverenaj [[federacia lando (Germanio)|landoj]].

Germanio havas pli ol 80 milionojn da loĝantoj kaj post [[Rusio]] estas la due plej popolriĉa ŝtato de Eŭropo. La Federacia Respubliko Germanio apartenas al la [[Eŭropa Unio]] kaj estas interalie membro de la [[Unuiĝintaj Nacioj]], [[NATO|Nato]] kaj la [[Grupo de la ok|G8-ŝtatoj]].

== Geografio ==
Germanio situas en [[Mezeŭropo]], inter 47°16'15" kaj 55°05'33" laŭ norda latitudo kaj inter 5°52'01" kaj 15°02'37" laŭ orienta longitudo. Germanio norde limas al [[Danio]] (sur longeco de 67&nbsp;km), nordoriente al [[Pollando]] (442&nbsp;km), oriente al [[Ĉeĥio]] (811&nbsp;km), sudoriente al [[Aŭstrio]] (815&nbsp;km, sen la limo tra la [[Bodenlago]]), sude al [[Svislando]] (316&nbsp;km, inkluzive la limon de la [[eksklavo]] [[Büsingen]], sed sen la limo tra la Bodenlago), sudokcidente al [[Francio]] (448&nbsp;km), okcidente al [[Luksemburgo]] (135&nbsp;km) kaj [[Belgio]] (156&nbsp;km) kaj nordokcidente al [[Nederlando]] (567&nbsp;km). La tuta longeco de la limo estas 3 757&nbsp;km. La nordokcidentaj marbordoj de [[Norda Maro]] kaj [[Balta Maro]] formas naturan limon. En la sudo, Germanio havas porcion da [[Alpoj]] (vd. ''Montaroj kaj mallevaĵoj'').

La [[Nordgermana Ebenaĵo]] aŭ ''Nordaj Malaltaj Teroj'' (germane ''Norddeutsches Tiefland'') estas unu el la ĉefaj geografiaj regionoj de Germanio. Ĝi estas la germana parto de la [[Nordeŭropa Ebenaĵo]]. La regiono limas kun la marbordoj de la Norda Maro kaj de la Balta Maro norde, kun la Germanaj Centraj Altaj Teroj (''die Mittelgebirge'') sude, kun Nederlando okcidente kaj kun Pollando oriente.

[[Norda Germanio]] (germane ''Norddeutschland'') estas lingva, geografia, soci-kultura kaj historia areo ene de la Federacia Respubliko Germanio kiu inkludas la regionojn norde de la Uerdinger-linio. [[Suda Germanio]] (germane ''Süddeutschland'') estas la nomo por la sudaj partoj de la Federacia Respubliko Germanio, kutime konsiderata la federaciaj ŝtatoj [[Bavario]] kaj [[Baden-Virtembergo]] same kiel la plej suda parto de [[Hesio]].

=== Akvovojoj ===
{{Ĉefartikolo|Listo de riveroj en Germanio}}
La plej grava rivero de Germanio estas la [[Rejno]], venanta el Svislando, limanta al Francio, transiranta okcidentan Germanion (interalie [[Rejnlando]]n) kaj forlasante al [[Nederlando]]. Ĝin alfluas interalie la riveroj [[Neckar]], [[Majno (rivero)|Majno]], [[Mozelo]], [[Ahr]], [[Sieg]] kaj [[Ruhr]].

En la sudo fluas la [[Danubo]], fontanta en [[Ŝvabio]], survoje al [[Aŭstrio]].

Venanta el Ĉeĥio, la [[Elbo (rivero)|Elbo]] trafluas mezan kaj poste nordan Germanion kaj plilarĝiĝanta post [[Hamburgo]], ĝi fluas en la Nordan Maron. Same la nordan maron celas la riveroj [[Emso]] kaj [[Weser]]. La [[Odro]] ekde la Dua Mondmilito estas limrivero al [[Pollando]].

Grandaj lagoj estas interalie la [[Bodenlago]] kaj [[Müritz]]. La lagoj de Bavario, ekzemple [[Ammersee]], [[Chiemsee (lago)|Chiemsee]], [[Kochelsee]], [[Simssee]], [[Staffelsee]], [[Starnberger See]], [[Tachinger See]], [[Tegernsee (lago)|Tegernsee]] kaj [[Waginger See]], havas apartan ĉar fone de iliaj bordoj videblas la impresa montara panoramo de la [[Alpoj]].

Gravas por la lando ankaŭ la [[kanalo]]j, subzorge de la [[Akvotransporta oficejo de Germanio]].

=== Insuloj ===
[[Dosiero:Ruegen-kreidefelsen.jpg|eta|250ra|maldekstra|Kretroko sur la insulo [[Rügen]] en 2003]]

Inter la plej gravaj insuloj de Germanio estas [[Rügen]], [[Usedom]], [[Fehmarn]], [[Sylt]], [[Helgoland]], [[Föhr]], [[Nordstrand]] kaj [[Pellworm]].

Mezurita laŭ la marborda linio, Germanio havas rimarkindan kvanton da insuloj. En la [[Norda Maro]] la insuloj plej ofte estas en arkipelagoj, kiuj antaŭsituas la firmteron kaj kiuj reprezentas reziduan firmteron separitan de marbordo per landmalaltiĝo kaj sekvanta superakvigado. Tiuj estas subdividitaj en [[nordfrisaj insuloj|nordfrisajn]] kaj [[orientfrisaj insuloj|orientfrisajn]] insulojn, kiuj estas konsisteroj de la germana [[Vadmaro en Germana Golfo|Vadmaro]]. La nord-frisaj insuloj apartenas al [[Ŝlesvigo-Holstinio]] kaj konsistas el la pli grandaj insuloj [[Sylt]], [[Föhr]], [[Amrum]], [[Pellworm]] kaj [[Nordstrand]] kaj la konsiderinde pli malgrandaj [[haligo]]j (insuletoj). La [[orientfrisaj insuloj]], kiuj apartenas al [[Malsupra Saksio]], estas tre similaj laŭ grandeco kaj konstruo. La plej granda el tiuj insuloj estas [[Borkum]]. Speciala kazo estas la tre malproksime situanta insulo [[Helgoland]], la sola germana insulo en libera maro.

La insuloj situantaj en la [[Balta maro]] tendence estas pli grandaj kaj pli reliefiĝaj. La plej granda el tiuj kaj samtempe la plej granda insulo de la tuta lando estas [[Rügen]]. Dua laŭ grandeco estas [[Usedom]], kies orienta anguleto jam apartenas al [[Pollando]].

=== Montaroj kaj mallevaĵoj ===
[[Dosiero:Zugspitzmassiv von Westen aus.jpg|eta|250ra|dekstra|La Tirpintmasivo de la okcidenta flanko.]]

La plej bone konata, parte germana montaro estas la [[Alpoj]], situanta en la sudo de Germanio kaj estanta la sola altmontaro en la tuta nacio. Tie situas la plej alta monto nomata Zugspitze (2.962 m, elparolata kiel Cúgŝpice). De la sudo ĝis la nordo la mezaltaj montaroj tendence plialtiĝas kaj vastiĝas. Tiel, la federacia subŝtato, en kiu la alpoj komenciĝas, nome al [[Bavario]], dividiĝas en la tiel-nomata [[Supra Bavario]], kiu jam enkondukas la alpojn per pli alta grundo, kaj la [[Malsupra Bavario]], kiu estas altece malpli alta ol la Supra parto de la subŝtato.

Alia konata montaro estas la [[Harco]]-montaro situante meze de Germanio kiel plej norda montaro de la lando. Ĝi situas en la subŝtatoj [[Malsupra Saksio]], [[Saksio-Anhalto]] kaj [[Turingio]]. En la harca montaro ankaŭ situas la konata esperanto-urbo [[Herzberg am Harz]]. La pejzaĝa regiono [[Rhön]] estas mezalta montaro en la centro de Germanio. La teritorio etendiĝas tra partoj de tri federaciaj landoj – nome la oriento de Hesio, la nordo de Bavario kaj la sudokcidento de Turingio. La plej alta punkto estas la monto [[Wasserkuppe]], 950 metrojn super la [[marnivelo]], kies pinto apartenas al la komunumo [[Gersfeld]] en Hesio.

Aliaj gravaj montaroj en Germanio estas la [[Elba Grejsmontaro]], la [[Ercmontaro]] kaj la [[Luzacia Montaro]]. La plej alta mezmontara pinto estas la [[Feldberg]] (1.493 m) en la [[Ŝvarcvaldo]].

Vidu ankaŭ artikolon [[Listo de vulkanoj en Germanio]].

== Historio ==
{{Ĉefartikolo|Historio de Germanio}}

=== Mezepoko ĝis Franca Revolucio de 1789 ===
{{Ĉefartikolo|Germanio en la mezepoko|Germana Renesanco}}
[[Dosiero:Heinrich III. (HRR) Miniatur.jpg|eta|maldekstre|150ra|[[Henriko la 3-a (Sankta Romia Imperio)|Henriko la 3-a]].]]
La etnogenezo, la estiĝo de la germana popolo, estis longdaŭra [[procezo]]. Post la disigo de latinidalingva okcidento kaj ĝermanlingva oriento, la [[orientfranka imperio|orientfranka regno]] fariĝis la lulilo de posta Germanio.

Je la fino de la mezepoko, ĉirkaŭ [[1500|1500 p.K.]], la tiel nomata ''[[Sankta Romia Imperio|Sankta Romia Imperio de Germana Nacieco]]'', la tiutempe unuiĝinta [[Unua Germana Regno]] kaj la posta orientfranka regno, konsistis el centoj da pli malgrandaj ŝtatoj. Sed ĝi estis nur loza lando, ĉar la princoj kaj reĝoj de la subŝtatoj ankoraŭ havis multe da politika potenco.

La ''[[Ostsiedlung]]'' (laŭvorte orienta setlado), nome '''Germana orienta etendo''', estis la mezepoka orientena migrado kaj setlado de German-parolantoj el la [[Sankta Romia Imperio]], speciale el ties sudaj kaj orientaj partoj, al malpli loĝataj regionoj de orienta [[Centra Eŭropo]] kaj okcidenta [[Orienta Eŭropo]]. La koncerna areo proksimume etendis el [[Slovenio]] en la sudo al [[Estonio]] en la nordo, kaj etendis en [[Transilvanio]]n sudoriente. Parte, ''Ostsiedlung'' sekvis la teritorian etendon de la Imperio kaj de la [[Teŭtona Ordeno]].

La [[Germana Renesanco]], parto de la Norda [[Renesanco]], estis kultura kaj arta movado kiu etendis inter germanaj pensuloj en la 15a kaj 16a jarcentoj, kiu originiĝis en la Itala Renesanco. Multaj areoj de artoj kaj sciencoj estis influitaj, ĉefe pro la etendo de la Renesanca humanismo al variaj germanaj ŝtatoj kaj princlandoj. Estis multaj avancoj faritaj ĉe la disvolvigo de novaj teknikoj en la kampoj de arkitekturo, artoj kaj sciencoj. Germanio produktis du antaŭenigojn kiuj hegemonios en la 16a jarcento tra tuta Eŭropo: [[presarto]] kaj [[Protestanta Reformacio]].

Kiam eksplodis la [[Tridekjara Milito]] de 1618 ĝis 1648, la Imperio estis malplifortigita, ĉar en ĝiaj limoj estiĝis religiaj malsamoj inter la katolika kaj la protestantisma eklezio.

Fine de la 18-a jarcento, okazis unu el la plej gravaj okazaĵoj de la eŭropa historio: Per la [[franca revolucio de 1789]] komencis la nova Epoko de la Respubliko kaj la franca absolutismo estis detruita. Sed jam post iom da tempo akiris [[Napoleono Bonaparte]], la ''revolucia estro'', la ŝtatan potencon kaj nomis sin mem ''Imperiestro de la francoj''. Tio ankaŭ influis la germanan politikon, ĉar Napoleono volis pligrandigi la teritorion de Francio.

=== 1814 ĝis 1871 ===
Post dudek jaroj da sangoplena batalado, la ''[[Napoleonaj militoj]]'', dum kiuj Napoleono provis aneksi aliajn landojn, finiĝis kaj la militintaj kontraŭuloj de Francio (tiuj estis Britio, Aŭstrio, Rusio, Prusio kaj la aliaj germanaj ŝtatoj) faris konferencon en Vieno (nomita ''[[Viena Kongreso]] de 1814''), en kiu estis decidiĝonta la futuro kaj la nova strukturigo de la eŭropa kontinento. Eksaj ŝtatoj estis nun kunigitaj en pli grandaj, ekzemple en Bavario. Tiel la germana teritoria formad-proceso progresis. Sed la Viena Kongreso ankaŭ havis aliajn rezultojn por Germanio: La [[Germana Federacio]] estis fondita, loza ŝtata alianco, kiu iomete rememorigas pri la eksa Sankta Romia Imperio, kiu estis disbatita per Napoleono en la jaro 1804. En tiu federacio lokiĝis ankaŭ la grandpotencoj Prusio kaj Aŭstrio, kiuj jam delonge konkuradis.

La ideoj, kiuj estis vekitaj en la Franca Revolucio pluvivis, kvankam la princoj kaj reĝoj de la militvenkintaj landoj refirmigis la monarĥiojn en la tiel nomata ''[[Bidermajro|Bidermajra epoko]]''. Sed tiam la monarĥioj estis konfrontitaj kun demokratiistoj, kiam en la jaro 1848 en Francio denove eksplodis revolucio. La revolucio estis, same kiel en la jaro 1789, direktata kontraŭ la monarĥioj de Eŭropo. Ĝi ŝanĝis la situacion en multaj landoj, ekzemple en Francio ĝi restarigis respublikon, sed finfine la revolucio fiaskis, forigita de la trupoj de la monarkoj.

[[Dosiero:Wernerprokla.jpg|eta|Dua Germana Imperio fondita en [[Versajlo]], 1871. Bismarck staras centre en blanka uniformo.]]

Baldaŭ post la [[Revolucio de 1848]], la plej grandaj potencoj ene de la Germana Federacio, Aŭstrio kaj Prusio, komencis kontraŭagi. La ministroprezidanto de la reĝlando Prusio, [[Otto von Bismarck]], celis unuigi la germanajn ŝtatojn sub la prusa regado. Kiam Prusio aneksis la teritoriojn de [[Ŝlesvigo-Holstinio|Ŝlesvigo kaj Holstinio]], kiuj estis regionoj en norda Germanio, Aŭstrio vidis danĝeron en la prusa potenco. En la jaro 1866 eksplodis milito inter la du grandpotencoj, kaj la Germana Federacio, fondita en la Viena Kongreso, disfalis. La sudgermanaj landoj aliĝis kun Aŭstrio kontraŭ Prusio, sed tamen ili ne povas venki super la tre progresema reĝlando.

Post la venko de Prusio en la ''[[Prusia-Aŭstria milito|Interfrata Milito]]'' (''interfrata'', ĉar Prusio kaj Aŭstrio estis ambaŭ delonge partoj de la Sankta Romia Imperio, do preskaŭ kiel fratoj), nova alianco estiĝis: la [[Nordgermana Federacio]], kiu estis konfederacio inter ĉiuj aliancanaj ŝtatoj de la Prusa Reĝlando en la Interfrata Milito.

Plua [[Francia-Prusia Milito|milito kontraŭ Francio]], kiu vidis la rapidan kreskon de la prusa potenco timante tro fortan najbaron, instigis la sudajn germanajn ŝtatojn aliĝi al la Nordgermana Federacio. Post venko super la [[Dua Franca Imperio|Franca Imperio]] en 1871, Prusio estis venkanta mondpotenco, kaj nun ĝi povis esperi, havi sufiĉe da influo al la aliaj germanaj ŝtatoj. Por finigi la [[Unuigo de Germanio|Germanan Unuigon]], Bismarck sendis leteron al la bavaria regno, kiu jam havis grandan influon al la sudgermanaj landoj kaj persvadis lin fari alvokon al ĉiuj reĝoj de tiuj regnoj, proponi al la prusa reĝo titolon de Germana Imperiestro. Akceptinte tion, la prusa reĝo [[Vilhelmo la 1-a (Germana Regno)|Vilhelmo la 1-a]] iĝis Unua Imperiestro de la Dua [[Germana Imperiestra Regno]] - nun estante ne interŝtata alianco, sed tute firma imperia ŝtato.

=== 1871 ĝis 1918 ===
[[Dosiero:Bundesarchiv Bild 146-1991-076-14A, Kaiser Wilhelm II..jpg|200ra|eta|maldekstre|[[Vilhelmo la 2-a (Germana Regno)|Vilhelmo la 2-a]].]]
Kun ĉirkaŭ du trionoj de ĝia teritorio kaj loĝantaro, Prusio estis la dominanta parto de la nova Germana Imperio; la reĝo de Prusio ankaŭ agis kiel Germana Imperiestro, kaj Berlino iĝis ĝia ĉefurbo. La politiko de Bismarcko celis formi aliancojn kun aliaj eŭropaj potencoj, izoli Francion kaj eviti militon.

Sed kiam [[Vilhelmo la 2-a (Germana Regno)|Vilhelmo la 2-a]] iĝis Imperiestro de la regno fine de la 19-a jarcento, Germanio serĉis mondvastan agnoskon per kolonioj, ekzemple en [[Germana Orient-Afriko]], [[Germana Sudokcidenta Afriko]], [[Togolando]], kaj [[Kameruno]].<ref>{{Citaĵo el libro|titolo=100 maps|jaro=2005|eldoninto=Sterling Publishing|ISBN=9781402728853|paĝo=202|redaktinto=Black, John}}</ref>. La tempo sekva estis akompanata de granda [[industriigo]] en Germanio, precipe en la [[Ruhr-regiono]]. La plej multaj aliancoj, en kiuj Germanio estis iĝinta parto, ne estis renovigataj, kaj novaj aliancoj eksklusivis la landon.<ref>Fulbrook 1991, paĝoj 135, 149.</ref>

La 28an de junio 1914, okazis la tiel nomata ''[[atenco de Sarajevo]]'', la mortigo de arkiduko [[Franz Ferdinand d'Este|Franz Ferdinand]] kaj lia edzino. Tio estis la finfina instigo de la [[Unua Mondmilito]]. Germanio, kiel parto de la ''alianco de [[Centraj Potencoj]]'', devis suferi malvenkon kontraŭ la ''[[entento]]'' (granda alianco, interalie kun Francio kaj Britio) en unu el la plej sangoplenaj konfliktoj de ĉiuj epokoj. Ĉirkaŭ du milionoj da germanaj soldatoj mortis en la Unua Mondmilito.<ref>{{citaĵo el novaĵo |url = http://www.spiegel.de/international/germany/0,1518,530319,00.html |titolo = Last German World War I Veteran Believed to Have Died |verkaĵo =Spiegel Online |dato =22-a de Januaro 2008 |persona nomo=David |familia nomo =Crossland}}</ref> Kiam [[Usono]] eniris en la militon, ĝia prezidanto [[Woodrow Wilson]] postulis, ke Germanio demokratiiĝu antaŭ ol iuj traktatoj estis farotaj. Novembre 1918, [[Novembra Revolucio (Germanio)|Germana Revolucio]] eksplodis kaj devigis kaj Vilhelmon la 2-an kaj ĉiujn regantajn princojn eksiĝi. Armistico finigis la militon, la 11-an de novembro, kaj Germanio devis subskribi la [[traktato de Versajlo|traktaton de Versajlo]] junie 1919. En Germanio oni konsideris la traktaton kiel humiligan kontinuigon de la milito, kaj ĝi estas ofte citata kiel influo al la ascendo de [[naziismo]].<ref>{{Citaĵo el libro|titolo=Europe, 1890–1945|familia nomo=Lee|persona nomo=Stephen J.|jaro=2003|eldoninto=Routledge|ISBN=9780415254557|paĝo=131}}</ref>
Dume, 1917, eksplodis Soveta Revolucio en Rusio, kaj la lando fariĝis komunisma reĝimo, laŭ la ideo de la germana filozofo [[Karl Marks]]: [[Sovetunio]] fondiĝis.

=== 1918 ĝis 1945 ===
{{Ĉefartikolo|Vajmara Respubliko|Nazia Germanio}}
[[Dosiero:Bundesarchiv Bild 183-S33882, Adolf Hitler retouched.jpg|eta|altdekstre|dekstra|Adolf Hitler]]

En [[Vajmaro]], kultura urbo en Germanio, estis malfermita la [[Nacia Asembleo]], kiu havis la taskon, doni al Germanio novan konstitucion post la malvenkita milito. Ĉar la Imperiestro jam estis eksiĝinta, la ŝtata formo iĝis demokratia, kaj pro tio la nova ŝtato nomiĝis ''Vajmara Respubliko''. Sed rekte en ĝia komenco, la respubliko devis suferi krizajn jarojn, dum kiuj okazis mortigoj de politikistoj, protestoj kontraŭ la traktato de Versajlo, mona krizo kaj okupo de la Ruhr-regiono per francoj kaj belgoj. Krome la nova regno ne estis parto de la [[Ligo de Nacioj]], mondvasta organizaĵo, kiu reprezentis la ŝtataron je tiu tempo kiel antaŭanton de Unuiĝintaj Nacioj. Tion ŝanĝis [[Gustav Stresemann]], kiu iĝis Regna Kanceliero en la plej krizoplena jaro 1923, en kunlaboro kun la franca ĉefministro [[Aristide Briand]], kaj por ebligi al Germanio la vojon al la ŝtataro, ili ambaŭ ricevis la [[Nobel-premio pri paco|nobel-premion pri paco]].

Sed la germana dekstro konsideris la [[Versajla Traktato|Versajlan Traktaton]] kiel nacian insulton, kaj kiam mortis Stresemann (kiel fondanto de paco inter Germanio kaj Francio) en 1929, la naziismo povis kreski kaj gajni anojn. En la jaro 1933 iĝis [[Adolf Hitler]] Regna Kanceliero, kiu estis ideologie tre dekstra politikisto, kiu devenis el Aŭstrio. Li estigis diktaturan Germanion. En tiu diktaturo li lasis persekuti naciajn minoritatojn kaj jam tri jarojn post lia kancelieriĝo, 1936, Germanio helpis al la [[Hispana Enlanda Milito|faŝisma revolucio en Hispanio]]. Kaj tri jarojn post tio, 1939, germanaj soldatoj ekatakis Pollandon; la komenco de la [[Dua Mondmilito]]. Kiam ankaŭ Francio kaj la Sovetunio estis atakitaj de Germanio, kaj kiam Usono eniris en la militon, la milita fato sin turnis. La milito finiĝis en la jaro 1945, kiam Hitler sin mortigis kaj la armeo de Germanio kapitulacis.
[[Dosiero:Potsdamer Platz 1945.jpg|eta|maldekstre|Berlino en ruinoj post la [[Dua Mondmilito]]]]

Post la milito, en kiu la germanoj denove estis venkitaj, la nazioj estis starigitaj antaŭ la [[Nurenberga proceso|tribunalon de Nurenbergo]], kie juĝistoj el la venkintaj ŝtatoj faris juĝojn super la ĉefkrimuloj de la milito. Oni vidis, ke la reĝimo de Hitler ne nur faris suferigan militon, sed ankaŭ estis opresinta ĉiujn, kiuj ne volis esti parto de tiu krimo. Ili praktikis [[genocido]]n per mortigi 6 milionojn da Judoj (vd. [[Holokaŭsto]]), kaj ili mortigis ĉiujn aliajn homojn, kiuj ne similis al la modelo, kiu estis - laŭ la personeca impreso de Hitler - «[[arjoj|arja]]».

{{Ĉefartikolo|Forpelo de Germanoj (1944–1950)}}
Dum la lastaj etapoj de la [[Dua Mondmilito]] kaj dum la post-milita periodo, Germanaj civitanoj kaj personoj de Germana praularo estis elpelitaj el variaj Orienteŭropaj landoj kaj senditaj al la restanta teritorio de Germanio kaj Aŭstrio. Post 1950, kelkaj el ili elmigris al Usono, Aŭstralio, kaj al aliaj landoj el tie post konstato de malfacila integriĝo al siaj novaj germanaj loĝlokoj. La koncernaj areoj estis ĉefa la [[iamaj orientaj teritorioj de Germanio]], kiuj estis aneksitaj ĉefe de [[Pola Popola Respubliko|Pollando]] kaj de [[Sovetunio]] post la milito, same kiel la Germanoj kiuj estis loĝantaj trans la antaŭmilitaj limoj de [[Dua Pola Respubliko|Pollando]], Ĉeĥoslovakio, Hungario, Rumanio, Jugoslavio, kaj la [[Baltaj ŝtatoj]]. La [[Nazioj]] [[Generalplan Ost|estis farintaj planojn]] — nur parte kompletigitaj antaŭ la malvenko de Nazioj — por forigi multajn Slavajn kaj Judajn popolojn el Orienta Eŭropo kaj setligi la areon el Germanoj.<ref name="Schmuhl">Hans-Walter Schmuhl. The Kaiser Wilhelm Institute for Anthropology, Human Heredity, and Eugenics, 1927–1945: crossing boundaries. Volume 259 of Boston studies in the philosophy of science. Coutts MyiLibrary. SpringerLink Humanities, Social Science & LawAuthor. Springer, 2008. {{ISBN|1-4020-6599-X}}, 9781402065996, p. 348–349</ref><ref>{{Citaĵo el la reto |url=http://www.yadvashem.org/odot_pdf/Microsoft%20Word%20-%206247.pdf |titolo=Yad Vashem, Generalplan Ost |alirdato=2017-09-06 |arkivurl=https://web.archive.org/web/20031130012220/http://www.yadvashem.org/odot_pdf/Microsoft%20Word%20-%206247.pdf |arkivdato=2003-11-30 }}</ref> La postmilita elpelo de Germanoj formis gravan parton de la geopolitika kaj etna rekunfigurado de Orienta Eŭropo en la konsekvencoj de la [[Dua Mondmilito]], kiuj klopodis krei etne homogenajn landojn ene de redifinitaj landlimoj.<ref name="a">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=wOsSG0K8hCYC&q=%22mass+expulsions+from+Eastern+Europe%22#v=snippet&q=%22mass%20expulsions%20from%20Eastern%20Europe%22&f=false|title=Nationhood in German legislation|publisher=Cambridge University Press|work=Memory and Power in Post-War Europe: Studies in the Presence of the Past|date=2002|accessdate=30a de Januaro 2015|author=Jan-Werner Müller|pages=254–256|ISBN=052100070X}}</ref> Inter 1944 kaj 1948 ĉirkaŭ 31 milionoj da personoj, kiel etnaj Germanoj ('Volksdeutsche') same kiel la Germanaj civitanoj ('Reichsdeutsche'), estis porĉiame aŭ provizore translokigitaj el Centra kaj Orienta Eŭropo.<ref>Paul Robert Magocsi, ''[https://books.google.com/books?id=8iPa2Q1HtP8C&pg=PA281#v=onepage&q=Magocsi%2031%20million%201945&f=false Historical Atlas of East Central Europe]'', University of Washington Press (1993), pp. 164-68; {{ISBN|0295972483}}. Porter, ''The Ghosts of Europe''.</ref>

==== Iamaj orientaj teritorioj de Germanio ====
[[Dosiero:Former eastern territories of Germany.png|eta|Iamaj orientaj teritorioj de Germanio perditaj profite al Pollando kaj Sovetunio dum la Unua kaj Dua Mondmilitoj aperas grize kaj nigre, respektive. Nuntempa Germanio estas markita ruĝe en tiu mapo.]]
La [[iamaj orientaj teritorioj de Germanio]] ({{lang-de|Ehemalige deutsche Ostgebiete}}) estas tiuj [[provinco]]j aŭ [[regiono]]j orientaj al la nunaj orientaj limoj de Germanio (nome la [[Odro-Niso-limo]]) kiuj estis perditaj de Germanio post la [[Unua Mondmilito]] kaj poste en la [[Dua Mondmilito]]. La teritorioj perditaj post la Unua Mondmilito estas plej el la Provinco Posen kaj [[Okcidenta Prusio]], kaj pliaj teritorioj perditaj post la Dua Mondmilito estas [[Orienta Prusio]], Transpomeranio, Orienta Brandenburgo, [[Supra Silezio]], kaj preskaŭ la tuta [[Malsupra Silezio]].<ref>Escepte pro malgranda areo oriente de, kaj ĉirkaŭ [[Hoyerswerda]].</ref>

=== 1945 ĝis 1990, du germanaj ŝtatoj ===
{{Ĉefartikolo|Historio de Germanio#Du ŝtatoj en Germanio (1949-1990)}}
[[Dosiero:Map-Germany-1945.svg|eta|dekstra|Okupitaj zonoj en Germanio, 1947.]]
[[Dosiero:West and East Germans at the Brandenburg Gate in 1989.jpg|eta|dekstra|[[Berlina Muro]] antaŭ la [[Brandenburger Tor]] antaŭ sia falo en 1989]]

1945: La Dua Mondmilito ege detruis multegajn urbojn en la tuta Eŭropo. La venkintoj konstatis, ke tiu milito estis eĉ pli vasta, pli detruiginta ol la Unua Mondmilito. Por tio, ke la mondpaco estu garantiota en la futuro kaj ke neniam denove ekestu militoj kiel tiaj, ili decidis je la fondiĝo de [[Unuiĝintaj Nacioj]]. Sed kvankam preskaŭ ĉiuj landoj de la mondo estis partoj de ĝi, la UN ne povis eviti la tiel nomatan [[Malvarma Milito|Malvarman Militon]]: La malsimilecon kaj konkuradon inter la [[Komunismo|komunisma]] sistemo de la Sovetunio kaj de la [[Kapitalismo|kapitalisma]] sistemo de Usono. La komunismo en la Sovetunio ne estis tia, pri kia [[Karl Marks]] estis pensinta, sed ĝi havis reĝiman estraron.

{{Ĉefartikolo|Okupacio de Germanio}}
Kiam Germanio estis dividita en kvar okupitajn zonojn, [[France okupita zono de postmilita Germanio|la franca]], usona kaj brita zonoj unuiĝis, dum la sovetunia zono en la oriento restis sola. Sub la superforto de Usono, la okcidentaj ''nekomunismaj'' ŝtatoj fondis la tiel nomatan [[NATO]]-n, militan pakton, en la jaro 1949. Poste fondiĝis alia milita pakto, nome la [[Varsovia Kontrakto]], kiel ekvivalenta ''komunisma'' interŝtata alianco, dominata de la Sovetunio. La limo de la nekomunismaj al la komunismaj ŝtatoj estis nomata ''[[Fera Kurteno]]''. Kun la ''[[Plano Marshall]]'', projekto por restarigi Eŭropon, lanĉita en 1947, Usono volis plibonigi siajn rilatojn al Germanio.

En la sovetunia parto de Germanio baldaŭ kreiĝis ŝtato nomita ''[[Germana Demokratia Respubliko]]'' (GDR), dum en la nekomunisma, de Usono dominita parto, kreiĝis ŝtato kun la nomo ''[[Federacia Respubliko Germanio]]'' (FRG), kiel la lando, kiu hodiaŭ estas nomata ''Germanio''. La eksa ĉefurbo, Berlino, estis dividita kaj konsistis nun el okcidenta parto, kiu apartenis al la FRG, kaj el orienta parto, kiu estis parto de GDR. En la [[Germana konstitucio|Germana Konstitucio]] (de la FRG) estas deklarita la reunuiĝo de Germanio en libera Eŭropo kiel ŝtata celo.<ref>Stefan Brauburger kaj Georg Graffe: ''Die Wege der Deutschen'' (2010, filmo de ZDF) el: ''Die Deutschen'', [http://www.zdf.de/ZDFmediathek/beitrag/video/1188464/Die-Wege-der-Deutschen#/beitrag/video/1188464/Die-Wege-der-Deutschen] {{Webarchiv|url=https://web.archive.org/web/20111213052734/http://www.zdf.de/ZDFmediathek/beitrag/video/1188464/Die-Wege-der-Deutschen#/beitrag/video/1188464/Die-Wege-der-Deutschen|date=2011-12-13}}.</ref>

Aŭguste de 1961 estis kreita la [[Berlina Muro]], kiel forigo de la Fera Kurteno kaj kiel signo de la divido de Germanio. La kialo por tio estis tumultoj en la GDR en 1953 kaj daŭraj fuĝoj el la GDR.

La ''[[Ostpolitik]]'' estis politiko gvidita de okcidentgermana kanceliero [[Willy Brandt]], kiu celis kompromiti rilatojn inter Okcidenta Germanio kaj la komunistaj blokaj landoj uzante la sloganon "Ŝanĝo per proksimiĝo".

Per la ''[[Glasnost]]''- kaj ''[[Perestrojko]]''-politiko de [[Miĥail Gorbaĉov]], kiu plibonigis la rilatojn inter la Sovetunio kaj la NATO-ŝtatoj kaj precipe ŝanĝis aferojn koncerne la enlandan politikon, kaj per la konsentema politiko en la ambaŭ germanaj ŝtatoj kaj en Usono, la limo transpasebliĝis. Sed la instigon donis la popoloj mem, kiuj trapasis amase la limojn inter la komunismaj kaj nekomunismaj landoj en la jaro 1989. Finfine, la 3-an de oktobro 1990, okazis ŝtata akto en Berlino por la reunuiĝo de la du Germanioj al la unuiĝanta Federacia Respubliko Germanio.

=== Ekde la reunuiĝo ===
Post kiam la tiel-nomata [[Demando pri Germanio|demando pri unueca germana ŝtato]] estis solvata, la politikistoj faris kelkajn decidojn por pliunuigi ambaŭ germanajn partojn. Oni decidis, ke la riĉaj federaciaj landoj pagu monon al la plimalriĉaj, inter kiuj estis precipe la orientgermanaj federaciaj landoj, al kiuj mankis ekonomia forteco, post kiam la socialisma ekonomio ne estis bone funkcianta dum ĉirkaŭ 40 jaroj. Krome, la ĉefurbo de la Federacia Respubliko moviĝis de Bonn al [[Berlino]] en la jaro 1999.

Paradokse, en la subŝtatoj, kiuj antaŭe estis partoj de la Germana Demokratia Respubliko kaj do estis socialismaj, la partio [[Nacidemokrata partio de Germanio|NPD]] ekis havi grandan influon al la popolo. Alie ol en la okcidenta landoparto, tiu ekstreme dekstra partio gajnis seĝojn en du orientaj federaciaj landoj, nome al [[Meklenburgo-Antaŭpomerio]] kaj [[Saksio]].

== Politika sistemo ==
{{Ĉefartikolo|Konstitucio (Germanio)}}
[[Dosiero:Bundestag.jpg|eta|250ra|maldekstre|[[Bundestag]], plenkunvenejo.]]

La Federacia Respubliko estas federacia [[ŝtato]] laŭ popola suvereno. Centra organo estas la unuĉambra [[parlamento]] (germane ''[[Bundestag]]''), elektita laŭ personigita proporcia baloto de la germanoj. La parlamento elektas interalie la ĉefministron ([[Kanceliero (Germanio)|Kanceliero]]) kaj la superajn juĝistojn; la ĉefa laboro estas decidi pri la federaciaj leĝoj (kaj la ŝtata budĝeto). Oficperiodo estas kvar jaroj.

Krom la parlamento ekzistas la [[Federacia Konsilio (Germanio)|Federacia Konsilio]] (germane ''Bundesrat''), kiu estas propra organo (ne konsiderata kiel parto nek ĉambro de la parlamento) kaj daŭrigas la federaciisman tradicion de la malnova [[Reichstag]] antaŭ 1806. La Federacia Konsilio konsistas el reprezentantoj de la regionaj subŝtatoj kaj kundecidas pri la federaciaj leĝoj (se ili tuŝas la interesojn de la regionaj subŝtatoj).

Kiel dirite, la parlamento elektas nur la Federacian Kancelieron (germane ''Bundeskanzler'') laŭ propono de la [[Prezidanto de Germanio|Federacia Prezidanto]]. La Kanceliero mem proponas al la Federacia Prezidanto la ministrojn. Estas iom specialaj la reguloj rilate al elekto kaj malelekto de Kanceliero; plej gravas, ke la parlamento povas forelekti ĉefministron nur se ĝi samtempe elektas novan. Tiu procedo nomiĝas ''konstrua'' [[mocio de demisio]] (germane ''Konstruktives Misstrauensvotum'').

La plej alta reprezentanto estas la [[Prezidanto de Germanio|Federacia Prezidanto]], elektita de speciala organo nomata [[Federacia Kunveno (Germanio)|Federacia Kunveno]]. Tiu organo kunvenas nur por elekti Federacian Prezidanton, kutime ĉiun kvinan jaron. Ĝi konsistas el ĉiuj anoj de la (federacia) parlamento kaj same granda nombro de homoj elektitaj de la parlamentoj de la regionaj ŝtatoj. Kvankam la Federacia Prezidanto havas ĉefe nur reprezentajn taskojn, restas certaj kompetentecoj specialaj por krizaj kazoj. Ekzemple, la prezidanto rajtas dissolvi la parlamenton.

La [[Federacia kabineto de Germanio|Federacia Kabineto]] aŭ la '''Federacia Registaro''' ({{lang-de|Bundeskabinett|aŭ=Bundesregierung}}, mallongigita: '''BReg''', plennomo: {{lang|de|Die '''Bundesregierung der Bundesrepublik Deutschland'''}}, kio signifas la Federacia Registaro de la Federacia Respubliko de Germanio) estas la [[plenuma povo]] de Germanio. La kabineto konsistas el la [[Kanceliero de Germanio|kanceliero]] (ĉefministro) kaj diversaj [[ministro]]j. Kabinetaj proceduroj estas bazitaj sur Artikoloj 62 ĝis 69 de la [[Germana konstitucio]].

Kutime Germanio estas regata de koalicio el du partioj, unu granda, unu malgranda. Tiuj du partioj havas la (absolutan) plimulton en la parlamento kaj komune formas la registaron. La du grandaj partioj estas la [[Kristandemokrata Unio de Germanio|Kristandemokrata Unio (CDU)]] (en Bavario: [[Kristan-Sociala Unio en Bavario|Kristansociala Unio]]) kaj la [[Socialdemokratia Partio de Germanio|Socialdemokrata Partio (SPD)]]. Krom tiuj en la nuna parlamento (elektita lastfoje en 2013) sidas la frakcioj de la verduloj ([[Alianco '90/La Verduloj]]) kaj de la ''[[Die Linke|Maldekstra Partio]]'', kiu antaŭe nomiĝis PDS (''Partio por Demokratia Socialismo''). La libera partio ([[Freie Demokratische Partei|FDP]]), kiu ĉiam apartenis al la parlamento ekde la kreiĝo de la respubliko, ne plu apartenas al ĝi ekde la federacia elekto de 2013.

La [[Registaro de Germanio]] disponas je sia servo de la agado de [[Gazetara kaj informa centro de la federacia registaro de Germanio|Gazetara kaj informa centro]] kiu kolektas ĉiujn informojn de la unuopaj ŝtataj ministerioj kaj de la oficejo de la federacia kanceliero de Germanio, kiun ĝi peras al novaĵagentejoj, amaskomunikiloj, unuopaj ĵurnalistoj kaj al la ĝenerala publiko.

=== Politika subdivido ===
{{Federaciaj landoj sur mapo de Germanio|larĝo=1}}

La regionaj ŝtatoj estas nomataj en Germanio [[federacia lando (Germanio)|federaciaj landoj]] (''Land'' aŭ ''Bundesland'', pl. ''Länder''). Ili estas ŝtatecaj politikaj unuoj. Ekde 1990 estas 16 landoj:

* [[Baden-Virtembergo]]
* [[Bavario]]
* [[Berlino]]
* [[Brandenburgio]]
* [[Bremeno]]
* [[Hamburgo]]
* [[Hesio]]
* [[Malsupra Saksio]]
* [[Meklenburgo-Antaŭpomerio]]
* [[Nordrejn-Vestfalio]]
* [[Rejnlando-Palatinato]]
* [[Saksio]]
* [[Saksio-Anhalto]]
* [[Sarlando]]
* [[Ŝlesvigo-Holstinio]]
* [[Turingio]]

Ano de federacia lando estas ĉiu loĝanto kiu havas tie sian oficialan loĝejon minimume ekde tri monatoj. La limoj de regiona ŝtato estas ŝanĝeblaj nur per plebiscito de la koncernaj loĝantoj.

Inter la Federacio kaj regionaj ŝtatoj ekzistas divido de la taskoj. Ekzemple, nur la Federacio okupiĝas pri eksteraj rilatoj, defendo, valuto kaj mezuroj, kaj nur la regionaj ŝtatoj okupiĝas pri lernejoj. Multaj taskoj tamen estas komuna agadkampo de ambaŭ. La regionaj ŝtatoj estas reprezentataj en speciala germana organo, la [[Federacia Konsilio (Germanio)|Federacia Konsilio]] (''Bundesrat''), kiu havas certajn veto-rajtojn rilate al federaciaj leĝoj. Ĉar laŭ la germana konstitucio ĉiuj germanoj devas havi proksimume samajn vivkondiĉojn en la tuta lando, Germanio estas tre unuecisma federacia ŝtato (kompare ekzemple al Usono).

Germana regiona ŝtato havas propran ĉefministron, registaron kaj parlamenton, sed ankaŭ konstitucion, flagon kaj ofte ankaŭ himnon.

=== Eksteraj rilatoj ===
[[Dosiero:Poroschenko Merkel and Biden Security Conference February 2015.jpg|eta|maldekstre|[[Angela Merkel]] estas konata figuro en la internacia politiko; tie kun [[Petro Poroŝenko]] kaj [[Joe Biden]], 7a de februaro 2015.]]
Jam komence de la 20-a centojaro, Germanio estis “tro malgranda por regi super aliaj, sed tro granda por la balanco de potencoj en [[Eŭropo]]”<ref>Knopp, Guido: ''Die Deutschen. Wilhelm und die Welt.'' Ligilo: http://www.youtube.com/watch?v=h1lQjD8XydM. Vidita la 22-an de Decembro 2013.</ref>. Ke Germanio estas “tro granda por Eŭropo, sed tro malgranda por la mondo”<ref>Hofmann, Gunter: ''Merkels Deutschland. Zu groß für Europa, zu klein für die Welt''. El: ''Cicero''. Publikigata la 3-an de Januaro 2012. Ligilo: http://www.cicero.de/berliner-republik/zu-gross-fuer-europa-zu-klein-fuer-die-welt/47853 . Vidita la 22-an de Decembro 2013.</ref><ref>Brössler, Daniel: ''Deutschlands Stellung in der Welt. Zu klein für die Welt, zu groß für Europa''. El: ''Süddeutsche Zeitung (SZ)''. Publikigata la 23-an de Septembro 2012. Ligilo: http://www.sueddeutsche.de/politik/deutschlands-stellung-in-der-welt-imperium-aus-versehen-1.1475103-2. Vidita la 22-an de Decembro 2013.</ref>, estas fakto ankaŭ koncerne la hodiaŭan Germanion, kiu ŝajnas havi precipan rolon en la Eŭropa politiko. Tion kaŭzis la financa dominanteco de Germanio, pro kiu Angela Merkel, kiu estas kanceliero dum la Eŭropa ŝuldokrizo, gajnis da politika potenco ankaŭ en la aliaj landoj de [[EU]]. En [[Grekio]], kie la [[Krizo de la greka publika ŝuldo|krizo]] plej fortas, koleriĝintaj demonstraciantoj nomis la germanan ŝtaton “kvara regno”, aludante al la “tria regno”, kiu estas sinonimo de [[Nazia Germanio]].

Ekde la eniĝo de okcidenta Germanio en la [[NATO]], la federacia respubliko apartenas al alianca sistemo de [[Usono]], kiu estas ties plej grava partnero sur la internacia scenejo. Krome, la germana nacio provas ĉiam teni bonajn rilatojn al [[Israelo]], al kiu ĝi ŝuldas multon pro la nazia diktatoreco.

== Ekonomio ==
{{Ĉefartikolo|Ekonomio de Germanio}}
La ekonomio de Germanio estas la unua plej granda en Eŭropo kaj la kvara plej granda en la mondo laŭ [[malneta enlanda produkto]], aktuale en 2017. Germana MEP estis 3,69 [[duiliono]]j [[USD]] tiun jaron. [[MEP]] pokape, ekskludante aĉetpovo-parecon (PPP), estis proksimume 52,000 USD, kaj estis la [[Listo de landoj laŭ MEP po kapo|16-a plej alta en la mondo]]. En 2013 la [[malneta enlanda produkto]] estis laŭ aktualaj prezoj 3 636 miliardoj da usonaj dolaroj,<ref name="IMF Internacia Monfonduso" /> do mezume ĉirkaŭ 44 999 usonaj dolaroj por ĉiu loĝanto. Ĉefa faktoro de la bona industrio de Germanio estis dum multaj jarcentoj la grundaj [[karbo]]-provizoj en la [[Ruhr-Regiono]].

La germana ekonomio estas eksportorientita. Aktuale en 2017, la volumo de eksportaĵoj de Germanio estas la tria plej alta en la mondo, post [[Ĉinio]] kaj [[Usono]] kaj je konsiderinda marĝeno de la kvara plej granda eksportisto, [[Japanio]]. Kaj eksportaĵoj konsistigis 47% de ĝia MEP tiujare, indico signife pli alta ol tiu de Ĉinio kaj Usono. Ĉi tio estas malgraŭ la relativa forto de la [[eŭro]]. Ĝiaj ĉefaj komercaj partneroj inkluzivas [[Francio]]n, Usonon, Ĉinion, [[Britio]]n, [[Italio]]n kaj [[Nederlando]]n. La ĉefaj eksportindustrioj estas [[veturilo]]j, maŝinaro, elektronika ekipaĵo, kemiaĵoj kaj farmaciaĵoj.

Industrio konsistigis ĉirkaŭ 30% de MEP en 2017. Ĉi tiu indico estas relative alta por okcidentaj landoj, kvankam, kiel aliaj landoj, la parto de industria produktado malpliiĝas ekde la fino de la 20-a jarcento. La industria sektoro dependas de sperta personaro, reputacio kaj multjara tradicio. Signifa rolo en la industrio estas ludita fare de malgrandaj kaj mezgrandaj firmaoj, kelkaj el kiuj estis familioposedataj dum generacioj (ĉi tiuj entreprenoj estas neformale referitaj kiel ''Mittelstand'').

Agrikulturo laborigas proksimume 1.4% de la laborantaro, rekte kontribuas proksimume 0.7% de la MEP (aktuale en 2017), kaj liveras grandan parton de la krudaĵoj por la nutraĵa industrio - laktejoj, vinfarejoj kaj [[bierfarejo]]j ekzemple. Relative granda parto de la agrikultura produkto venas de malgrandaj familiaj bienoj, kvankam la parto de kompanioj kiuj posedas gigantaj bienoj konstante pliiĝas. La lando estas benita kun fekunda kaj facile kultivebla tero kaj akvo, kaj proksimume duono de sia areo estas uzita por agrikulturo. Inter la gravaj kultivaĵoj estas [[cerealo]]j, [[sukerbeto]]j kaj [[terpomo]]j, same kiel [[brutaro]], ĉefe [[porko]]j kaj [[bovoj]] por [[viando]] kaj [[lakto]].

Germanio havas ampleksan [[Bonfarto|bonfartan sistemon]], kiu provizas civitanojn per diversaj servoj. La socia bonfara sistemo en Germanio havas profundajn historiajn radikojn; Ĝi komenciĝis per la proksima rilato inter la individuo kaj socio kiu kreiĝis post la [[reformacio]], tra la reviviĝo de la [[prusia reĝlando]] post la [[tridekjara milito]], kaj poste je komenco de la [[industria revolucio]]. La antikva bonfara sistemo estas rigardata kiel pozitiva aspekto de germana socio, kaj multaj germanoj fieras pri ĝi. La sistemo disponigas [[universala sanzorgado]] (kvankam neregistara), [[Sendunga pago|senlaborsubtenojn]], infansubvenciojn kaj aliajn sociajn bezonojn.

Temo, kiu kaŭzas maltrankvilon en Germanio, estas la alta nivelo de [[senlaboreco]], kiu restas alta dum multaj jaroj (precipe en la orientaj landoj kaj ĉe junaj plenkreskuloj), kaj kaŭzas malpliiĝon de loka postulo, kiu malrapidigas la ekonomian kreskon. Tamen, la germana ekonomio devis sorbi la kostojn de la [[Reunuiĝo de Germanio|reunuiĝo]], faktoro kiun iuj riproĉas por la malrapida kreskorapideco de Germanio kompare kun aliaj landoj en la Eŭropa Unio. Ĝis hodiaŭ, en la areoj kiuj apartenis al [[Orienta Germanio]], ekzistas neniu taŭga ekonomia infrastrukturo por la establado de malgrandaj kaj mezgrandaj entreprenoj, kiuj estis la fundamento de la ekonomia sukceso de [[Okcidenta Germanio]].

=== Kompanioj ===
El la mondaj 500 plej grandaj kompanioj mezuritaj laŭ iliaj enspezoj en 2014 listigitaj per la [[Fortune Global 500]], 28 estas ĉefsidejitaj en Germanio. 30 Germanio-bazitaj kompanioj estas inkluditaj en la germana [[akcio|akcia]] [[indico]] (''Deutscher Aktienindex, DAX''). Konataj internaciaj [[firmao]]j inkludas la sekvajn: [[Mercedes-Benz]], [[BMW]], [[SAP AG|SAP]], [[Volkswagen]], [[Audi]], [[Siemens AG|Siemens]], [[Allianz]], [[Adidas]], [[Porsche]], kaj [[DHL]] (en la [[Deutsche Post AG|germana poŝta grupo]])<ref>{{Citaĵo el la reto|url=http://bestglobalbrands.com/2014/ranking/|titolo=''Best Global Brands - 2014 Rankings'' (2014-takso)|eldonejo=Interbrand|alirdato=26-a de marto 2015|arkivoURL=https://web.archive.org/web/20150315012352/http://bestglobalbrands.com/2014/ranking/|arkivodato=2015-03-15|lingvo=angle|arkivurl=https://web.archive.org/web/20150315012352/http://bestglobalbrands.com/2014/ranking/|arkivdato=2015-03-15}}</ref>.

Germanio estas agnoskita por sia granda parto da fakaj malgrandaj kaj mezaj entreprenoj. Ĉirkaŭ 1 000 el tiuj entreprenoj estas, en la tutmonda [[merkato]], estroj en sia fako<ref>{{Citaĵo el la reto|aŭtoro=Mike Gavin |dato=23-a de septembror 2010 |url=http://www.businessweek.com/news/2010-09-23/germany-has-1-000-market-leading-companies-manager-magazin-says.html |titolo=''Germany Has 1,000 Market-Leading Companies, Manager-Magazin Says'' (Germanio havas la 1 000 ĉefajn kompaniojn de la merkato laŭ Manager-Magazin) |gazeto=Businessweek |alirdato=27-a de marto 2011 |arkivoURL=https://web.archive.org/web/20110430195209/http://www.businessweek.com/news/2010-09-23/germany-has-1-000-market-leading-companies-manager-magazin-says.html |arkivodato=30-a de aprilo 2011|lingvo=angle}}</ref>. [[Berlino]] evoluigis floran, kosmopolitan centron por [[ekfirmao]]j kaj iĝis gvida loko por riskkapitalo-financita firmaoj en la [[Eŭropa Unio]].<ref>{{Citaĵo el la reto|aŭtoro=Simon Frost|titolo=''Berlin outranks London in start-up investment'' (Berlino superregas Londonon pri investo por ekfirmaoj)|url=http://www.euractiv.com/sections/innovation-industry/berlin-outranks-london-start-investment-317140|redakto=euractiv.com|alirdato=28-a de oktobro 2015|lingvo=angle}}</ref>.

=== Scienco kaj teknologio ===
[[Dosiero:Desy tesla cavity01.jpg|eta|[[Superkonduktanto|Superkonduktanta]] [[resonanco|resonanca]] [[kavo]] el [[niobo]] por TESLA-projekto en [[Hamburgo]]; la kavo je 1,25 m havas resonancfrekvencon de 1,3 [[Herco|Ghz]].]]
Germaniaj atingoj en la sciencoj estis signifaj, kaj strebado al esploro kaj disvolvigo (angle ''research and development'', mallongigo ''R&D'') estas esenca parto de la ekonomio<ref>{{Citaĵo el la reto|eldonejo=Federacia Ministerio pri Eduko kaj Esploro|url=http://www.bmbf.de/pub/Federal_Report_on_Research_and_Innovation_2014.pdf|titolo=''Federal Report on Research and Innovation 2014'' (Federacia raporto pri esploro kaj novigado)|dato=2014|formato=PDF|alirdato=26-a de marto 2015|lingvo=angle|arkivurl=http://arquivo.pt/wayback/20160514110947/http://www.bmbf.de/pub/Federal_Report_on_Research_and_Innovation_2014.pdf|arkivdato=2016-05-14}}</ref>.

[[Dosiero:Views in the Main Control Room (12052189474).jpg|eta|maldekstre|Eŭropa kosma operacia centro (EKOC) en [[Darmŝtato]].]]
Germanio estis la hejmo de multaj famaj [[inventisto]]j kaj [[inĝeniero]]j, kiaj [[Johannes Gutenberg]], kiu estas konsiderita kiel inventisto de la [[Presmaŝino|presmaŝino de moveblaj tipoj]] en Eŭropo; [[Hans Geiger]], la kreinto de la [[kalkulilo Geiger]]; kaj [[Konrad Zuse]], kiu konstruis la unuan plene aŭtomatan ciferecan [[komputilo]]n<ref>{{Citaĵo el la reto|laŭtoro=Luigi Bianchi|titolo=La grandaj elektromeĥanikaj komputiloj|url=http://www.yorku.ca/lbianchi/sts3700b/lecture17a.html|eldonejor=[[York University]]|alirdato=17-a de aprilo 2011|lingvo=angle}}</ref><ref>Horst, Zuse. [https://web.archive.org/web/20070320135355/http://www.epemag.com/zuse/ Vivo kaj laboro de Konrad Zuse] ''Everyday Practical Electronics (EPE)'', [[Retejo]].</ref>. Tiaj germanaj inventistoj, inĝenieroj kaj industriuloj kiel la grafo [[Ferdinand von Zeppelin]]<ref>{{Citaĵo el la reto|url=http://www.centennialofflight.gov/essay/Lighter_than_air/zeppelin/LTA8.htm|titolo=La Zeppelin|eldonejo=''U.S. Centennial of Flight Commission''|alirdato=7-a de majo 2015|arkivoURL=https://web.archive.org/web/20110501132157/http://www.centennialofflight.gov/essay/Lighter_than_air/zeppelin/LTA8.htm|arkivodato=1-a de majo 2011|lingvo=angle|arkivurl=https://web.archive.org/web/20110501132157/http://www.centennialofflight.gov/essay/Lighter_than_air/zeppelin/LTA8.htm|arkivdato=2011-05-01}}</ref>, [[Otto Lilienthal]], [[Gottlieb Daimler]], [[Rudolf Diesel]], [[Hugo Junkers]] kaj [[Karl Benz]] helpis elvolvi modernan [[aŭtomobilo|aŭtomobilan]] kaj [[aviadilo|aviadilan]] [[transporto|transport]]-teĥnologion<ref>[https://web.archive.org/web/20091029081248/http://encarta.msn.com/encyclopedia_761576902_5/Automobile.html Aŭtomobilo.] ''Microsoft Encarta Online Encyclopedia 2006''. Alirdato 2007, 01-02.</ref>. Germanaj institucioj kiel la germana kosma centro (germane ''Deutsches Zentrum für Luft- und Raumfahrt'') estas la plej granda kontribuanto al [[Eŭropa Kosma Agentejo]] (EKA). La [[aerospaca scienco|aerospaca]] inĝeniero [[Wernher von Braun]] evoluigis la unuan kosman [[raketo]]n ĉe [[Peenemünde]] kaj poste estis elstara membro de la usona agentejo [[NASA]] kaj evoluinta la [[Saturn (raketo)|Saturn-5]] kiel luna raketo.
{{-l}}

== Loĝantaro ==
La loĝantaro de Germanio konsistas laŭ etnoj el 95,1% [[germanoj]], 2,4% [[turkoj]], 0,7% [[italoj]], 0,4% [[grekoj]], 0,4% [[poloj]] kaj 1,1% aliaj. Laŭ religioj estas 32,3% [[katolikismo|katolikoj]], 32,1% [[protestantismo|protestantoj]], 3,2% [[Islamo|islamanoj]], 3% anoj de aliaj religioj kaj 28,5% homoj sen [[konfesio]].

=== Lingvoj ===
{{Ĉefartikolo|germana lingvo}}
La oficiala lingvo estas la germana. Krome ekzistas minoritataj lingvoj tradicie parolataj sur la germana teritorio, kiel la [[Platgermana lingvo|platgermana]], [[Dana lingvo|dana]], [[frisa lingvo|frisa]] kaj [[Soraba lingvo|soraba]]; ĉi tiuj kvar lingvoj estas oficiale agnoskitaj minoritataj lingvoj. Krome ekzistas minoritataj lingvoj de enmigrintoj, kiuj tamen ne estas oficiale agnoskitaj: la [[Turka lingvo|turka]], la [[rusa lingvo|rusa]], la [[pola lingvo|pola]] kaj aliaj.

=== Demografio ===
[[Dosiero:Demografio de Germanio.png|eta|390ra|dekstra|evoluo de la loĝantaro de Germanio de 1961 ĝis 2010]]
La plej grandaj urboj de Germanio estas:
{| class="wikitable"
|-
! N-ro !! loĝantonombro !! urbo
|-
| 1. || align="right"| 3 644 826 || [[Berlino]] (Berlin)
|-
| 2. || align="right"| 1 841 179 || [[Hamburgo]] (Hamburg)
|-
| 3. || align="right"| 1 471 508 || [[Munkeno]] (München)
|-
| 4. || align="right"| 1 085 664 || [[Kolonjo]] (Köln)
|-
| 5. || align="right"| 753 056 || [[Frankfurto ĉe Majno]] (Frankfurt am Main)
|-
| 6. || align="right"| 634 830 || [[Stutgarto]] (Stuttgart)
|-
| 7. || align="right"| 619 294 || [[Duseldorfo]] (Düsseldorf)
|-
| 8. || align="right"| 587 857 || [[Lepsiko]] (Leipzig)
|-
| 9. || align="right"| 587 010 || [[Dortmundo]] (Dortmund)
|-
| 10. || align="right"| 583 109 || [[Asindo]] (Essen)
|-
| 11. || align="right"| 569 352 || [[Bremeno]] (Bremen)
|-
| 12. || align="right"| 554 649 || [[Dresdeno]] (Dresden)
|-
| 13. || align="right"| 538 068 || [[Hanovro]] (Hannover)
|-
| 14. || align="right"| 518 365 || [[Nurenbergo]] (Nürnberg)
|}

== Kulturo ==
[[Dosiero:Beethoven.jpg|eta|dekstre|La germana [[komponisto]] [[Ludwig van Beethoven]] (1770-1827).]]
La germana lando estas ofte nomata ''Das Land der Dichter und Denker'' (la tero de [[poeto]]j kaj [[pensulo]]j).<ref>«Germans and indians». Spiegel Online International 06.04.2006 (en angla). 2006. [http://www.spiegel.de/international/germans-and-indians-spaetzle-westerns-a-410135.html] Konsultita la 18an de marto de 2008.</ref> La germana kulturo ekis multe antaŭ la apero de Germanio kiel naci-ŝtato kaj ĝi enhavis la tutan zonon de [[germana lingvo]]. Ekde ties radikoj, la kulturo, en Germanio formiĝis de la ĉefaj intelektaj kaj popularaj tendencoj en Eŭropo, kaj [[Religio|religiaj]] kaj [[Laikismo|nereligiaj]]. kiel rezulto, estas malfacile identigi difinitan tradicion kiel germana separante ĝin el la pli ampleksa kadro de la alta kulturo tuteŭropa.

Alia sekvo de tiuj cirkonstancoj estas la fakto ke kelkaj historiaj figuroj, kiaj [[Wolfgang Amadeus Mozart]] kaj [[Nikolao Koperniko]], inter aliaj, kvankam ne estis ŝtatanoj de Germanio en la moderna senco, devas esti konsiderataj ene de la kunteksto de la kultura germana etoso por kompreni iliajn verkojn.

=== Scienco ===
[[Dosiero:Alexandre humboldt.jpg|eta|altdekstre|maldekstre|[[Alexander von Humboldt]] (1769–1859).]]
Germanio estis hejmo de kelkaj el la plej elstaraj priserĉistoj en diversaj sciencaj fakoj.<ref>[https://web.archive.org/web/20060206180900/http://www.campus-germany.de/english/2.60.260.html Back to the Future: Germany - A Country of Research] German Academic Exchange Service, 23a de februaro de 2005.</ref> La [[Nobel-premio]] estis aljuĝita al pli ol 100 [[Nobel-premiitoj (laŭlanda listo)#Germanio|germanaj (ĉu devenaj aŭ ŝtatanece) premiitoj]]<ref>{{Citaĵo el la reto|url=http://nobelprize.org/|titolo=Nobel-premio|eldonejo=Nobelprize.org|alirdato=27-a de marto 2011|lingvo=angle}}</ref>. En la komenco de la [[20-a jarcento]], germanaj premiitoj havis pli da premioj ol ajna alia nacio, speciale en la [[scienco]]j ([[fiziko]], [[ĥemio]], kaj [[fiziologio]] aŭ [[medicino]])<ref>{{Citaĵo el la reto|url=http://www.sciencenews.org/view/generic/id/63944/title/Swedish_academy_awards|titolo=''Swedish academy awards'' (Premioj de la Sveda akademio)|gazeto=ScienceNews|alirdato=1-a de oktobro 2010|lingvo=angle|arkivurl=https://web.archive.org/web/20120929062910/http://www.sciencenews.org/view/generic/id/63944/title/Swedish_academy_awards|arkivdato=2012-09-29}}</ref><ref>''National Science Nobel Prize shares 1901–2009'' [http://people.idsia.ch/~juergen/sci.html by citizenship at the time of the award] and [http://people.idsia.ch/~juergen/scinat.html by country of birth]. El {{Citaĵo el la reto|aŭtoro=Jürgen Schmidhuber|jaro=2010|url=http://people.idsia.ch/~juergen/nobelshare.html|titolo=''Evolution of National Nobel Prize Shares in the 20th century'' (Evoluo de la gajnitaj nacia Nobel-premioj dum la 20-a jarcento)|alirdato=27-a de marto 2011|lingvo=angle}}</ref>
Rimarkindaj germanaj [[fizikisto]]j antaŭ la 20-a jarcento inkludas la [[sciencisto]]jn [[Hermann von Helmholtz]], [[Joseph von Fraunhofer]] kaj [[Gabriel Daniel Fahrenheit]], inter aliaj.

Poste [[Albert Einstein]] enkondukis la [[relativeca teorio|relativecan teorion]] pri [[lumo]] kaj [[gravito]] en 1905 kaj 1915 respektive. Kune kun [[Max Planck]], li estis instrumenta en la enkonduko de [[kvantuma mekaniko]], en kiu [[Werner Heisenberg]] kaj [[Max Born]] poste plenumis gravajn kontribuojn<ref>{{Citaĵo el libro|laŭtoro=J.M. Roberts |titolo =The New Penguin History of the World |eldonejo =Allen Lane |jaro=2002 |paĝo =1014 |isbn= 978-0-7139-9611-1|lingvo=angle}}</ref>. [[Otto Hahn]] estis pioniro en la kampoj de [[radioĥemio]] kaj malkovris [[nuklea fisio|nuklean fision]]. La atingoj de [[Albert Einstein]], [[Max Planck]] kaj [[Otto Hahn]] ludis gravan rolon por la fondo de la moderna [[fiziko]] kaj la [[Nuklea energio|atomkemio]], kiujn [[Werner Heisenberg]] kaj [[Max Born]] plie disvolvigis.<ref>Roberts, J. M. ''The New Penguin History of the World'', Penguin History, 2002. Pg. 1014. ISBN 0-14-100723-0.</ref>. [[Wilhelm Conrad Röntgen]] malkovris la [[ikso-radio]]jn, nome atingo kiu havigis al li la unua [[Nobel-premio pri fiziko|Nobel-Premion pri Fiziko]] en 1901.<ref>[https://web.archive.org/web/20070322191352/http://www.history.com/encyclopedia.do?articleId=226611 The Alfred B. Nobel Prize Winners, 1901–2003] History Channel from ''The World Almanac and Book of Facts'' 2006. Alirita 2007, 01-02.({{en}})</ref><ref>{{Citaĵo el la reto|url=http://www.dw-world.de/dw/article/0,,5984670,00.html|titolo=La unua [[Nobel-premio pri fiziko]] en [[1901]].|gazeto=Deutsche Welle|dato=8-a de septembro|alirdato=27-a de marto 2011|lingvo=germane}}</ref>. En Germanio kaj aliaj landoj, la ikso-radio nomiĝas ''"Röntgenstrahlen"'' (radioj de Röntgen). La laboro de [[Heinrich Rudolf Hertz]] en la kampo de la [[elektromagnetismo|elektromagneta]] [[radiado]] ludis ŝlosilan rolon por la disvolvigo de la moderna [[telekomunikado]].<ref>{{Citaĵo el la reto|url=http://www.itu.int/aboutitu/HistoricalFigures.html|titolo=''Historical figures in telecommunications'' (Historiaj figuroj pri telekomunikado).|eldonejo=Internacia Telekomunika Unio|dato=14-a de januaro 2004|alirdato=27-a de marto 2011|lingvo=angle}}</ref>. [[Wilhelm Wundt]] estas fama ĉar disvolvigis la unuan [[Laboratorio|laboratorion]] de [[psikologio]], al kiu oni donis poste la kategorion de [[scienco]].<ref>Kim, Alan. [http://plato.stanford.edu/entries/wilhelm-wundt/ Wilhelm Maximilian Wundt] Stanford Encyclopedia of Philosophy. Jun. 16, 2006. Alirita 2007, 01-02.</ref> [[Alexander von Humboldt]] kaj lia verko kiel [[natursciencisto]] kaj [[esploristo]] estis fundamenta por la [[biogeografio]].<ref>[https://web.archive.org/web/20070209165339/http://www.eaglehill.us/ahumb.html The Natural History Legacy of Alexander von Humboldt (1769 to 1859)], Humboldt Field Research Institute and Eagle Hill Foundation</ref>. [[Robert Koch]] estis fondinto de [[mikrobiologio]].

[[Dosiero:Einstein1921 by F Schmutzer 2.jpg|eta|dekstra|La germana [[fizikisto]] [[Albert Einstein]] (1879-1955).]]
Nombraj gravaj [[Matematiko|matematikistoj]] naskiĝis en Germanio, kiaj [[Carl Friedrich Gauss]], [[David Hilbert]], [[Bernhard Riemann]], [[Gottfried Leibniz]], [[Karl Weierstrass]] kaj [[Hermann Weyl]].

Gravaj institucioj de esplorado estas la [[Societo Max Planck]], la ''[[Helmholtz-Gemeinschaft]]'' kaj la [[Societo Fraunhofer]]. Tiuj laboras ĉu sendepende aŭ konektataj ekstere al la universitata sistemo kontribuante konsiderinde al la scienca produktado. La prestiĝa premio Gottfried Wilhelm Leibniz estas atribuata ĉiujare al dek sciencistoj kaj akademianoj. Kun maksimuma kvanto de 2,5 milionoj de [[eŭro]]j, estas unu el la premioj de esplorado plej alte dotitaj en la mondo.<ref>[https://web.archive.org/web/20080117204903/http://www.dfg.de/en/research_funding/scientific_prizes/gw_leibniz_prize.html Gottfried Wilhelm Leibniz Prize], DFG, Alirita la 12an de Marto, 2007</ref>

=== Literaturo kaj filozofio ===
[[Dosiero:Nietzsche1882.jpg|eta|altdekstre|maldekstre|La filozofo [[Friedrich Nietzsche]] (1844-1900).]]
La germana literaturo komencis je la [[Mezepoko]] kaj per la verkoj de verkistoj kiaj [[Walther von der Vogelweide]] kaj [[Wolfram von Eschenbach]]. Diversaj germanaj aŭtoroj kaj poetoj atingis grandan agnoskon, kiaj [[Johann Wolfgang von Goethe]] kaj [[Friedrich Schiller]]. La kolektoj de [[popolrakonto]]j publikigitaj de la [[Fratoj Grimm]] popularigis la germanan folkloron je internacia nivelo. La plej influantaj aŭtoroj de la 20a jarcento estas [[Thomas Mann]], [[Bertolt Brecht]], [[Hermann Hesse]], [[Heinrich Böll]] kaj [[Günter Grass]].

La influo de Germanio en la filozofio estas historie grava kaj multaj elstaraj germanaj filozofoj kontribuis al formigo de la [[okcidenta filozofio]] el la Mezepoko. [[Gottfried Leibniz]] kaj liaj kontribuoj al [[raciismo]], la pensaroj de [[Immanuel Kant]], [[Georg Wilhelm Friedrich Hegel]], [[Friedrich Wilhelm Joseph Schelling]] kaj [[Johann Gottlieb Fichte]] preparis la [[idealismo]]n, [[Karl Marx]] kaj [[Friedrich Engels]] formulis la teorion de la [[komunismo]], [[Arthur Schopenhauer]] disvolvigis la komponon de la metafizika [[pesimismo]], [[Friedrich Nietzsche]] disvolvigis la [[perspektivismo]]n, la verko de [[Martin Heidegger]] en ''Esto kaj Tempo'', kaj la sociaj teorioj de [[Jürgen Habermas]] estis ĉefe influaj.

=== Muziko ===
{| class="wikitable" style="text-align:right; float:right; margin-left:1em"
|-
! align=center |[[Johann Sebastian Bach|Johann S. Bach]]<br /><small>Toccata und Fuge d-Moll BWV 565</small>
! align=center |[[Ludwig van Beethoven|Ludwig v. Beethoven]]<br /><small>[[5-a simfonio (Beethoven)|5-a simfonio]]</small>
! align=center |[[Richard Wagner]]<br /><small>[[Die Walküre]]</small>
|-
| style="text-align:left; background:#dcdcdc;" | [[Dosiero:Toccata et Fugue BWV565.ogg|100ra]] || style="text-align:left; background:#d3d3d3;" | [[Dosiero:Ludwig van Beethoven - Symphonie 5 c-moll - 1. Allegro con brio.ogg|100ra]]|| style="text-align:left; background:silver;" |[[Dosiero:Wagner - die walkure fantasie.ogg|100ra]]
|}
En Germanio disvolviĝis kelkaj el plej rekonataj komponistoj de la eŭropa [[klasika muziko]], kun inkludo de [[Johann Sebastian Bach]], [[Ludwig van Beethoven]], [[Johannes Brahms]] kaj [[Richard Wagner]]. El [[2006]], Germanio estas la kvina merkato de la [[muziko]] en la mondo kaj estis influinta en la muziko [[pop]], [[Rok-muziko|rok]] kaj la [[industria metalroko]] pere de artistoj kiaj [[Modern Talking]], [[Rammstein]], Lacrimosa, [[Kraftwerk]], [[Scorpions]] kaj [[Tokio Hotel]].

=== Arto kaj arkitekturo ===
<!--- cuando se extiende la sección de texto, que debe mostrar de nuevo: [[Archivo:Caspar David Friedrich - Wanderer above the sea of fog.jpg|eta|altdekstre|''[[El caminante sobre el mar de nubes]]'', de [[Caspar David Friedrich]] (1818).]] --->
[[Dosiero:Schwerin Palace Park Garden Mecklenburg Germany Schweriner Schloss Garten BUGA 2009.jpg|eta|[[Palaco de Schwerin]], [[Meklenburgo]] (1358—1857)]]
Nombraj germanaj [[Pentrarto|pentristoj]] ĝuis el internacia prestiĝo tra siaj verkoj en diversaj artaj tendencoj. [[Lucas Cranach la Maljuna]], [[Hans Holbein la malpliaĝa]], [[Matthias Grünewald]], kaj [[Alberto Durero]] estis gravaj artistoj de la [[Renesanco]], [[Caspar David Friedrich]] de la [[Romantismo]], kaj [[Max Ernst]] de la [[superrealismo]].

Inter la germanaj kontribuoj en [[arkitekturo]] oni inkludas la stilojn kaj [[Karolida arto|karolida]] kaj otona, kiuj estas gravaj pioniroj de la [[Romanika arkitekturo|romaniko]]. La regiono poste konvertiĝis en la loko de gravaj verkoj en stiloj kiaj [[Gotika arkitekturo|gotika]], [[Renesanca arkitekturo|renesanca]] kaj [[baroko]]. Estas speciale grava en la unuaj modernaj movadoj, ĉefe tra la movado [[Bauhaus]] fondita de [[Walter Gropius]]. [[Ludwig Mies van der Rohe]] iĝis unu el la plej renomataj arkitektoj de la mondo en la dua duono de la [[20a jarcento]]. La fasado el [[vitro]] en la [[nuboskrapulo]]j estis lia ideo.<ref>2006 A Dictionary of Architecture and Landscape Architecture (Paperback), Second (angle), Oxford University Press, 880. ISBN 0-19-860678-8</ref>

=== Kinarto ===
La germana kinarto estis ĉefe influa dum la jaroj de la Respubliko de Weimar, ekzemple pro la germanaj esprimistoj kiaj [[Robert Wiene]] ''(La kabineto de la Doktoro Caligari)'' kaj [[Friedrich Wilhelm Murnau]]. La naziisma epoko produktis gravajn verkojn kiaj la filmo ''[[Münchhausen]]'' (1943) aŭ la polemika laboro de la reĝisorino [[Leni Riefenstahl]].

Dum la periodo 1970-1980 reĝisoroj kiaj [[Volker Schlöndorff]], [[Werner Herzog]], [[Wim Wenders]], [[Rainer Werner Fassbinder]] metis la germanan kinarton revene en la internacia scenejo pere de filmoj foje provokemaj. Pli ĵuse, filmoj kiaj ''[[Das Boot]]'' (1981), ''[[Lola rennt]]'' (1998), ''[[Good bye, Lenin!]]'' (2003), ''[[Kontraŭ la muro|Gegen die Wand]]'' (2004), ''[[Der Untergang]]'' (2004) kaj ''[[Das Leben der Anderen]]'' (2007) ĝuis internacian sukceson.

La [[Berlinale]], okazinta jare ekde 1951, estas unu el la kinfestivaloj plej prestiĝaj. La ĉiujara ceremonio de la [[Eŭropa Filmpremio]] okazas ĉiun duan jaron en la urbo Berlino, kie troviĝas la [[Eŭropa Filmakademio]]. La studioj [[Babelsberg]] en [[Pocdamo]] estas la plej malnovaj grandskale en la mondo kaj konstituas internacian centron por la produktado de filmoj.

=== Kuirarto ===
{{Ĉefartikolo|Kuirarto de Germanio}}
[[Dosiero:Weißwurst-1.jpg|200ra|eta|maldekstre|<center>Tradiciaj [[Blanka kolbaso|blankaj kolbasoj]], servitaj kun dolĉa [[mustardo]] kaj mola [[breco]]]]
La [[Germanoj|germana]] [[kuirarto]] varias multe el regiono al alia de la teritorio kaj estas tre influita de la kultura kaj socia medioj, ekzemple, la regionoj de la sudo de [[Bavario]] kaj [[Ŝvabio]] kunhavas multe stilojn kaj tipajn pladojn kun la najbaroj kaj [[Svisio|svisaj]] kaj [[Aŭstrio|aŭstriaj]]. En la [[okcidento]] la influoj el la [[Kuirarto de Francio|franca kuirarto]] estas sufiĉe pli markitaj kaj montras reciprokajn influojn pri vinproduktado kun tiu lando, dum la regionoj de la [[oriento]] montras influojn el la landoj de [[Orienta Eŭropo]] kaj tiuj de la nordo kun la [[nederlanda kuirarto]], ĉefe ĉe la [[Marbordo|marbordaj zonoj]] en kiuj troveblas abundo de pladoj el [[fiŝaĵo]], kaj krome estas multaj elementoj komune kun la [[Skandinavio|skandinavia kuirarto]].

Estas multaj specoj de [[fromaĝo]]j. La nigra pano (''[[Pumperniklo]]'' kaj aliaj) estas pli tipa proporcie ol ĉe aliaj najbaraj landoj. Por trinkaĵoj, krom la tipaj [[vino]]j kaj [[biero]]j, eble la nacia trinkaĵo ([[Biero en Germanio]]), en Germanio estas tre popularaj la [[brando]]j produktitaj el fruktoj, kiaj ''kirsch''. Multe trinkiĝas [[suko]]j, kaj miksaĵoj el sukoj kaj [[minerala akvo]] nomataj [[ŝorlo]]. Tipaj regionaj pladoj estas [[flamkuko]]j, [[saŭrkraŭto]], [[knedliko]]j, [[mielkuko]]j inter aliaj.

=== Sporto ===
[[Dosiero:Signal iduna park stadium dortmund 4.jpg|alternative=|eta|200x200ra|''Signal Iduna Park'' estas la plej granda futbala [[stadiono]] en Germanio.]]
[[Futbalo]] estas la plej populara sporto en Germanio. La [[Germana nacia teamo de futbalo|nacia teamo]] gajnis la [[Futbala Mondpokalo|Futbalan Mondpokalon]] 4-foje (1954, 1974, 1990 kaj 2014), kaj aperas en la finalo multfoje. La teamo ankaŭ gajnis la [[Eŭropa Futbal-Ĉampionado|Eŭropan Futbal-Ĉampionadon]] 3-foje (1972, 1980 kaj 1996) kaj aperas en la finalo multfoje. La supra futballigo en Germanio estas la ''Bundesliga''. Ankaŭ, la [[Germana Futbal-Asocio]] (''Deutscher Fußball-Bund'') estas la plej granda en la mondo. Kelkaj el la mondaj plej bonaj [[Futbalo#Famaj ludistoj|futbalistoj]] venis de Germanio. Inter ili inkludiĝas [[Miroslav Klose]], [[Oliver Kahn]], [[Gerd Müller]], [[Michael Ballack]], [[Bastian Schweinsteiger]], [[Franz Beckenbauer]], kaj tiel plu. Plie, multaj [[turniro]]j okazis en Germanio. La plej freŝdataj estis la [[Futbala Mondpokalo 2006]] kaj la [[Virina Futbala Mondpokalo 2011]]. La ''Audi Cup'' okazas en Germanio ĉiujare en [[Munkeno]].

Germanio ankaŭ estas konata pro siaj [[aŭtosporto]]j, kie kompanioj kiel la BMW, Mercedes-Benz, Aud brilis. Inter sukcesaj germanaj vetkuro-ŝoforoj estas [[Michael Schumacher]] kaj [[Sebastian Vettel]].

Sukcesaj [[tenisisto]]j ankaŭ venis el Germanio, inkluzivas [[Steffi Graf]] kaj [[Boris Becker]]. Pli freŝdate, [[Sabine Lisicki]] atingis la [[finalo]]n en la virina turniro de [[Wimbledon (turniro)|Wimbeldon]] en 2013.

Germanio estas unu el la plej bonaj landoj en la [[Olimpiaj Ludoj]]. Germanio estas la tria en la listo de la plej nombraj olimpikaj medaloj en la historio (miksante okcidentajn kaj orientajn germanajn medalojn). La lando finis unuan rangon en la [[Vintra Olimpiko 2006]], kaj dua en la [[Vintra Olimpiko 2010]]. Germanio ricevis kvinan rangon en la Someraj Olimpikoj [[Somera Olimpiko 2008|2008]] kaj [[Somera Olimpiko 2016|2016]].

== Institucioj ==
[[Dosiero:Posttower Bonn 001.jpg|eta|dekstra|<center>"poŝta turo", la konzerna centralo de [[Deutsche Post AG]] en Bonno.]]
* [[Deutscher Akademischer Austauschdienst]]
* [[Deutsche Bahn]]
* [[Deutscher Bundesjugendring]]
* [[Deutsche Post AG]]
* [[Deutsche Postbank]]

== Esperanto ==
{{Ĉefartikolo|Esperanto en Germanio}}

La lingvo Esperanto havas gravan historion en la lando. La [[Universala Kongreso]] jam okazis 8-foje en germanaj urboj. Listo de germanaj esperantistoj troviĝas jene: [[Listo de germanaj esperantistoj]].

La landa Esperanto-Asocio estas la [[Germana Esperanto-Asocio]].

=== Oficialaj informiloj ===
{{Bildgalerio
|vicigo=centre
|reĝimo=centre
|Dosiero:Jen la Federacia Respubliko Germanio.jpg|La informilo ''Jen: La Federacia Respubliko Germanio'' eldoniĝis en 1985 okaze de la tiujaraj kongresoj [[UK 1985]] kaj [[IJK 1985|IJK]] per la [[gazetara kaj informa centro de FRG]]
|Dosiero:Faktoj pri Germanujo.jpg|Kovrilpaĝo de Helmut Arntz: [[Faktoj pri Germanujo]], 1958
}}

== Referencoj ==
{{Referencoj|2}}

== Vidu ankaŭ ==
{{Projektoj
|commons=Deutschland
|commonscat=Germany
|wiktionary=Germanio
|wikiquote=Germanio
|wikiquotecat=Germanio
|wikinewscat=Germanio
|s=Kategorio:Germanio
|ReVo=germani
}}
* [[Esperanto en Germanio]]
* [[Federacia Respubliko Germanio]]
* [[Germana lingvo]]
* [[Germana Regno]]
* [[Germanaj Imperiestroj]]
* [[Listo de urboj de Germanio]]
* [[Tutgermanismo]]
* [[Vajmara Respubliko]]
* [[Landlimo de Ĉeĥio kaj Germanio]]

== Eksteraj ligiloj ==
* {{ueavikio|Germanio}} {{eo}}
* [http://www.statistikportal.de Statistika portalo pri Germanio]
* [http://www.deutschland.de Retejo ''deutschland.de'', en la germana, angla, franca, hispana, rusa kaj araba]
* [http://www.bundesregierung.de/Webs/Breg/DE/Startseite/startseite_node.html Retejo de la federacia] [[registaro de Germanio]]
* [http://www.bundestag.de/ Retejo de la germana parlamento]

{{Federaciaj landoj de Germanio}}
{{Ŝtatoj en Eŭropo}}
{{Membroŝtatoj de la Eŭropa Unio}}
{{G8-Ŝtatoj}}
{{OECD}}
{{NATO}}
{{NATO-armeoj}}

{{Elstara}}
{{ADLS|2016|39}}

{{Havenda artikolo|Germanio}}
{{Bibliotekoj}}

[[Kategorio:Germanio| ]]
[[Kategorio:Ŝtatoj de la Eŭropa Unio]]
[[Kategorio:Administraj unuoj fonditaj en 1949]]