Vidi fonton por HIV

{{Informkesto malsano
| Nomo               = 
| Dosiero            = 
| Larĝo de dosiero   = 250px
| Priskribo          = 
<!-- Klasifiko -->
| KIM-10             =
| DSM-IV             = 
| DSM-V              = 
| MeshID             = 
| MeshYear           = 
| MeshName           = 
<!-- Stat. indikoj (ambaŭ seksoj) -->
| Prevalenco         = 
| Incidenco          = 
| Mortofteco         = 
| Aĝo                = 
| Aĝo2               = 
| Stat               =
<!-- Stat. indikoj (virinoj) -->
| Prevalenco-virinoj = 
| Incidenco-virinoj  = 
| Mortofteco-virinoj = 
| Aĝo-virinoj        = 
| Aĝo2-virinoj       = 
| Stat-virinoj       = 
<!-- Stat. indikoj (viroj) -->
| Prevalenco-viroj   = 
| Incidenco-viroj    = 
| Mortofteco-viroj   = 
| Aĝo-viroj          = 
| Aĝo2-viroj         = 
| Stat-viroj         = 
<!-- Klinika bildo -->
| Paso               = 
| Kaŭzo              = 
| Sistemo            = 
}}
[[Dosiero:Aidoso kaj HIV - scivolemo - simpleshow foundation.webm|eta|Kio estas Aidoso kaj HIV? Video de la jutuba kanalo [[Scivolemo (projekto)|Scivolemo.]]]]
'''HIV''' (akronimo de '''Homa Imuno-deficita Viruso''') estas [[retroviruso]] kiu atakas la [[imuna sistemo|imunan sistemon]], kaj kaŭzas malsanon konatan kiel [[aidoso]] (Akirita Imuno-Deficita Simptomaro).

HIV malsanigas infektante la ĉelojn de la tipo ''T CD4+''. Tiuj ĉeloj estas subaro de la [[leŭkocito]]j, t.e. blankaj globuloj, kiuj normale kunordigas la imunan respondon al ĉiu infekto. Reproduktiĝante pere de tiuj ĉeloj, HIV disiĝas tra la organismo, samtempe detruante tiujn ĉelojn kiuj defendas la korpon. Kiam la kvanto de ĉeloj de la tipo ''T CD4+'' iras sub certan sojlon, la korpo fariĝas vundebla de malsanoj kontraŭ kiuj la korpo normale povas sin defendi. Tiuj infektoj kaŭzas morton.
==Malkovro==
La HIV aperis kiel varianto de simila viruso en ĉimpanzoj (''[[Simia Imuno-deficita Viruso]]'' aŭ SIV), kiu laŭ procezo de [[zoonozo]] pasis al la homoj, verŝajne ie en centra [[Afriko]] en la komenco de la 20-a jarcento. La malsano estis malkovrita kiel aparta simptomaro nur en 1981, post apero de nekutimaj simptomoj en grupoj de samseksemuloj en [[Usono]]

La aidoso-viruson unuafoje izolis en 1983 laborgrupo de la [[Instituto Pasteur]] en Parizo, gvidata de [[Luc Montagnier]], kaj kun grava rolo de [[Françoise Barré-Sinoussi]]<ref> F. Barre-Sinoussi, J.C. Chermann, F. Rey, M.T. Nugeyre, S. Chamaret, J. Gruest, C. Dauguet, C. Axler-Blin, F. Vezinet-Brun, C. Rouzioŭ, W. Rozenbaum, und L. Montagnier : ''[http://www.sciencemag.org/cgi/content/abstract/220/4599/868 Isolation of a T-lymphotropic retrovirus from a patient at risk for acquired immune deficiency syndrome (AIDS) ]''. [[Science]], Vol. 220, Nr. 4599, 20. Mai 1983, S. 868–871.</ref>

La viruso komence estis nomita „limfadenotropa viruso“ aŭ „limfadenopati-asociita viruso"“ (LAV). Okazis longdaŭra jura kverelo kun la konkurenca esplorista grupo de [[Robert Gallo]] pro la [[patento]] pri la demando, kiu unue malkovris la aidoso-viruson kaj kiu unue proponis teston por pruvi HIV-infekton. Montagnier estis petinta la patenton duonan jaron antaŭ Gallo, sed Gallo ricevis la sian pli frue de la [[usona]] patent-oficejo. Fine eĉ la prezidentoj de Usono kaj Francio, [[Ronald Reagan]] kaj [[Jacques Chirac]], enmiksiĝis kaj oficiale deklaris kvereloĉesan kompromison en 1987.<ref>[[Chicago Tribune]]: ''[https://web.archive.org/web/20081009030334/http://www.chicagotribune.com/news/nationworld/chi-100608-hiv-discovery-nobel-prizeoct07,0,7068937.story Tribune reported on controversy that surrounded HIV discovery]'' de la {{dato|6|oktobro|2008}}.</ref> Jarojn poste Robert Gallo koncedis, ke Montagnier estis la unua, kiu malkovris la viruson. Montagnier kaj Barre-Sinoussi ricevis la Nobel-premion en 2008.

En 1987 estis aprobita la unua homa provo de kandidata vakcino kontraŭ la homa imuno-deficita viruso (HIV).

==Maniero de reproduktado==

[[Viruso]] ne povas vivteni sin memstare, ĉar ĝi ne havas propran [[metabolo]]n. Ĝi bezonas por replikado gastigantan ĉelon. La [[gastiganta ĉelo]] por HIV estas la plej gravaj ĉeloj de la homo: la tielnomataj [[T-ĉelo]]j de nia imuna sistemo.
La T-ĉeloj havas la taskon, protekti nian korpon kontraŭ atakoj de fremdaj [[bakterioj]], [[viruso (biologio)|virusoj]] kaj [[parazito]]j. Se mankas la T-ĉeloj en nia sango, la homa korpo malsaniĝas.

Por ataki la T-ĉelon, la HI-viruso bezonas [[Ricevanto (biologio)|ricevantojn]]. La viruso unue sin ligas al la tielnomata [[Ricevanto (biologio)|ricevanto]] [[gp120]] de la T-ĉelo.
Por poste penetri en la T-ĉelon ĝi ankoraŭ bezonas plian [[Ricevanto (biologio)|ricevanton]], kiun oni nomiĝas [[CCR5]].
Post la fuzio kun la T-ĉelo, la viruso ellasas en la ĉelon siajn proprajn [[enzimo]]jn. La viruso kunportas tri enzimoj, kiuj havas siajn specialajn taskojn en la replikado de la viruso. La encimoj estas: la renversa [[transskribazo]], la [[integrazo]] kaj la [[proteinazo]].

Unue la [[inversa transskribazo]] tradukas la genetikan informon de la virsuo tiel ke la T-ĉelo povas kompreni ĝin.
La genetika informo de HI-viruso estas skribita sur tielnomata [[RNA]] = '''R'''ibo'''N'''ukleata '''A'''cido.
Kaj la genetika informo de la homa T-ĉelo estas skribita sur tielnomata [[DNA]] = '''D'''eoksiribo'''N'''uklea '''A'''cido.
Do, la renversa transskribazo transskribas la virusan RNA al la T-ĉela DNA.

Due la integrazo enplektas la transskribitan virusan RNA en la genetikan informon de la T-ĉelo.
Post tio la T-ĉelo rekonas la virusan [[kromosomo]]n kiel ĝian propran. Kaj la T-ĉelo nun nur produktas virusan genetikan informon. La T-ĉelo ne plu estas libera produkti substancojn por si mem.

Trie la proteinazo distranĉas la produktitajn virusajn informojn en virusajn pecojn. Do, el la ĉenoj, kiujn produktis la T-ĉelo, la proteinazo tranĉas la virusajn enzimojn renversa transskribazo, integrazo kaj proteinazo.
Poste novaj virusoj sin formas kaj forlasas la T-ĉelon.
Ĉar la T-ĉelo ne plu povas produkti proprajn substancojn, ĝi iam mortos.

== Referencoj ==
{{Referencoj|2}}

== Vidu ankaŭ ==
* [[SsRNA retroidoviruso]], kie troviĝas bildo de la Infekt-[[procezo]]

<gallery>
Dosiero:Human_Immunodeficency_Virus_-_stylized_rendering.jpg|<!-- thumb|maldekstra|180px|_virusul_ HIV -->
Dosiero:Hiv budding.jpg|<!-- thumb|maldekstra|180px|_Un_ viruso _de_ _inmunodeficiencia_ homo _hospedado_ _en_ _una_ (biologia ĉelo, ĉelo) _inmunitaria_ _humana_. -->
Dosiero:HIV-SIV-phylogenetic-tree.png|<!-- thumb|maldekstra|180px|(Cifero, Figuro) 4. La filogenetika arbo de la _SIV_ kaj HIV virusoj ((alklaki, klaki, kliko) sur bildo por detalis priskribo). -->
Dosiero:HIV Mature and Immature.PNG|<!-- thumb|maldekstra|180px|(Cifero, Figuro) 3. La _immature_ kaj matura (formoj, formas) de HIV -->
</gallery>
{{-}}
{{Projektoj|commonscat=HIV}}
{{-}}
{{Projektoj|commonscat=Aids}}
{{Bibliotekoj}}

[[Kategorio:Aidoso]]
[[Kategorio:Imunologio]]
[[Kategorio:Virusoj]]