Vidi fonton por Internacia Valuta Fonduso

{{Informkesto organizaĵo
|priskribo de bildo=Sidejo de la Internacia Mona Fonduso en [[Vaŝingtono]]
|emblemo = Emblema FMI.png {{!}} 120px
|latitudo       = {{#invoke:Wikidata|claim|P625|parameter=latitude}}
|longitudo      = {{#invoke:Wikidata|claim|P625|parameter=longitude}}
|regiono-ISO    = US-DC
|Mapo en angulo=<!--funkcias eĉ sen valoro!-->
|situo sur mapo = Vaŝingtono 
|zomo           = 14
}}
La '''Internacia Valuta Fonduso (IMF)'''<ref>{{Citaĵo el la reto |url=https://www.esperanto.be/fel/mon/mon_konv.php#sigl |titolo= ''[[Monato (gazeto)|Monato]]''-konvencioj|alirdato=2013-08-04 |formato= |verko= |lingvo={{ref-eo}} }}</ref> aŭ '''Internacia Mona Fonduso (IMF)''' - {{Lang-en|International Monetary Fund}}, {{Lang-fr|Fonds monétaire international}}, {{Lang-ru|Междунардный Валютный Фонд}}, {{Lang-pl|Międzynarodowy Fundusz Walutowy}} - estas [[internacia organizaĵo]], establita en [[1946]] por instigi internacian valutan kunlaboradon, borsan stabilecon kaj regulajn interŝanĝajn aranĝojn, por instigi ekonomian kreskadon kaj altajn nivelojn de dungado kaj por provizi provizoran financan helpon al landoj por faciligi reĝustigon de pago-bilancado. Teorie, la ĉefa celo estas malpliigi la [[Malriĉo|malriĉecon]] tra la tuta mondo, kvankam periode dependante de la [[Monda Banko]] por siaj rimedoj.<ref>[https://www.imf.org/en/About "About the IMF".] IMF.org. Alirita la 23an de oktobro 2020.</ref> Formita en 1944 en la Konferenco de [[Bretton Woods]] ĉefe el la ideoj de [[Harry Dexter White]] kaj de [[John Maynard Keynes]],<ref>Broughton, James (Marto 2002). [https://www.imf.org/external/pubs/ft/wp/2002/wp0252.pdf "Why White, Not Keynes? Inventint the Postwar International Monetary System" (PDF).] IMF.org.</ref> ĝi venis al formala ekzistado en 1945 kun 29 membroj landoj kaj la celo rekonstrui la [[Pagopesilo|internacian pagosistemon]]. Ĝi nuntempe ludas centran rolon en la administrado de la [[pagopesilo|pagopesilaj]] malfacilaĵoj kaj de internaciaj financaj krizoj.<ref>Lipscy 2015.</ref> Landoj kontribuas per financoj al fonduso pere de kvota sistemo por landoj kiuj suferas problemojn en la pagopesilo kaj ŝuldas monon.

Pere de tiu financado kaj de aliaj aktivecoj kiel kolekto de [[statistiko]] kaj [[analizo]]j, superrigardo al la ekonomioj de la membroj, kaj la peto de partikularaj politikoj,<ref>Schlefer, Jonathan (10a de aprilo 2012). [https://hbr.org/2012/04/there-is-no-invisible-hand "There is No Invisible Hand".] Harvard Business Review. Harvard Business Publishing – via hbr.org.</ref> la IMF laboras por plibonigi la ekonomiojn de siaj membrolandoj.<ref>Escobar, Arturo (1980). "Power and Visibility: Development and the Invention and Management of the Third World". Cultural Anthropology. 3 (4): 428–443. doi:10.1525/can.1988.3.4.02a00060.</ref> La celoj de la organizaĵo deklaritaj en la Artikoloj de la Interkonsento estas la jenaj:<ref>[https://www.imf.org/external/pubs/ft/aa/pdf/aa.pdf "Articles of Agreement, International Monetary Fund" (PDF).] IMF.org. 2011.</ref> helpi la internacian valutan kunlaboradon, la [[Internacia komerco|internacian komercon]], altan dungonivelon, la stabilecon de la valutaj ŝanĝindicoj, elteneblan ekonomian kreskon, kaj fari la rimedojn disponeblaj al la membrolandoj, kiuj havas financajn malfacilaĵojn.<ref>[https://www.imf.org/external/pubs/ft/aa/index.htm#art1 "Articles of Agreement of the International Monetary Fund".] IMF.org. 2016.</ref> La fondusoj de la IMF venas el du ĉefaj fontoj: nome kvotoj kaj ŝuldoj. Kvotoj, kiuj estas arigitaj fondusoj de membrolandoj, generas plej el la financoj de la IMF. La grando de la kvotoj de la membroj dependas el ties ekonomia kaj financa gravo en la mondo. Landoj kun pli granda ekonomia gravo havas pli grandajn kvotojn. La kvotoj estas pliigitaj periode kiel rimedo por helpi la rimedojn de la IMF en la formo de [[specialaj rajtoj de enspezo]].<ref>[https://www.imf.org/en/About/Factsheets/Sheets/2016/07/14/12/21/IMF-Quotas "IMF Quotas".] IMF.org. Alirita la 23an de oktobro 2020.</ref>

== Kreo ==
[[Dosiero:Fmi.gif|maldekstre|eta|180px|<center>La flago de la Internacia Mona Fonduso]]
[[Dosiero: 1900 Pennsylvania Avenue.JPG|eta|La dua sidejo de la Internacia Valuta Fonduso (IMF).]]La IMF estis kreita en julio [[1944]] dum la konferenco por interkonsentoj de [[Bretton Woods]] cele al garantiigo de la stabileco de la Internacia Monsistemo post la [[Dua Mondmilito]]. Ĝi ekekzistis oficiale la 27an de decembro 1945, kiam la unuaj 29 landoj ratifis la koncernan interkonsenton.<ref>Somanath, V. S. (1a de februaro 2011). [https://books.google.es/books?id=alysnLedf5oC&pg=PA79&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false International Financial Management ("internacia financadministrado"). p. 79.] ISBN 9789381141076.</ref>

Inter ĝiaj dekomencaj celoj estis malhelpi ke la grandaj ekonomiaj potencoj falu denove en la situacio de la 1930-aj jaroj, dum periodo en kiu la devalutoj de la [[monunuo]]j kaj la decidoj pri ekonomiaj politikoj estis kreintaj enormajn internaciajn malŝtreĉigojn.

La nova ekonomia ordo proponita de la usona reprezentanto, laŭ postaj onidiroj komunisto (tre malverŝajne) kaj transdonanto de informo al Sovetunio (pli verŝajne kadre de la alianceco dummilita),<ref>[http://www.libertaddigital.com/opinion/francisco-cabrillo/harry-dexter-white-un-comunista-en-el-fmi-16988/ Francisco Cabrillo - Harry Dexter White: un comunista en el FMI]{{404|date=December 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} Konsultita la 26an de marto 2020, Libre Mercado kaj libertad digital</ref>[[Harry Dexter White]], estis bazita sur tri reguloj:
* Ĉiu ŝtato devas difini sian monunuon rilate al [[oro]] kaj kun la [[usona dolaro]].
* La valoro de la monunuo devas fluktui nur laŭ marĝeno de 1&nbsp;% kun rilato al ties oficiala parigo.
* Ĉiu ŝtato devas zorgi por la defendo de tiu parigo celante al ekvilibro de la pagopesilo.

Tiel, la celo de la Internacia Monsistemo estas helpi la valutan stabilecon, por ke ĝi plutenu kuntekston favoran al la disvolvigo de la tutmonda komerco, post havigi monpruntojn al kelkaj landoj kiuj suferas malfacilaĵojn en la kunteksto de la rekonstruado post la [[Dua Mondmilito]]. Laŭ ĝiaj statutoj, ĝiaj celoj estas «helpi la internacian valutan kunlaboradon; faciligi la etendon kaj la ekvilibritan kreskon de la internacia komerco; helpi la monŝanĝan stabilecon; kontribui al establado de multflanka pagosistemo por la normalaj transakcioj inter la landoj membroj kaj elimini la monŝanĝajn limigojn kiuj malfacilas la etendon de la tutmonda komerco; instigi memfidon de la landoj membroj havigante je ties provizora dispono kaj kun garantioj kongruaj kun la rimedoj de la Fonduso, havigante al ili tiel oportunon korekti la malekvilibrojn de iliaj pagekvilibroj sen turni sin al decidoj damaĝaj por la tutlanda prospero ĉu tutlanda aŭ internacia, por mallongigi la daŭron kaj malgrandigi la malekvilibrojn de iliaj pagekvilibroj».<ref>[http://www.imf.org/external/spanish/pubs/ft/aa/aa.pdf Konstitucia konveno de la IMF.]</ref>

El FMI estas pli malpli, komplementa de aliaj grandaj ekonomiaj institucioj de la epoko kiel la [[Monda Banko]], la [[Internacia Banko por la Rekonstruo kaj Disvolvigo|IBRD]] (Internacia Banko por la Rekonstruo kaj Disvolvigo), kreita samtempe, kaj la Ĝenerala Interkonsento pri Tarifoj kaj Komerco [[Ĝenerala Interkonsento pri Tarifoj kaj Komerco|GATT]] subskribita tuj poste.

Dum la negocado de [[Bretton Woods]], la brita reprezentanto, nome la ekonomikisto [[John Maynard Keynes]], sugestis la kreadon de institucio pli grava, nome vera Monda Centra Banko kiu elsendu internacian monunuon, nome la “Bancor”. Tiu propono estis malakceptita ĉar tio estus kreinta por [[Usono]] gravan perdon de ĝia tutmonda influo per la dolaro.

== Konsisto kaj celo ==
La fonduso havas 188 membroŝtatojn, kies voĉdonrajto kaj reprezentiĝo en ĝia estraro dependas de la ekonomia nivelo de ĉiu ŝtato, konkrete de la kvanto de kapitalo investita en la fonduson. La ŝtatoj kun plej fortaj voĉdonaj kvotoj estas [[Usono]] 16,75 %, [[Japanio]] 6,23 %, [[Germanio]] 5,81 %, [[Francio]] 4,29 %, [[Britio]] 4,29 % kaj [[Ĉinio]] 3,81 %.<ref name="voĉdona forto">[http://www.imf.org/external/np/sec/memdir/members.htm#u ''IMF Members’ Quotas and Voting Power, and IMF Board of Governors'' ("membra kvoto kaj voĉdona forto, kaj estraro de la IMF")] {{ref-en}}. stato: 24-a de februaro 2012.</ref> Por unueca decido necesas 85%, tiel Usono sole aŭ la ŝtatoj de la [[Eŭropa Unio]] kune povas bloki decidojn.<ref name="voĉdona forto" /> Tiel, la plej riĉaj landoj povas trudi sekvendajn politikojn al la plej malriĉaj landoj (83 landoj posedas nur 0,1 % de la voĉoj). La direktoro de la Internacia Valuta Fonduso ĝis nun ĉiam estis eŭropano.

La IMF plenumas la taskon de lastinstanca pruntedonanto, por refluigi la ekonomiojn troviĝantajn en malfacila situacio, kaj por "rekonfidigi" la privatan sektoron. Sed la pruntoj okazas nur sub certaj kondiĉoj difinitaj de la programoj de struktura alĝustigo (PSA) kiu fakte estas politikoj de liberaligo kaj de fleksivigo de la ekonomioj. La pruntoj kiujn ĝi donas ne estas definitivaj. Ili estas repagotaj sub respekto de la PSA, alie la financadoj estas forigataj. Forte kritikita pro ĝia liberala politiko, la IMF promesis meti la reduktadon de la malriĉeco en la centron de sia agado kaj esti pli travidebla.

== Administraj direktoroj de la IMF ==
[[Dosiero: Kristalina Georgieva Headshot.jpg|eta|dekstre|239x239px|[[Kristalina Georgieva]], aktuala direktorino de la Internacia Valuta Fonduso.]]
Historie, la administra direktoro de la IMF ĉiam estis [[Eŭropo|eŭropa]] kaj la prezidanto de la [[Monda Banko]] ĉiam estis [[Usono|usonano]]. Tamen, tiu tradicio estas iom post iom pridemandita, kaj la konkurenco por tiuj du postenoj povas esti malfermita por inkludi aliajn kvalifikitajn kandidatojn de ajna mondoparto. La plenumaj konsilistoj, kiuj nomumas la administran direktoron, estas elektitaj de la ministroj pri [[financo]]j de la reprezentataj landoj. La unua administra vicdirektoro de la IMF, nome la dua en la estreco, tradicie estis (kaj estas nuntempe) [[Usono|usonano]].

Ekde la [[1-a de oktobro]] [[2019]] la nuna mastrumisto estas [[Kristalina Georgieva]].<ref>[https://www.imf.org/es/About/senior-officials/Bios/kristalina-georgieva]</ref> La tuto de direktoraro estas la jena:

{{-}}
{| class="wikitable sortable"
|-
! Numero
! Datoj
! Nomo
! Devenlando
! Postenoj
|-
| 1 ||6a de majo 1946 – 5a de majo 1951
|<small>[[Doktoro|Dro.]]</small> Camille Gutt
|{{BEL}}
|Politikisto, ekonomikisto, advokato, priekonomia ministro, financministro
|-
| 2 ||3a de aŭgusto 1951 – 3a de oktobro 1956
|Ivar Rooth
|{{SWE}}
|Ekonomikisto, advokato, centrabankisto
|-
| 3 ||21a de novembro 1956 – 5a de majo 1963
|Per Jacobsson
|{{SWE}}
|Ekonomikisto, advokato, akademiano, [[Ligo de Nacioj]], [[Banko por Internacia Kontoreguligo|BIK]]
|-
| 4 ||1a de septembro 1963 – 31a de aŭgusto 1973
|Pierre-Paul Schweitzer
|{{FRA}}
|Advokato, negocisto, funkciulo, centrabankisto
|-
| 5 ||1a de septembro 1973 – 18a de junio 1978
|<small>[[Doktoro|Dro.]]</small> Johan Witteveen
|{{NED}}
|Politikisto, ekonomikisto, akademiano, financministro, vicĉefministro, Centra Planservo
|-
| 6 ||18a de junio 1978 – 15a de januaro 1987
|Jacques de Larosière
|{{FRA}}
|Negocisto, funkciulo, centrabankisto
|-
| 7 ||16a de januaro 1987 – 14a de februaro 2000
|<small>[[Doktoro|Dro.]]</small> [[Michel Camdessus]]
|{{FRA}}
|Ekonomikisto, funkciulo, centrabankisto
|-
| 8 ||1a de majo 2000 – 4a de marto 2004
|[[Horst Köhler]]
|{{DEU}}
|Politikisto, ekonomikisto, funkciulo, [[Eŭropa Banko por Rekonstruo kaj Evoluigo|EBRE]], Prezidanto
|-
| 9 ||7a de junio 2004 – 31a de oktobro 2007
|[[Rodrigo Rato]]
|{{ESP}}
|Politikisto, negocisto, priekonomia ministro, financministro, vicĉefministro
|-
| 10 ||1a de novembro 2007 – 18a de majo 2011
|<small>[[Doktoro|Dro.]]</small> [[Dominique Strauss-Kahn]]
|{{FRA}}
|Politikisto, ekonomikisto, advokato, negocisto, priekonomia ministro, financministro
|-
| 11 ||5a de julio 2011 – 12a de septembro 2019
|[[Christine Lagarde]]
|{{FRA}}
|Politikisto, advokato, financministro
|-
| 12 ||'''1a de oktobro 2019 – nune'''
|'''<small>[[Doktoro|Dro.]]</small> [[Kristalina Georgieva]]'''
|{{BGR}}
|Politikisto, ekonomikisto
|}

== Plenumdirektoroj kaj voĉdonpovo ==
[[Dosiero: GruposFMI.png|eta|dekstra|Grupoj de landoj elektas po unu plenumdirektoron kiu voĉdonas anstataŭ kaj por ili. Tio estas 24 direktoroj totale.]]
Ĉiu lando havas determinitan voĉdonpovon ene de la organismo, depende de la grando de sia ekonomio (MEP), monhavo, internaciaj rezervoj kaj ekonomiaj variabloj. La decidoj estas faritaj per majoritato kvalifikita de 70&nbsp;%, kvankam kelkaj decidoj pli gravaj (16 el 40) estas adoptataj per majoritato kvalifikita de 85&nbsp;%. Ĉar Usono posedas 16,74&nbsp;%, tiu sistemo havigas al ĝi ''[[de facto]]'' vetoan povon sur la decidoj faritaj de la financa organismo, ĉar ĝia voĉdono ĉu kontraŭa ĉu sindetena malebligas la adopton de gravaj decidoj kiuj postulas la 85&nbsp;% de majoritato.

Totale, estas 24 plenumdirektoroj elektitaj inter la landoj membroj de la Fonduso. Nur Usono, Japanio, Germanio, Francio kaj Unuiĝinta Reĝlando povas elekti direktoron sen helpo de alia lando. Ĉinio, Sauda Arabio kaj Rusio elektas ''[[de facto]]'' po unu direktoron. La ceteraj 16 direktoroj estas elektitaj de landoblokoj. Ĉiu direktoro havas voĉdonrajton kiu povas gami el 16,74&nbsp;% (Usono) ĝis 1,34&nbsp;% (de 24 landoj el Afriko kunaj).<ref>[http://www.imf.org/external/pubs/ft/ar/2010/eng/pdf/a4.pdf ''Appendix IV: Executive Directors and voting power''] ("Apendico 4a: Plenumdirektoroj kaj voĉdonpovo") 30a de aprilo 2010, Alirita la 26an de marto 2020. FMI</ref>

{|class="wikitable collapsible collapsed" style="font-size:100%; text-align: left; width: 100%;"
|-
!colspan="12" style="with: 100%;" align=center | Procento de voĉdonrajto por lando
|-
! Grupo
! Procento de voĉdonrajto (%)
! Landoj
|-
| 1
| 5.13
| {{AUT}} {{BEL}} {{BLR}} {{CZE}} {{HUN}} {{KAZ}} {{LUX}} {{SVK}} {{SVN}} {{TUR}} [[Turkio]]
|-
| 2
| 4.77
| {{ARM}} {{BIH}} {{BGR}} {{HRV}} {{CYP}} {{GEO}} {{ISR}} {{MKD}} {{MDA}} {{MNE}} {{NED}} {{ROU}} {{UKR}}
|-
| 3
| 4.44
| {{CRI}} {{SLV}} {{GTM}} {{HND}} {{MEX}} {{NIC}} {{ESP}} {{VEN}}
|-
| 4
| 4.10
| {{ALB}} {{GRC}} {{ITA}} {{MLT}} {{PRT}} {{SMR}} {{TLS}}
|-
| 5
| 3.65
| {{CHN}}
|-
| 6
| 3.63
| {{ATG}} {{BHS}} {{BRB}} {{BLZ}} {{CAN}} {{DMA}} {{GRD}} {{IRL}} {{JAM}} {{KNA}} {{LCA}} {{VCT}}
|-
| 7
| 3.52
| {{BRN}} {{KHM}} {{FJI}} {{PHL}} {{IDN}} {{LAO}} {{MYS}} {{MMR}} {{NPL}} {{SGP}} {{THA}} {{TON}} {{VNM}}
|-
| 8
| 3.44
| {{AUS}} {{KOR}} {{MHL}} {{SLB}} {{KIR}} {{FSM}} {{MNG}} {{NZL}} {{PLW}} {{PNG}} {{WSM}} {{SYC}} {{VUT}}
|-
| 9
| 3.43
| {{DNK}} {{EST}} {{FIN}} {{ISL}} {{LVA}} {{LTU}} {{NOR}} {{SWE}}
|-
| 10
| 3.19
| {{BHR}} {{ARE}} {{EGY}} {{IRQ}} {{JOR}} {{KWT}} {{LBN}} {{LBY}} {{MDV}} {{OMN}} {{QAT}} {{SYR}} {{YEM}}
|-
| 11
| 3.16
| {{SAU}}
|-
| 12
| 3.01
| {{AGO}} {{BWA}} {{BDI}} {{ERI}} {{ETH}} {{GMB}} {{KEN}} {{LSO}} {{LBR}} {{MWI}} {{MOZ}} {{NAM}} {{NGA}} {{SLE}} {{ZAF}} {{SDN}} {{SWZ}} {{TZA}} {{UGA}} {{ZMB}}
|-
| 13
| 2.78
| {{AZE}} {{KGZ}} {{POL}} {{SRB}} {{CHE}} {{TJK}} {{TKM}} {{UZB}}
|-
| 14
| 2.69
| {{RUS}}
|-
| 15
| 2.42
| {{AFG}} {{DZA}} {{GHA}} {{IRN}} {{MAR}} {{PAK}} {{TUN}}
|-
| 16
| 2.42
| {{BRA}} {{COL}} {{ECU}} {{GUY}} {{HTI}} {{PAN}} {{DOM}} {{SUR}} {{TTO}}
|-
| 17
| 2.35
| {{BGD}} {{BTN}} {{IND}} {{LKA}}
|-
| 18
| 1.95
| {{ARG}} {{BOL}} {{CHL}} {{PRY}} {{PER}} {{URY}}
|-
| 19
| 1.34
| {{BEN}} {{BFA}} {{CMR}} {{CPV}} {{TCD}} {{COM}} {{CIV}} {{DJI}} {{GAB}} {{GIN}} {{GNB}} {{GNQ}} {{MDG}} {{MLI}} {{MUS}} {{NER}} {{CAF}} {{COG}} {{COD}} {{RWA}} {{STP}} {{SEN}} {{TGO}}
|-
| 20
| 4.85
| {{GBR}}
|-
| 21
| 4.85
| {{FRA}}
|-
| 22
| 5.87
| {{DEU}}
|-
| 23
| 6.01
| {{JPN}}
|-
| 24
| 16.74
| {{USA}}
|-
|}

== Politikaj efikoj ==
Pruntoj de IMF plej ofte estas riceveblaj nur kaze de sindevigo de ricevonto plenumi ŝparan programon, kreitan de IMF. Tiaj programoj ĉiam celas redukton de socialaj elspezoj, kio ofte kaŭzas protestojn surloke.

En [[oktobro 2019]] en [[Ekvadoro]] ekflamis [[:n:Manifestaciantoj devigis la ekvadoran registaron fuĝi el la ĉefurbo|amasaj protestoj]] kontraŭ ŝparprogramo, trudita de IMF lige al ĝia prunto je 4,2 miliardoj da dolaroj. Tiu programo interalie ordonis nuligon de fuelaj subvencioj, kio kaŭzis abruptan altiĝon de fuelprezoj.

== Funkciado ==
Laŭ la IMF mem, ĝi laboras por helpi la tutmondan kreskon kaj la ekonomian stabilecon havigante politikan konsilaron kaj financadon al la membroj laborante kun [[evolulando]]j por helpi ilin atingi makroekonomian stabilecon kaj malpliigi la malriĉon.<ref>{{Citaĵo el la reto|url=http://www.imf.org/external/about.htm|titolo=About the IMF|alirdato=12a de marto 2012|eldoninto=International Monetary Fund}}</ref> La argumentaro por tio estas ke la privataj internaciaj kapitalmerkatoj funkcias malperfekte kaj multaj landoj havas limigitajn alirojn al la financaj merkatoj. Tiaj merkataj malperfektaĵoj, kun la financado de la pagekvilibro, havigas la pravigon por oficiala financado, sen kiu multaj landoj ne povus ĝuste trairi politikojn por plenumi eksterajn ŝuldopagojn sen fali en suferigaj ekonomiaj konsekvencoj.<ref name="What's Wrong">{{Cite book|last1=Isard|first1=Peter|title=Globalization and the International Financial System: What's Wrong and What Can be Done|year=2005|publisher=Cambridge University Press|location=Nov-Jorko}}</ref> La IMF havigas alternativajn fontojn de financado.

Ekde la fondo de la IMF, ties tri unuarangaj funkcioj estis la jenaj: superrigardi la aranĝojn faritajn inter landoj pri la sistemo de interŝanĝaj proporcioj nome kurzoj,<ref name="Jensen 2004, April, Issue 48">{{Cite journal|last1=Jensen|first1=Nathan|title=Crisis, Conditions, and Capital: The Effect of the IMF on Direct Foreign Investment|journal=Journal of Conflict Resolution|date=April 2004|issue=2 |doi=10.1177/0022002703262860 |volume=48|pages=194–210|s2cid=154419320 | issn=0022-0027 }}</ref> tiel helpante la landajn registarojn administri siajn [[kurzo]]jn kaj ebligante ke la registaroj prioritatigu la ekonomian kreskon,<ref name="chorev">{{Cite journal|last1=Chorev|first1=Nistan|author2=Sarah Babb|title=The crisis of neoliberalism and the future of international institutions: a comparison of the IMF and the WTO|journal=Theory and Society |doi=10.1007/s11186-009-9093-5|volume=38|issue=5|pages=459–484|date=2009|s2cid=55564202}}</ref> kaj havigi rapidajn [[kapitalo]]jn por helpi la [[pagopesilo]]jn.<ref name="Jensen 2004, April, Issue 48" /> Tiu helpo celas eviti la etendon de internaciaj [[ekonomia krizo|ekonomiaj krizoj]]. La IMF intencas ankaŭ helpi ripari la pecojn de la internacia ekonomio post la [[Granda Depresio]] kaj la konsekvencoj de la [[Dua Mondmilito]]<ref name="chorev"/> same kiel havigi kapitalajn [[investo]]jn por la ekonomia kresko kaj por projektoj kiel [[infrastrukturo]]j.

La rolo de la IMF estis fundamente tuŝita de la flosantaj (flekseblaj) interŝanĝaj proporcioj post-1971. Ĝi ŝanĝis al ekzamenado de la ekonomiaj politikoj de landoj kun interkonsentoj pri ŝuldoj kun la IMF por determini ĉu fortranĉo de [[kapitalo]] rilatis al [[Konjunkturo|ekonomiaj fluktuoj]] aŭ al ekonomia politiko. La IMF ankaŭ esploras kiajn tipojn de registarpolitiko sekurigus ekonomian rekuperadon.<ref name="Jensen 2004, April, Issue 48"/> Partikulara afero de la IMF estis eviti ke financaj krizoj kiel tiuj de [[Meksiko]] en 1982, de [[Brazilo]] en 1987, de [[Orienta Azio]] en 1997–98, kaj [[Rusio]] en 1998, etendu sin kaj minacu la tutan tutmondan financan kaj valutkurzan sistemon. La defio estis helpi kaj plenumi (plibonigi) politikojn kiuj malpliigu la oftecon de krizoj inter la aperantaj merkatlandoj, speciale la mezriĉaj landoj kiuj estas vundeblaj fare de amasa kapitalaj forfluoj.<ref>{{Cite journal|last1=Fischer|first1=Stanley|title=Financial Crises and Reform of the International Financial System|journal=Review of World Economics. Springer Publications|volume=139|pages=1–37|date=Marto 2003 |url=http://www.nber.org/papers/w9297.pdf|doi=10.1007/BF02659606}}</ref> Anstataŭ reteni pozicion de superrigardo nur al interŝanĝaj proporcioj, ties funkcio iĝis superrigardo al la ĝenerala makroekonomia plenumado de la membroj landoj. Ties rolo iĝis iome pli aktiva ĉar la IMF nuntempe administras ekonomiajn politikojn pli ol ĝuste la interŝanĝajn proporciojn.

== Kritikoj ==
[[Dosiero:IMF Developing Countries Map 2014.png|eta|dekstra|400px|Malhelverdaj, disvolviĝantaj ekonomioj laŭ la Internacia Valuta Fonduso; helverdaj, disvolviĝantaj ekonomioj ekster atento de IMF; ruĝaj, laŭgradigintaj al [[industrilando]]j; bluaj, [[sojlolando]]j.]]
La esplorado fare de la "Overseas Development Institute" (ODI) en 1980 inkludis kritikojn de la IMF kiuj subtenas la analizon ke ĝi estas piliero de tio kion la aktivulo Titus Alexander nomas "global apartheid" (tutmonda apartismo).<ref>{{Cite book|last1=Alexander|first1=Titus|title=Unravelling Global Apartheid: an overview of world politics|year=1996|publisher=Polity press|pages=133}}</ref>
* Plej evoluigitaj landoj estis vidataj kiel ĉefa dominanta rolo kaj kontrolo super [[Evolulando|malplej evoluigitaj landoj]] (MEL-oj).
* La Fonduso laboras por la malĝusta kompreno ke ĉiu malekvilibro de pagoj estas okazigita enlande. La Grupo de 24 (G-24), je konto de la membroj MEL-oj, kaj la [[Konferenco de la Unuiĝintaj Nacioj pri Komerco kaj Disvolvado]], internacie angle "United Nations Conference on Trade and Development" (UNCTAD), plendis, ke la MEL-oj ne distingis sufiĉe inter malekvilibro kun ĉefe eksteraj anstataŭ internaj kaŭzoj. Tiu kritiko estis disvastigita sekve de la [[Naftokrizo de 1973]]. Poste la landoj MEL-oj trovis sin kun pagodeficitoj pro kontraŭaj ŝanĝoj en siaj komercokondiĉoj, dum la Fonduso preskribis stabiligajn programojn similajn al tiuj sugestitaj por deficitoj okazigitaj pro tro-spezoj fare de registaroj. Fronte al la longdaŭraj, ekstere generataj malekvilibroj, la G-24 argumentis, ke dum pli da tempo la MEL-oj devas ĝustigi siajn ekonomiojn.
* Kelkaj politikoj de la IMF povas esti kontraŭ-disvolvigaj; la informo diras, ke la [[deflacio|deflaciaj]] efikoj de la programoj de IMF rapide kondukis al perdoj de produktado kaj dungado en ekonomioj en kiuj enspezo estis malalta kaj la dungado estis alta. Krome, la pezo de la deflacio estas disproporcie subtenita de la malriĉularo.
* La dekomencaj politikoj de la IMF estis bazitaj sur teorioj kaj influitaj de kontraŭaj opinioj kaj departamentaj rivalecoj. Kritikistoj sugestas, ke ties klopodoj por plibonigi kaj plenumi tiujn politikojn en landoj kun amplekse variaj ekonomiaj cirkonstancoj estis misinformitaj kaj ne havis ekonomiajn raciajn fundamentojn.

La konkludoj de ODI estis ke la naturo de la IMF tendenca al la helpo kaj promocio de la merkat-orientitaj alproksimigoj altiris neeviteblan kritikaron. Aliflanke, la IMF povus servi kiel propeka kapro dum permesas al la registaroj kulpigi internaciajn bankistojn. La ODI akceptokonfesis, ke la IMF estis nesensivaj al politikaj aspiroj de la MEL-oj dum ties politikaj kondiĉoj estis neflekseblaj.<ref>{{cite web |title=The IMF and the Third World |url=http://www.odi.org.uk/resources/details.asp?id=5379&title=imf-ldcs |work=ODI briefing paper |publisher=Overseas Development Institute |accessdate=6a de julio 2011 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120107124156/http://www.odi.org.uk/resources/details.asp?id=5379&title=imf-ldcs |archivedate=7a de januaro 2012 |df= |titolo=Arkivita kopio |alirdato=2020-10-23 |arkivurl=https://web.archive.org/web/20120107124156/http://www.odi.org.uk/resources/details.asp?id=5379&title=imf-ldcs |arkivdato=2012-01-07 }} {{Webarchiv|url=https://web.archive.org/web/20120107124156/http://www.odi.org.uk/resources/details.asp?id=5379&title=imf-ldcs |date=2012-01-07 }} {{Citaĵo el la reto |url=http://www.odi.org.uk/resources/details.asp?id=5379&title=imf-ldcs |titolo=Arkivita kopio |alirdato=2020-10-23 |arkivurl=https://web.archive.org/web/20120107124156/http://www.odi.org.uk/resources/details.asp?id=5379&title=imf-ldcs |arkivdato=2012-01-07 }}</ref>

[[Argentino]], kiu estis konsiderita de la IMF kiel modela lando pro sia plenumo de la politikaj proponoj fare de la institucioj de la sistemo de [[Bretton Woods]], suferis katastrofan ekonomian krizon en 2001,<ref>''Memoria del Saqueo'', Fernando Ezequiel Solanas, dokumenta filmo, 2003 (Lingvo: hispana; Subtekstoj: angla) [https://www.youtube.com/watch?v=rH6_i8zuffs&feature=PlayList&p=8B60CF40AEF6BBDA&index=0&playnext=1 YouTube.com]</ref> kiu estis komprenita kiel okazigita de la buĝetaj limigoj instigitaj fare de la IMF — kiuj subtranĉis la kapablojn de registaro por subteni la landajn infrastrukturojn eĉ en ŝlosilaj areoj kiel tiuj de la [[sansistemo]], [[edukado]], kaj sekureco — kaj de la [[privatigo]] de strategie kernaj naciaj [[naturaj rimedoj|rimedoj]].<ref>{{cite web |url=http://www.twnside.org.sg/title/twr137b.htm |title=Economic debacle in Argentina: The IMF strikes again |publisher=Twnside.org.sg |accessdate=30a de majo 2010 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20100303033200/http://www.twnside.org.sg/title/twr137b.htm |archivedate=3a de marto 2010 |titolo=Arkivita kopio |alirdato=2020-10-23 |arkivurl=https://web.archive.org/web/20100303033200/http://www.twnside.org.sg/title/twr137b.htm |arkivdato=2010-03-03 }} {{Webarchiv|url=https://web.archive.org/web/20100303033200/http://www.twnside.org.sg/title/twr137b.htm |date=2010-03-03 }} {{Citaĵo el la reto |url=http://www.twnside.org.sg/title/twr137b.htm |titolo=Arkivita kopio |alirdato=2020-10-23 |arkivurl=https://web.archive.org/web/20100303033200/http://www.twnside.org.sg/title/twr137b.htm |arkivdato=2010-03-03 }}</ref> Aliaj kritikoj atribuas la krizon al la misdesegnita imposta federaciismo de Argentino, kio okazigis, ke la subnacia troa elspezigo pliiĝis rapide.<ref>Stephen Webb, "Argentina: Hardening the Provincial Budget Constraint", in Rodden, Eskeland, and Litvack (eld.), ''Fiscal Decentralization and the Challenge of Hard Budget Constraints'' (Cambridge, Massachusetts: MIT Press, 2003).</ref> Tiu krizo helpis disvastigi haton kontraŭ tiu institucio en Argentino kaj en aliaj sudamerikaj landoj, kaj kritikoj direktis sin al la kulpigo al la IMF pro la ekonomiaj problemoj de la mondoregiono. Komence de 2006 la tendenco al moderaj maldekstraj registaroj en la regiono kaj kreskanta priokupado pro la disvolvigo de regiona ekonomia politiko amplekse sendependa de la premo fare de la grandaj negocoj estis atribuitaj al tiu krizo.

En 2006, veterana politikanalizisto de [[ActionAid]] nome Akanksha Marphatia asertis, ke la politikoj de la IMF en Afriko [[subfoso|subfosas]] ajnan eblon atingi la celojn de la "Millennium Development Goals" (Disvolvigo de la Jarmilo) pro la truditaj limigoj kiuj malhelpas la spezon en gravaj sektoroj, kiel edukado kaj sansistemo.<ref>{{Cite web|url=http://www.scitrading.pro/post-49677/|title=Ultimate Profit Solution Review by Toshko Raychev|publisher=SCI Trading|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161124043034/http://www.scitrading.pro/post-49677/|archivedate=24a de novembro 2016|titolo=Arkivita kopio|alirdato=2020-10-23|arkivurl=https://web.archive.org/web/20161124043034/http://www.scitrading.pro/post-49677/|arkivdato=2016-11-24}} {{Webarchiv|url=https://web.archive.org/web/20161124043034/http://www.scitrading.pro/post-49677/ |date=2016-11-24 }} {{Citaĵo el la reto |url=http://www.scitrading.pro/post-49677/ |titolo=Arkivita kopio |alirdato=2020-10-23 |arkivurl=https://web.archive.org/web/20161124043034/http://www.scitrading.pro/post-49677/ |arkivdato=2016-11-24 }}</ref>

En intervjuo (2008-05-19), la iama ĉefministro de [[Rumanio]] nome [[Călin Popescu-Tăriceanu]] plendis, ke "Ekde 2005, la IMF estas konstante farante erarojn kiam ĝi pritaksas la ekonomiajn plenumojn de la lando".<ref name=int>{{cite web |url=http://www.mediafax.ro/economic/tariceanu-fmi-a-facut-constant-greseli-de-apreciere-a-economiei-romanesti.html?1686;2645329 |title=Tăriceanu: FMI a făcut constant greşeli de apreciere a economiei româneşti – Mediafax |publisher=Mediafax.ro |accessdate=30an de majo 2010 |titolo=Arkivita kopio |alirdato=2020-10-23 |arkivurl=https://web.archive.org/web/20081228224458/http://www.mediafax.ro/economic/tariceanu-fmi-a-facut-constant-greseli-de-apreciere-a-economiei-romanesti.html?1686;2645329 |arkivdato=2008-12-28 }} {{Citaĵo el la reto |url=http://www.mediafax.ro/economic/tariceanu-fmi-a-facut-constant-greseli-de-apreciere-a-economiei-romanesti.html?1686;2645329 |titolo=Arkivita kopio |alirdato=2020-10-23 |arkivurl=https://web.archive.org/web/20081228224458/http://www.mediafax.ro/economic/tariceanu-fmi-a-facut-constant-greseli-de-apreciere-a-economiei-romanesti.html?1686;2645329 |arkivdato=2008-12-28 }}</ref> Iama prezidento de [[Tanzanio]] nome [[Julius Nyerere]], kiu plendis, ke la afrikaj ŝtatoj superŝutitaj pro [[ŝuldo]]j estas devigita cedi suverenecon al la IMF kaj al la Monda Banko, fame demandis, "Kiu elektis la IMF kiel ministerio de financo de ĉiu lando de la mondo?"<ref name="Mwakikagile2006">{{Citaĵo el libro|url={{Google books|f1NvA-BFmC8C|page=PA27|keywords=|text=|plainurl=yes}}|titolo=Africa is in a Mess: What Went Wrong and what Should be Done|aŭtoro=Godfrey Mwakikagile|jaro=2006|eldoninto=New Africa Press|ISBN=978-0-9802534-7-4|paĝoj=27–}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.houseofknowledge.org.uk/site/documents/neoGarveyismCorner/Nyerere,%20Reflections--Dec.%201997.pdf |title=Reflections on Leadership in Africa – Forty Years After Independence |chapter= |last1= |first1= |last2= |first2= |website=houseofknowledge.org.uk |publisher= |accessdate=14a de majo 2014 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140515014411/http://www.houseofknowledge.org.uk/site/documents/neoGarveyismCorner/Nyerere,%20Reflections--Dec.%201997.pdf |archivedate=2014-05-15 }} {{Citaĵo el la reto |url=http://www.houseofknowledge.org.uk/site/documents/neoGarveyismCorner/Nyerere,%20Reflections--Dec.%201997.pdf |titolo=Arkivita kopio |alirdato=2020-10-23 |arkivurl=https://web.archive.org/web/20140515014411/http://www.houseofknowledge.org.uk/site/documents/neoGarveyismCorner/Nyerere,%20Reflections--Dec.%201997.pdf |arkivdato=2014-05-15 }}</ref>

Iama ĉefa ekonomikisto de la IMF kaj iama guberniestro de la [[Rezerva Banko de Barato]] nome [[Raghuram Rajan]] kiu antaŭvidis la aperon de la [[Financa krizo de 2008|Financa krizo de 2007–08]] kritikis la IMF ĉar restis tiesflanka ludanto por la disvolvigita mondo. Li kritikis la IMF kiel sekvanto de la monpolitikoj de Usono, kiu laŭ li estis semante kaoson en la novaj aperantaj merkatoj.<ref>{{Cite web|url=http://www.financialexpress.com/article/industry/banking-finance/rbi-guv-raghuram-rajan-slams-imf-for-applauding-easy-money-policies/153617/|title=RBI Guv Raghuram Rajan blasts IMF for being soft on easy money policies of West|date=19a de oktobro 2015|publisher=|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20151022162913/http://www.financialexpress.com/article/industry/banking-finance/rbi-guv-raghuram-rajan-slams-imf-for-applauding-easy-money-policies/153617/|archivedate=[[22-a de oktobro]] [[2015]]}}</ref> Li estis kritikanto de la perdegigaj monpolitikoj de la okcidentaj landoj kaj de la IMF.<ref>{{Cite web|url=http://in.reuters.com/article/2015/10/19/india-rbi-rajan-imf-idINKCN0SD0CL20151019|title=RBI chief Rajan urges IMF to act against 'extreme' policies|first1=Suvashree|last1=Choudhury|publisher=|titolo=Arkivita kopio|alirdato=2020-10-23|arkivurl=https://web.archive.org/web/20151022020652/http://in.reuters.com/article/2015/10/19/india-rbi-rajan-imf-idINKCN0SD0CL20151019|arkivdato=2015-10-22|accessdate=2020-10-23|archiveurl=https://web.archive.org/web/20151022020652/http://in.reuters.com/article/2015/10/19/india-rbi-rajan-imf-idINKCN0SD0CL20151019|archivedate=2015-10-22}} {{Citaĵo el la reto |url=http://in.reuters.com/article/2015/10/19/india-rbi-rajan-imf-idINKCN0SD0CL20151019 |titolo=Arkivita kopio |alirdato=2020-10-23 |arkivurl=https://web.archive.org/web/20151022020652/http://in.reuters.com/article/2015/10/19/india-rbi-rajan-imf-idINKCN0SD0CL20151019 |arkivdato=2015-10-22 }}</ref><ref>{{Citaĵo el la reto|url=http://www.businesstoday.in/money/banking/rbi-governor-raghuram-rajan-urges-imf-to-act-against-extreme-policies/story/225016.html|titolo=RBI's Raghuram Rajan urges IMF to act against 'extreme' policies}}</ref>

Landoj kiel [[Zambio]] ne estis ricevintaj taŭgan kaj akuratan helpon kun sekvaj longdaŭraj efikoj, kiuj altiris la atenton de ekonomikistoj. Ekde 2005, Zambia (same kiel aliaj 29 aliaj afrikaj landoj) ricevis fermopermeson por siaj ŝuldoj, kio helpis al la rekupero de taŭgaj niveloj en la medicinaj kaj edukadaj financadoj. Tamen, Zambio revenis al sia ŝuldo de ĉirkaŭ la duono de sia MEP en malpli ol unu jardeko. La usona ekonomikisto [[William Easterly]], skeptika pri la metodoj de la IMF, jam dekomence avertis, ke "ŝuldopardono simple kuraĝigus pli da misfaroj financaj kaj ŝuldigaj fare de koruptaj registaroj se tio ne estis akompanata de reformoj kiuj plirapidigu la ekonomian kreskon kaj plibonigu la regecon," laŭ ''[[The Economist]]''.<ref>{{Citaĵo el novaĵo|url=https://www.economist.com/leaders/2018/09/15/zambias-looming-debt-crisis-is-a-warning-for-the-rest-of-africa|titolo=Zambia's looming debt crisis is a warning for the rest of Africa|alirdato=19a de septembro 2018|lingvo=en|verkaĵo=The Economist}}</ref>

== Vidu ankaŭ ==
* SDR - [[Specialaj rajtoj de enspezo]]
* [[Ekonomia Modelo de Bretton Woods]]
* [[Monda Banko]]
* [[Unuiĝintaj Nacioj]]

== Referencoj ==
{{Referencoj|2}}

== Bibliografio ==
* Lipscy, Phillip (2015). [https://www.stanford.edu/~plipscy/AJPS-Lipscy-2015.pdf "Explaining Institutional Change: Policy Areas, Outside Options, and the Bretton Woods Institutions" (PDF).]{{404|date=December 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} American Journal of Political Science. 59 (2): 341–356. CiteSeerX 10.1.1.595.6890. doi:10.1111/ajps.12130.
* Blomberg, Brock; Broz, J. Lawrence (17a de novembro 2006). [http://www.princeton.edu/~pcglobal/conferences/IPES/papers/broz_blomberg_F1030_1.pdf The Political Economy of IMF Voting Power (PDF).] 2006 International Political Economy Society Meeting (IPES). Niehaus Center for Globalization & Governance, Woodrow Wilson School of Public and International Affairs.
* Boughton, James M. (2001). [https://www.imf.org/external/pubs/ft/history/2001/ Silent Revolution: The International Monetary Fund 1979–1989.] Washington, DC: International Monetary Fund. ISBN 978-1-55775-971-9.
* ——— (2012). [http://www.imf.org/external/pubs/ft/history/2012/index.htm Tearing Down Walls: The International Monetary Fund, 1990–1999.] Washington, DC: IMF. ISBN 978-1-61635-084-0.
* Breen, Michael (2013). The Politics of IMF Lending. International Political Economy Series. Basingstoke and New York: Palgrave Macmillan. ISBN 978-1-137-26380-3.
* Broz, J. Lawrence; Hawes Brewster, Michael (2006). [http://pages.ucsd.edu/~jlbroz/pdf_folder/Broz_Hawes_CUP.pdf "US domestic politics and International Monetary Fund policy" (PDF).] En Darren G. Hawkins et al. (eld.), Delegation and Agency in International Organizations, pp.&nbsp;77–106. Political Economy of Institutions and Decisions. Cambridge and New York: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-86209-7.
* Oatley, Thomas; Yackee, Jason (2004). [https://wikileaks.org/gifiles/attach/101/101571_oatley_yackee.pdf "American Interests and IMF Lending" (PDF).] International Politics. 41 (3): 415–429. doi:10.1057/palgrave.ip.8800085. S2CID 6934460.
* Henke, Holger (2000). Between Self-determination and Dependency: Jamaica's Foreign Relations 1972-1989. Kingston, Jamaica: The United States of the West Indies Press.
* Woods, Ngaire (2003). "The United States and the International Financial Institutions: Power and Influence Within the World Bank and the IMF". En Rosemary Foot, S. Neil MacFarlane, and Michael Mastanduno, eds.,US Hegemony and International Organizations, pp.&nbsp;92–114. Oxford and New York: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-926142-0.

{{Projektoj|n=Kategorio:IMF|q=Internacia Mona Fonduso}}

== Eksteraj ligiloj ==
* [http://www.imf.org/ La retejo de IMF] en la angla, la hispana kaj la franca.

{{Havenda artikolo}}
{{Bibliotekoj}}

[[Kategorio:Internacia Valuta Fonduso| ]]
[[Kategorio:Internaciaj ekonomiaj organizaĵoj]]
[[Kategorio:Organizaĵoj de Unuiĝintaj Nacioj]]
[[Kategorio:Organizaĵoj fonditaj en 1945]]