Vidi fonton por Jemeno

{{Landtabelo 
| nomoenlokalingvo = يمن
| transskribo = comhori Jemen 
| eonomo = Jemena Respubliko
| flago = [[Dosiero:Flago-de-Jemeno.svg|150px|<center>[[Flago de Jemeno]]]]
| blazono = [[Dosiero:Coat_of_arms_of_Yaman.svg|120px|<center>Blazono de Jemeno]]
| nacia himno = 
| nacia devizo = 
| lokigo-bildo = [[Dosiero:Yemen (orthographic projection).svg|250px|Lokigo]]
| lingvoj = [[araba lingvo|araba]]
| ĉefurbo = [[Sanao]] (427 mln)
| religio = [[islamanoj]]
| km2 = 555000 
| akvo = 
| loĝantaro = 19685000 
| loĝantaro-jaro= 2004
| loĝdenso = {{#expr:(19685000 /555000 ) round 0}}
| valuto = [[Jemena rialo]]
| horzono = 
| ttt = ye
| landkodo = YE
| tel = 
| politika sistemo = [[Respubliko]]
| ŝtatestro = [[Rashad al-Alimi]]
| ĉefministro = [[Maeen Abdulmalik Saeed]]
| nacia tago = 
| sendependeco = 
| esperanto-asocio = 
}}
'''Jemeno''' ({{lang-ar|اليمن|t=''al-Jaman''}}) estas lando en la sudokcidento de la [[Araba duoninsulo]] <ref>{{Cite web|title=Yemen {{!}} History, Map, Flag, Population, Capital, & Facts {{!}} Britannica|url=https://www.britannica.com/place/Yemen|access-date=2023-04-16|website=www.britannica.com|language=en}}</ref>.

==Historio==
[[Kataban]] (arabe مملكة قتبان, latinliterigata foje ankaŭ Qataban) estis antikva regno en la teritorio de la nuna ŝtato Jemeno. Ĝia centro estis en la valo Bajhan. Kiel iuj aliaj regnoj de la suda Araba Duoninsulo ĝi gajnis grandan riĉecon de la komerco de olibano kaj mirho, incensoj kiuj estas bruligataj ĉe altaroj. La ĉefurbo de Kataban estis nomita Timna kaj situis sur la komerca vojo kiu trapasis la aliajn reĝlandojn Hadramaut, Ŝeba kaj Ma'in <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=eQvhZaEVzjcC|title=Yemen|last=McLaughlin|first=Daniel|date=1 February 2008|publisher=Bradt Travel Guides|isbn=978-1-84162-212-5|page=3}}</ref>.

La Jemena Respubliko kreiĝis dum la jaro [[1990]] rezulte de unuiĝo de la du ŝtatoj [[Jemena Araba Respubliko]] en [[Norda Jemeno]] kaj [[Demokratia Popola Respubliko Jemeno]] en [[Suda Jemeno]]. Unuigo de la ŝtataj strukturoj okazis en [[1993]] <ref>{{Cite web|title=Yemen Population (2023) - Worldometer|url=https://www.worldometers.info/world-population/yemen-population/|access-date=2023-11-12|website=www.worldometers.info|language=en}}</ref>.

== Biogeografio ==
[[Biogeografio|Biogeografie]] la lando troviĝas plejparte en la sudaraba [[ekoprovinco]] el la [[afrotropiso]] laŭ la [[tipologio]] de la [[Monda Natur-Fonduso]] (WWF). Ĝi i.a. enhavas [[ekoregiono]]n kiu estas nomata : [[sudokcident-arabaj montaraj duonarbaroj]]. La [[insularo]] de [[Sokotro]] apartenas al la sahela-sudana ekoprovinco de la sama [[ekozono]] kaj konsistas el la [[sokotraj kserofitaroj]]. La nordoriento de Jemeno situas en la sahar-arab-dezerta ekoprovinco de la [[palearktiso]], nome en la ekoregiono [[arabaj-sinajaj dezertoj kaj kserofitaroj]].{{Situo sur mapo|Jemeno
|Larĝo = 300
|Lat = 15/20/54
|Lon = 44/12/23
|Teksto = Sanao
|Titolo = Jemeno kun ĉefurbo Sanao
|Pozicio = bottom
|Floso = right
|Mapospeco = reliefo
|montrukoordinatojn = <!--ne-->
|Markospeco=ĉefurbo
}}
== Religio ==
Preskaŭ senescepte ĉiuj jemenaj enlandanoj estas [[moslemoj]]. La plejmulto de la loĝantaro estas [[sunaisto|sunaistaj]] [[ŝafiismo|ŝafiitoj]]. 

== Interna milito ekde 2013 ==
Sekve de la politikaj perturboj en [[Tunizio]] kaj [[Egiptio]] komence de la jaro [[2011]], ankaŭ en Jemeno ekestis tumultoj: Ekzemple la 3-an de februaro 2011, pli ol 20 miloj da homoj manifestacias en la nacia ĉefurbo [[Sanao]], postulante tujan eksiĝon de la prezidanto [[Ali Abdula Saleh]], kiu seninterrompe prezidis la ŝtaton ekde la jaro 1990 <ref name="Gelvin2">{{cite book|author=James L. Gelvin|title=The Arab Uprisings: What Everyone Needs to Know|publisher=Oxford University Press|year=2012|isbn=978-0-19-989177-1|page=68}}</ref>. Samtempe ĉirkaŭ 2 miloj da liaj subtenantoj kolektiĝis ĉe la randoj de la ĉefurbo. La antaŭan tagon, do la 2-an de februaro, li estis anoncinta ke li ne rekandidatos kiel ŝtata prezidanto fine de la nuna oficperiodo en 2013, kaj ke li ankaŭ ne transdonus la potencon al sia filo. En prezidanta baloto de 2012 elektiĝis nova prezidanto ''Mansur Hadi''. Ekde 2013 ribeluloj de la grupiĝo ''Huthi'' ([[ŝijaismo|ŝijaismaj]] membroj de [[zajdismo|zajdisma islamo]]), subtenantoj de la nuna eksprezidanto Ali Abdula Saleh, subtenantoj de separatisma suda Jemeno, kaj landa branĉo de la terorisma movado [[Al-Kaida]] batalas kontraŭ la armeo de la centra registaro pri al potenco en la ŝtato. La Huthi-ribeluloj sukcesis okupi la ĉefurbon Sanao kaj grandajn partojn de la ŝtato, kaj ili jam proksimis al konkero de la provizora ĉefurbo [[Adeno]], kiam la armeo de la [[sunaismo|sunaisma]] [[ Sauda Arabio]] kun partopreno de la armeoj de ok pliaj ŝtatoj la 25-an de marto 2015 komencis armeon intervenon favore al la elektita ŝtata prezidanto ''Mansur Hadi'' kaj ties ĉefministro ''Ĥalid Bahah <ref>{{cite web|url=http://muftah.org/houthis-successful-yemen/#.VCicqfldWSo|author=Mareike Transfeld|title=Capturing Sanaa: Why the Houthis Were Successful in Yemen|date=2014|website=Muftah|access-date=17 October 2014|archive-date=21 October 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20141021042202/http://muftah.org/houthis-successful-yemen/#.VCicqfldWSo|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.ipinst.org/wp-content/uploads/publications/ipi_e_pub_mediating_transition.pdf|author=Steven A. Zyck|title=Mediating Transition in Yemen: Achievements and Lessons|date=2014|website=International Peace Institute|access-date=17 October 2014}}</ref><ref>{{cite news|url=https://www.washingtonpost.com/blogs/monkey-cage/wp/2014/09/26/shifting-balances-of-power-in-yemens-crisis/|author=Silvana Toska|title=Shifting balances of power in Yemen's crisis|date=26 September 2014|newspaper=The Washington Post|access-date=24 October 2014}}</ref><ref name="glorious">{{cite news|url=http://www.aljazeera.com/news/2015/02/houthi-leader-vows-defend-glorious-revolution-150207145038603.html|agency=Al Jazeera|title=Houthi leader vows to defend 'glorious revolution'|date=8 February 2015|access-date=7 February 2015}}</ref><ref>{{cite web|title=Yemen's fate was sealed six years ago|first=Noha|url=http://www.aljazeera.com/indepth/opinion/yemen-fate-sealed-years-171123110813931.html|last=Aboueldahab|website=www.aljazeera.com}}</ref>'' <ref>{{cite web|url=https://www.rand.org/pubs/monographs/2010/RAND_MG962.pdf|title=Regime and Periphery in Northern Yemen: The Huthi Phenomenon|date=17 September 2010|access-date=22 February 2013}}</ref>.

==Provincoj==
* '''Heredaĵo:''' malnova urbokerno de [[Sanao]]; geografia regiono [[Hadramaut]], [[Ŝibam]].
* '''Provincoj''' respektive '''gubernioj''': [[provinco Abjan|Abjan]]&nbsp;{{•}}&nbsp;[[provinco Adeno|Adeno]] ('Adan)&nbsp;{{•}}&nbsp;[[provinco Amran|Amran]]&nbsp;{{•}}&nbsp;[[provinco Al Bajda|Al Bajda]] &nbsp;{{•}}&nbsp;[[provinco Ad Dali|Ad Dali]] &nbsp;{{•}}&nbsp;[[provinco Dhamar|Dhamar]] &nbsp;{{•}}&nbsp;[[provinco Al Ĝaŭf|Al Ĝaŭf]]&nbsp;{{•}}&nbsp;[[provinco Hadramaut|Hadramaut]] &nbsp;{{•}}&nbsp;[[provinco Hadĝa|Hadĝa]]&nbsp;{{•}}&nbsp;[[provinco Al Hudajda|Al Hudajda]] &nbsp;{{•}}&nbsp;[[provinco Ibb|Ibb]] &nbsp;{{•}}&nbsp;[[provinco Lahiĝ|Lahiĝ]]&nbsp;{{•}}[[provinco Marib|Marib]]&nbsp;{{•}}&nbsp;[[provinco Al Mahra|Al Mahra]] &nbsp;{{•}}&nbsp;[[provinco Al Mahŭit|Al Mahŭit]] &nbsp;{{•}}&nbsp;[[provinco Rajma|Rajma]] &nbsp;{{•}}&nbsp;[[provinco Sanao|Sanao]] (Sana'a)&nbsp;{{•}}&nbsp;[[Sanao|ĉefurba distrikto Sanao]]&nbsp;{{•}}&nbsp;[[provinco Sada|Sada]] &nbsp;{{•}}&nbsp;[[provinco Ŝabŭa|Ŝabŭa]] &nbsp;{{•}}&nbsp;[[provinco Taiz|Taiz]]

== Galerio ==
[[Dosiero:Sana'a_Museum.jpg|eta|La Nacia Muzeo en [[Sanao|Sana']]]]
[[Dosiero:Yemeni_House_1.jpg|eta|Tipa Jemena domo tradicia]]
[[Dosiero:Sa'dah_05.jpg|eta|Popola danco en [[Sa'dah]], nordokcidenta Yemen]]

== Referencoj ==
{{Referencoj|2}}

== Ekstera ligilo ==
{{projektoj|n=Kategorio:Jemeno}}

* (eo) {{ueavikio|{{paĝonomo}}|{{paĝonomo}}}}
* {{Dmoz|Regional/Middle_East/Yemen}}

* {{Oficiala retejo|http://www.yemen.gov.ye/}} of the Government of Yemen {{Lingve|ar}} 
* [https://web.archive.org/web/20090329091113/http://yemenparliament.org/ Jemena Registaro] – ''oficiala portalo'' (Ĉe la Wayback Maŝino, marto 2009) ({{Lingve|ar}})
* [https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/yemen/ Yemen]. ''[[Monda faktolibro de CIA|La Monda Faktlibro]]''. [[CIA|Centra Informkolekta Agentejo]].

* (en) [https://www.bbc.co.uk/news/world-middle-east-14704852 Profilo de Jemeno] de la [[BBCa Sciigo|BBC News]]
{{Ligo de Arabaj Ŝtatoj}}
{{Ŝtatoj en Azio}}

{{Bibliotekoj}}
[[Kategorio:Jemeno| ]]
[[Kategorio:Transkontinentaj landoj]]
[[Kategorio:Administraj unuoj fonditaj en 1990]]
[[Kategorio:Landoj de Okcidenta Azio]]
[[Kategorio:Mezorientaj landoj]]
[[Kategorio:Membroj de la Unuiĝintaj Nacioj]]
[[Kategorio:Membroj de la Ligo de Arabaj Ŝtatoj]]
[[Kategorio:Membroj de la Organizaĵo de Islama Kunlaboro]]
[[Kategorio:Aziaj landoj]]
[[Kategorio:Respublikoj]]
[[Kategorio:Arabaj landoj]]