Vidi fonton por Karaĉio

{{Informkesto geografiaĵo| urbo
<!-- *** Kapo *** -->
| nomo                     = Karaĉio
| devena_nomo  = {{lang-sd|{{nastaliq|ڪراچي}}}}, {{Lang-ur|{{nastaliq|وزیر مینشن}}}}
| alia_nomo                = {{Lang-en|Karachi}}
| alia nomo2 =
| kategorio                = [[Urbo]]
<!-- *** Dosiero *** -->
| dosiero                  = 
{{Pluraj bildoj
 | pozicio     = centre
 | direkto     = vertikala
 | larĝeco = 300
 | dosiero1 = Karachi_Pak_collage.jpg
 | dosiero2 = Karachi Montage 02.PNG
 | piedlinio = <div>'''Dekstrume de supre:<br />''' ''[[Mazar-e-Quaid]]'', [[Plaĝo de Hawke|Plaĝo de ''Hawke'']], [[Halo Frejr]], ''[[Karachi Port Trust Building]]'', [[Palaco Mohata]], [[Haveno de Karaĉio]]</div>
}}
| dosiero_priskribo        = Fotomontaĵo
| dosiero_grandeco    = 300
<!-- *** Simboloj *** -->
| flago                    =
| blazono                  = Dosiero:CDGKlogo.png
| blazono priskribo = Blazono
<!-- *** Nomo *** -->
| etimologio               =
| oficiala_nomo            =
| moto                     =
| kromnomo               = Urbo de la ''[[Muhammad Ali Jinnah|Quaid]]''{{sfn|Sarina Singh|2008|p=164}}, [[Parizo]] de la Oriento<ref name="nadeemf.paracha" /><ref>{{cite news|last1=Ghosh|first1=Palash|title=Karachi, Pakistan: Troubled, Violent Metropolis Was Once Called 'Paris Of The East'|url=http://www.ibtimes.com/karachi-pakistan-troubled-violent-metropolis-was-once-called-paris-east-1396265|access-date=[[8-a de januaro]] [[2017]]|work= International Business Times |date={{dato|2013-08-22}}|ref=However, decades ago, Karachi was a very different place{{snd}}so different, in fact, that in 1942 the city charmed American soldiers enough they dubbed it the "Paris of the East".|language=en}}</ref>, Urbo de la lumoj<ref name="nadeemf.paracha" />, Fiancino de la urboj{{sfn|Hunt Janin|Scott A. Mandia|2012|p=98}}{{sfn|Sind Muslim College|1965}}
<!-- *** Lando ktp. *** -->
| lando                    = [[Pakistano]]
| lando_flago              = 1
| ŝtato                    = [[Sindo]]
| ŝtato_tipo = Provinco
| regiono                  = Dividaĵo Karaĉio
| regiono tipo = Dividaĵo
| histregiono              =
| histregiono_noto         =
| distrikto                =
<!-- *** Familio *** -->
| parenco                  =
| rivero                   =
<!-- *** Situo *** -->
| situo                    =
| direkcio_situo =
| direkcio_municipo =
| leviĝo                   =
|latitudo = {{#invoke:Wikidata|claim|P625|parameter=latitude}}
|longitudo = {{#invoke:Wikidata|claim|P625|parameter=longitude}}
| regiono-ISO              = PK-SD
<!-- *** Dimensioj *** -->
| areo                     =
<!-- *** Historio & gvidantaro *** -->
| establita                = {{#invoke:Wikidata|claim|P571}}
| establita_tipo           = Setlo
| establita1                = 1880 <!-- ne funkcias! -->
| establita_tipo1           = Metropola konsilio <!-- ne funkcias! -->
| urbestro =  {{#invoke:Wikidata|claim|P6}}<br>
<small>(ekde {{#invoke:Wikidata|claim|P6|qualifier=P580}})</small>
<!-- Adinistrado -->
| parto = 7
| parto tipo = Distriktoj<ref name="govt">{{cite web |url=http://www.kmc.gos.pk/Contents.aspx?id=84 |title=District in Karachi |publisher=Karachi Metropolitan Corporation |access-date=2014-05-06 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140530194440/http://kmc.gos.pk/Contents.aspx?id=84 |archive-date=2014-05-30 |url-status=dead |language=en }} {{Webarchiv|url=https://web.archive.org/web/20140530194440/http://kmc.gos.pk/Contents.aspx?id=84 |date=2014-05-30 }}</ref>
<!--
| p1                       = [[Distrikto Centra Karaĉio|Centra Karaĉio]]
| p2                       = [[Distrikto Orienta Karaĉio|Orienta Karaĉio]]
| p3                       = [[Distrikto Suda Karaĉio|Suda Karaĉio]]
| p4                       = [[Distrikto Okcidenta Karaĉio|Okcidenta Karaĉio]]
| p5                       = [[Distrikto Korangi|Korangi]]
| p6                       = [[Distrikto Malir|Malir]]
| p7                       = [[Distrikto Kemari|Kemari]]
-->
<!-- *** Kodoj *** -->
| horzono                  = [[Pakistana Norma Tempo|PKT]] | utc_offset = +05:00
| horzono_DST              = | utc_offset_DST =
| poŝtkodo                 = 74XXX – 75XXX
| areo_kodo                =
| areo_kodo_tipo           =
| kodo                     =
| kodo1                    =
| kodo1_tipo               =
<!-- *** Liberaj kampoj *** -->
| libera                    =
| libera_tipo               =
| libera1                   =
| libera1_tipo              =
| libera2                   =
| libera2_tipo              =
| libera3                   =
| libera3_tipo              =
<!-- *** Mapoj *** -->
| mapo                    =
| mapo_fono               =
| mapo_priskribo          = Situo en [[Pakistano]].
| mapo_lokumilo           = Pakistano
| mapo1                     =
| mapo1_fono                =
| mapo1_priskribo           = Situo en provinco [[Sindo]] de Pakistano.
| mapo1_lokumilo            = iso
| mapo2                    =Karachi Transport Network.png
| mapo2_priskribo          =Mapo de la urba transporta reto
|mapligilo     = jes
|zomo=7
<!-- *** Retpaĝoj *** -->
| commons                  =
| statistiko               =
| retpaĝo                  = {{URL|www.kmc.gos.pk/}}
| portalo                  =
<!-- *** Notoj *** -->
| notoj                    =
<!-- *** Trajtoj *** -->
| materialo =
| arkitekto =
| stilo =
<!-- *** Trajtoj de biblioteko, muzeo, ktp *** -->
| stoko =
| lingvoj =
}}
'''Karaĉio'''<ref name=PIV2020>{{citaĵo el la reto|url=https://vortaro.net/#Kara%C4%89io_kd|titolo=''Karaĉio'' en PIV 2020|jaro=2020|alirdato={{dato|2023-02-05}}|lingvo=eo}}</ref> aŭ fojfoje '''Karaĉo''' ({{Lang-sd|{{Nastaliq|ڪراچي}}}}; {{Lang-ur|{{Nastaliq|کراچی}}}} [karaĉi] {{aŭdigo|Karachi_pronunciation.ogg}}; {{Lang-en|Karachi}}, {{IFA|/kəˈrɑːtʃi/}}) estas la plej loĝata urbo en [[Pakistano]] kaj la 12-a plej loĝata urbo en la mondo, kun loĝantaro de pli ol 20 milionoj.<ref name="pt28Aug2017">{{Citaĵo el la reto|url=https://www.pakistantoday.com.pk/2017/08/28/ten-major-cities-population-up-by-74pc/|titolo=Ten major cities' population up by 74pc|alirdato={{dato|2017-10-21}}|lingvo=en}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.pbs.gov.pk/sites/default/files//tables/POPULATION%20SIZE%20AND%20GROWTH%20OF%20MAJOR%20CITIES.pdf |title=Population size and growth of major cities |publisher= Pakistana Servo de Statistiko |year=1998 |access-date=2016-02-18 |archive-date=2018-11-14|archive-url=https://web.archive.org/web/20181114132327/http://www.pbs.gov.pk/sites/default/files//tables/POPULATION%20SIZE%20AND%20GROWTH%20OF%20MAJOR%20CITIES.pdf |url-status=dead |language=en}}</ref><ref>{{Citaĵo el novaĵo|url=http://tribune.com.pk/story/614409/population-explosion-put-an-embargo-on-industrialisation-in-karachi/|titolo=Population explosion: Put an embargo on industrialisation in Karachi|alirdato=2017-06-16|familia nomo=Amer|persona nomo=Khawaja|dato=2013-06-10|lingvo=en|verkaĵo=The Express Tribune}}</ref> Ĝi troviĝas ĉe la suda parto de la lando, laŭlonge de la bordo de la [[Araba Maro]]. Ĝi estas la eks-ĉefurbo de Pakistano kaj la hodiaŭa ĉefurbo de la provinco [[Sindo]]. Rangita kiel [[Mondurbo|tutmonda urbo de kategorio «beta»]],<ref>{{Citaĵo el la reto|url=http://www.lboro.ac.uk/gawc/world2008t.html|titolo=GaWC&nbsp;– The World According to GaWC 2008|alirdato=2009-09-14|dato=2009-06-03|eldoninto=Lboro.ac.uk|lingvo=en}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.diserio.com/gawc-world-cities.html|title=GAWC World Cities Ranking List|publisher=Diserio.com|access-date=2009-09-14|archive-url=https://web.archive.org/web/20100222031432/http://www.diserio.com/gawc-world-cities.html|archive-date=2010-02-22|url-status=dead|language=en}} {{Webarchiv|url=https://web.archive.org/web/20100222031432/http://www.diserio.com/gawc-world-cities.html |date=2010-02-22 }} {{Citaĵo el la reto |url=http://www.diserio.com/gawc-world-cities.html |titolo=Arkivita kopio |alirdato=2023-02-05 |arkivurl=https://web.archive.org/web/20100222031432/http://www.diserio.com/gawc-world-cities.html |arkivdato=2010-02-22 }}</ref> ĝi estas la ĉefa industria kaj [[financa centro]] de Pakistano,<ref name="PIGJE">{{Cite web|url=http://www.pigje.com.pk/about_karachi.html|title=PIGJE|website=pigje.com.pk|access-date=2016-02-25|archive-url=https://web.archive.org/web/20140930024229/http://www.pigje.com.pk/about_karachi.html|archive-date=2014-09-30|url-status=dead|language=en}} {{Webarchiv|url=https://web.archive.org/web/20140930024229/http://www.pigje.com.pk/about_karachi.html |date=2014-09-30 }} {{Citaĵo el la reto |url=http://www.pigje.com.pk/about_karachi.html |titolo=Arkivita kopio |alirdato=2023-02-05 |arkivurl=https://web.archive.org/web/20140930024229/http://www.pigje.com.pk/about_karachi.html |arkivdato=2014-09-30 }}</ref> produktanta [[MEP (ekonomio)|MEP]]-on de pli ol 200 miliardoj [[Usona dolaro|USD]] ([[Aĉetpova egaleco|APE]]), en 2021.<ref name="nation.com.pk">{{Citaĵo el la reto|url=https://nation.com.pk/01-Sep-2020/karachi-the-backbone-of-pakistan?version=amp|titolo=Karachi: The backbone of Pakistan|jaro=2020|monato=septembro|lingvo=en}}</ref><ref name="finance.gov.pk">{{Citaĵo el la reto|url=http://finance.gov.pk/|titolo={{!}} Finance Division {{!}} Government of Pakistan {{!}}|lingvo=en|alirdato=2023-02-05|arkivurl=https://web.archive.org/web/20220127164244/http://www.finance.gov.pk/|arkivdato=2022-01-27}}</ref> Laŭ raporto de la registara organizo ''FBR'', la urbo Karaĉio pagis 9 miliardojn da USD (25% el tuta lando) kiel impostoj dum la fiska jaro inter julio 2021 kaj majo 2022. Karaĉio estas la plej [[Kosmopolitismo|kosmopolita]] urbo de Pakistano, kaj la plej malsama en terminoj de lingvoj, etnoj kaj religioj;<ref name="Penguin Publishing Group">{{Citaĵo el libro|url=https://books.google.com/books?id=bbjaCwAAQBAJ&q=Instant%20City%3A%20Life%20and%20Death%20in%20Karachi|titolo=Instant City: Life and Death in Karachi|alirdato=2016-10-30|familia nomo=Inskeep|persona nomo=Steve|jaro=2012|eldoninto=Penguin Publishing Group|ISBN=978-0-14-312216-6|paĝoj=284|lingvo=en}}</ref> ĝi ankaŭ estas unu el la plej [[Socialliberalismo|socie liberalaj]] urboj de Pakistano.<ref name="autogenerated3">{{Cite web|url=http://www.dawn.com/news/1134284|title=Visual Karachi: From Paris of Asia, to City of Lights, to Hell on Earth|first=Nadeem F.|last=Paracha|website=Dawn|date=2014-09-26|access-date=2016-03-08|language=en}}</ref><ref name="India Today">{{Citaĵo el novaĵo|url=http://indiatoday.intoday.in/story/worlds-most-dangerous-country/1/149333.html|titolo=Karachi: World's most dangerous city|alirdato=2016-10-24|familia nomo=Abbas|persona nomo=Qaswar|lingvo=en|citaĵo=Karachi, Pakistan's largest city, with a population of approx. 3.0 [[crore]] (Mumbai has 2{{nbsp}}crore people) is the country's most educated, liberal and secular metropolis.|verkaĵo=India Today}}</ref><ref name="dw.com">{{Citaĵo el novaĵo|url=http://www.dw.com/en/pakistani-journalists-face-threats-from-islamists/a-16221061|titolo=Pakistani journalists face threats from Islamists|alirdato=2016-10-24|eldoninto=Deutsche Welle|lingvo=en|citaĵo=This all happened in the heart of Karachi{{snd}}a relatively liberal city with a population of more than 15 million.}}</ref>

Karaĉio servas kiel transportada [[nabo]] kaj enhavas du el la plej grandaj havenoj de Pakistano, t.e., la [[haveno de Karaĉio]] kaj la [[haveno Kasim]], kaj ankaŭ la plej trafika flughaveno de Pakistano: la [[Internacia Flughaveno Ĝinah]].<ref>{{Cite web|title=Details – The World Factbook|url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/pakistan/images/10|access-date=2021-07-10|website=www.cia.gov|archive-date=2021-07-10|archive-url=https://web.archive.org/web/20210710205815/https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/pakistan/images/10|url-status=dead|language=en}} {{Webarchiv|url=https://web.archive.org/web/20210710205815/https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/pakistan/images/10 |date=2021-07-10 }} {{Citaĵo el la reto |url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/pakistan/images/10 |titolo=Arkivita kopio |alirdato=2023-02-05 |arkivurl=https://web.archive.org/web/20210710205815/https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/pakistan/images/10 |arkivdato=2021-07-10 }}</ref> Karaĉio estas ankaŭ amaskomunikila centro, kaj gastigas sciigajn elsendojn kaj industriojn pri filmoj kaj modo. Multaj el la [[Plurnacia kompanio|plurnaciaj firmaoj]] kaj bankoj de Pakistano havas siajn ĉefsidejon en Karaĉio. La urbo eĉ altiras al si turistojn, dank'al al siaj pitoreskaj plaĝoj, historiaj konstruaĵoj kaj butikcentroj.

La ĉirkaŭa regiono estas loĝata ekde miljaroj,<ref>{{Citaĵo el novaĵo|url=http://tribune.com.pk/story/626458/the-flintstones-karachis-stone-age-proves-history-didnt-start-with-the-muslims/|titolo=Karachi's Stone Age proves history didn't start with the Muslims|alirdato=2016-10-16|familia nomo=Mahim|persona nomo=Maher|dato=2013-11-03|lingvo=en|verkaĵo=The Express Tribune}}</ref> sed la urbo estis formale fondita kiel fortikigita vilaĝo nome ''Kolaĉi'' nur en 1729.<ref name="Studies on Karachi">{{Citaĵo el libro|url=https://books.google.com/books?id=mSbXCgAAQBAJ&q=Studies%20on%20Karachi%3A%20Papers%20Presented%20at%20the%20Karachi%20Conference%202013&pg=PR11|titolo=Studies on Karachi: Papers Presented at the Karachi Conference 2013|alirdato=2016-10-30|familia nomo=Askari|persona nomo=Sabiah|jaro=2015|eldoninto=Cambridge Scholars Publishing|ISBN=978-1-4438-7744-2|lingvo=en}}</ref><ref name="HarperCollins Publishers">{{Cite book|last1=Gayer|first1=Laurent|url=https://books.google.com/books?id=9xIDBAAAQBAJ&q=Karachi%3A%20Ordered%20Disorder%20and%20the%20Struggle%20for%20City|title=Karachi: Ordered Disorder and the Struggle for City|year=2014|publisher=HarperCollins Publishers|isbn=9789351160861|pages=368|access-date=2016-10-30|archive-url=https://web.archive.org/web/20161223071518/https://books.google.com/books?id=9xIDBAAAQBAJ&printsec=frontcover#v=onepage&q=Karachi%3A%20Ordered%20Disorder%20and%20the%20Struggle%20for%20City|archive-date=2016-12-23|url-status=live|language=en}}</ref> La kolonio fariĝis tre pli grava kun la alveno de la [[Brita Orienthinda Kompanio|Orienthinda Kompanio]] meze de la 19-a jarcento. La britaj administrantoj starigis grandajn projektojn por transformi la urbon en gravan [[havenurbo]]n kaj konekti ĝin kun la vasta fervoja reto de la [[Hinda subkontinento]].<ref name="HarperCollins Publishers" /> Ĉe la tempo de la [[Dispartigo de Hindio]] en 1947, la urbo estis la plej granda en Sindo, kun loĝantaro de {{Ĉirkaŭ|400 000}} homoj.<ref name="Penguin Publishing Group" /> Post la [[Tago de la Sendependeco de Pakistano|sendependeco de Pakistano]], la urbo spertis egan ŝanĝon pri loĝantaro kaj [[demografio]] kun la alveno de centoj de miloj de [[Muhajir popolo|Muhaĝiroj]], [[urdua]]-parolantoj islamanaj rifuĝintoj kiu enmigris en Karaĉion el [[Barato]];<ref name="Port Qasim &#124; About Karachi">{{Citaĵo el la reto|url=http://www.pqa.gov.pk/about_karachi.php|titolo=Port Qasim &#124; About Karachi|alirdato=2014-02-10|eldoninto=Port Qasim Authority|lingvo=en}}</ref> samtempe okazis amasa elirado de la tiamaj hinduaj loĝantoj, kiuj malkreskiĝis de {{nombro|51.1}}% ĝis {{nombro|1.7}}% de la totala loĝantaro.<ref>{{Citaĵo el la reto|url=http://lsi.gov.in:8081/jspui/bitstream/123456789/7435/1/40138_1941_TAB.pdf|titolo=CENSUS OF INDIA, 1941 VOLUME XII SIND|alirdato=2021-12-06|lingvo=en}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://lsi.gov.in:8081/jspui/bitstream/123456789/7452/1/1422_1951_POP.pdf|title=Population According to Religion|work=Census of Pakistan, 1951|page=8,22|language=en}}</ref> La urbo spertis rapidan ekonomian kreskon post la sendependeco, altirante al si migrantojn el tuta Pakistano kaj ankaŭ el aliaj regionoj en [[suda Azio]].<ref name="Rowman & Littlefield">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=0mQ4tc5QpQcC&q=Cities%20of%20the%20World%3A%20World%20Regional%20Urban%20Development |last1=Brunn |first1=Stanley |title=Cities of the World: World Regional Urban Development |year=2008 |publisher=Rowman & Littlefield |isbn=978-0-7425-5597-6 |pages=647 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20161223064712/https://books.google.com/books?id=0mQ4tc5QpQcC&printsec=frontcover#v=onepage&q=Cities%20of%20the%20World%3A%20World%20Regional%20Urban%20Development |archive-date=2016-12-23 |access-date=2016-10-30 |language=en}}</ref> Laŭ la censo de Pakistano de [[2017]], la totala loĝantaro de Karaĉio estis {{nombro|16051521}}, kun {{nombro|14.9}} milionoj el tiuj homoj loĝantaj en la urbaj areoj. Karaĉio estas unu el la plej rapide-kreskantaj urboj de la mondo<ref name="Kotkin">{{Cite web|url=https://www.forbes.com/sites/joelkotkin/2013/04/08/the-worlds-fastest-growing-megacities/|title=The World's Fastest-Growing Megacities|first=Joel|last=Kotkin|website=Forbes|language=en}}</ref> kaj havas gravajn komunumojn reprezentantaj preskaŭ ĉiujn [[Etnoj en Pakistano|etnajn grupojn en Pakistano]]. En Karaĉio loĝas pli ol du milionoj da [[Bengaloj en Pakistano|Bengalaj enmigrintoj]], miliono da [[Afganoj en Pakistano|Afganaj rifuĝintoj]] kaj ĝis {{nombro|400000}} [[Rohinĝoj]] el [[Birmo|Mjanmao]].<ref name="Falling back">{{Cite web|url=http://www.dailytimes.com.pk/default.asp?page=2006\12\17\story_17-12-2006_pg12_3 |title=Falling back |website=Daily Times |access-date=2010-08-24 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20110805231755/http://www.dailytimes.com.pk/default.asp?page=2006%5C12%5C17%5Cstory_17-12-2006_pg12_3 |archive-date=2011-08-05|language=en}}</ref><ref name="cidcm.umd.edu">{{cite web |url=http://www.cidcm.umd.edu/mar/chronology.asp?groupId=77103 |title=Chronology for Biharis in Bangladesh |publisher=Center for International Development and Conflict Management, University of Maryland |date=2007-01-10 |access-date=2010-05-06 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20100602055513/http://www.cidcm.umd.edu/mar/chronology.asp?groupId=77103 |archive-date=2010-06-02 |language=en }} {{Webarchiv|url=https://web.archive.org/web/20100602055513/http://www.cidcm.umd.edu/mar/chronology.asp?groupId=77103 |date=2010-06-02 }} {{Citaĵo el la reto |url=http://www.cidcm.umd.edu/mar/chronology.asp?groupId=77103 |titolo=Arkivita kopio |alirdato=2023-02-05 |arkivurl=https://web.archive.org/web/20100602055513/http://www.cidcm.umd.edu/mar/chronology.asp?groupId=77103 |arkivdato=2010-06-02 }}</ref><ref>{{cite news|last1=Craig|first1=Time|title=Pakistan cracks down on Afghan immigrants, fearing an influx as U.S. leaves Afghanistan|url=https://www.washingtonpost.com/world/pakistan-cracks-down-on-afghan-immigrants-fearing-an-influx-as-us-leaves-afghanistan/2014/05/12/74057f62-cfa9-11e3-b812-0c92213941f4_story.html|access-date=2016-10-24|newspaper=The Washington Post|quote=Qaim Ali Shah, the chief minister of Sindh province in southern Pakistan, said at a news conference in February that there were already more than 1{{nbsp}}million illegal Afghan immigrants living in Karachi, a rapidly growing city of 22&nbsp;million people.|language=en}}</ref>

La industria kaj financa centro de Karaĉio havas formalan ekonomion kun taksita valoro de 190 miliardoj da USD en 2021, la plej grava en la lando.<ref>{{Cite web|url=http://finance.gov.pk/|title=&#124; Ministrejo pri Financoj &#124; Registaro de Pakistano &#124;|website=finance.gov.pk|language=en|accessdate=2023-02-05|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220127164244/http://www.finance.gov.pk/|archivedate=2022-01-27}}</ref><ref name="Lloyd's">{{Cite web|url=http://www.lloyds.com/cityriskindex/locations/fact_sheet/Karachi|title=Karachi factsheet: Lloyd's City Risk Index|website=Lloyd's City Risk Index 2015–2025|publisher=Lloyd's|author1=Centre for Risk Studies at the University of Cambridge Judge Business School|access-date=2016-11-23|archive-url=https://web.archive.org/web/20161124092115/http://www.lloyds.com/cityriskindex/locations/fact_sheet/Karachi|archive-date=2016-11-24|url-status=dead|language=en}}</ref> Karaĉio kolektas 35% el la [[Impostoj en Pakistano|impostoj de Pakistano]]<ref>{{Cite web|url=http://tribune.com.pk/story/971188/the-importance-of-karachi/|title=The importance of Karachi – The Express Tribune|date=2015-10-12|website=The Express Tribune|access-date=2016-06-13|language=en}}</ref> kaj produktas proksimume 25% el [[Ekonomio de Pakistano|tuta MEP de Pakistano]].<ref name="adb">{{Cite web|url=http://www.adb.org/Documents/Produced-Under-TA/38405/38405-PAK-DPTA.pdf|title=Karachi Mega-Cities Preparation Project|author=Asian Development Bank|access-date=2009-01-01|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20110806043153/http://www.adb.org/Documents/Produced-Under-TA/38405/38405-PAK-DPTA.pdf|archive-date=2011-08-06|language=en}} {{Citaĵo el la reto |url=http://www.adb.org/Documents/Produced-Under-TA/38405/38405-PAK-DPTA.pdf |titolo=Arkivita kopio |alirdato=2023-02-05 |arkivurl=https://web.archive.org/web/20110806043153/http://www.adb.org/Documents/Produced-Under-TA/38405/38405-PAK-DPTA.pdf |arkivdato=2011-08-06 }}</ref><ref name="coastline">{{Cite web|url=http://www1.american.edu/TED/karachi.htm|title=The Karachi Coastline Case|author=The Trade & Environment Database|access-date=2009-01-01|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20110811023331/http://www1.american.edu/TED/karachi.htm|archive-date=2011-08-11|language=en}} {{Webarchiv|url=https://web.archive.org/web/20110811023331/http://www1.american.edu/TED/karachi.htm |date=2011-08-11 }}</ref> Ĉirkaŭ 30% el Pakistana industria produktado devenas de Karaĉio,<ref name="stepmother">{{Cite web|url=http://www.pakistaneconomist.com/database2/cover/c99-15.asp|title=Karachi: Step-motherly treatment|author=Pakistan and Gulf Economist|access-date=2007-10-15|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20110721021435/http://www.pakistaneconomist.com/database2/cover/c99-15.asp|archive-date=2011-07-21|language=en}} {{Webarchiv|url=https://web.archive.org/web/20110721021435/http://www.pakistaneconomist.com/database2/cover/c99-15.asp |date=2011-07-21 }} {{Citaĵo el la reto |url=http://www.pakistaneconomist.com/database2/cover/c99-15.asp |titolo=Arkivita kopio |alirdato=2023-02-05 |arkivurl=https://web.archive.org/web/20110721021435/http://www.pakistaneconomist.com/database2/cover/c99-15.asp |arkivdato=2011-07-21 }}</ref> dum la havenoj de Karaĉio pritraktas {{Ĉirkaŭ|95%}} el [[eksterlanda komerco de Pakistano]].<ref name="a">{{Citaĵo el libro|url=https://books.google.com/books?id=sSZRBgAAQBAJ&pg=PA18|titolo=Drivers of Long-Term insecurity and Instability in Pakistan: Urbanization|jaro=2014|eldoninto=[[Rand Corporation]]|ISBN=978-0-8330-8750-8|paĝoj=18,88|lingvo=en}}</ref> Ĉirkaŭ 90% el la plurnaciaj kompanioj kaj 100% el bankoj laborantaj en Pakistano havas ĉefsidejon en Karaĉio.<ref name="a" /> Karaĉio estas konsiderata kiel la ĉefurbo de la modo en Pakistano<ref>{{Cite news|url=https://www.dawn.com/news/1026258|title=Fashion through the ages|last=Isani|first=Aamna Haider|date=2013-05-05|work=Dawn|location=Pakistan|access-date=2018-11-23|language=en}}</ref><ref>{{Citaĵo el novaĵo|url=https://www.theglobeandmail.com/life/fashion-and-beauty/fashion/karachi-the-next-fashion-capital/article597194/|titolo=Karachi the next fashion capital?|alirdato=2018-11-23|lingvo=en}}</ref> kaj gastigas la ĉiujaran [[Moda semajno de Karaĉio|Modan semajnon de Karaĉio]], ekde 2009.<ref>{{Citaĵo el novaĵo|url=http://edition.cnn.com/2010/WORLD/asiapcf/02/23/pakistan.lahore.fashion.weel/index.html|titolo=Pakistan's fashionistas: We aren't revolutionaries – CNN|alirdato=2018-11-23|familia nomo=Khalid|persona nomo=Kiran|lingvo=en}}</ref><ref>{{Cite news|url=http://content.time.com/time/world/article/0,8599,1937708,00.html|title=Fashion Week Comes to Pakistan Amid Mayhem|last=Waraich|first=Omar|date=2009-11-11|magazine=Time|access-date=2018-11-23|issn=0040-781X|language=en}}</ref>

Konata kiel la «urbo de la lumoj» ({{Lang-ur|{{nastaliq|روشنين جو شهر}}}}) dum la [[1960-aj jaroj|1960-aj]] kaj [[1970-aj jaroj]] pro sia vigla [[dumnokta vivo]],<ref>{{Citaĵo el libro|titolo=Karachi: Ordered Disorder and the Struggle for the City|familia nomo=Gayer|persona nomo=Laurent|jaro=2014|eldoninto=[[Oxford University Press]]|ISBN=978-0-19-023806-3|paĝoj=18,256|lingvo=en}}</ref> Karaĉio estis ankaŭ plagita de akra etna, sekta kaj politika konflikto en la [[1980-aj jaroj]] kun la grand-skala alveno de armiloj dum la [[Sovetia-afgana milito|Sovetia-Afgania milito]].<ref name="violentEnd">{{cite news|title=2011 brings a violent and bloody year of ethnic conflict to Karachi, Pakistan|url=http://www.pri.org/stories/2012-01-19/2011-brings-violent-and-bloody-year-ethnic-conflict-karachi-pakistan|access-date=2016-10-16|agency=Public Radio International|date=2012-01-19|language=en}}</ref> La urbo fariĝis malfeliĉe fama pro ties oftaj perfortaj krimoj; tamen lastatempe la nombro de registritaj krimoj tre malpliiĝis dank'al la programo de la [[politika partio MQM]] kontraŭ la krimuloj kaj la [[Islamismo|Islamismaj]] radikaluloj kaj al la sekva agado de la [[Pakistanaj Gardistoj]] ({{Lang-en|Pakistani Rangers}}), ekde 2013.<ref name="New York TImes">{{cite news|last1=ur-Rehman|first1=Zia|title=Crime Down in Karachi, Paramilitary in Pakistan Shifts Focus|url=https://www.nytimes.com/2015/11/08/world/asia/crime-down-in-karachi-paramilitary-in-pakistan-shifts-focus.html |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220103/https://www.nytimes.com/2015/11/08/world/asia/crime-down-in-karachi-paramilitary-in-pakistan-shifts-focus.html |archive-date=2022-01-03 |url-access=subscription |url-status=live |access-date=2016-10-22|work=[[The New York Times]]|date=2015-11-07|language=en}}{{cbignore}}</ref> Kiel rezulto de tiu ĉi operacio, Karaĉio ĉesis esti la 6-a plej danĝera urbo de la mondo (takso 2014), kaj iĝis la 128-a (takso 2022).<ref name=":14">{{Cite web|title=Karachi's ranking improves on World Crime Index|url=https://www.geo.tv/latest/347857-karachis-ranking-improves-on-world-crime-index|access-date=2021-05-02|website=www.geo.tv|language=en}}</ref>

== Etimologio ==
Antaŭ ol la sendependeco, la urbo estis ordinare nomata ''Karanĉi'' en la [[Urduo|urdua]], kvankam la anglalingva literumo ''Karachi'' («Karaĉi») fariĝis pli populara post iom da tempo.<ref>{{cite web |title=Pakistan Emergency Situational Analysis – District Karachi |url=https://reliefweb.int/sites/reliefweb.int/files/resources/PESA_DP_Karachi.pdf |publisher=Alhasan Systems |page=14 |year=2015|language=en}}</ref>

Moderna Karaĉio estis laŭdire fondita en 1729 kiel la kolonio de Kolaĉi-ĝo-Got dum la regado de la [[Kalhora dinastio]].<ref name="Studies on Karachi" /> La nova kolonio ricevis tiun nomon laŭdire honore de [[Mai Kolaĉi]], kies filo —laŭ rakonto— mortigis viro-manĝantan krokodilon en la vilaĝo post ke la besto jam mortigis siajn pliaĝajn fratojn.<ref name="Studies on Karachi" /> La nomo «Karaĉi», mallongigita kaj koruptita versio de la originala nomo ''Kolachi-jo-Goth'', estis uzita por la unuafoje en nederlanda raporto de 1742 pri ŝippereo proksime al la kolonio.<ref name=":1" /><ref name=":2" />

== Historio ==
{{Ĉefa artikolo|Historio de Karaĉio}}

=== Antikva historio ===
[[Dosiero:PK_Chaukhandi_Necropolis_near_Karachi_asv2020-02_img08.jpg|eta|La tombejo Ĉauĥandi (15a‒18-a jarcentoj) estas  kandidato kiel [[Monda heredaĵo de Unesko|monda heredaĵa situo]] de UNESKO.]]

La regionon ĉirkaŭ Karachi ekloĝis homoj miljaroj antaŭe. Situoj de [[malfrua Paleolitiko]] kaj de [[Mezolitiko]] estis eltrovitaj sur la [[montetoj Mulri]] ĉe la norda periferio de Karaĉio. Laŭ la arĥeologoj, ĉi tiu unuaj loĝantoj estis [[ĉasistoj-kolektistoj]], de kiuj oni trovis antikvajn [[Ŝtona ilo|ilojn el ŝtono]].

Oni supozas, ke la vasta regiono de Karaĉio estis jam konata inter la [[Antikva Grekio|antikvaj grekoj]], kaj eble ĝi estis la ejo de la [[Barbarikon]], t.e., de la antikva havenurbo kiu troviĝis ĉe la apuda delto de la [[Induso|rivero Induso]].<ref>{{Citaĵo el libro|url=https://books.google.com/books?id=cHBdDwAAQBAJ&pg=PT118|titolo=Silk, Slaves, and Stupas: Material Culture of the Silk Road|familia nomo=Whitfield|persona nomo=Susan|aŭtoroligilo=Susan Whitfield|jaro=2018|eldoninto=[[University of California Press]]|ISBN=978-0-520-95766-4|paĝo=118|lingvo=en}}</ref><ref>{{Cite book|last1=Tan|first1=Chung|last2=Geng|first2=Yinzeng|title=India and China: twenty centuries of civilization interaction and vibrations|url=https://books.google.com/books?id=Wx1uAAAAMAAJ|year=2005|publisher=Project of History of Indian Science, Philosophy and Culture, Centre for Studies in Civilizations|isbn=978-81-87586-21-0|language=en}}</ref><ref>{{Citaĵo el libro|url=https://books.google.com/books?id=QkAaAQAAIAAJ&pg=PA159|titolo=The Month|jaro=1912|lingvo=en}}</ref><ref>{{Cite book|last1=Sun|first1=Zhixin Jason|author-link1=Zhixin Jason Sun|last2=Hsing|first2=I-tien|author-link2=I-tien Hsing|last3=Liu|first3=Cary Y.|author-link3=Cary Y. Liu|last4=Lu|first4=Pengliang|last5=Tseng|first5=Lillian Lan-ying|last6=Hong|first6=Yang|last7=Yates|first7=Robin D. S.|last8=Zhang|first8=Zhonglin Yukina|title=Age of Empires: Art of the Qin and Han Dynasties|url=https://books.google.com/books?id=X6RODgAAQBAJ&pg=PR14|year=2017|publisher=Metropolitan Museum of Art|isbn=978-1-58839-617-4|page=14|language=en}}</ref> Verŝajne, Karaĉio estas la situo nome Ramja, priskribita en antikvaj grekaj tekstoj.<ref>{{Cite web|url=https://www.thenews.com.pk/archive/print/174828-from-rambagh-to-arambagh|title=From Rambagh to Arambagh|last1=Hasan|first1=Arif|date=2009-05-07|website=[[The News International]]|location=Karachi|access-date=2020-04-17|archive-date=2020-08-02|archive-url=https://web.archive.org/web/20200802193927/https://www.thenews.com.pk/archive/print/174828-from-rambagh-to-arambagh|url-status=dead|language=en}}</ref>

La antikva ejo de Krokola, natura haveno okcidente de la Induso kie [[Aleksandro la Granda]] kondukis sian floton kontraŭ [[Aĥemenida Asirio]], eble troviĝis proksime al la delto de la [[rivero Malir]] de Karaĉio,<ref>{{Citaĵo el libro|url=https://books.google.com/books?id=JggZAQAAIAAJ&q=krokola|titolo=Encyclopaedia of Ancient Indian Geography|familia nomo=Kapoor|persona nomo=Subodh|jaro=2002|eldoninto=Cosmo Publications|ISBN=978-81-7755-298-0|lingvo=en}}</ref><ref>{{Citaĵo el libro|url=https://books.google.com/books?id=rlrlBTOs2jUC|titolo=An Introduction to Karachi: Its Environs and Hinterland|familia nomo=Pithawalla|persona nomo=Maneck B.|jaro=1950|eldoninto=Times Press|lingvo=en}}</ref><ref>{{Citaĵo el libro|url=https://books.google.com/books?id=rKA9AAAAMAAJ|titolo=A Physical and Economic Geography of Sind: The Lower Indus Basin|familia nomo=Pithawalla|persona nomo=Maneck B.|jaro=1959|eldoninto=Sindhi Adabi Board|lingvo=en}}</ref> kvankam kelkaj kredas, ke ĝi troviĝis proksime al [[Gizri]].<ref>{{Citaĵo el libro|url=https://books.google.com/books?id=QAxuAAAAMAAJ&q=krokola|titolo=The Greeks in ancient Pakistan|familia nomo=Samad|persona nomo=Rafi U.|jaro=2002|eldoninto=Indus Publications|ISBN=978-969-529-001-9|lingvo=en}}</ref><ref>{{Citaĵo el libro|url=https://books.google.com/books?id=ioE2AAAAMAAJ&q=alexander+great+karachi&pg=PR22|titolo=The Invasion of India by Alexander the Great as Described by Arrian, Q. Curtius, Diodoros, Plutarch and Justin: Being Translations of Such Portions of the Works of These and Other Classical Authors as Describe Alexander's Campaigns in Afghanistan, the Punjâb, Sindh, Gedrosia and Karmania|familia nomo=McCrindle|persona nomo=John Watson|jaro=1896|eldoninto=A. Constable and Company|lingvo=en}}</ref> Neniu alia natura haveno ekzistas proksime al la riverdelto de la Induso kiu povintus gastigis tiel grandan floton.<ref>{{Citaĵo el libro|url=https://books.google.com/books?id=HFA1AQAAIAAJ&q=bibakta|titolo=Identification and description of some old sites in Sind and their relation with the physical geography of the region|familia nomo=Pithawalla|persona nomo=Maneck B.|jaro=1938|lingvo=en}}</ref> [[Nearĥo]], kiu komandis la mararmeon de Aleksandro, ankaŭ menciis montan insulon nome «[[Morontobara]]» kaj apuda ebena insulo nome «''Bibakta''», kiu kolonia-epokaj historiistoj identigis kiel la situoj de [[Manora (Karaĉio)|Manora]] kaj [[Kiamari (ejo)|Kiamari]] (aŭ eble [[Klifton (Karaĉio)|Klifton]]), respektive, surbaze de grekaj priskriboj.<ref>{{Citaĵo el libro|url=https://books.google.com/books?id=S5deAAAAcAAJ&pg=PA180|titolo=The Voyage of Nearchus from the Indus to the Euphrates, Collected from the Original Journal Preserved by Arrian ...: Containing an Account of the First Navigation Attempted by Europeans in the Indian Ocean|familia nomo=Vincent|persona nomo=William|aŭtoroligilo=William Vincent (priest)|jaro=1797|eldoninto=T. Cadell jun. and W. Davies|paĝo=180|lingvo=en}}</ref><ref>{{Citaĵo el libro|url=https://books.google.com/books?id=7CP7fYghBFQC&pg=PA729|titolo=E. J. Brill's First Encyclopaedia of Islam, 1913–1936|familia nomo=Houtsma|persona nomo=M. Th|jaro=1993|eldoninto=BRILL|ISBN=978-90-04-09790-2|lingvo=en}}</ref><ref>{{Citaĵo el libro|url=https://books.google.com/books?id=lFFJAAAAIAAJ&q=bibakta|titolo=Sind: A General Introduction|familia nomo=Lambrick|persona nomo=H. T.|jaro=1975|eldoninto=Sindhi Adabi Board|ISBN=9780195772203|lingvo=en}}</ref> Ambaŭ la areoj daŭre estis insulo ĝis plejparto de la kolonia epoko, kiam detritaj sedimentoj fine konektis ilin kun la kontinento.<ref>{{Citaĵo el libro|url=https://books.google.com/books?id=rlrlBTOs2jUC&q=manora+island+silting|titolo=An Introduction to Karachi: Its Environs and Hinterland|familia nomo=Pithawalla|persona nomo=Maneck B.|jaro=1950|eldoninto=Times Press|lingvo=en}}</ref>

En 711 n.e., [[Muhammad bin Kasim|Mahometo bin Kasim]] konkeris la valojn de [[Sindo]] kaj de la Induso, kune kun la haveno de [[Debal]], de kie li puŝis siajn armeojn cetere en la valon de Induso en 712.<ref>{{cite web |url=http://www.houstonkarachi.org/index.php?option=com_content&view=article&id=44%3Akarachi-history&catid=3%3Aabout-hksca&Itemid=11 |title=A Karachi history |website=www.houstonkarachi.org |archive-url=https://web.archive.org/web/20130924033016/http://www.houstonkarachi.org/index.php?option=com_content&view=article&id=44%3Akarachi-history&catid=3%3Aabout-hksca&Itemid=11 |archive-date=2013-09-24 |language=en }} {{Citaĵo el la reto |url=http://www.houstonkarachi.org/index.php?option=com_content&view=article&id=44%3Akarachi-history&catid=3%3Aabout-hksca&Itemid=11 |titolo=Arkivita kopio |alirdato=2023-02-05 |arkivurl=https://web.archive.org/web/20130924033016/http://www.houstonkarachi.org/index.php?option=com_content&view=article&id=44%3Akarachi-history&catid=3%3Aabout-hksca&Itemid=11 |arkivdato=2013-09-24 }}</ref> Kelkaj identigis la havenon kun Karaĉio, kvankam kelkaj aliaj rebatis, ke la lokon estis ie inter Karaĉio kaj la apuda urbo [[Thatta|Tata]].<ref>{{Citaĵo el libro|url=https://books.google.com/books?id=kT5JvRZCixQC&q=karachi+debal&pg=PA297|titolo=The Ancient Geography of India: The Buddhist Period, Including the Campaigns of Alexander, and the Travels of Hwen-Thsang|familia nomo=Cunningham|persona nomo=Alexander|dato=2013-03-28|eldoninto=Cambridge University Press|ISBN=978-1-108-05645-8|lingvo=en}}</ref><ref>{{Citaĵo el libro|url=https://books.google.com/books?id=nZ2SHSk3k6cC&pg=PA222|titolo=Appendix to the Arabs in Sind, Vol.III, Part 1, of the Historians of India &#91;sic&#93;|familia nomo=Elliot|persona nomo=Henry Miers|aŭtoroligilo=Henry Miers Elliot|jaro=1853|eldoninto=S. Solomon & Company|paĝo=222|lingvo=en}}</ref>

[[Mirza Ghazi Petegas|Mirza Gazi Petegas]], la [[Mogola Imperio|Mogola]] administranto de Sindo, sukcese promotis evoluadon de marborda Sindo kaj de la areo apud la [[Indusa Riverdelto|Indusa riverdelto]]. Sub lia regado, la fortifikaĵoj en la regiono servis kiel bastionoj kontraŭ la [[Portugala lingvo|portugalaj]] trudeniroj en [[Sindo]]n. En 1553–54, [[Otomana Imperio|Otomana]] [[admiralo]] ''[[Seydi Ali Reis]]'', menciis malgrandan havenon laŭ la Sinda marbordo nome «Koraŝi» kiu eble estis hodiaŭa Karaĉio.<ref>{{Cite book|last1=Bloom|first1=Jonathan|author-link1=Jonathan Bloom|last2=Blair|first2=Sheila|author-link2=Sheila Blair|title=Grove Encyclopedia of Islamic Art & Architecture: Three-Volume Set|url=https://books.google.com/books?id=i4LrAAAAMAAJ|year=2009|publisher=OUP USA|isbn=978-0-19-530991-1|language=en}}</ref><ref>{{Citaĵo el libro|url=https://books.google.com/books?id=7tIwAQAAMAAJ&q=kaurashi+karachi&pg=PA20|titolo=Kurrachee: (Karachi) Past, Present and Future|familia nomo=Baillie|persona nomo=Alexander Francis|jaro=1890|eldoninto=Thacker, Spink|lingvo=en}}</ref><ref>{{Citaĵo el libro|url=https://books.google.com/books?id=7PZtAAAAMAAJ&q=kaurashi+karachi|titolo=Sindh, Studies Historical|familia nomo=Balocu|persona nomo=Nabī Bak̲h̲shu K̲h̲ānu|jaro=2002|eldoninto=Pakistan Study Centre, University of Sindh|ISBN=978-969-8135-13-3|lingvo=en}}</ref> La [[tombejo Ĉauĥandi]] en la modernaj antaŭurboj de Karaĉi estis konstruita ĉirkaŭ je ĉi tiu tempo, t.e., inter la 15-a kaj 18-a jarcentoj.

=== Loĝejoj ĉe Kolaĉi ===
[[Dosiero:Manora_Beach,_Karachi_Pakistan.jpg|eta|La fortikaĵo Manora, konstruita-en 1797 por defendi Karaĉion, estis kaptita de la britoj la 3-an de februaro 1839 kaj plifortigita dum 1888–1889.]]
La Karaĉia historiisto ''[[Seth Naomal Hotchand]]'', kiu verkis en la 19-a jarcento, registris ke malgranda kolonio de 20–25 kabanoj ekzistis laŭ la haveno de Karaĉio kun la nomo «Dibro»; ĝi situis laŭlonge de surfaco da akvo nome ''Kolaĉi-ĝo-Kun''.<ref>{{Citaĵo el libro|url=https://books.google.com/books?id=xA0rAAAAMAAJ&q=karachi+1729|titolo=History of Karachi: With Special Reference to Educational, Demographical, and Commercial Developments, 1839–1900|familia nomo=Haider|persona nomo=Azimusshan|jaro=1974|eldoninto=Haider|lingvo=en}}</ref> En 1725, grupo de [[Baluĉoj|Baluĉaj]] setlantoj el [[Makran]] kaj el la [[Ĥanejo de Kalat|Kalat]] ekloĝis en la vilaĝeto post fuĝi el la aridoj kaj tribaj venĝoj.<ref name=":10">{{Citaĵo el libro|url=https://books.google.com/books?id=BklRBAAAQBAJ&q=manora+fort+karachi&pg=PA128|titolo=Karachi: Ordered Disorder and the Struggle for the City|familia nomo=Gayer|persona nomo=Laurent|jaro=2014|eldoninto=[[Oxford University Press]]|ISBN=978-0-19-935444-3|lingvo=en}}</ref>

Nova setlejo estis konstruita en 1729 ĉe la ejo nome Dibro, kiu baldaŭ fariĝis konata kiel ''Kolaĉi-ĝo-Got'' («La vilaĝo Kolaĉi»).<ref name="Studies on Karachi" /> La nova kolonio ricevis tiun nomon laŭdire en honoro de [[Mai Kolaĉi]], loĝanto de la malnova setlejo kies filo laŭ rakonto perforte mortigis viro-manĝantan krokodilon.<ref name="Studies on Karachi" /> Kolaĉi grandis {{Ĉirkaŭ|40}} hektarojn, kun kelkaj malgrandaj fiŝkaptadaj vilaĝoj disigitaj en ties proksimo.<ref>{{Citaĵo el libro|url=https://books.google.com/books?id=IEErAAAAMAAJ&q=karachi+denso+hall|titolo=Brief Sketch of Karachi, the Nerve Center of Pakistan|familia nomo=Karachi (Pakistan)|jaro=1984|eldoninto=The Corporation|lingvo=en}}</ref> La fondintoj de la nova fortikigita kolonio estis Sindaj [[Banioj (kasto)|Banioj]]<ref name=":10" /> kaj probable devenis de la apuda urbo Ĥarak-Bandar, el kie ili fortiris post ke la haveno tie ŝlimiĝis en 1728 kaŭze de fortaj pluvoj.<ref>{{Citaĵo el libro|url=https://books.google.com/books?id=Ap8IAAAAQAAJ&q=karachi+kharak+bandar&pg=PA396|titolo=A Gazetteer of the Province of Sindh|jaro=1874|eldoninto=G. Bell and Sons|lingvo=en}}</ref> Kolachi estis fortikigita kaj defendita kun kanonoj importitaj de [[Maskato]], en [[Omano]]. Sub la Talpuroj, la vojo ''Rah-i-Bandar'' estis konstruita kaj konektis la havenon de la urbo al la karavanaj stacioj.<ref name=":13">{{Cite web|title=Preserving cultural assets|url=http://beta.dawn.com/news/826915/preserving-cultural-assets|date=2008-02-10|website=DAWN.COM|access-date=2020-04-13|language=en}}</ref> Ĉi tiu vojon poste cetere evoluigis  la britoj kaj iĝis la vojo Bandar; finfine, ĝi ŝanĝis denove sian nomon kiel strato Mahometo Ali Ĝinah.<ref>{{Citaĵo el libro|url=https://books.google.com/books?id=tixuAAAAMAAJ&q=karachi+%22Rah-i-Bunder%22|titolo=Sampark: Journal of Global Understanding|jaro=2004|eldoninto=Sampark Literary Services|lingvo=en}}</ref><ref>{{Citaĵo el libro|url=https://books.google.com/books?id=URnrr_A5wZ8C&q=karachi+%22Rah-i-Bunder%22|titolo=The Herald|jaro=1993|eldoninto=Pakistan Herald Publications.|lingvo=en}}</ref>

La nomo «Karaĉi» estis uzita unuafoje en nederlanda dokumento de 1742, en kiu negocista ŝipo nome «''de Ridderkerk''» estas ŝiprompiĝis apud la setlejo.<ref name=":1">''The Dutch East India Company (VOC) and Diewel-Sind (Pakistan) in the 17th and 18th centuries'', Floor, W. Institute of Central & West Asian Studies, University of Karachi, 1993–1994, p. 49.</ref><ref name=":2">{{Citaĵo el la reto|url=http://resources.huygens.knaw.nl/das/detailVoyage/95544|titolo=The Dutch East India Company's shipping between the Netherlands and Asia 1595–1795|alirdato=2015-06-14|dato=2015-02-02|lingvo=en}}</ref> Dum la 1770-aj jaroj, Karaĉio iĝis sub la kontrolo de la [[Ĥanejo de Kalat|Ĥano de Kalat]], kiu allogis duan moviĝon de Baluĉiaj setlantoj.<ref name=":10" /> En 1795, Karaĉio estis aneksita fare de la [[Talpura dinastio|Talpuroj]], ekkaŭzanta trian moviĝon de Baluĉiaj setlantoj kiu alvenis de centra Sindo kaj suda Panĝabio.<ref name=":10" /> La Talpuroj konstruis la [[Fortikaĵo Manora|Fortikaĵon Manora]] en 1797,<ref name=":03">{{Citaĵo el libro|url=https://books.google.com/books?id=Vg0IAAAAQAAJ&pg=PA475|titolo=A handbook for India. Part ii. Bombay|familia nomo=Murray (publishers.)|persona nomo=John|jaro=1859|lingvo=en}}</ref><ref>{{Citaĵo el libro|url=https://books.google.com/books?id=HpKhAAAAMAAJ&pg=PA20|titolo=The Persian Gulf Pilot|jaro=1875|eldoninto=J. D. Potter.|lingvo=en}}</ref> kiu estis uzita por protekti la havenon de Karaĉio de [[Al-Qasimi|al-Kasimaj]] piratoj.<ref>{{Citaĵo el libro|url=https://books.google.com/books?id=tGboFK2QPUwC&pg=PA162|titolo=The Blood-red Arab Flag: An Investigation Into Qasimi Piracy, 1797–1820|familia nomo=Davies|persona nomo=Charles E.|jaro=1997|eldoninto=University of Exeter Press|ISBN=978-0-85989-509-5|lingvo=en}}</ref>

En 1799 aŭ 1800, la fondinto de la Talpura dinastio, Mir Fateh Ali Ĥan, permesis al la [[Brita Orienthinda Kompanio|Orienthinda Firmao]] sub ''Nathan Crow'' establi komercan poŝton en Karaĉio.<ref>{{Cite book|last=Huttenback|first=Robert A.|url=https://archive.org/details/britishrelations0000hutt|url-access=registration|page=[https://archive.org/details/britishrelations0000hutt/page/3 3]|title=British Relations with Sind, 1799–1843: An Anatomy of Imperialism|year=1962|publisher=University of California Press|language=en}}</ref> Li estis permesita konstrui domon por li mem en Karaĉio ĉe tiu tempo, sed en 1802 li ricevis ordonon forlasi la urbon.<ref>{{Citaĵo el libro|url=https://books.google.com/books?id=XcpmDwAAQBAJ&q=nathan+crow+sindh&pg=PT138|titolo=British Rule in India|familia nomo=Sunderlal|persona nomo=Pandit|dato=2018-08-01|eldoninto=SAGE Publishing India|ISBN=978-93-5280-803-8|lingvo=en}}</ref> La urbo daŭre esti regita de la Talpuroj ĝis ĝi estis okupota de armeoj sub la komando de [[John Keane]], en februaro 1839.{{Mallonga piednoto|Laurent Gayer|2014}}

=== Brita kontrolo ===
[[Dosiero:A_street_in_Old_Town,_Karachi,_India._Photograph,_1897._Wellcome_V0029261.jpg|eta|Bildo de 1897 pri la strato Rampart de Karaĉio, en [[Mitadar]]]]
[[Dosiero:FrereHall_Karachi.jpg|eta|Kelkaj el la plej famaj konstruaĵoj de Karaĉio, kiel [[Frere Halo|Halo Frejr]], datiĝas je la [[brita Raĝlando]].]]
[[Dosiero:Karachi_Municipal_Corporation_(KMC)_Head_Office_at_M.A_Jinnah_Road_-_Photo_By_Aliraza_Khatri.jpg|alternative=|eta|Karaĉio oferas plurajn ekzemplojn de kolonia-epoka [[Hindo-Saracena arĥitekturo]], kiel la [[Karachi Urba Kompania Konstruaĵo|Konstruaĵo KMC]].]]

La [[Brita Orienthinda Kompanio|Orienthinda Kompanio]] konkeris Karaĉion la 3-an de februaro 1839, post kiam la armeo de {{HMS|Wellesley|1815|6}} ekpafis kaj rapide detruis la [[Fortikaĵo Manora|Fortikaĵon Manora]], kiu gardis la havenon de Karaĉio ĉe la [[Manora (Karaĉio)|duoninsulo Manora]].<ref>{{Citaĵo el libro|url=https://archive.org/details/recollectionsoff00neilrich|titolo=Recollections of Four Years' Service in the East with H.M. Fortieth Regiment|alirdato=2009-11-27|familia nomo=Neill|persona nomo=John Martin Bladen|jaro=1846|lingvo=en}}</ref> La loĝantaro de Karachi ĉe la tempo estis {{Ĉirkaŭ|{{nombro|8000}}|{{nombro|14000}}}}<ref>{{Citaĵo el libro|url=https://books.google.com/books?id=7tIwAQAAMAAJ&q=denso+hall+sandstone+1886+rupees|titolo=Kurrachee: (Karachi) Past, Present and Future|familia nomo=Baillie|persona nomo=Alexander Francis|jaro=1890|eldoninto=Thacker, Spink|lingvo=en}}</ref> kaj estis limigita al la urbomuro de [[Mithadar|Mitadar]], kun kelkaj antaŭurboj ĉe la hodiaŭa [[kvartalo Serai]].<ref name=":12">{{Cite web|url=http://beta.dawn.com/news/826915/preserving-cultural-assets|title=Preserving cultural assets|date=2008-02-10|website=Dawn|location=Pakistan|access-date=2020-04-13|language=en}}</ref> La Britaj trupoj, uzante la nomon «kompanio Bahadur» establis tendaron je la oriento de la venita urbo, kiu fariĝis la antaŭirinto de la moderna [[Kantonmento Karaĉio]]. La britoj poste transformis la kampadejon en militistan garnizono por helpi la britan militan penon dum la [[Unua Angl-Afgana Milito]].<ref name="Oxford University Press" />

La [[Malnova Goao|portugala Goaa]] komunumo ekmigris al Karaĉio en la 1820-aj jaroj kiel negocistoj. La plimulto de la {{Ĉirkaŭ|{{nombro|100000}}}} kiu decidis migri [[Pakistano]]n koncentriĝis en urbo Karaĉio.<ref name=":32">{{Cite web |date=2022-04-16 |title=Celebrating Karachi's Goan connection {{!}} The Express Tribune |url=https://tribune.com.pk/story/2352894/celebrating-karachis-goan-connection |access-date=2022-04-24 |website=tribune.com.pk |language=en}}</ref>

La ĉefurbo de Sindo estis movita de [[Hajderabado (Pakistano)|Hajderabado]] al Karaĉio en 1840, kiam Karaĉio estis aneksita al la [[Brita imperio|brita Imperio]] post Grava Generalo [[Charles James Napier]] kaptis la ceteron de Sindo kun sia venko kontraŭ la [[Talpura dinastio|Talpuroj]] ĉe la [[Batalo de Miani]]. Dank'al la 1843 aneksado, la 17-an de februaro la tuta provinco estis amalgamata kun la [[Prezidanteco Bombajo]] por la sekvantaj 93 jaroj kaj Karaĉio restis la sekcia ĉefsidejo. Kelkaj jaroj poste, en 1846, Karaĉio suferis grandan ĥoleran ekinfestiĝon, kiu igis la kreadon de la Ĥolera Komisiono de Karaĉio (kiu poste iĝis la civita registaro de la urbo).<ref name=":11">{{Cite book|url=http://shehri.org/img/Local%20&%20City%20Govt%20FINAL%20File.pdf|title=LOCAL AND CITY GOVERNMENT HANDBOOK – PROVINCE OF SINDH AND KARACHI CITY|year=2018|editor-last=Anwar|editor-first=Farhan|website=Shehri|isbn=978-969-9491-14-6|language=en}}</ref>

La urbo disvolviĝis sub la administro de sia nova Komisionestro, [[Henry Bartle Frere|Henry Bartle Edward Frere]], kiu estis nomumita dum la 1850-aj jaroj. La britoj rekonis la stretgian gravecon de Karaĉio kaj starigis la [[Haveno de Karaĉio|havenon de Karaĉio]] en 1854. Karaĉio rapide iĝis transportnabo por brita Hindio pro la lastatempe-konstruita haveno kaj fervojinfrastrukturo, kaj ankaŭ pro la pliiĝo en agrikulturaj eksportaĵoj ekde la malfermo de produktivaj terpecoj de lastatempe-irigaciita tero en [[Panĝabo (Pakistano)|Panĝabio]] kaj [[Sindo]].<ref>{{Citaĵo el libro|titolo=Pakistan: A Country Study|familia nomo=Blood|persona nomo=Peter R.|jaro=1996|eldoninto=DIANE Publishing|ISBN=978-0-7881-3631-3|paĝo=96|lingvo=en}}</ref> En 1856, la valoro de varoj komercitaj tra Karaĉio atingis £{{nombro|855103}}, kaj plugvidis la starigon de negocistaj oficejoj kaj staploj.<ref>{{Citaĵo el libro|url=https://books.google.com/books?id=prF_ZLZKtggC&q=%22Indus+steam+flotilla%22+%22orient+inland%22&pg=PA35|titolo=Settlements of the Indus River|familia nomo=Bowden|persona nomo=Rob|jaro=2005|eldoninto=Capstone Classroom|ISBN=978-1-4034-5723-3|lingvo=en}}</ref> Laŭ takso, la loĝantaro en 1856 estis {{nombro|57000}}.<ref name=":3">{{Cite book|last=Heitzman|first=James|url=https://archive.org/details/cityinsouthasia0000heit|url-access=registration|page=[https://archive.org/details/cityinsouthasia0000heit/page/129 129]|title=The City in South Asia|date=2008-03-31|publisher=Routledge|isbn=978-1-134-28963-9|language=en}}</ref> Dum la [[Hindia ribelo de 1857|Sipaja ribelo]] de 1857, la 21-a Indiĝena Infanterio, tiam postenigita ĉe Karaĉio, ribelis kaj deklaris la aliĝon al la ribela armeo en septembro 1857, kvankam la britoj kapablis rapide venki la ribelulojn kaj repreni la kontrolon de la urbo.

Post la ribelo, la britaj koloniaj administrantoj daŭre disvolvis la infrastrukturon de la urbo, sed daŭre neglektis lokojn kiel [[Lyari|Ljari]], kiu estis la hejmo de la urba origina loĝantaro de Sindaj fiŝkaptistoj kaj Baluĉiaj nomadoj.<ref name=":5">{{Citaĵo el libro|url=https://books.google.com/books?id=dwUBCwAAQBAJ&q=post+partition+karachi&pg=PT242|titolo=Religion and Urbanism: Reconceptualising sustainable cities for South Asia|familia nomo=Narayanan|persona nomo=Yamini|dato=2015-11-19|eldoninto=Routledge|ISBN=978-1-317-75541-8|lingvo=en}}</ref> Kun la eko de la [[Usona Enlanda Milito]], la haveno de Karaĉio fariĝis grava katuno-eksportanta havenon,<ref name=":3" /> kaj la starigo de la firmaoj ''Indus Steam Flotilla'' kaj ''Orient Inland Steam Navigation Company'' kiuj transportis katunon el la cetero de Sindo al la haveno de Karaĉio kaj poste al teksaĵaj mietiejoj en Anglio.<ref>{{Citaĵo el libro|url=https://books.google.com/books?id=iew2AQAAMAAJ&q=Indus+steam+flotilla&pg=PA41|titolo=The Scinde Railway and Indus Flotilla Companies: Their Futility and Hollowness Demonstrated, Also an Exposure of the Delusion which Exists Respecting the Five Per Cent Guarantee, which Insures No Dividend Whatever to the Respective Shareholders|familia nomo=Clarke|persona nomo=S. H.|jaro=1858|eldoninto=Richardson Brothers|lingvo=en}}</ref> Dank'al la pliigitaj ekonomiajn ŝancojn, ekonomia migrantoj de pluraj etnecoj kaj religioj, inkluzive de Angloj-Britoj, [[Parsioj]], [[Maratoj]] kaj [[Kristianismo en Goao|Goaaj kristanoj]], inter la aliaj, venis loĝi en Karaĉion, kaj starigis multajn komercojn en la nova komerca distrikto [[Saddar|Sadar]].<ref name=":3" /> [[Muhammad Ali Jinnah|Mahometo Ali Ĝinah]], la fondinto de Pakistano, naskiĝis en la [[domego Vazir]] de Karaĉio en 1876 el tiuj migrantoj el [[Guĝarato]]. Publikaj konstruaĵaj dum tiu tempo sekvis [[Novgotiko|gotikan]] kaj [[Hindo-Saracena arĥitekturo|Hindo-Saracenan]] stilojn, inkluzive de la konstruo de [[Frere Halo|Halo Frejr]] en 1865 kaj de la [[Merkato Imperiestrino]] en 1889.

Kun la kompletiĝo de la [[Sueza Kanalo]] en 1869, la posizio de la haveno de Karaĉio fariĝis eĉ pli grava.<ref name=":3" /> En 1878, la brita Raĝlando konektis Karaĉion kun la reto de la [[Brita Raĝlando|vasta fervoja sistemo de brita Hindio]]. En 1887, la haveno de Karaĉio estis radikale plibonigita per konekto al la fervojoj, kune kun vastigo kaj dragado de la haveno kaj konstruo de ondrompilo.<ref name=":3" /> La [[Sinagogo Magain Shalome|unua sinagogo de Karaĉio]] estis starigita en 1893.<ref>{{Cite book|title=Studies on Karachi: Papers Presented at the Karachi Conference 2013|year=2015|publisher=Cambridge Scholars Publishing|isbn=978-1-4438-8450-1|editor1-last=Askari|editor1-first=Sabiah|pages=325|language=en}}</ref> En 1899, Karaĉio fariĝis la plej granda eksportanta haveno de tritiko en la oriente de Eŭropo.<ref>[Herbert Feldman [1970]: ''Karachi Through a Hundred Years: The Centenary History of the Karachi Chamber of Commerce and Industry 1860–1960''. 2. ed. Karachi: Oxford University Press (1960).]</ref> En 1901, la loĝantaro de Karaĉio estis 117000 kun ceteraj 109000 se oni inkluzivis la [[Municipa Komisio de Karaĉio|municipan areon]]<ref name=":3" />.

La britoj, sum ilia regado, starigis la [[Municipa Komisiono de Karaĉio|urban registaron de la municipo]]. La urbestro [[Seth Harchandrai Vishandas|Set Harĉandrai Viŝandas]], ankaŭ konata kiel la «Patro de moderna Karaĉio», stimulis la urban registaron por ke ili plibonigu purigajn kondiĉojn en la malnova urbo, kaj ankaŭ por konstrui gravajn infrastrukturajn en la nova urbo post lia balotado en 1911.<ref name="nadeemf.paracha">{{Cite web|url=http://www.dawn.com/news/1134284|title=Visual Karachi: From Paris of Asia, to City of Lights, to Hell on Earth|first=Nadeem F.|last=Paracha|website=Dawn|date=2014-09-26|location=Pakistan|access-date=2016-03-10|language=en}}</ref> En 1914, Karaĉio fariĝis la plej granda haveno pri eksportado de tritiko el la tuta brita Imperio,<ref>{{Citaĵo el libro|url=https://books.google.com/books?id=UgMeAQAAMAAJ&q=karachi+1914+largest+port|titolo=Ansari's Trade & Industrial Directory of Pakistan|eldoninto=Ansari Publishing House.|lingvo=en}}</ref> dank'al grandaj irigaciaj laboroj en [[Sindo]], kiuj pliigis la produktokvantojn de tritiko kaj katuno .<ref name=":3" />  En 1924, la Aerodromo Strato Drig estis establita,<ref name=":3" />  nun nomata [[PAFa Bazo Faisal|Aerarmea Bazo Fajsal]].

La kreskanta graveco de Karaĉio kiel kosmopolita transportnabo kreskis la influon de ne-Sindanoj en la administro de Sindo. Jam en 1921, duono de la urbo naskiĝis ekstere de Karacîo.<ref name=":6">{{Citaĵo el libro|url=https://books.google.com/books?id=L0BeBAAAQBAJ&q=post+partition+karachi&pg=PA23|titolo=Karachi: Ordered Disorder and the Struggle for the City|familia nomo=Gayer|persona nomo=Laurent|dato=2014-07-01|eldoninto=Oxford University Press|ISBN=978-0-19-023806-3|lingvo=en}}</ref> Indiĝenaj Sindoj ĉagrenis pro ĉi tiu influo,<ref name=":3" /> kaj tiel plu ekde la 1-a de aprilo 1936, Sindo iĝis provinco sendependa el la Prezidanteco Bomajo, kun Karaĉio kiu denove iĝis ĉefurbo. En 1941, la loĝantaro de la urbo kreskiĝis ĝis 387000.<ref name=":3" />

=== Post la sendependeco ===
[[Dosiero:Lord_Mountbatten_and_his_wife_Advena_in_Karachi_14_August_1947.jpg|eta|La [[Louis Mountbatten|lordo ''Mountbatten'']] kaj sia edzino [[Edwina Mountbatten|Edwina]] en Karaĉio la 14-an de aŭgusto 1947]]
Kun la sukceso de la [[Pakistana Movado]] kaj la sendependeco de la lando en 1947, la 15-an aŭgusto 1947 la ĉefurbo de Sindo estis movita de Karaĉio al Hajderabado, kaj Karaĉio fariĝis la nacia ĉefurbo de Pakistano.

Karaĉio estis la plej granda urbo de Sindo, kun pli ol {{nombro|400000}} loĝantoj.<ref name="Penguin Publishing Group" /> La urbo havis iometan hinduan plimulton, ĉar ĉirkaŭ 51% el la loĝantaro estis hinduoj. La [[Dispartigo de Hindio|dispartigo]] kaŭzis la eliradon de multaj el la hinduaj loĝantoj de la urbo, kvankam Karaĉio, kiel plejparto de Sindo, restis relative paca kompare al la urboj en Panĝabio..<ref name=":7">{{Citaĵo el libro|url=https://books.google.com/books?id=M2vu7Odjz6kC&q=karachi+riots+1948+muslim+refugees&pg=PA278|titolo=The Global World of Indian Merchants, 1750–1947: Traders of Sind from Bukhara to Panama|familia nomo=Markovits|persona nomo=Claude|dato=2000-06-22|eldoninto=[[Cambridge University Press]]|ISBN=978-1-139-43127-9|lingvo=en}}</ref> Tumultoj ekis la 6-an de januaro 1948, post kiam plejparto de la hinduaj loĝantoj de Sindo fuĝis al Barato,<ref name=":7" /> kun la helpo de la Barata registaro.<ref>{{Citaĵo el libro|url=https://books.google.com/books?id=2u_IU-aoNhwC&q=karachi+riots+1948+muslim+refugees&pg=PA53|titolo=The Long Partition and the Making of Modern South Asia: Refugees, Boundaries, Histories|familia nomo=Zamindar|persona nomo=Vazira Fazila-Yacoobali|dato=2007-11-14|eldoninto=Columbia University Press|ISBN=978-0-231-51101-8|lingvo=en}}</ref>

Karaĉio fariĝis la plej ŝatata centro por la novaj loĝejoj de la burĝaj [[Islamano|islamaj]] [[Muhajir popolo|Muhaĝiroj]], rifuĝintoj kiu fuĝis el Barato; en majo de 1948, kun siaj novaj {{nombro|470000}} rifuĝintoj,<ref name=":8">{{Citaĵo el libro|url=https://books.google.com/books?id=n5c9ta97GeoC&q=post+partition+karachi|titolo=The Long Partition and the Making of Modern South Asia: Refugees, Boundaries, Histories|familia nomo=Zamindar|persona nomo=Vazira Fazila-Yacoobali|jaro=2010|eldoninto=Columbia University Press|ISBN=978-0-231-13847-5|lingvo=en}}</ref> Karaĉio spertis treegan ŝanĝon pri demografio. En 1941, la islamanoj estis 42% el la loĝantoj de Karaĉio, sed en 1951 ili fariĝis pli ol 96% el la loĝantaro de la urbo.<ref name=":6" /> La loĝantoj triobligis inter 1941 kaj 1951.<ref name=":6" /> La [[urdua]] anstataŭis la [[Sinda lingvo|sindan]] kiel la plej parolata lingvo de Karaĉio; la [[Sinda lingvo|sinda]] estis la denaska lingvo de 51% el Karaĉio en 1941, sed nur de {{nombro|8.5}}% en 1951, dum la [[Urduo|urdua]] kreskiĝis kaj fariĝis la denaska lingvo de 51% el la loĝantaro de Karaĉio.<ref name=":6" /> Po {{nombro|100000}} Muhaĝiraj rifuĝintoj alvenis ĉiujare en Karaĉion ĝis 1952. La Muhaĝiroj daŭre alvenis el malsamaj partoj de [[Barato]] ĝis {{nombro|2000}}.<ref name=":6" />

Karaĉio estis elektita kiel la unua ĉefurbo de Pakistano kaj estis administrita kiel federala distrikto aŭtonoma el Sindo ekde 1948,<ref name=":8" /> kaj la ĉefurbo de Sindo moviĝis denove el Hajderabado al Karaĉio, ĝis la nacia ĉefurbo estis movita al [[Rawalpindi|Ravalpindi]] en 1958.<ref>{{citation |first=Barbara A.|last=Weightman|title=Dragons and Tigers: A Geography of South, East, and Southeast Asia|url=https://books.google.com/books?id=qeBfed17zxEC&pg=PA187|date=2011-06-15|publisher=John Wiley & Sons|isbn=978-1-118-13998-1|ref={{sfnref|Barbara A. Weightman|2011}}|language=en}}</ref> Dum fremdaj ambasadejoj moviĝis for de Karaĉio, la urbo hodiaŭ gastigas multenombrajn konsulejojn, foje honoraj.<ref>{{Citaĵo el libro|titolo=Party, Government and Freedom in the Muslim World: Three Articles Reprinted from the Encyclopaedia of Islam, 2d Ed., V. 3, Parts 49–50|jaro=1968|eldoninto=Brill Archive|paĝo=37|lingvo=en}}</ref> Inter 1958 kaj 1970, la rolo de Karaĉio kiel ĉefurbo de Sindo ĉesis, pro la programo «Unu Unuo» ({{Lang-en|One Unity}}) leĝigita de Prezidanto [[Iskander Mirza]].<ref name="nadeemf.paracha" />

Karaĉio de la [[1960-aj jaroj]] estis rigardita kiel ekonomia modelo tra la mondo, kaj [[Seulo]], en Sud-Koreio, depruntis la duan «kvin-jara plano» de la urbo.<ref>Planning Commission, The Second Five Year Plan: 1960–65, Karachi: Govt. Printing Press, 1960, p. 393</ref><ref>Planning Commission, Pakistan Economic Survey, 1964–65, Rawalpindi: Govt. Printing Press, 1965, p. 212.</ref> Pluraj ekzemploj pri [[moderna arĥitekturo]] estis konstruitaj en Karaĉio dum ĉi tiu periodo, inkluzive de la maŭzoleo [[Mazar-e-Kaid]], la rekonebla [[Masjid e Tooba|Masĝid-e-Tuba]] kaj la ''[[Habib Banka Placo|Habib Bank Plaza]]'' (la tiama plej alta konstruaĵo el tuta suda Azio). La loĝantoj de la urbo de 1961 kreskiĝis je 369% komparite al 1941.<ref name=":6" /> Ekde la mezo de la 1960-aj jaroj, Karaĉio ekallogis grandajn nombrojn de [[Paŝtunoj]], [[Panĝabaj islamanoj|Panĝaboj]] kaj [[Kaŝmiroj]] el norda Pakistano.<ref name=":6" />

La 1970-aj jaroj vidis rapidegan kreskon de konstruaĵoj, financita per monsendaĵoj kaj investoj de la [[Arabaj ŝtatoj de la Persa golfo|Golfaj ŝtatoj]] kaj la apero de apartamentaj konstruaĵoj en la urbo.<ref>{{Citaĵo el libro|url=https://books.google.com/books?id=BklRBAAAQBAJ&q=karachi+1970s&pg=PA40|titolo=Karachi: Ordered Disorder and the Struggle for the City|familia nomo=Gayer|persona nomo=Laurent|jaro=2014|eldoninto=[[Oxford University Press]]|ISBN=978-0-19-935444-3|lingvo=en}}</ref> La prezoj de nemoveblaĵoj tre plialtiĝis dum ĉi tiu periodo, ĝenerante krizon pri loĝejoj.<ref>{{Citaĵo el libro|url=https://books.google.com/books?id=rurrAAAAMAAJ&q=karachi+1970s+boom|titolo=Population Growth and Policies in Mega-cities: Karachi|jaro=1988|eldoninto=UN|lingvo=en}}</ref> La periodo ankaŭ vidis [[Laboristaj tumultoj en Karaĉio de 1972|laboristajn tumultojn]] en industrioj de Karaĉio ekde 1970, kiuj estis perforte subpremitaj de la registaro de Prezidanto [[Zulfikar Ali Bhutto|Zulfikar Ali Buto]] ekde 1972 pluen.<ref>{{Citaĵo el libro|url=https://books.google.com/books?id=C28sDwAAQBAJ&q=karachi+1970s&pg=PT205|titolo=Cityscapes of Violence in Karachi: Publics and Counterpublics|familia nomo=Khan|persona nomo=Nichola|dato=2017-07-15|eldoninto=[[Oxford University Press]]|ISBN=978-0-19-086978-6|lingvo=en}}</ref> Por pacigi konservativajn fortojn, Buto malpermesis alkoholon en Pakistano kaj limigis la diskotekojn de Karaĉio kaj la kabaredojn; tiel ĉesis la antaŭe vigla dumnokta vivo de Karaĉio.<ref name=":9">{{Cite book|last1=Udupa|first1=Sahana|url=https://books.google.com/books?id=_jwlDwAAQBAJ&q=karachi+1970s+zia&pg=PA41|title=Media as Politics in South Asia|last2=McDowell|first2=Stephen D.|date=2017-07-14|publisher=Taylor & Francis|isbn=978-1-351-97221-5|language=en}}</ref> La artaj agadoj de la urbo sceno estis cetere subpremitaj dum la regado de la diktatora generalo Zia-ul-Hak.<ref name=":9" /> Pro la islamigaj politikoj de Zia, la okcidentemaj alt-burĝoj de Karaĉio plejparte retiriĝis el la publikaj agadoj kaj, male, formis iliajn proprajn sociajn klubojn kiu fariĝis nealireblaj al la malriĉuloj.<ref name=":9" /> Ĉi tiu jardeko ankaŭ vidis enfluon de pli ol unu miliono de Beharaj enmigrintoj en Karaĉion el la lastatempe-fondita lando [[Bangladeŝo]] kiu apartigis el Pakistano ekde 1971.

En 1972, la distrikto Karaĉio dividiĝis en tri distriktojn: [[Distrikto Orienta Karaĉio|orienta]], [[Distrikto Okcidenta Karaĉio|okcidenta]] kaj [[Distrikto Suda Karaĉio|suda]].

La 1980-aj kaj 1990-aj jaroj spertis enfluon de preskaŭ unu miliono da [[Afganoj|Afganaj]] rifuĝintoj en Karaĉion, kiuj fuĝis el la Sovetia-Afgana milito.<ref name=":6" /> Post tio, aliaj rifuĝintoj enmigris el post-revolucia [[Irano]].<ref>{{Cite journal|url=http://journals.cambridge.org/action/displayAbstract;jsessionid=C8D0B7394F7D074D6832875766C3D91E.tomcat1?fromPage=online&aid=1636848|title=Afghan refugees population in Pakistan|journal= Journal of Biosocial Science|month=julio|year= 1990|volume=22|issue=3|pages=269–279|publisher=Journals.cambridge.org|doi=10.1017/S0021932000018654|access-date=2010-05-06|last1=Yusuf|first1=Farhat|pmid=2169475|s2cid=33827916|language=en}}</ref> Ĉe ĉi tiu tempo, Karaĉio estis ankaŭ skuita de politika konflikto, dum la nombro de krimoj tre altiĝis kun la alveno de armiloj de la [[Enlanda milito en Afganio|milito en Afganio]].<ref name="violentEnd" /> La konflikto inter la [[MQM (Pakistana partio)|partio MQM]] kaj etnaj [[Sindoj]], [[Paŝtunoj]], [[Panĝaboj]] kaj [[Baluĉoj]] iĝis akra.<ref>{{Citaĵo el libro|url=https://books.google.com/books?id=lSCMAgAAQBAJ&q=mqm+pashto+punjabi+sindhi+conflict|titolo=Mohajir Militancy in Pakistan: Violence and Transformation in the Karachi Conflict|familia nomo=Khan|persona nomo=Nichola|dato=2010-04-05|eldoninto=Routledge|ISBN=9781135161927|lingvo=en}}</ref> La partio kune kun sia vasta reto de subtenantoj iĝis la celo de Pakistanaj sekurecaj fortoj kiel parto de la polemika «[[Operacio Pura-supre|operacio purigo]]» en 1992, klopodo por restarigi pacon en la urbo kiu daŭris ĝis 1994.<ref name="Minahan">{{Citaĵo el libro|titolo=Encyclopedia of the Stateless Nations: Ethnic and National Groups Around the World|familia nomo=Minahan|persona nomo=James|jaro=2002|volumo=3|eldoninto=Greenwood|ISBN=978-0-313-32111-5|paĝoj=1277–78|lingvo=en}}</ref> Eĉ anti-hinduaj tumultoj naskiĝis en Karaĉio en 1992 sekve de la malkonstruo de la [[Babri Moskeo|moskeo Babri]] en Barato fare de grupo de hinduaj naciistoj antaŭe tiun saman jaron.<ref>{{Citaĵo el novaĵo|url=https://www.nytimes.com/1992/12/08/world/pakistanis-attack-30-hindu-temples.html|titolo=PAKISTANIS ATTACK 30 HINDU TEMPLES|alirdato=2017-12-01|dato=1992-12-08|lingvo=en|verkaĵo=The New York Times}}</ref>

En 1996, du novaj diskritoj estis kreitaj en la [[dividiĝo Karaĉio]], nome distriktoj [[Distrikto Centra Karaĉio|centra]] kaj [[Distrikto Malir|Malir]].

Dum la 2010-aj jaroj aliaj centoj de miloj de Paŝtunaj rifuĝintoj alvenis post ke li fuĝis el [[konflikto en nord-okcidenta Pakistano]] kaj el la [[Pakistanaj inundoj de 2010]].<ref name=":6" /> Tiam Karachi fariĝis ĝenerale konata pro ties altaj indicoj de perfortaj krimoj, kune kun krimaj agadoj, militfarado de bandaĉoj, sektaj perfortoj kaj eksterleĝaj mortigoj.<ref name=":5" /> La registritaj krimoj tre malpliiĝis post polemika subpremada operacio kontraŭ krimuloj, la partio MQM kaj islamaj radikaluloj, iniciatita en 2013 de la [[Pakistanaj Gardistoj|Pakistanaj gardistoj]].<ref name="New York TImes" /> Rezulte de la operacio, Karaĉio pasis el la 6-a plej danĝera urbo pro krimoj el la mondo (en 2014), al nur la 128-a (en 2022).<ref name=":4">{{Cite web|last=Dawn.com|first=Imtiaz Ali {{!}}|date=2020-02-07|title=Karachi jumps 22 points since last year on global crime index|url=https://www.dawn.com/news/1533023|access-date=2020-03-04|website=Dawn|location=Pakistano|language=en}}</ref>

En 2022 almenaŭ unu miliono da [[Pakistanaj inundoj de 2022|inundataj loĝantoj]] el [[Sindo]] kaj el [[Baluĉio]] trovis rifuĝon en Karaĉio.{{mankas fonto}}

== Geografio ==
{{Ĉefa artikolo|Geografio de Karaĉio}}

Karaĉio troviĝas ĉe la marbordo de provinco Sindo en suda Pakistano, laŭlonge de la [[haveno de Karaĉio]], natura haveno ĉe la [[Araba Maro]]. Karaĉio staras sur marborda ebenaĵo kun disigitaj rokaj, montetoj kaj marĉoj. [[Mangrovo|Mangrovaj]] arbaroj kreskiĝas en la saletaj akvoj ĉirkaŭ la haveno de Karaĉio kaj pli for, sudoriente, ĉe la vasta [[Indusa Riverdelto|Indusa riverdelto]]. Okcidente de Karachi urbo estas la [[Kabo Monze]], loke sciita kiel [[Ras Muari]], kiu estas areo karakterizita de maraj krutaĵoj, roka sandstone promontories kaj plaĝoj.

Karaĉio situas tre proksime al grava faŭlta linio, kie la [[Hindia plato]] renkontas la [[Arabia plato|arabian platon]].<ref>{{Citaĵo el la reto|url=https://www.dawn.com/news/162899/karachi-karachi-s-earthquake-history|titolo=KARACHI: Karachi's earthquake history|dato=2005-10-26|lingvo=en}}</ref> Ene de la urbo de Karaĉio estas du malgrandaj vicoj da montoj: la [[montetoj Ĥasa]] kaj la [[montetoj Mulri]], kiuj troviĝas nordokcidente kaj prezentas baron inter [[Norda Nazimabad]] kaj [[Orangi]].<ref>{{Cite web|url=http://www.thenews.com.pk/TodaysPrintDetail.aspx?ID=204319&Cat=4&dt=10/18/2009|title=A story behind every name|date=2009-10-21|website=The News International, Pakistan|access-date=2015-06-14|archive-date=2015-10-07|archive-url=https://web.archive.org/web/20151007115813/http://www.thenews.com.pk/TodaysPrintDetail.aspx?ID=204319&Cat=4&dt=10%2F18%2F2009|url-status=dead|language=en}}</ref> La montetoj de Karachi estas senplantaj kaj estas parto de la pli granda [[Montoj Kirtar|montovico Kirtar]] kaj havas maksimuman altecon de 528 metroj (1732 piedoj).{{Mankas fonto}}

Inter la montetoj situas larĝaj marbordaj ebenaĵoj intermetitaj per sekaj riveraj litoj kaj akvaj kanaloj. Karaĉio disvolviĝis ĉirkaŭ la [[rivero Malir]] kaj la [[rivero Ljari]]; fakte, la plaĝo de Ljari estis la ejo de la setlejo nome «Kolaĉi». Oriente de Karaĉio troviĝas la inundaj ebenaĵoj de la [[Induso|rivero Induso]].<ref>{{Citaĵo el la reto|url=http://www.ucl.ac.uk/dpu-projects/Global_Report/pdfs/Karachi.pdf|titolo=The case of Karachi, Pakistan|alirdato=2016-06-01|eldoninto=University College London|lingvo=en}}</ref>

=== Klimato ===
{{Ĉefa artikolo|Klimato de Karaĉio}}

[[Dosiero:Karachi_beach_panorama.jpg|eta|La [[araba Maro]] influas la klimaton de Karaĉio, provizanta la urbon per pli moderaj temperaturoj kompare al aliaj areoj de provinco [[Sindo]].]]
Karaĉio havas [[Arida klimato|varman dezertan klimaton]] ([[Klimata klasifiko de Köppen|Köppen]]: ''BWh'') superregita de longa «somera sezono» dum moderigita fare de oceana influo el la [[Araba Maro]]. La urbo havas ĉiujare pluvokvanton po malmulte (po {{Ĉirkaŭ|174}} mm ĉiujare), kun plejparto de la pluvoj okaze de musona sezono dum julio-aŭgusto. La somaroj estas varmaj kaj humidaj kaj Karaĉio ofte suferas pro mortigaj varmigoj.<ref>{{Cite web|url=https://www.theguardian.com/cities/2015/jul/22/where-world-hottest-city-kuwait-karachi-ahvaz|title=Where is the world's hottest city? |first=Hayley |last=Birch |date=2015-07-22|newspaper=The Guardian|access-date=2016-03-03|language=en}}</ref> Aliflanke, freŝaj maraj brizoj kutimas provizi malvarmon dum varmaj someraj monatoj. Sistemo de tekstaj mesaĝoj frue sendas atentigojn al la civitanoj, por ke ili sekvu antaŭgardajn mezurojn, kaj tio helpas preventi mortiĝojn okaze de nekutime-fortaj varmigoj aŭ fulmotondroj.<ref name="heatwave">{{Citaĵo el novaĵo|url=https://www.voanews.com/a/early-warning-pakistan-heat-wave-threat/4115662.html|titolo=With Early Warning, Karachi Cools a Heat Wave Threat|alirdato=2017-12-01|dato=2017-11-14|lingvo=en|verkaĵo=Voice of America}}</ref> La vintra klimato estas seka kaj daŭras ekde decembro ĝis februaro. Ĝi estas seka kaj agrabla vintre kompare al la sekvanta varmeta sezono, kiu ekas en marto kaj daŭras ĝis oktobro. La proksimeco de la maro konservas la nivelojn de humideco je niveloj ĉirkaŭ konstantaj dum la tuta jaro. Tiel, la klimato similas al humida tropika klimato esceptas de malgranda pluvokvanto kaj foje de temperaturoj tre super 100 F ({{GdC|38}}) pro influo el la seka kontinento.

La monato kun la plej granda pluvokvanto, 19 in (480&nbsp;mm), estis julio 1967.<ref>{{cite news |url=https://www.nytimes.com/2020/09/27/opinion/pakistan-climate-change.html?action=click&module=Opinion&pgtype=Homepage |title=Pakistan's Most Terrifying Adversary Is Climate Change |date=2020-09-27|newspaper=[[The New York Times]] |first=Fatima |last=Bhutto |access-date=2021-05-25|language=en}}</ref><ref name="pakmet">{{Cite web|url=http://www.pakmet.com.pk/cdpc/extrems/KARACHI.htm |title=Climate data&nbsp;– Karachi |publisher=Pakistan Meteorological Department, Government of Pakistan |access-date=2010-08-24 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20100422011000/http://www.pakmet.com.pk/cdpc/extrems/KARACHI.htm |archive-date=2010-04-22|language=en}}</ref> La plej granda pluvo en 24 horoj okazis la 7-an{{Spaceto}}de aŭgusto 1953, kiam {{Ĉirkaŭ|{{nombro|280.1}}}} mm ({{nombro|10.95}} in) de pluvo falis sur la urbon, kaŭzante grandajn inundojn.<ref>{{Cite web|url=http://beta.dawn.com/news/206412/rain-havoc-in-karachi|archive-url=https://web.archive.org/web/20101026221139/http://www.dawn.com/2006/08/18/top2.htm|url-status=dead|title=Rain havoc in Karachi|first=Dawn|last=Report|date=2006-08-18|archive-date=2010-10-26|website=DAWN.COM|language=en}}</ref>

La plej alta temperaturo iam registrita en Karaĉio estas {{nombro|47.8}} {{GdC}}  ({{nombro|118.0}} {{GdF}}), okaze de la 9-a majo 1938;<ref>{{Cite web|url=http://www.pmd.gov.pk/cdpc/extrems/karachi.htm|title=Karachi Extremes|publisher=Pakistan Meteorological Department|location=Pakistano|access-date=2020-11-01|language=en}}</ref> la plej malalta iam ajn estis {{GdC|0}} ({{GdF|32}}) registrita la 21-an januaro 1934.<ref name=pakmet />

{{Informkesto jara klimato
|width = auto <!-- NE HAVEBLA -->
|Charte=commune
|nomo=Klimataj datumoj en Karaĉio.
|metric first = Y <!-- NE HAVEBLA -->
|single line = Y <!-- NE HAVEBLA -->
<!-- la plej altaj -->
|absaltatemp01 = 32.8
|absaltatemp02 = 36.5
|absaltatemp03 = 42.5
|absaltatemp04 = 44.4
|absaltatemp05 = 47.8
|absaltatemp06 = 47.0
|absaltatemp07 = 42.2
|absaltatemp08 = 41.7
|absaltatemp09 = 42.8
|absaltatemp10 = 43.3
|absaltatemp11 = 38.5
|absaltatemp12 = 35.5
<!-- Plej altaj monataj temperaturoj ({{GdC}}), ekde januaro (01) ĝis decembro (12) -->|altatemp01 = 25.9
|altatemp02 = 27.9
|altatemp03 = 31.7
|altatemp04 = 34.5
|altatemp05 = 35.3
|altatemp06 = 35.2
|altatemp07 = 33.1
|altatemp08 = 31.9
|altatemp09 = 32.8
|altatemp10 = 35.1
|altatemp11 = 32.2
|altatemp12 = 27.9
<!-- Averaĝaj monataj temperaturoj ({{GdC}}), ekde januaro (01) ĝis decembro (12) -->
|avtemp01 = 20.4
|avtemp02 = 21.2
|avtemp03 = 25.4
|avtemp04 = 28.8
|avtemp05 = 31.0
|avtemp06 = 31.8
|avtemp07 = 30.4
|avtemp08 = 29.2
|avtemp09 = 28.7
|avtemp10 = 27.8
|avtemp11 = 24.6
|avtemp12 = 20.4
<!-- Plej malaltaj monataj temperaturoj ({{GdC}}), ekde januaro (01) ĝis decembro (12) -->
|malaltatemp01 = 10.8
|malaltatemp02 = 13.0
|malaltatemp03 = 17.7
|malaltatemp04 = 22.5
|malaltatemp05 = 26.2
|malaltatemp06 = 28.1
|malaltatemp07 = 27.5
|malaltatemp08 = 26.2
|malaltatemp09 = 25.4
|malaltatemp10 = 21.4
|malaltatemp11 = 16.3
|malaltatemp12 = 12.2
<!-- Absolutaj plej altaj monataj temperaturoj ({{GdC}}), ekde januaro (01) ĝis decembro (12) -->
|absmalaltatemp01 = 0.0
|absmalaltatemp02 = 3.3
|absmalaltatemp03 = 7.0
|absmalaltatemp04 = 12.2
|absmalaltatemp05 = 17.7
|absmalaltatemp06 = 22.1
|absmalaltatemp07 = 22.2
|absmalaltatemp08 = 20.0
|absmalaltatemp09 = 18.0
|absmalaltatemp10 = 10.0
|absmalaltatemp11 = 6.1
|absmalaltatemp12 = 1.3
<!-- Monata pluveco (en mm), ekde januaro (01) ĝis decembro (12) -->
<!--|precipitation colour = green ??? -->
|pluvo01 = 8.4
|pluvo02 = 7.4
|pluvo03 = 5.3
|pluvo04 = 3.0
|pluvo05 = 0.1
|pluvo06 = 10.8
|pluvo07 = 60.0
|pluvo08 = 60.9
|pluvo09 = 11.0
|pluvo10 = 2.6
|pluvo11 = 0.4
|pluvo12 = 4.8
<!-- Pluvaj tagoj, ekde januaro (01) ĝis decembro (12) -->
|pluvatago01 = 0.7
|pluvatago02 = 0.8
|pluvatago03 = 0.7
|pluvatago04 = 0.2
|pluvatago05 = 0.1
|pluvatago06 = 0.9
|pluvatago07 = 8.0
|pluvatago08 = 3.3
|pluvatago09 = 0.7
|pluvatago10 = 0.3
|pluvatago11 = 0.1
|pluvatago12 = 0.7
<!-- Averaĝaj monataj sunumadoj NE HAVEBLA -->
|Jan sun = 269.7
|Feb sun = 251.4
|Mar sun = 272.8
|Apr sun = 276
|May sun = 297.6
|Jun sun = 231
|Jul sun = 155
|Aug sun = 148.8
|Sep sun = 219
|Oct sun = 282.1
|Nov sun = 273
|Dec sun = 272.8
<!-- Averaĝaj tagaj sunumadoj, ĉiumonate (en horoj), ekde januaro (01) ĝis decembro (12) -->
|suno01 = 8.7
|suno02 = 8.9
|suno03 = 8.8
|suno04 = 9.2
|suno05 = 9.6
|suno06 = 7.7
|suno07 = 5
|suno08 = 4.8
|suno09 = 7.3
|suno10 = 9.1
|suno11 = 9.1
|suno12 = 8.8
<!-- Elcentoj de suno NE HAVEBLA -->
|Jan percentsun = 81
|Feb percentsun = 79
|Mar percentsun = 73
|Apr percentsun = 72
|May percentsun = 72
|Jun percentsun = 56
|Jul percentsun = 37
|Aug percentsun = 37
|Sep percentsun = 59
|Oct percentsun = 78
|Nov percentsun = 83
|Dec percentsun = 83
<!-- Ultraviola radiado NE HAVEBLA! -->
|Jan uv=6
|Feb uv=8
|Mar uv=10
|Apr uv=12
|May uv=12
|Jun uv=12
|Jul uv=12
|Aug uv=12
|Sep uv=11
|Oct uv=9
|Nov uv=6
|Dec uv=5
|fonto =PMD (1991–2020),<ref name= PMD>{{Cite web
 |url = http://ffd.pmd.gov.pk/cp/ffd.php
 |title = Flood Forecasting Division Lahore
 |access-date = 2020-02-25
 |language=en}}</ref> ''Weather Atlas'',<ref name=weather-atlas.com>{{Cite web
|url=https://www.weather-atlas.com/en/pakistan/karachi-climate
|title=Weather Atlas
|publisher=Weather Atlas
|access-date=2020-04-04
|archive-url=https://web.archive.org/web/20200228202014/https://www.weather-atlas.com/en/pakistan/karachi-climate
|archive-date=2020-02-28
|url-status=dead
|language=en
}}</ref> kaj ''Karachi Extremes'' (1931–2018)<ref name= PMDE>{{Cite web
  |url = http://www.pmd.gov.pk/cdpc/extrems/karachi.htm
  |title = Karachi Extremes
  |publisher = Pakistan Meteorological Department
  |access-date = 2020-11-01
|language =en}}</ref><ref>{{cite web |url=https://www.ogimet.com/cgi-bin/gsynres?ind=41780&ano=2022&mes=3&day=30&hora=12&min=0&ndays=30|title= 41780: Karachi Airport (Pakistan)|author=<!--Not stated--> |date= 2022-03-29|website=ogimet.com |publisher=OGIMET |access-date= 2022-03-30|language=en}}</ref>
}}

=== Urba pejzaĝo ===
La urbo unue disvolviĝis ĉirkaŭ la haveno de Karaĉio, kaj multo el sia kresko okazis dank'al al ties rolo kiel havenurbo fine de la 18-a jarcento,<ref>{{Citaĵo el libro|titolo=Karachi: Ordered Disorder and the Struggle for the City|familia nomo=Gayer|persona nomo=Laurent|jaro=2014|eldoninto=[[Oxford University Press]]|paĝo=33|lingvo=en}}</ref> male de la miljaraj malnovaj urboj de Pakistano kiel [[Lahoro]], [[Multano]] kaj [[Peŝavaro]]. La kvartalo [[Mithadar|Mitadar]] de Karaĉio estas la etendon de Kolaĉi antaŭ la alveno de la britoj.

Brita Karaĉio estis disigita inter la «nova urbo» kaj la «malnova urbo», kaj la britaj investoj koncentris plejparte en la nova urbo.<ref name="Oxford University Press">{{Citaĵo el libro|titolo=Karachi: Ordered Disorder and the Struggle for the City|familia nomo=Gayer|persona nomo=Laurent|jaro=2014|eldoninto=[[Oxford University Press]]|ISBN=978-0-19-935444-3|lingvo=en}}</ref> La malnova urbo estis plejparte neplanita kvartalo kiu gastigis multajn el la indiĝenaj loĝantoj de Karaĉio kaj havis neniujn kloakajn sistemojn, elektron aŭ akvon.<ref name="Oxford University Press" /> La nova urbo konsistis el loĝdoma, komerca kaj militista areoj.<ref name="Oxford University Press" /> Pro la strategia valoro de la urbo, la britoj disvolvigis la [[Kantonmento de Karaĉio|kantonmenton de Karaĉio]] kiel militista depoto en la nova urbo por helpo la britaj militaj armeoj dum la [[Unua Angl-Afgana Milito]]<ref name="Oxford University Press" />
La evoluado de la urbo estis plejparte limigita ĉe la areo norde de la Ĉina Rivereto antaŭ la sendependeco, kvankam la ĉemara areo de [[Klifton (Karaĉio)|Klifton]] ankaŭ disvolviĝis kiel mez-klasana ejo sub la britoj kaj ties grandaj bangaloj kaj domegoj daŭre hodiaŭ estas inter la plej dezirindaj nemoveblaĵoj el la urbo. Tiuj historiaj areoj formas la plej malnovajn partojn de Karaĉio kaj enhavas ties plej gravajn monumentojn kaj registarajn konstruaĵojn; la strato I. I. Ĉundrigar gastigas plejparton de la bankoj de Pakistano, inkluzive de la ''[[Habib Bank Plaza]]'' kiu estis plej alta konstruaĵo de Pakistano ekde 1963 ĝis la komenco de la 2000-aj jaroj.<ref name="nadeemf.paracha" /> Sur marborda ebenaĵo nordokcidente de la historia kerno de Karaĉio situas la vasta distrikto [[Orangi]]. Norde de la historia kerno estas plejparte de la burĝa distrikto [[Nazimabad]] kaj alta-burĝa [[Norda Nazimabad]], kiuj disvolviĝis dem la 1950-aj jaroj. Oriente de la historia kerno estas la areo konata kiel Defendo, vasta burĝa antaŭurbo evoluigita kaj administrita fare de la [[Pakistana Armeo]]. La marbordaj ebenaĵoj de Karachi laŭlonge de la [[Araba Maro]] sude de Klifton ankaŭ disvolviĝis tre pli malfrue kiel parto de projekto de la aŭtoritato pri defendo ({{Lang-en|Defence Housing Authority}}).
La urbolimoj de Karaĉio ankaŭ inkluzivas plurajn insulojn, kiel la [[insuloj Baba kaj Bit]], Ostraj Rokoj kaj [[Manora, Karachi|Manora]], eks-insulo kiu estas nun konektita al la metropolo per maldika [[sablobenko]] longa 12 kilometrojn kaj konata kiel [[Sandspit Plaĝo|Sandspit]]. La ĉiuj areoj nome [[Gulistan-e-Ĝohar]], [[Gulŝan-e-Ikbal]], [[Federala B. Areo]], [[Malir]], [[Landi]] kaj [[Korangi Urbo|Korangi]] disvolviĝis post 1970. La urbo estis priskribita kiel disigita en sekcioj, por disigi homojn kiuj vivas en laŭplanaj kvartaloj kun aliro al urbaj servoj kaj, aliflanke, homojn kiuj vivas en naplanataj komunumoj kun neadekvata aliro al tiaj servoj.<ref name="e">{{Cite book|editor1-last=Askari|editor1-first=Sabiah|title=Studies on Karachi: Papers Presented at the Karachi Conference 2013|year=2015|publisher=Cambridge University Scholars|isbn=978-1-4438-8450-1|language=en}}</ref> 35% el la loĝantoj de Karaĉio vivas en neplanataj komunumoj.<ref name="e" />

== Ekonomio ==
{{Ĉefa artikolo|Ekonomio de Karaĉio}}

[[Dosiero:Pakistan Karachi-cobbler.jpg|eta|dekstra|200px|Tradicia metio en la bazaro de Karaĉio.]]
[[Dosiero:Karachi - Pakistan-market.jpg|eta|dekstra|200px|Dimanĉa teksaĵa merkato en Karaĉio.]]

Karaĉio estas la financa kaj komerca ĉefurbo de Pakistano.<ref>{{cite web |url=http://14.192.147.139/CDGK/Portals/0/Department/Master%20Plan/App%20KSDP-2020%20VERSION%20ANNEXURE1.pdf |title=Annexures |publisher=City District Government Karachi |access-date=2014-02-10 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20130916070947/http://14.192.147.139/CDGK/Portals/0/Department/Master%20Plan/App%20KSDP-2020%20VERSION%20ANNEXURE1.pdf |archive-date=2013-09-16 |language=en }} {{Webarchiv|url=https://web.archive.org/web/20130916070947/http://14.192.147.139/CDGK/Portals/0/Department/Master%20Plan/App%20KSDP-2020%20VERSION%20ANNEXURE1.pdf |date=2013-09-16 }} {{Citaĵo el la reto |url=http://14.192.147.139/CDGK/Portals/0/Department/Master%20Plan/App%20KSDP-2020%20VERSION%20ANNEXURE1.pdf |titolo=Arkivita kopio |alirdato=2023-02-05 |arkivurl=https://web.archive.org/web/20130916070947/http://14.192.147.139/CDGK/Portals/0/Department/Master%20Plan/App%20KSDP-2020%20VERSION%20ANNEXURE1.pdf |arkivdato=2013-09-16 }}</ref> Ekde la sendependeco de Pakistano, Karaĉio estas la centro de la ekonomio de la lando kaj restis la plej granda ekonomia urbo malgraŭ la ekonomia stagnado kaŭzita de socio-politika tumulto dum la lastaj 1980-aj kaj la 1990-aj jaroj. La urbo formas la centron de ekonomia koridoro etendiĝante de Karaĉio ĝis la apudaj [[Hajderabado (Pakistano)|Hajderabado]] kaj [[Thatta|Tata]].<ref name="wb">{{Citaĵo el gazeto|url=http://documents.worldbank.org/curated/en/935241478612633044/pdf/109961-WP-PUBLIC-disclosed-11-9-16-5-pm-Pakistan-Development-Update-Fall-2016-with-compressed-pics.pdf|titolo=Karachi City Diagnostic: livability, sustainability and growth in the city of Karachi|alirdato=2017-11-29|jaro=2016|monato=novembro|lingvo=en|gazeto=Pakistan Development Update|paĝoj=45–49}}</ref>

En 2021, Karaĉio havis MEP-on (PPP) de 190&nbsp;miliardoj de USD kun jara kresko de {{nombro|5.5}}%.<ref name="Lloyd's"/><ref name="pwc1">{{Cite web|url=https://www.ukmediacentre.pwc.com/Content/Detail.asp?ReleaseID=3421&NewsAreaID=2 |title=Global city GDP rankings 2008–2025 |publisher=PricewaterhouseCoopers |access-date=2010-02-12 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20110513194342/https://www.ukmediacentre.pwc.com/Content/Detail.asp?ReleaseID=3421&NewsAreaID=2 |archive-date=2011-05-13|language=en}}</ref> Karaĉio kontribuas je 90% al MEP de Sindo<ref name="gdp4">{{Citaĵo el la reto|url=http://www.spdc-pak.com/pubs/pubdisp.asp?id=nps5|titolo=Provincial Accounts of Pakistan: Methodology and Estimates|alirdato=2009-01-01|aŭtoro=Social Policy and Development Center|lingvo=en|arkivurl=https://web.archive.org/web/20080410155311/http://spdc-pak.com/pubs/pubdisp.asp?id=nps5|arkivdato=2008-04-10}}</ref><ref name="dawngdp2">{{Cite web|url=http://www.dawn.com/2006/02/21/ebr3.htm |title=Sindh, Balochistan's share in GDP drops |author=Dawn Group of Newspapers |access-date=2009-01-01 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20110604174526/http://www.dawn.com/2006/02/21/ebr3.htm |archive-date=2011-06-04|language=en}}</ref><ref name="dawngdp1">{{Cite web|url=http://www.dawn.com/2007/06/16/ebr3.htm |title=Sindh's GDP estimated at Rs 240&nbsp;billion |website=Dawn |access-date=2009-01-01 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20080614200105/http://www.dawn.com/2007/06/16/ebr3.htm |archive-date=2008-06-04|language=en}}</ref><ref name="dawngdp3">{{Citaĵo el la reto|url=http://www.dawn.com/2004/12/02/ebr1.htm|titolo=Sindh share in GDP falls by 1pc|alirdato=2009-01-01|aŭtoro=Dawn Group of Newspapers|dato=2004-12-02|lingvo=en}}</ref> kaj respondecas pri {{Ĉirkaŭ|25%}} de la tuta MEP de Pakistano.<ref name="adb" /><ref name="coastline" /> La grandurbo havas grandan [[Neformala ekonomio|neformalan ekonomion]] kiun oni kutimas ne inkluzivi en MEP-taksoj.<ref name="cipe.org">{{Citaĵo el gazeto|url=http://www.cipe.org/blog/2013/08/22/when-karachi-bleeds-pakistans-economy-bleeds/|titolo=When Karachi Bleeds, Pakistan's Economy Bleeds|alirdato=2016-11-02|dato=2013-08-22|lingvo=en|gazeto=Center for International Private Enterprise}}</ref> La neformala ekonomio povas konsistigi ĝis 36% de la totala ekonomio de Pakistano, kontraŭ nur 22% de la ekonomio de Barato, kaj 13% de la Ĉinia ekonomio.<ref>{{cite news|url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2012-04-05/the-secret-strength-of-pakistans-economy|title=The Secret Strength of Pakistan's Economy|date=2012-04-12|access-date=2016-11-02|agency=Bloomberg|language=en}}</ref> La neformala sektoro laborigas ĝis 70% el la laborantistoj de la grandurbo.<ref name="SAGE">{{Cite journal|last1=Hasan|first1=Arif|date=April 2015|title=Land contestation in Karachi and the impact on housing and urban development|journal=Environment and Urbanization|volume=27|issue=1|pages=217–230|doi=10.1177/0956247814567263|pmc=4540218|pmid=26321797|language=en|issn=0956-2478 }}</ref> En 2018 La Tutmonda Monitora Raporto pri Metropoloj ({{Lang-en|Global Metro Monitor Report}}) taksis la ekonomion de Karaĉio kiel la plej rendimenta metropola ekonomio en Pakistano.<ref>{{Citaĵo el la reto|url=https://www.brookings.edu/wp-content/uploads/2018/06/Brookings-Metro_Global-Metro-Monitor-2018.pdf|titolo=Global Metro Monitor 2018|alirdato=2018-11-23|aŭtoro=Bouchet, Max; Liu, Sifan; and Parilla, Joseph; with Kabbani, Nader|jaro=2018|monato=junio|eldoninto=[[Brookings Institution]]|lingvo=en}}</ref>

Hodiaŭ, dank'al la daŭra ekonomia vastigo de Pakistano, Karaĉio estas nun rangordita triona en la mondo laŭ kresko de elspezo de konsumantoj.<ref>{{Cite web|url=https://blog.euromonitor.com/2018/03/cities-consumer-expenditure-asia.html|title=Euromonitor 2018 research|website=Euromonitor research|access-date=2018-05-13|archive-date=2018-06-25|archive-url=https://web.archive.org/web/20180625104231/https://blog.euromonitor.com/2018/03/cities-consumer-expenditure-asia.html|url-status=dead|language=en}} {{Webarchiv|url=https://web.archive.org/web/20180625104231/https://blog.euromonitor.com/2018/03/cities-consumer-expenditure-asia.html |date=2018-06-25 }} {{Citaĵo el la reto |url=https://blog.euromonitor.com/2018/03/cities-consumer-expenditure-asia.html |titolo=Arkivita kopio |alirdato=2023-02-05 |arkivurl=https://web.archive.org/web/20180625104231/https://blog.euromonitor.com/2018/03/cities-consumer-expenditure-asia.html |arkivdato=2018-06-25 }}</ref> Ĝin ankaŭ inkluzivis inter la plej bonaj urboj en la mondo laŭ pliigo de nombro de familioj ({{nombro|1.3}} milionoj da familioj) kun ĉiujara enspezo de pli ol {{nombro|20000}} usonaj dolaroj mezurita laŭ taksataj PPP-indicoj de 2025.<ref>{{Citaĵo el gazeto|url=https://www.mckinsey.com/~/media/McKinsey/Global%20Themes/Urbanization/Urban%20world/MGI_urban_world_mapping_economic_power_of_cities_full_report.ashx|titolo=Mckinsey Urban Mapping (cities)|lingvo=en|gazeto=Mckinsey (Urban Maping)}}</ref> La tutmonda gazeta raporto de ''FDI Intelligence'' (2017/2018) publikigita en ''[[Financial Times]]'' taksis Karaĉion inter la 10 plej bonaj ĉemaraj urboj de Azio por la estonta ''fDi''-a strategio.<ref>{{Cite web|url=https://www.fdiintelligence.com/Rankings/fDi-s-Asia-Pacific-Cities-of-the-Future-2017-18-the-winners|title=fDi's Asia-Pacific Cities of the Future 2017/18 – the winners|last=Intelligence|first=fDi|website=fdiintelligence.com|access-date=2018-11-23|language=en}}</ref> Laŭ Anatol Lieven, la ekonomia kresko de Karaĉio estas rezulto de la enfluo de [[Muhaĝiroj]] al Karaĉio dum la lastaj 1940-aj kaj la komenco de la 1950-aj jaroj.<ref>{{Citaĵo el libro|url=https://www.worldcat.org/oclc/710995260|titolo=Pakistan : a hard country|familia nomo=Lieven|persona nomo=Anatol|jaro=2011|eldono=1|loko=Nov-Jorko|eldoninto=PublicAffairs|ISBN=978-1-61039-021-7|OCLC=710995260|lingvo=en}}</ref>

=== Financo kaj bankado ===
Plejparto de la publikaj kaj privataj bankoj de Pakistano havas siajn ĉefsidejojn laŭlomge de la [[strato I. I. Ĉundrigar]] de Karaĉio, kiu estas konata kiel la «Pakistana [[Wall Street|Murstrato]]»<ref name="nadeemf.paracha" /> kaj, pro tio, granda elcento de la mona fluo en la Pakistana ekonomio okazas ĉe la strato I. I. Ĉundrigar. La plej grava fremdaj [[Transnacia firmao|transnaciaj firmaoj]] laborantaj en Pakistano havas ilian sidejon en Karaĉio. Karaĉio eĉ gastigas la [[Borso de Pakistano|Pakistana borso]], kiu estis taksita kiel la plej rendimenta borso de Azio en 2015, konfermante la altgradigon de Pakistano kiel emerĝanta merkato de [[MSCI]].<ref>{{Citaĵo el novaĵo|url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2016-10-20/what-s-next-for-asia-s-best-performing-stock-market|titolo=What's Next For Asia's Best-Performing Stock Market?|alirdato=2016-11-01|dato=2016-10-20|eldoninto=[[Bloomberg L.P.]]|lingvo=en}}</ref>

=== Amaskomunikiloj kaj teĥnologio ===
Karaĉio estis pioniro pri per-kablaj interkonektoj en Pakistano, kun la plej altnivela per-kabla reto de ajna urbo de Pakistano kaj spertis vastigon de [[Informa teknologio|informa kaj komunikada teĥnologio]] kaj elektronikaj amaskomunikiloj. La urbo fariĝis Pakistana nabo por laŭdemanda programaro. Pluraj sendependaj [[Televido en Pakistano|televidoj]] kaj radiaj stacioj havas ĉefsidejon en Karaĉio, inkluzive de ''[[Business Plus]]'', ''[[AAJ News]]'', ''[[Geo TV]]'', ''[[KTN (televida kanalo)|KTN]]'',<ref name="ktn">{{Cite web|url=http://www.ktn.com.pk|title=Welcome to KTN TV|publisher=KTN|access-date= 2008-02-20|archive-url=https://web.archive.org/web/20070117020638/http://www.ktn.com.pk/|archive-date=2007-01-17|url-status=dead|language=en}}</ref> ''[[Sindh TV]]'',<ref name="sindhtv">{{Citaĵo el la reto|url=http://www.thesindh.tv/contact.htm|titolo=Sindh TV|alirdato=2008-02-20|eldoninto=Sindh TV|lingvo=en|arkivurl=https://web.archive.org/web/20080102071108/http://www.thesindh.tv/contact.htm|arkivdato=2008-01-02}} {{Citaĵo el la reto |url=http://www.thesindh.tv/contact.htm |titolo=Arkivita kopio |alirdato=2023-02-05 |arkivurl=https://web.archive.org/web/20080102071108/http://www.thesindh.tv/contact.htm |arkivdato=2008-01-02 }}</ref> ''[[CNBC Pakistan]]'', ''[[TV ONE]]'', ''[[Express TV]]'',<ref>{{Cite web|url=http://www.express.com.pk/|title=Daily Express Urdu Newspaper – Latest Pakistan News – Breaking News|website=express.com.pk|access-date=2017-08-05|language=en}}</ref> ''[[ARY Digital]]'', ''[[Indus Television Network]]'', ''[[Samaa TV]]'', ''[[Abb Takk News]]'', ''[[Bol TV]]'', kaj ''[[Dawn News]]'', tiel kiel multenombraj lokaj stacioj.

=== Industrio ===
La industrio kontribuas al granda parto de la ekonomio de Karaĉio kaj la urbo gastigas plurajn el la plej grandaj firmaoj de Pakistano kiuj laboras kun teksaĵoj, cemento, ŝtalo, peza maŝinaro, ĥemiaĵoj kaj manĝaĵaj produktoj.<ref name="dawn4">{{Cite web|url=http://www.dawn.com/2007/02/14/ebr1.htm |title=World Bank report: Karachi termed most business-friendly |author=Dawn Group of Newspapers |access-date=2007-10-15 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20071011155147/http://dawn.com/2007/02/14/ebr1.htm |archive-date=2007-10-11|language=en}}</ref> La urbo gastigas {{Ĉirkaŭ|30}} elcenton de la fabrikada sektoro de Pakistano<ref name="stepmother" /> kaj produktas {{Ĉirkaŭ|42}} elcenton de la [[aldonita valoro]] de Pakistano en grand-skala fabrikado.<ref>{{cite news|title=How important is Karachi to Pakistan?|url=http://www.brecorder.com/weekend-magazine/0:/1186182:how-important-is-karachi-to-pakistan/?date=2012-05-05|access-date=2016-11-02|work=Business Recorder|date=2012-05-05|archive-date=2016-09-21|archive-url=https://web.archive.org/web/20160921083953/http://www.brecorder.com/weekend-magazine/0:/1186182:how-important-is-karachi-to-pakistan/?date=2012-05-05|url-status=dead|language=en}} {{Webarchiv|url=https://web.archive.org/web/20160921083953/http://www.brecorder.com/weekend-magazine/0:/1186182:how-important-is-karachi-to-pakistan/?date=2012-05-05 |date=2016-09-21 }} {{Citaĵo el la reto |url=http://www.brecorder.com/weekend-magazine/0:/1186182:how-important-is-karachi-to-pakistan/?date=2012-05-05 |titolo=Arkivita kopio |alirdato=2023-02-05 |arkivurl=https://web.archive.org/web/20160921083953/http://www.brecorder.com/weekend-magazine/0:/1186182:how-important-is-karachi-to-pakistan/?date=2012-05-05 |arkivdato=2016-09-21 }}</ref> Almenaŭ 4500 industria unuoj konstituas la formalan industrian ekonomion de Karaĉion.<ref>{{Cite web|last1=Hasan|first1=Arif|title=The case of Karachi, Pakistan|url=http://www.ucl.ac.uk/dpu-projects/Global_Report/pdfs/Karachi.pdf|access-date=2016-11-02|language=en}}</ref> La neformala fabrikada sektoro de Karaĉio utiligas ege pli da homoj ol la formala sektoro, kvankam takso sugestas, ke la cirkulada mono kaj la aldonita valoro de tiaj neformalaj entreprenoj estas ege pli malgranda ol tio de la entreprenoj de formalaj sektoroj<ref>{{Cite web|last1=Sayeed|first1=Asad|last2=Husain|first2=Khurram|last3=Raza|first3=Syed Salim|title=INFORMALITY IN KARACHI'S LAND, MANUFACTURING, AND TRANSPORT SECTORS|url=https://www.usip.org/sites/default/files/PW114-Informality-in-Karachis-Land-Manufacturing-and-Transport-Sectors.pdf|publisher=United States Institute for Peace|access-date=2016-11-02|quote=Informal manufacturing is more prevalent than formal manufacturing in terms of the number of people employed, land area covered by informal enterprises, and a number of enterprises. Output data are unavailable, but proxy data suggest that informal manufacturing is far smaller in terms of capital employed and value-added.|language=en}}</ref> Ĉirkaŭ 63% el la laborantaro de Karaĉio laboras en komerco kaj fabrikado.<ref name="wb" />

La Karaĉia eksporta pretigzono, SITE, Korangi, la nord-pretervoja industria zono, Bin-Kasim kaj norda Karaĉio funkcias kiel grandaj industrizonoj en Karaĉio.<ref>{{Cite web |url=http://www.fpcci.com.pk/industrialzone.asp |title=The Federation of Pakistan Chambers of Commerce & Industry |publisher=Federation of Pakistan Chambers of Commerce & Industry |access-date=2014-02-10 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20110907204417/http://www.fpcci.com.pk/industrialzone.asp |archive-date=2011-09-07 |language=en }} {{Webarchiv|url=https://web.archive.org/web/20110907204417/http://www.fpcci.com.pk/industrialzone.asp |date=2011-09-07 }}</ref> La [[Karachi Ekspozicia Centro|Karaĉia Ekspozicia Centro]] ankaŭ subtenas la industrian ekonomion de Karaĉio, gastigante regionajn kaj internaciajn ekspoziciojn.<ref>{{cite web |url=http://www.epb.gov.pk/v1/expocenter/ |title=Full Service Interactive Agency&nbsp;– MAGSNET LIMITED |publisher=Epb.gov.pk |access-date=2014-02-10 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20140112132910/http://www.epb.gov.pk/v1/expocenter/ |archive-date=2014-01-12 |language=en }} {{Webarchiv|url=https://web.archive.org/web/20140112132910/http://www.epb.gov.pk/v1/expocenter/ |date=2014-01-12 }} {{Citaĵo el la reto |url=http://www.epb.gov.pk/v1/expocenter/ |titolo=Arkivita kopio |alirdato=2023-02-05 |arkivurl=https://web.archive.org/web/20140112132910/http://www.epb.gov.pk/v1/expocenter/ |arkivdato=2014-01-12 }}</ref>

{| class="wikitable sortable"
!Nomo de la nemoveblaĵo
!Loko
!Establita
!Areo en akreoj
|-
|''[[SITE Karachi]]''
|[[SITE Town|Urbeto ''SITE'']]
|1947
|4700<ref>{{cite web |url=http://www.site-association.org/Background_and_Profile.html |title=Welcome To S.I.T.E Association of Industry of Karachi |publisher=Site-association.org |access-date=2014-02-10 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20151001154743/http://site-association.org/Background_and_Profile.html/ |archive-date=2015-10-01 |language=en }} {{Webarchiv|url=https://web.archive.org/web/20151001154743/http://site-association.org/Background_and_Profile.html/ |date=2015-10-01 }} {{Citaĵo el la reto |url=http://site-association.org/Background_and_Profile.html/ |titolo=Arkivita kopio |alirdato=2023-02-05 |arkivurl=https://web.archive.org/web/20151001154743/http://site-association.org/Background_and_Profile.html/ |arkivdato=2015-10-01 }}</ref>
|-
|[[Industria areo de Korangi]]
|[[Urbeto Korangi]]
|1960
|8500<ref>{{Citaĵo el la reto|url=http://www.kati.pk/|titolo=Welcome|alirdato=2014-02-10|eldoninto=Korangi Association of Trade & Industry|lingvo=en}}</ref>
|-
|[[Industria areo de Langi]]
|[[Urbeto Langi]]
|1949
|11000<ref>{{Citaĵo el la reto|url=http://landhi.org/aboutus/landhifacts.php|titolo=Landhi.Org|alirdato=2014-02-10|eldoninto=Landhi Association of Trade and Industry|lingvo=en}}</ref>
|-
|[[Industria areo de norda Karaĉio]]
|[[Nova urbeto Karaĉio]]
|1974
|725<ref>{{Citaĵo el la reto|url=http://nkati.org/|titolo=North Karachi Association of Trade & Industry|alirdato=2014-02-10|eldoninto=North Karachi Association of Trade & Industry|lingvo=en|arkivurl=https://web.archive.org/web/20180307102359/http://nkati.org/|arkivdato=2018-03-07}}</ref>
|-
|[[Federala industria areo B]]
|[[Urbeto Gulberg]]
|1987
|<ref>{{Citaĵo el la reto|url=http://www.fbati.com/|titolo=Federal B Area Association of Trade & Industry|alirdato=2014-02-10|dato=2013-12-17|eldoninto=Federal B Area Association of Trade & Industry|lingvo=en}}</ref>
|-
|[[Industria parko Rivereto Korangi]]
|[[Kantonmento Rivereto Korangi]]
|2012
|250<ref>{{Cite web|author=APP |url=http://tribune.com.pk/story/634069/construction-approved-korangi-creek-industrial-park-land-up-for-grabs/ |title=Construction approved: Korangi Creek Industrial Park land up for grabs |website=The Express Tribune |date=2013-11-20 |access-date=2014-02-10|language=en}}</ref>
|-
|[[Industriaro Bin-Kasim]]
|[[Urbeto Bin-Kasim]]
|1970
|25000<ref>{{Citaĵo el la reto|url=http://www.bqati.com.pk/|titolo=BQATI {Bin Qasim Association of Trade & Industry}|alirdato=2014-02-10|eldoninto=Bin Qasim Association of Trade & Industry|lingvo=en}}</ref>
|-
|[[Eksporto-Pretiganta zono de Karaĉio]]
|[[Urbeto Landi]]
|1980<ref>{{cite web |url=http://www.pakistaneconomist.com/issue2000/issue13/etc6.htm |title=Export Processing Zone Authority |publisher=Pakistaneconomist.com |access-date=2014-02-10 |archive-date=2017-10-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171001011256/http://www.pakistaneconomist.com/issue2000/issue13/etc6.htm |url-status=dead |language=en }} {{Webarchiv|url=https://web.archive.org/web/20171001011256/http://www.pakistaneconomist.com/issue2000/issue13/etc6.htm |date=2017-10-01 }} {{Citaĵo el la reto |url=http://www.pakistaneconomist.com/issue2000/issue13/etc6.htm |titolo=Arkivita kopio |alirdato=2023-02-05 |arkivurl=https://web.archive.org/web/20171001011256/http://www.pakistaneconomist.com/issue2000/issue13/etc6.htm |arkivdato=2017-10-01 }}</ref>
|315<ref>{{cite web |url=http://www.epza.gov.pk/karachi.html |title=Welcome To EPZA |publisher=Epza.gov.pk |access-date=2014-02-10 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20140217185414/http://www.epza.gov.pk/karachi.html |archive-date=2014-02-17 |language=en }} {{Webarchiv|url=https://web.archive.org/web/20140217185414/http://www.epza.gov.pk/karachi.html |date=2014-02-17 }} {{Citaĵo el la reto |url=http://www.epza.gov.pk/karachi.html |titolo=Arkivita kopio |alirdato=2023-02-05 |arkivurl=https://web.archive.org/web/20140217185414/http://www.epza.gov.pk/karachi.html |arkivdato=2014-02-17 }}</ref>
|-
|[[Pakistana teksaĵa urbo]]
|[[Urbeto Bin-Kasim]]
|2004
|1250<ref>{{cite web |url=http://www.textilecity.com.pk/ |title=Textile City |publisher=Textile City |access-date=2014-02-10 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20140212111901/http://www.textilecity.com.pk/ |archive-date=2014-02-12 |language=en }} {{Webarchiv|url=https://web.archive.org/web/20140212111901/http://www.textilecity.com.pk/ |date=2014-02-12 }} {{Citaĵo el la reto |url=http://www.textilecity.com.pk/ |titolo=Arkivita kopio |alirdato=2023-02-05 |arkivurl=https://web.archive.org/web/20140212111901/http://www.textilecity.com.pk/ |arkivdato=2014-02-12 }}</ref>
|-
|[[Industria areo Okcidenta Wharf|Industria areo Okcidenta ''Wharf'']]
|[[Urbeto Kimari]]
|
|430
|-
|[[Super-aŭtovoja SITE 1-a fazo]]
|[[Super-aŭtovojo SITE]]
|1983
|300<ref name=site />
|-
|[[Super-aŭtovoja SITE 2-a fazo]]
|[[Super-aŭtovojo SITE]]
|1992
|1000<ref name=site>{{Citaĵo el la reto|url=http://www.site.com.pk/|titolo=site.com.pk|alirdato=2014-02-10|eldoninto=Sindh Industrial Trading Estates|lingvo=en}}</ref>
|}

=== Enspezo-kolekto ===
[[Dosiero:Old_building_of_State_Bank_of_Pakistan,_Now_its_known_as_State_Bank_Museum.jpg|eta|La eksa Ŝtata Banko de Pakistano estis konstruita dum la kolonia epoko.]]
Kun la plej granda haveno kaj granda parto de la fabrikantaj industrioj de Pakistano, Karaĉio ege kontribuas al la kolekto de impostaj enspezoj en la lando. Ĉar plejparto de la grandaj transnaciaj kompanioj en Pakistano havas ĉefsidejon en Karaĉio, la enspezaj impostoj estas pagataj en la urbo eĉ kiam la varoj povas esti produktitaj de aliaj regionoj de la lando.<ref>{{cite news|last1=Janjua|title=Karachi contributing 70% of federal tax revenue – a myth|url=http://www.brecorder.com/articles-a-letters/187:articles/1185461:karachi-contributing-70-of-federal-tax-revenue-a-myth/|access-date=2016-11-02|work=Business Recorder|date={{dato|2015-10-13}}|archive-date={{dato|2016-11-4}}|archive-url=https://web.archive.org/web/20161104033351/http://www.brecorder.com/articles-a-letters/187:articles/1185461:karachi-contributing-70-of-federal-tax-revenue-a-myth/|url-status=dead|language=en}} {{Webarchiv|url=https://web.archive.org/web/20161104033351/http://www.brecorder.com/articles-a-letters/187:articles/1185461:karachi-contributing-70-of-federal-tax-revenue-a-myth/ |date=2016-11-04 }} {{Citaĵo el la reto |url=http://www.brecorder.com/articles-a-letters/187:articles/1185461:karachi-contributing-70-of-federal-tax-revenue-a-myth/ |titolo=Arkivita kopio |alirdato=2023-02-05 |arkivurl=https://web.archive.org/web/20161104033351/http://www.brecorder.com/articles-a-letters/187:articles/1185461:karachi-contributing-70-of-federal-tax-revenue-a-myth/ |arkivdato=2016-11-04 }}</ref> Kun la du plej grandaj havenoj de la lando, la Pakistanaj doganaj oficialuloj kolektas plejparton de federala tributojn kaj tarifojn ĉe lahavenoj de Karaĉio, eĉ kiam tiuj importaĵoj estas destinitaj al aliaj provincoj de Pakistano.<ref>{{Citaĵo el novaĵo|url=http://tribune.com.pk/story/971188/the-importance-of-karachi/|titolo=The importance of Karachi|alirdato=2016-11-02|dato=2015-10-12|lingvo=en|verkaĵo=The Express Tribune}}</ref> Oni taksas, ke ĉirkaŭ 25% el nacia enspezo de Pakistano estas ''produktita'' en Karaĉio mem.<ref name="adb" />

Laŭ la ĉiujara libro de 2006-07 de la [[federala estraro pri enspezoj]], la impostoj kaj doganoj en Karaĉio respondecis por {{nombro|46.75}}% el la direktaj impostoj, {{nombro|33.65}}% el federala akcizoj, kaj {{nombro|23.38}}% el hejma venda imposto.<ref name="fbr0607">{{Cite web|url=http://www.cbr.gov.pk/YearBook/2006-2007/FBRyearbook2006-2007.pdf|title=Federal Board of Revenue Year Book 2006–2007|access-date=2009-04-12|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20100925013600/http://www.cbr.gov.pk/YearBook/2006-2007/FBRyearbook2006-2007.pdf|archive-date=2010-09-25|language=en}}</ref> Karaĉio respondecas por {{nombro|75.14}}% el la doganaj impostoj kaj 79% el la vendaj impostoj pri importaĵoj,<ref name="fbr0607" /> kaj kolektas {{nombro|53.38}}% el la totalaj tributoj de la Federala Estraro pri Enspezo, de kiu {{nombro|53.33}}% estas doganaj akcizoj kaj vendaj impostoj pri importaĵoj.<ref name="fbr0607" /><ref>note: Revenue collected from Karachi includes revenue from some other areas since the Large Tax Unit (LTU) Karachi and Regional Tax Offices (RTOs) Karachi, Hyderabad, Sukkur & Quetta cover the entire province of Sindh and Balochistan {{Dead link|month=januaro|year= 2022}}</ref>


== Demografio ==
{{Ĉefa artikolo|Demografio de Karaĉio|Etnaj grupoj en Karaĉio|Religio en Karaĉio}}

[[Dosiero:Bahadurabad_Area_Karachi_City.jpg|eta|La areo Bahadurabad havas altan loĝdenson.]]
Karaĉio estas la plej lingve, etne kaj religie diversa urbo en Pakistano.<ref name="Penguin Publishing Group" /> La urbo estas [[fandopoto]] de etnolingvaj grupoj de tuta Pakistano, tiel kiel de migrantoj de aliaj regionoj de Azio. La censo de Pakistano de 2017 taksis, ke Karaĉio havu 14,910,352 loĝantojn, kun kresko de po 2.49% ĉiujare ekde la censo de 1998, kiu taksis {{Ĉirkaŭ|9.3}} milionojn de loĝantoj.<ref name="ETT"/> La loĝantoj de la urbo estas nomataj ''Karāchīwālā'' en la urdua kaj ''Karachiite'' en la angla.

=== Lingvoj ===
{{Tortdiagramo|etikedo1=[[Urdua]]|etikedo2=[[Paŝtuna]]|etikedo3=[[Panĝaba]]|etikedo4=[[Sinda]]|etikedo5=[[Saraika lingvo|Saraika]]|etikedo6=[[Baluĉa]]|etikedo7=Ceteraj|koloro1=green|koloro2=orange|koloro3=skyblue|koloro4=red|koloro5=blue|koloro6=gold|koloro7=Grey|valoro1=42.30|valoro2=15.01|valoro3=10.73|valoro4=10.67|valoro5=4.98|valoro6=4.04|valoro7=12.25|apudskribo=}}

Karaĉio havas la plej grandan nombron de [[urdua]]-parolantoj en Pakistano.{{Mallonga piednoto|Amos Owen Thomas|2005}} Laŭ la censo de 2017, la jena estas la lingva situacio en la [[dividaĵo Karaĉio]]:
{| class="wikitable"
!Rangordo
!Lingvoj
!Censo de 2017<ref name="pbscensus2">{{cite web |author=Pakistan Bureau of Statistics |title=TABLE 11 – POPULATION BY MOTHER TONGUE, SEX AND RURAL/ URBAN |url=http://www.pbs.gov.pk/sites/default/files//population_census/census_2017_tables/sindh/Table11p.pdf |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20210807175349/https://www.pbs.gov.pk/sites/default/files//population_census/census_2017_tables/sindh/Table11p.pdf |archive-date=2021-08-07|access-date=2021-07-28|language=en}}</ref>
!Parolantoj
!Censo de 1998{{sfn|Jonah Blank|Christopher Clary|Brian Nichiporuk|2014}}
!Parolantoj
!Censo de 1981{{sfn|Stephen P. Cohen|2004}}
!Parolantoj
|-
|1
![[Urduo|urdua]]
|{{nombro|42.30}}%
|{{nombro|6779142}}
|{{nombro|48.52}}%
|{{nombro|4497747}}
|{{nombro|54.34}}%
|{{nombro|2830098}}
|-
|2
![[Paŝtuna lingvo|paŝtuna]]
|{{nombro|15.01}}%
|{{nombro|2406011}}
|{{nombro|11.42}}%
|{{nombro|1058650}}
|{{nombro|8.71}}%
|{{nombro|453628}}
|-
|3
![[Panĝaba lingvo|panĝaba]]
|{{nombro|10.73}}%
|{{nombro|1719636}}
|{{nombro|13.94}}%
|{{nombro|1292335}}
|{{nombro|13.64}}%
|{{nombro|710389}}
|-
|4
![[Sinda lingvo|sinda]]
|{{nombro|10.67}}%
|{{nombro|1709877}}
|{{nombro|7.22}}%
|{{nombro|669340}}
|{{nombro|6.29}}%
|{{nombro|327591}}
|-
|5
!saraika
|{{nombro|4.98}}%
|{{nombro|798031}}
|{{nombro|2.11}}%
|{{nombro|195681}}
|{{nombro|0.35}}%
|{{nombro|18228}}
|-
|6
![[Baluĉa lingvo|baluĉa]]
|{{nombro|4.04}}%
|{{nombro|648964}}
|{{nombro|4.34}}%
|{{nombro|402386}}
|{{nombro|4.39}}%
|{{nombro|228636}}
|-
|7
!Ceteraj
|{{nombro|12.25}}%
|{{nombro|1963233}}
|{{nombro|12.44}}%
|{{nombro|1153126}}
|{{nombro|12.27}}%
|{{nombro|639560}}
|-
|
!Ĉiuj
|100%
|{{nombro|16024894}}
|100%
|{{nombro|9269265}}
|100%
|{{nombro|5208132}}
|}
La kategorio «ceteraj» inkluzivas la hindkan<!--ne konfuziĝu kun la hindia-->, la brahvian, la kaŝmiran, la [[Guĝarata lingvo|guĝaratan]], la memonan, la marvaran, la [[Daria lingvo|darian]], la [[Braŭia lingvo|braŭian]], la makranan, la [[Hazaroj|hazaran]], la ĥovaran, la gilgitan, la [[Buruŝa lingvo|buruŝan]], la [[Balta lingvo|baltan]], la [[Araba lingvo|araban]], la [[Persa lingvo|persan]], la hindian, la [[Bengala lingvo|bengalan]] kaj la [[Tamila lingvo|tamilan]].<ref name="demographics">{{cite web |title=Karachi |url=http://www.findpk.com/cities/html/karachi.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20131014142856/http://www.findpk.com/cities/html/karachi.html |archive-date=2013-10-14 |access-date=2014-02-10 |publisher=Findpk.com|language=en}}</ref>

=== Loĝantaro ===
Fine de la 19a jarcento, Karaĉio havis loĝantaron de {{Ĉirkaŭ|105000}} homoj.<ref name="c">{{Cite web|url=http://worldpopulationreview.com/world-cities/karachi-population/|title=Karachi Population 2016|website=World Population Review|access-date=2016-02-25|language=en}}</ref> Je la tempo de la [[sendependeco de Pakistano]] en 1947, la urbo havis jam loĝantaron de {{Ĉirkaŭ|400000}}.<ref name="Penguin Publishing Group" /> La loĝantaro de la urbo kreskiĝis draste kun la alveno de centoj de miloj da [[Muhaĝiroj|islamaj rifuĝintoj]] de la lastatempe sendependa [[Barato|Respubliko Barato]].<ref name="Port Qasim &#124; About Karachi" /> La rapide-kreskanta ekonomio kiu sekvis la sendependecon allogis kromajn migrantojn el tuta Pakistano kaj suda Azio.<ref name="Rowman & Littlefield" /> Laŭ la censo de 2017, la loĝantoj de Karaĉio estis {{nombro|14910352}}, kun kresko de po {{nombro|2.49}}% ĉiujare ekde la 1998-a censo, kiu taksis loĝantaron de {{Ĉirkaŭ|9.3}} milionoj.<ref name="ETT"/>

La loĝantaraj ciferoj de la censo, pli malaltaj ol la atenditaj, sugestas ke la malriĉa infrastrukturo de Karaĉio, sia leĝa kaj orda situacio, kaj la malfortigita ekonomio kompare al aliaj regionoj de Pakistano igis la urbon malpli alloga por enmigrado ol antaŭe.<ref name="ETT"/> La ciferoj estas disputitaj fare de ĉiuj gravaj politikaj partioj en [[Sindo]].<ref>{{Cite web|url=https://www.samaa.tv/social-buzz/2017/08/karachiites-lash-census-results-social-media/|title=Karachiites lash out against census results on social media – Samaa TV|website=samaa.tv|access-date=2018-01-24|language=en}}</ref><ref>{{Citaĵo el novaĵo|url=https://nation.com.pk/03-Nov-2017/assembly-rejects-initial-census-results|titolo=Assembly rejects initial census results|alirdato=2018-01-24|lingvo=en|verkaĵo=The Nation}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.newsone.tv/pakistan-news/ppp-psp-mqm-pakistan-rejects-census-2017-results-2|title=After PPP and PSP, MQM-Pakistan rejects census 2017 results|date=2017-08-29|work=NewsOne|access-date=2018-01-24|archive-date=2018-01-22|archive-url=https://web.archive.org/web/20180122001204/https://www.newsone.tv/pakistan-news/ppp-psp-mqm-pakistan-rejects-census-2017-results-2|url-status=dead|language=en}} {{Webarchiv|url=https://web.archive.org/web/20180122001204/https://www.newsone.tv/pakistan-news/ppp-psp-mqm-pakistan-rejects-census-2017-results-2 |date=2018-01-22 }} {{Citaĵo el la reto |url=https://www.newsone.tv/pakistan-news/ppp-psp-mqm-pakistan-rejects-census-2017-results-2 |titolo=Arkivita kopio |alirdato=2023-02-05 |arkivurl=https://web.archive.org/web/20180122001204/https://www.newsone.tv/pakistan-news/ppp-psp-mqm-pakistan-rejects-census-2017-results-2 |arkivdato=2018-01-22 }}</ref> La loĝantaro de Karaĉio kreskiĝis de {{nombro|59.8}}% ekde la {{nombro|14.9}} milionoj de la censo de 1998, dum urbo [[Lahoro]] kreskiĝis je {{nombro|75.3}}%.<ref name=stats/> Tamen, la provinca registaro ne ŝanĝis la censan distrikton de Karaĉio ekde 1998, dum la panĝaba registaro grandigis la censan distrikton de Lahoro, tiel parto de la kresko de Karaĉio okazis en la periferia areo ekster la limoj de la censita urbo.<ref name="ETT"/> La loĝantaro de Karaĉio kreskiĝis je indico de {{nombro|3.49}}% inter la censoj de 1981 kaj de 1998 censo, tiel multaj analizistoj antaŭtaksis {{Ĉirkaŭ|18}} loĝantojn por la censo de 2017, surbaze de kresko de po {{nombro|3.49}}% ĉiujare. Kelkaj eĉ atendis, ke la loĝantaro de la urbo estu inter 22 kaj 30 milionoj,<ref name="ETT">{{Citaĵo el novaĵo|url=https://tribune.com.pk/story/1505657/karachis-population-fiction-reality/|titolo=Karachi's population – fiction and reality|alirdato=2017-12-01|dato=2017-09-14|lingvo=en|verkaĵo=The Express Tribune}}</ref> kiu postulus ĉiujaran kreskan indicon de inter {{nombro|4.6}}% kaj {{nombro|6.33}}%.<ref name="ETT"/>

<!-- Tabelo titole «Nombro de loĝantoj laŭjare»  -->
{| class="toccolours collapsible collapsed" align="right" cellpadding="1" cellspacing="0" style="margin:0 0 1em 1em; clear:right; text-align:right"
|-
! colspan="4" style="background-color:LightGreen; padding-right:3px; padding-left:3px; font-size:110%; text-align:center" | Nombro de loĝantoj laŭjare
|-
|- style="font-size:95%"
! style="text-align:center; border-bottom:1px solid black" | Year
! style="text-align:center; border-bottom:1px solid black" | Pop.
! style="text-align:center; border-bottom:1px solid black" | 
! style="text-align:center; border-bottom:1px solid black" | %±
|-
| style="text-align:center" | '''[[1729]]'''
| style="padding-left:8px" | {{formatnum: 250 }}
| 
| style="padding-left:8px" | {{centre|1=—}}
|-
| style="text-align:center" | '''[[1838]]'''
| style="padding-left:8px" | {{formatnum: 14000}}
| 
| style="padding-left:8px" | {{formatnum:5500.0}}%
|-
| style="text-align:center" | '''[[1842]]'''
| style="padding-left:8px" | {{formatnum: 15000}}
| 
| style="padding-left:8px" | {{formatnum:7.1}}%
|-
| style="text-align:center" | '''[[1850]]'''
| style="padding-left:8px" | {{formatnum: 16773}}
| 
| style="padding-left:8px" | {{formatnum:11.8}}%
|-
| style="text-align:center" | '''[[1856]]'''
| style="padding-left:8px" | {{formatnum: 22227}}
| 
| style="padding-left:8px" | {{formatnum:32.5}}%
|-
| style="text-align:center" | '''[[1861]]'''
| style="padding-left:8px" | {{formatnum: 56859}}
| 
| style="padding-left:8px" | {{formatnum:155.8}}%
|-
| style="text-align:center" | '''[[1881]]'''
| style="padding-left:8px" | {{formatnum: 73560}}
| 
| style="padding-left:8px" | {{formatnum:29.4}}%
|-
| style="text-align:center" | '''[[1891]]'''
| style="padding-left:8px" | {{formatnum: 105199}}
| 
| style="padding-left:8px" | {{formatnum:43.0}}%
|-
| style="text-align:center" | '''[[1901]]'''
| style="padding-left:8px" | {{formatnum: 136297}}
| 
| style="padding-left:8px" | {{formatnum:29.6}}%
|-
| style="text-align:center" | '''[[1911]]'''
| style="padding-left:8px" | {{formatnum: 186771}}
| 
| style="padding-left:8px" | {{formatnum:37.0}}%
|-
| style="text-align:center" | '''[[1921]]'''
| style="padding-left:8px" | {{formatnum: 244162}}
| 
| style="padding-left:8px" | {{formatnum:30.7}}%
|-
| style="text-align:center" | '''[[1931]]'''
| style="padding-left:8px" | {{formatnum: 300779}}
| 
| style="padding-left:8px" | {{formatnum:23.2}}%
|-
| style="text-align:center" | '''[[1941]]'''
| style="padding-left:8px" | {{formatnum: 435887}}
| 
| style="padding-left:8px" | {{formatnum:44.9}}%
|-
| style="text-align:center" | '''[[1951]]'''
| style="padding-left:8px" | {{formatnum: 1137667}}
| 
| style="padding-left:8px" | {{formatnum:161.0}}%
|-
| style="text-align:center" | '''[[1961]]'''
| style="padding-left:8px" | {{formatnum: 2044044}}
| 
| style="padding-left:8px" | {{formatnum:79.7}}%
|-
| style="text-align:center" | '''[[1972]]'''
| style="padding-left:8px" | {{formatnum: 3606744}}
| 
| style="padding-left:8px" | {{formatnum:76.5}}%
|-
| style="text-align:center" | '''[[1981]]'''
| style="padding-left:8px" | {{formatnum: 5437984}}
| 
| style="padding-left:8px" | {{formatnum:50.8}}%
|-
| style="text-align:center" | '''[[1986]]'''
| style="padding-left:8px" | {{formatnum: 7443663}}
| 
| style="padding-left:8px" | {{formatnum:36.9}}%
|-
| style="text-align:center" | '''[[1998]]'''
| style="padding-left:8px" | {{formatnum: 9802134}}
| 
| style="padding-left:8px" | {{formatnum:31.7}}%
|-
| style="text-align:center" | '''[[2017]]'''
| style="padding-left:8px" | {{formatnum: 14910352}}
| 
| style="padding-left:8px" | {{formatnum:52.1}}%
|-
| colspan=4 style="border-top:1px solid black; font-size:85%; text-align:left" | Fonto:<ref name="pt28Aug2017" />{{sfn|Laurent Gayer|2014|pp=26}}<ref name="statpak">{{Cite web|url=http://www.statpak.gov.pk/depts/pco/statistics/pop_major_cities/pop_major_cities.html|title=Population size and growth of major cities|publisher=Population Census Organization, Government of Pakistan|access-date=2010-08-24|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20101222175007/http://www.statpak.gov.pk/depts/pco/statistics/pop_major_cities/pop_major_cities.html|archive-date=2010-12-22|language=en}}<br />Note: The 1998 census showed a population of about nine million but this did not include workers living in Karachi but registered as living elsewhere in Pakistan by the [[National Database and Registration Authority]] as well as large numbers of [[Afghan refugees]], Bangladeshis, Indians, Nepalis and others (incl. Filipinos, Iranians, Iraqis, Burmese).</ref><ref name=npr>{{Citaĵo el novaĵo|url=https://www.npr.org/templates/story/story.php?storyId=91009748|titolo=The Urban Frontier – Karachi|alirdato=2010-01-17|dato=2008-06-02|eldoninto=NPR|lingvo=en}}</ref><br />† Granda loĝantarkresko inter 1941 kaj 1951 pro<br />granda migrado post sendependiĝo en 1947.
|}

Politikaj partioj en la provinco sugestis, ke la loĝantaro de la urbo estu subtaksita laŭ intenca volo de insidi la politikajn rolojn de la urbo kaj de sia provinco.<ref name="taj" /> La senatano ''[[Taj Haider]]'' de la [[Pakistana Popola Partio|PPP]] asertis, ke li posedu oficialajn dokumentojn rivelantajn censon de 2013 kun {{nombro|25.6}} milionoj da loĝantoj,<ref name=taj>{{Citaĵo el novaĵo|url=https://www.dawn.com/news/1369642|titolo=Census commissioner rejects political parties' concerns|alirdato=2017-12-01|dato=2017-11-10|lingvo=en|verkaĵo=Dawn}}</ref> dum la Sinda Buroo pri Statistiko, kiu estas parto de de la provinca administrado gvidata de PPP mem, taksis ke en 2016 Karaĉio havu loĝantaron de {{nombro|19.1}} milionoj.<ref>{{Cite web|title=Sindh at a Glance – 2016|url=http://sindhbos.gov.pk/wp-content/uploads/2013/08/Sindh-at-Glance-2016.pdf|website=Sindh Bureau of Statistics|publisher=Government of Sindh|access-date=2017-12-01|page=3|archive-url=https://web.archive.org/web/20171201131518/http://sindhbos.gov.pk/wp-content/uploads/2013/08/Sindh-at-Glance-2016.pdf|archive-date=2017-12-01|url-status=dead|language=en}} {{Webarchiv|url=https://web.archive.org/web/20171201131518/http://sindhbos.gov.pk/wp-content/uploads/2013/08/Sindh-at-Glance-2016.pdf |date=2017-12-01 }} {{Citaĵo el la reto |url=http://sindhbos.gov.pk/wp-content/uploads/2013/08/Sindh-at-Glance-2016.pdf |titolo=Arkivita kopio |alirdato=2023-02-05 |arkivurl=https://web.archive.org/web/20171201131518/http://sindhbos.gov.pk/wp-content/uploads/2013/08/Sindh-at-Glance-2016.pdf |arkivdato=2017-12-01 }}</ref>

=== Distrikta loĝdenso laŭ km² ===
Laŭ la censo de 2017 , kun siaj po {{nombro|43063.51}} loĝantoj por kvadrata kilometro, [[Distrikto Centra Karaĉio|Centra Karaĉio]] estis la plej dense loĝita distrikto el la ses distriktoj de Karaĉio kaj, pli ĝenerale, de tuta Pakistano.
{| class="wikitable" style="text-align: right;"
!Rango
!Distrikto
!Loĝantaro (2017 censo)<ref name="pbscensus-District wise - Sindh">{{Cite web|url=https://www.pbs.gov.pk/sites/default/files//population_census/District%20wise%20Sindh%20TABLE%201%202017%20FINAL.pdf|title=TABLE – 4 AREA, POPULATION BY SEX, SEX RATIO, POPULATION DENSITY, URBAN PROPORTION,HOUSEHOLD SIZE AND ANNUAL GROWTH RATE OF SINDH|author=Pakistan Bureau of Statistics|access-date=2021-10-22|archive-date=2021-11-18|archive-url=https://web.archive.org/web/20211118090211/https://www.pbs.gov.pk/sites/default/files//population_census/District%20wise%20Sindh%20TABLE%201%202017%20FINAL.pdf|url-status=dead|language=en}}</ref>
!Areo (km²)
!Denseco
|-
| style="text-align: left;" |1
!Centra
|{{nombro|2971382}}
|69
|{{nombro|43063.51}}
|-
| style="text-align: left;" |2
!Korangi
|{{nombro|2577556}}
|108
|{{nombro|23866.26}}
|-
| style="text-align: left;" |3
!Orienta
|{{nombro|2875315}}
|139
|{{nombro|20685.72}}
|-
| style="text-align: left;" |4
!Suda
|{{nombro|1769230}}
|122
|{{nombro|14501.89}}
|-
| style="text-align: left;" |5
!Okcidenta
|{{nombro|3907065}}
|929
|{{nombro|4205.67}}
|-
| style="text-align: left;" |6
!Malir
|{{nombro|1924364}}
|{{nombro|2160}}
|{{nombro|890.90}}
|-
| style="text-align: left;" |
!Ĉiuj
|'''{{nombro|16024894}}'''
|'''{{nombro|3527}}'''
|'''{{nombro|4543.49}}'''
|-
|}

=== Etnoj ===
La plej malnovaj kvartaloj de moderna Karaĉio reflektas la etnan komponaĵo de la unua setlejo, kun Baluĉoj kaj Sindoj kiuj daŭre konsistigas grandan parton de la kvartalo Ljari,<ref name="autogenerated3" /> kvankam multaj de la loĝantoj estas relative lastatempaj migrantoj. Post la dispartigo, grandaj nombroj de hinduoj forlasis Pakistanon por la lastatempe sendependa [[Dominio de Barato|Dominio de Hindio]] (poste, la Respubliko Barato), dum pli granda elcento da islamanaj migrantoj kaj rifuĝantoj el Barato alvenis al Karaĉio. La urbo kreskiĝis je 150% dum la dekjaro inter 1941 kaj 1951 kun la novaj alvenoj el Barato,<ref name="Pakistan: A Country Study">{{Citaĵo el libro|titolo=Pakistan: A Country Study|familia nomo=Blood|persona nomo=Peter R.|jaro=1986|eldoninto=DIANE Publishing|ISBN=978-0-7881-3631-3|paĝo=96|lingvo=en}}</ref> kiu konsistigis pli ol 57% el la loĝantaro de Karaĉio en 1951.<ref>{{Citaĵo el libro|titolo=The Zoroastrian Diaspora: Religion and Migration|familia nomo=Hinnells|persona nomo=John|jaro=2005|eldoninto=[[Oxford University Press]]|ISBN=978-0-19-151350-3|paĝo=193|lingvo=en}}</ref> La urbo estas nun konsiderata fandopoto de Pakistano kaj estas la plej diversa urbo de la lando.<ref name="autogenerated3" /> Ekzemple, Karaĉio estas la plej granda [[Bengala lingvo|Bengala-parolanta]] urbo ekster regiono Bengalio.

En 2011, {{Ĉirkaŭ|2.5}} milionoj da fremdaj migrantoj vivis en la urbo, plejparte el [[Afganio]], [[Bangladeŝo]], [[Birmo|Mjanmao]] kaj [[Srilanko]].<ref>{{Citaĵo el libro|titolo=Karachi: Ordered Disorder and the Struggle for City|familia nomo=Gayer|persona nomo=Laurent|jaro=2014|eldoninto=HarperCollins Publishers India|ISBN=9789351160861|lingvo=en}}</ref>

[[Dosiero:PK_Karachi_asv2020-02_img88_Charminar_Chowrangi.jpg|eta|Karaĉio gastigas grandan kvanton de posteuloj de rifuĝintoj kaj migrintoj el [[Hajderabado]], en suda Barato, kiu konstruis malgrandan kopion de la Hajderabada fama monumento [[Kvar-Minaretoj]] en areo Bahadurabade de Karaĉio.]]

Multaj el la civitanaro de Karaĉio devenas de urdu-parolantaj migrintoj kaj rifuĝintoj el norda Barato, kiu fariĝis konataj per la araba termino por «miigranto»: [[Muhaĝiroj|Muhaĝiro]]. La unua Muhaĝiroj de Karaĉio alvenis en 1946 kaŭze de de la [[Grandaj Mortigoj de Calcutta|Grandaj Mortigoj de ''Calcutta'']] kaj de la sekvaj [[Biharaj tumultoj de 1946]].<ref>{{Citaĵo el libro|titolo=THE MAKING OF EXILE: SINDHI HINDUS AND THE PARTITION OF INDIA|familia nomo=BHAVNANI|persona nomo=NANDITA|jaro=2014|ĉapitro=3|eldoninto=Westland|ISBN=9789384030339|paĝoj=434|lingvo=en}}</ref> La riĉaj hinduoj de la urbo oponis la re-setlo de rifuĝintoj proksime al iliaj hejmoj, kaj multe da rifuĝintoj estis gastigataj en la plej malnovaj kaj loĝdensaj kvartaloj de Karaĉio.<ref>{{Citaĵo el libro|titolo=The Making of Exile: Sindhi Hindus and the Partition of India|familia nomo=Bhavnani|persona nomo=Nandita|jaro=2014|eldoninto=Westland|citaĵo=In June 1947, it was initially proposed to settle the muhajirs on a large plot of land in Bunder Road Extension, a well-heeled suburb of Karachi. This was, however, a residential area dominated by affluent Sindhi Hindus, who became nervous about such a large number of discontented lower-class Muslim refugees living in such close proximity to them. Given their influence, the Hindus were able to sway the government into transferring the proposed resettlement site to Lyari, a more congested and lower middle-class area.|ISBN=9789384030339|paĝoj=39–40|lingvo=en}}</ref> La urbo spertis grandan enfluon de Muhaĝiroj post la dispartigo, kiujn altiris al si la havena urbo kaj la lastatempe-nomumita federala ĉefurbo pro ties ŝancoj por oficejaj laborpostenoj.<ref>{{cite book |last1=Tan |first1=Tai Yong |author-link1=Tan Tai Yong |last2=Kudaisya |first2=Gyanesh |author-link2=Gyanesh Kudaisya |year=2000 |title=The Aftermath of Partition in South Asia |url=https://archive.org/details/aftermathpartiti00kuda |url-access=limited |publisher=Routledge |pages=[https://archive.org/details/aftermathpartiti00kuda/page/n248 234]–235 |isbn=978-0-415-17297-4 |quote=In 1947, as the new Federal Government of Pakistan struggled to establish itself in Karachi, a large number of Muslim refugees from northern India came and settled down in the city{{nbsp}}... Karachi became the preferred destination of northern Indian Urdu-speaking Muslims who hoped to find white-collar employment opportunities in the cosmopolitan commercial and port city.|language=en}}</ref> Muhaĝiroj daŭre migris al Pakistano dum la 1950-aj kaj la komenco de la 1960-aj jaroj,<ref>{{cite journal |last=Khalidi |first=Omar |date=Aŭtumno de 1998 |title=From Torrent to Trickle: Indian Muslim Migration to Pakistan, 1947–97 |journal=Islamic Studies |volume=37 |number=3 |pages=339–352 |jstor=20837002|language=en}}</ref> do Karaĉio restis la unuaranga celloko de barataj islamanaj migrantoj dum tiuj jardekoj.<ref name=":0">{{cite journal |last=KHALIDI|first=OMAR|title=From Torrent to Trickle: Indian Muslim Migration to Pakistan, 1947—97|date=1998-01-01|jstor=20837002 |journal=Islamic Studies|volume=37|issue=3|pages=339–352|language=en}}</ref> La Muhaĝira urdu-parolanta komunumo en la censo de 2017 formis iomete malpli ol 45% el la loĝantaro de la urbo.<ref name=stats>{{Citaĵo el novaĵo|url=https://www.dawn.com/news/1356681|titolo=STATISTICS: THE KARACHI-LAHORE CENSUS CONUNDRUM|alirdato=2017-12-01|dato=2017-09-10|lingvo=en|verkaĵo=Dawn}}</ref> La Muhaĝiroj konsistigas plejparton de la burĝaro de Karaĉio,<ref name="autogenerated3" /> kaj ili estas rigarditaj kiel la plej laika komunumo de la urbo; pli kaj pli, aliaj malplimultoj, kiel kristanoj kaj hinduoj, rigardas sin kiel Muhaĝiroj.<ref name="autogenerated3" />

Karaĉio gastigas multajn ne-urdu-parolantajn islamanojn kiuj devenas de regionoj en la hodiaŭa [[Barato|Respubliko Barato]]. Fakte, la urbo havas grandajn komunumojn de [[Guĝarataj islamanoj|guĝarata-]], [[Marataj islamanoj|marata-]], kaj konkana-parolantaj rifuĝintoj.<ref name="autogenerated3" /> En Karaĉio ankaŭ loĝas pluraj miloj de membroj de la forta komunumo de [[Mapilaj islamanoj|Malabaraj islamanoj]] el [[Keralo]] en [[suda Barato]].<ref>{{Cite web|author=M R Narayan Swamy |url=http://www.dnaindia.com/world/report_where-malayalees-once-held-sway_4610 |title=Where Malayalees once held sway & Updates at |website=Daily News and Analysis |date=2005-10-05 |access-date=2014-02-10|language=en}}</ref> Ĉi tiuj etnolingvaj grupoj estas nun [[Kultura asimilado|asimilataj]] en la urdu-parolantan komunumon.<ref name="http">{{Cite web|url=http://www.merinews.com/article/political-and-ethnic-battles-turn-karachi-into-beirut-of-south-asia/15875445.shtml|title=Political and ethnic battles turn Karachi into Beirut of South Asia " Crescent|publisher=Merinews.com|access-date=2012-11-24|archive-url=https://web.archive.org/web/20121130080304/http://www.merinews.com/article/political-and-ethnic-battles-turn-karachi-into-beirut-of-south-asia/15875445.shtml|archive-date=2012-11-30|url-status=dead|language=en}} {{Citaĵo el la reto |url=http://www.merinews.com/article/political-and-ethnic-battles-turn-karachi-into-beirut-of-south-asia/15875445.shtml |titolo=Arkivita kopio |alirdato=2023-02-05 |arkivurl=https://web.archive.org/web/20121130080304/http://www.merinews.com/article/political-and-ethnic-battles-turn-karachi-into-beirut-of-south-asia/15875445.shtml |arkivdato=2012-11-30 }}</ref>

Dum la periodo de rapida ekonomia kresko en la 1960-aj jaroj, grandaj nombroj de [[Paŝtunoj]] el la [[Nordokcidenta Limprovinco]] migris al Karaĉio, kaj tiel Afganaj Paŝtunaj rifuĝintoj setlis en Karaĉio dum la 1980-aj.<ref name=pbs>{{Citaĵo el la reto|url=https://www.pbs.org/frontlineworld/rough/2009/07/karachis_invisi.html|titolo=Karachi's Invisible Enemy|alirdato=2010-08-24|familia nomo=Obaid-Chinoy|persona nomo=Sharmeen|dato=2009-07-17|eldoninto=PBS|lingvo=en}}</ref><ref name="The National">{{cite web |url=http://www.thenational.ae/apps/pbcs.dll/article?AID=/20090825/FOREIGN/708249931 |title=In a city of ethnic friction, more tinder |website=The National |date=2009-08-24 |access-date=2010-08-24|url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20100116211443/http://www.thenational.ae/apps/pbcs.dll/article?AID=%2F20090825%2FFOREIGN%2F708249931 |archive-date=2010-01-16|language=en}}</ref><ref name="tribune.com.pk">{{cite magazine|url=http://tribune.com.pk/story/43827/the-pakhtun-in-karachi/ |title=Columnists &#124; The Pakhtun in Karachi |magazine=Time |date=2010-08-28 |access-date=2011-09-08|language=en}}</ref><ref name="thefridaytimes.com">http://www.thefridaytimes.com/beta2/tft/article.php?issue=20110715&page=5 {{Webarchiv|url=https://archive.is/20121209085408/http://www.thefridaytimes.com/beta2/tft/article.php?issue=20110715&page=5 |date=2012-12-09 }}, thefridaytimes</ref><ref>{{Citaĵo el la reto|url=http://archives.dawn.com/2009/02/10/local9.htm|titolo=UN body, police baffled by minister's threat against Afghan refugees|alirdato=2012-01-24|dato=2009-02-10|lingvo=en}}</ref> Pro tiu kialo, hodiaŭ Karaĉio estas la metropolo kun la plej granda paŝtuna loĝantaro en la mondo;<ref name="Crossroads">{{Citaĵo el libro|url=https://books.google.com/books?id=A791CwAAQBAJ&pg=PA128|titolo=Pakistan at the Crossroads: Domestic Dynamics and External Pressures|familia nomo=Jaffrelot|persona nomo=Christophe|jaro=2016|eldoninto=Columbia University|ISBN=978-0-231-54025-4|paĝoj=128,384|lingvo=en}}</ref> ĝi, ekzemple, havas pli paŝtunajn civitanojn ol [[Peŝavaro]].<ref name="nadeemf.paracha" /><ref name="Crossroads" /> La paŝtunoj el Afganio estas taksata kiel la plej konservativa komunumo.<ref name="nadeemf.paracha" /> La Paŝtunoj el la Pakistana [[valo de Svat]], kontraste, estas ĝenerale rigarditaj kiel pli liberalemaj laŭ socia perspektivo.<ref name="nadeemf.paracha" /> La Paŝtuna komunumo formas plejparto de per-manaj laboristoj kaj transportistoj.{{Mallonga piednoto|Laurent Gayer|2014}} Anatol Lieven el la [[Universitato Georgetown en Kataro|Universitato ''Georgetown'' en Kataro]] skribis ke, pro la ekloĝo de Paŝtunoj en la urbo, «Karaĉio (ne Kabulo, Kandaharo aŭ Peŝavaro) estas la plej granda paŝtuna urbo el la mondo».<ref>{{Cite journal|last=Lieven|first=Anatol|title=An Afghan Tragedy: The Pashtuns, the Taliban and the State|journal=[[Survival (journal)|Survival: Global Politics and Strategy]]|volume=63|year=2021|issue=3 |pages=7–36|doi=10.1080/00396338.2021.1930403|doi-access=free|language=en}}</ref>

Migrantoj el Panĝabio ekloĝis en Karaĉio en grandaj nombroj en la 1960-aj jaroj kaj nuntempe konsistigas {{Ĉirkaŭ|14}}% el laloĝantaro de Karaĉio.<ref name="nadeemf.paracha" /> La komunumo formas plejparton de la policistoj de la urbo.<ref name="nadeemf.paracha" /> Plejparto de la kristana komunumo de Karaĉio — {{Ĉirkaŭ|2.5}}% de la loĝantaro — estas Panĝaboj.<ref name="pakistanchristianpost.com">[http://www.pakistanchristianpost.com/viewarticles.php?editorialid=272 Pakistan Christian Post] {{Webarchiv|url=https://web.archive.org/web/20160303000000/https://web.archive.org/web/20160303194247/http://www.pakistanchristianpost.com/viewarticles.php?editorialid=272 |date=2016-03-03 }} accessed 5 August 2017</ref>

Malgraŭ ĝi estas la ĉefurbo de provinco Sindo, nur 6–8% el la urbo estas Sindanoj.<ref name="nadeemf.paracha" /> Multaj el la Sindoj laboras kiel urbaj kaj provincaj burokratoj.<ref name="nadeemf.paracha" /> 4% el laloĝantaro de Karaĉio parolas la Baluĉan kiel denaska lingvo, kvankam plejparto el la baluĉa-parolantoj havas [[Sidoj|Sidan]] devenon: ili estas komunumo kiu devenas el Afriko.<ref name="nadeemf.paracha" />

Post la [[Barata-Pakistana milito je 1971|Barata-Pakistana milito de 1971]] kaj la sendependeco de [[Bangladeŝo]], miloj da urdua-parolantaj [[Biharoj]] alvenis en la urbon, preferante daŭre resti Pakistananoj anstataŭ ol vivi en la nova sendependa lando. Ankaŭ grandaj nombroj de [[Bengaloj]] migris de Bangladeŝo al Karaĉio dum periodoj de ekonomia kresko de la 1980-aj kaj 1990-aj jaroj. Karaĉio nun loĝigas {{Ĉirkaŭ|2.5|3}} milionojn da etnaj [[Bengaloj en Pakistano|Bengaloj]].<ref name="Falling back" /><ref name="cidcm.umd.edu" /> En la urbo eĉ loĝas [[Rohinĝoj|Rohingaj]] rifuĝintoj el [[Birmo|Mjanmao]], kiu parolas dialekton de la bengala kaj estas foje erare rigardataj kiel Bengaloj; en Karaĉio la Rohingoj estas {{Ĉirkaŭ|400000}}.<ref>{{Cite web|url=http://www.huffingtonpost.com/derek-flood/from-south-to-south-refug_b_100387.html|title=From South to South: Refugees as Migrants: The Rohingya in Pakistan|website=HuffPost|date=2008-05-12|access-date=2010-08-24|archive-url=https://web.archive.org/web/20110606233229/http://www.huffingtonpost.com/derek-flood/from-south-to-south-refug_b_100387.html|archive-date=2011-06-06|url-status=dead|language=en}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.thenews.com.pk/Todays-News-4-333213-Bengali-and-Rohingya-leaders-gearing-up-for-LG-polls|title=Bengali and Rohingya leaders gearing up for LG polls|website=The News|access-date=2015-12-18|archive-date=2015-08-14|archive-url=https://web.archive.org/web/20150814203153/http://www.thenews.com.pk/Todays-News-4-333213-Bengali-and-Rohingya-leaders-gearing-up-for-LG-polls|url-status=dead|language=en}}</ref> Grandskala Rohinĝa migrado faris Karaĉion unu el la grandaj loĝantaraj centroj de [[Rohinĝoj|Rohingoj]] en la mondo ekstere de Mjanmao.<ref>{{Citaĵo el novaĵo|url=http://www.dawn.com/news/1165299|titolo=Identity issue haunts Karachi's Rohingya population|alirdato=2016-12-26|familia nomo=Rehman|persona nomo=Zia Ur|dato=2015-02-23|lingvo=en|citaĵo=Their large-scale migration had made Karachi one of the largest Rohingya population centres outside Myanmar but afterwards the situation started turning against them.|verkaĵo=Dawn}}</ref>

Centraziaj migrantoj el [[Uzbekio]] kaj [[Kirgizio]] ankaŭ ekloĝis en la urbo.<ref name="conflictedkarachi">{{Cite web|url=http://blog.dawn.com/2010/08/26/conflicting-karachi/ |title=Conflicted Karachi|website=Dawn |date=2010-08-26 |access-date=2014-02-10|language=en}}</ref> Hejmlaboristoj de Filipinio estas dungitaj en la mezklasanaj lokoj de Karaĉio, dum multaj el la instruistoj de la urbo devenas de [[Srilanko]].<ref name="conflictedkarachi" /> Multaj srilankanoj moviĝis al Karaĉio pro la [[Ekonomia krizo en Srilanko (2019–nuntempe)|ekonomia krizo de 2022]] en Srilanko. Ĉiniajn komencis elmigri al Karaĉio dem la 1940-aj, kaj eklaboris kiel dentistoj, ĉefkuiristoj kaj ŝuistoj; nuntempe multaj el iliaj posteuloj daŭre vivas en Pakistano.<ref name="conflictedkarachi" /><ref name="DawnKarachi">{{citation|archive-url=https://web.archive.org/web/20040715054506/http://dawn.com/report/lifestyles/mino1.htm|archive-date=2004-07-15|url=http://dawn.com/report/lifestyles/mino1.htm|date=2001-07-09|access-date=2009-07-26|periodical=Dawn|title=The melting pot by the sea|last=Ramzi|first=Shanaz|language=en|archiveurl=https://web.archive.org/web/20040715054506/http://dawn.com/report/lifestyles/mino1.htm|archivedate=2004-07-15}} {{Citaĵo el la reto |url=http://dawn.com/report/lifestyles/mino1.htm |titolo=Arkivita kopio |alirdato=2023-02-05 |arkivurl=https://web.archive.org/web/20040715054506/http://dawn.com/report/lifestyles/mino1.htm |arkivdato=2004-07-15 }}</ref> Ĉinoj ankaŭ alvenis Karaĉion post 2015 en grandaj nombroj pro la projekto CPEC. La urbo gastigas etan nombron de britaj kaj usonaj elmigrintoj.<ref>{{Cite web|url=http://articles.latimes.com/1997/nov/14/news/mn-53634 |title=After Slayings, Americans in Karachi Weigh Choices |website=[[Los Angeles Times]] |date=2009-06-12 |access-date=2014-02-10|language=en}}</ref>

Dum [[Dua Mondmilito|la dua mondmilito]], {{Ĉirkaŭ|3000}} polaj rifuĝintoj alvenis el [[Sovetunio|Sovetio]], kaj kelkaj el tiuj polaj familioj decidis resti en la urbo eĉ post la dispartigo.<ref>{{cite web |url=http://www.wbj.pl/article-54930-polish-pakistan-relations-a-need-for-understanding.html |title=Warsaw Business Journal&nbsp;– Online Portal |publisher=wbj.pl |date=2011-06-13 |access-date=2014-02-10 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20140304210743/http://www.wbj.pl/article-54930-polish-pakistan-relations-a-need-for-understanding.html |archive-date= 2014-03-04 |language=en}}</ref><ref>{{Citaĵo el libro|url=https://books.google.com/books?id=tNENuKhDGfwC&pg=PA27|titolo=The Exile Mission|alirdato=2015-06-14|familia nomo=Jaroszyńska-Kirchmann|persona nomo=Anna D|jaro=2004|ISBN=9780821415269|lingvo=en}}</ref> Post-dispartiga Karachi ankaŭ unufoje havis  grandan rifuĝintan komunumon el post-revolucia [[Irano]].<ref name="conflictedkarachi" />

=== Religio ===
{{Strikesto
|titolo=Religioj en Karaĉio<ref name="cia-rel">{{Cite web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2122.html#pk|archive-url=https://web.archive.org/web/20070613003300/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2122.html#pk|url-status=dead|archive-date=2007-06-13|title=Religions in Pakistan|website=[[The World Factbook]]|access-date=2013-07-09|language=en}} {{Webarchiv|url=https://web.archive.org/web/20181224211306/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2122.html#pk |date=2018-12-24 }} {{Citaĵo el la reto |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2122.html |titolo=Arkivita kopio |alirdato=2023-02-05 |arkivurl=https://web.archive.org/web/20181220203407/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2122.html |arkivdato=2018-12-20 }}</ref><ref name="Curtis, Lisa 2009">Curtis, Lisa; Mullick, Haider (4 May 2009). "Reviving Pakistan's Pluralist Traditions to Fight Extremism". The Heritage Foundation. Retrieved 31 July 2011</ref><ref name="Religions 2010">a b c "Religions: Islam 95%, other (includes Christian and Hindu, 2% Ahmadiyyah ) 5%". CIA. The World Factbook on Pakistan. 2010. Retrieved 28 August 2010.</ref><ref># ^ International Centre for Political Violence and Terrorism Research at Nanyang Technological University, Singapore: "Have Pakistanis Forgotten Their Sufi Traditions?" by Rohan Bedi April 2006</ref>
|titola strio=#ddd
|maldekstre1='''Religioj'''
|dekstre1='''Elcento'''
|floso = dekstre
|strioj =
{{Strikesto/procentoj|[[Islamo]]|Green|96.5}}
{{Strikesto/procentoj|[[Kristianismo]]|blue|2.5}}
{{Strikesto/procentoj|[[Hinduismo]]|orange|0.86}}
{{Strikesto/procentoj|Ceteraj|purple|0.14}}
}}

[[Dosiero:Bahria_Town_Karachi_Grand_Mosque_2.jpg|eta|Kun kapacito de {{nombro|800000}} preĝantoj, la [[Granda Moskeo Ĝamia, Karaĉio|Granda Moskeo Ĝamia]] estas la plej granda moskeo el Pakistano kaj la 3-a plej granda el la mondo.]]
[[Dosiero:PK_Karachi_asv2020-02_img40_StPatrick_Cathedral.jpg|alternative=|eta|La [[Katedralo de Sankta Patriko, Karaĉio|katedralo de Sankta Patriko]], konstruita en 1881, servas kiel la seĝo de la Ĉefepiskopujo de Karaĉio.]]
[[Dosiero:SWAMI_NARAYAN_TEMPLE_HADDID_UDDIN_-_panoramio_-_Haddid_Uddin_(1).jpg|alternative=|eta|La templo Svaminarajan estas la plej granda [[Hinduisma templo|hindua preĝejo]] en Karaĉio.]]

Karaĉio estas religie homogena urbo, ĉar pli ol 96 elcento de siaj loĝantoj estas islamanoj.<ref>Peter van der Veer: ''Handbook of Religion and the Asian City – Aspiration and Urbanization in the Twenty-First Century'', California University Press, 2015, {{ISBN|9780520961081}}, p. 388</ref> La Karaĉianoj aliĝas al multenombraj sektoj kaj sub-sektoj de [[Islamo]], tiel kiel de [[Protestantismo|protestanta kristanismo]] kaj eĉ ekzistas komunumo de [[Goaaj katolikoj]]. La urbo ankaŭ loĝigas grandajn nombrojn da [[Hindua|hinduoj]] kaj etan komunumon de [[Zaratuŝtrismo|Zoratuŝtranoj]] kaj [[Parsioj]]. Laŭ ''Nichola Khan'', Karaĉio estas la plej granda islama urbo el la mondo.<ref>{{Citaĵo el libro|titolo=Cityscapes of Violence in Karachi: Publics and Counterpublics|familia nomo=Khan|persona nomo=Nichola|jaro=2016|eldoninto=Oxford University Press|citaĵo=... With a population of over 23 million Karachi is also the world's largest Muslim city, the world's seventh-largest conurbation ...|ISBN=9780190869786|lingvo=en}}</ref> Antaŭ la sendependeco de Pakistano en 1947, la religia demografio de la urbo vidis {{nombro|51.1}}% de hinduoj, {{nombro|42.3}}% de islamanoj, kun la cetera 7% precipe de kristanoj (kaj britaj kaj indiĝenaj), Siĥoj, Ĝajnoj, kun nombreto de Judoj.<ref>{{Citaĵo el la reto|url=http://lsi.gov.in:8081/jspui/bitstream/123456789/7435/1/40138_1941_TAB.pdf|titolo=CENSUS OF INDIA, 1941 VOLUME XII SIND|alirdato=2021-09-15}}</ref> Post la sendependeco de Pakistano, vasta plimulto de [[Sindaj hinduoj]] kiuj loĝis en Karaĉio elmigris por iri Baraton dum, inverse, islamanaj rifuĝantoj el Barato alvenis en la urbon. Ĉi tiu amasa migrado draste ŝanĝis la religian demografion de la urbo.

==== Islamo ====
Karachi estas preskaŭ nur islamana,<ref name="nadeemf.paracha" /> kvankam la urbo estas unu el plej laikaj de Pakistano.<ref name="autogenerated3" /><ref name="India Today" /><ref name="dw.com" /> Ĉirkaŭ 85% el laislamanoj de Karaĉio estas [[Sunaismo|Sunaj]], dum 15% estas [[Ŝijaismo|Ŝijaj]].<ref name="PRC">{{Citaĵo el la reto|url=http://pewforum.org/Muslim/Mapping-the-Global-Muslim-Population%286%29.aspx|titolo=Mapping the Global Muslim Population: A Report on the Size and Distribution of the World's Muslim Population|alirdato=2010-08-28|dato=2009-10-07|eldoninto=[[Pew Research Center]]|lingvo=en|arkivurl=https://web.archive.org/web/20100830165222/http://pewforum.org/Muslim/Mapping-the-Global-Muslim-Population(6).aspx|arkivdato=2010-08-30}}</ref><ref name="PRCPDF">{{cite book |url=http://pewforum.org/newassets/images/reports/Muslimpopulation/Muslimpopulation.pdf |title=Mapping the Global Muslim Population: A Report on the Size and Distribution of the World's Muslim Population |editor-last=Miller |editor-first=Tracy |month=oktobro |year=2009 |publisher=[[Pew Research Center]] |access-date=2010-08-28 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20091108194815/http://pewforum.org/newassets/images/reports/Muslimpopulation/Muslimpopulation.pdf |archive-date=2009-11-08 |language=en }} {{Webarchiv|url=https://web.archive.org/web/20091010050756/http://pewforum.org/newassets/images/reports/Muslimpopulation/Muslimpopulation.pdf |date=2009-10-10 }} {{Citaĵo el la reto |url=http://www.pewforum.org/newassets/images/reports/Muslimpopulation/Muslimpopulation.pdf |titolo=Arkivita kopio |alirdato=2023-02-19 |arkivurl=https://web.archive.org/web/20130725120239/http://www.pewforum.org/newassets/images/reports/Muslimpopulation/Muslimpopulation.pdf |arkivdato=2013-07-25 }}</ref><ref name="State">{{Citaĵo el la reto|url=https://2001-2009.state.gov/g/drl/rls/irf/2008/108505.htm|titolo=Pakistan – International Religious Freedom Report 2008|alirdato=2010-08-28|dato=2008-09-19|eldoninto=[[United States Department of State]]|lingvo=en}}</ref> La [[Sunaismo|Sunaj]] sekvas plejparte la [[Hanafismo|Hanafisma]] lernejo pri [[jurisprudenco]], dum [[Sufiismo|Sufismo]] influas religiajn praktikojn, instigante respektegon por Sufiismaj sanktuloj kiel Abdulah Ŝah Gazi kaj [[Meva Ŝah]]. La [[Ŝijaismo|Ŝijaj]] estas plejparte [[Dekduimamismo|dekduimamisma]], kun grava [[Ismailismo|Ismailisma]] malplimulto kiu estas cetere subdividita en [[Nizara Ismalismo|Nizaroj]], [[Mustala Ismalismo|Mustaloj]], [[Dacudi-Boroj|Davudi-Boroj]] kaj [[Sulajmanoj]]. Pli ol 3000 moskeoj troviĝas en Karachi; inter la plej eminentaj indas mencii la [[Granda Moskeo Ĝamia|Grandan Moskeon Ĝamia]], la [[Moskeo Baitul-Mukaram|Moskeon Baitul-Mukaram]], [[Masĝid-e-Tuba]]n kaj [[Nova Memon-Masĝid|Memon-Masĝidon]].

==== Kristanismo ====
Ĉirkaŭ {{nombro|2.5}}% el la loĝantaro de Karaĉio estas kristana.<ref name="cia-rel" /><ref name="Curtis, Lisa 2009" /><ref name="Religions 2010" /> La kristana komunumo de la urbo konsistas precipe de Panĝabaj kristanoj kaj de komunumo de [[Goaaj katolikoj]], kiuj estas ofte pli bone instruitaj kaj pli riĉaj ol siaj panĝabaj samreligianoj.<ref>{{Citaĵo el novaĵo|url=https://www.bbc.com/news/world-asia-35910331|titolo=Who are Pakistan's Christians?|alirdato=2016-11-17|dato=2016-03-28|eldoninto=BBC|lingvo=en}}</ref> Ili starigis la ŝikan [[Urbo Cincinnatus|Urbo ''Cincinnatus'']] en [[Ĝardena Oriento]] kiel Goaa enklavo. La Goaa komunumo datiĝas je 1820 kaj sia loĝantaro estas {{nombro|12000}}–{{nombro|15000}}.<ref>{{Citaĵo el novaĵo|url=http://timesofindia.indiatimes.com/city/goa/A-dash-of-Goa-in-Pakistan/articleshow/9866412.cms|titolo=A Dash of Goa in Pakistan|alirdato=2016-11-17|familia nomo=Barbosa|persona nomo=Alexandre Moniz|dato=2001-09-05|lingvo=en|citaĵo=The city, however, has roughly between 12,000 and 15,000 'Goans', a number that has remained fairly constant for the past 190 years, since the first wave of migrating Goans in dhows washed up on its shores in 1820 and made it their home.|verkaĵo=[[The Times of India]]}}</ref> Karaĉio havas sian propran ĉefepiskopujo, t.e., la [[Romkatolika Ĉefepiskopujo de Karaĉio]].

==== Hinduismo ====
Kvankam plejparto de la hinduaj loĝantoj de la urbo forlasis amase por iri Baraton post la sendependeco de Pakistano, Karaĉio ankoraŭ havas grandan hinduan komunumon: {{Ĉirkaŭ|250000}} hinduoj loĝis en la urbo laŭ takso de 2013,<ref>{{cite web |url=http://pakistanhinducouncil.org/hindupopulation.asp |title=Population of Hindus in the World |publisher=pakistanhinducouncil.org |access-date=2013-04-21 |url-status=usurped |archive-url=https://web.archive.org/web/20130518031747/http://www.pakistanhinducouncil.org/hindupopulation.asp |archive-date=2013-05-18 |language=en }} {{Citaĵo el la reto |url=http://www.pakistanhinducouncil.org/hindupopulation.asp |titolo=Arkivita kopio |alirdato=2023-02-05 |arkivurl=https://web.archive.org/web/20130518031747/http://www.pakistanhinducouncil.org/hindupopulation.asp |arkivdato=2013-05-18 }}</ref> kaj en centra Karaĉio troviĝas pluraj aktivaj temploj. La hindua komunumo estas disigita en pli prospera [[Sindaj hinduoj]] kaj grupeto de [[Panĝabaj hinduoj]], kiuj formas parton de la instruitaj burĝoj de Karaĉio, dum la pli malriĉaj hinduoj kiuj devenas de [[Raĝastananoj|Raĝastano]] aŭ de la [[Marvaroj]] formas la ceteran parton, kaj ofte postumas humilajn kaj laŭtagajn laborojn. La pli riĉaj hinduoj vivas precipe en [[Klifton (Karaĉio)|Klifton]] kaj en [[Sadar]], dum la pli malriĉaj vivas kaj havas iliajn preĝejojn en [[Narajanpura]] kaj [[Ljari]]. Multaj stratoj en centra Karaĉio ankoraŭ konservas hinduajn nomojn, precipe en [[Mitadar]], [[Aram-Bag]] (antaŭe ''Ramas Bagh'') kaj Ramsvami. Multaj hinduismaj preĝejoj en Sadar aĝas pli ol 100 jaroj.

==== Ceteraj religioj ====
Prosperaj kaj influaj [[Zaratuŝtrismo|Parsioj]] vivis en la regiono dum la 12-a jarcento, kvankam la modernaj komunumaj ekestiĝis meze de la 19-a jarcento kiam ili servis kiel militistaj kontraktistoj kaj komisariataj agentoj por la britoj.<ref>{{Citaĵo el libro|titolo=The Zoroastrian Diaspora: Religion and Migration|familia nomo=Hinnells|persona nomo=John|dato=2005-04-28|eldoninto=Oxford University Press|ISBN=978-0-19-151350-3|paĝo=199|lingvo=en}}</ref> Kromaj enmigradoj de Parsaj enmigrantoj el [[Irano|Persio]] alvenis en la urbon ce la fino de la 19-a jarcento.<ref>{{Citaĵo el libro|titolo=The Zoroastrian Diaspora: Religion and Migration|familia nomo=Hinnells|persona nomo=John|dato=2005-04-28|eldoninto=[[Oxford University Press]]|ISBN=978-0-19-151350-3|paĝo=202|lingvo=en}}</ref> La loĝantaro de Parsoj en Karaĉio kaj tra la cetera suda Azio nuntempe pli kaj pli  malpliiĝas pro la malaltaj naskiĝaj indicoj kaj pro la elmigrado al okcidentaj landoj.<ref>{{Citaĵo el novaĵo|url=https://www.bbc.com/news/world-asia-india-35219331|titolo=Why is India's wealthy Parsi community vanishing?|alirdato=2016-11-17|dato=2016-01-09|eldoninto=BBC|lingvo=en}}</ref> Laŭ Framĝi Minvala, en Pakistano restas nur {{Ĉirkaŭ|1092}} [[Parsioj]].<ref>{{Citaĵo el la reto|url=https://www.thenews.com.pk/print/464419-two-decades-from-now-pakistan-will-have-no-parsis|titolo=Two decades from now, Pakistan will have no Parsis|lingvo=en}}</ref>

== Transportado ==
{{Ĉefa artikolo|Transportado en Karaĉio}}

=== Ŝoseoj ===
Karaĉio disponas ŝosean reton longa {{Ĉirkaŭ|15500}} kilometrojn ({{nombro|9600}} mejlojn),<ref>{{Citaĵo el novaĵo|url=http://www.pakistantoday.com.pk/2011/12/24/city/karachi/in-karachi-16562-more-vehicles-hit-the-roads-each-month/|titolo=In Karachi, 16,562 more vehicles hit the roads each month|alirdato=2016-11-25|dato=2011-12-24|lingvo=en|verkaĵo=Pakistan Today}}</ref> kiu servas po {{Ĉirkaŭ|5}} milionoj da veturiloj ĉiutage.

Karaĉio estas servita de 6 «sensignalaj koridoroj» ({{Lang-en|signal-free corridors}}), t.e., longaj senhaltaj vojoj kiuj permesas al ĉiutaga trafiko transversi grandajn distancojn sen la bezono halti ĉe interkruciĝoj kaj semaforoj. La strato Karsaz (16&nbsp;km aŭ 10&nbsp;mi) konektas la [[Muzeo de la Pakistana Aerarmeo|Muzeon de la Pakistana Armeo]] en centra Karaĉio al la [[Urbo SITE|industria areo SITE]]. La Strato Raŝid Minhas, longa 20 kilometrojn, konektas la [[Urbo Surĝani|urbon Surĝani]] kun la [[urbo Ŝah-Faisal]]. La 19&nbsp;km (12&nbsp;mi) de la Universitata Vojo konektas la urban centron de Karaĉio al la antaŭurbo [[Gulistan-e-Ĝohar]]. La 18&nbsp;km (11&nbsp;mi) de [[Ŝahrah-e-Faisal]] konektas la areon [[Sadar]] de Karaĉio al la [[Internacia Flughaveno Ĝinah]]. La 18&nbsp;km (11&nbsp;mi) de Ŝahrah-e-Pakistan konektas la urban centron al la [[Federala Areo B.]]. La 18&nbsp;km (11&nbsp;mi)  de la vojo Ŝer-Ŝah-Suri konektas la urban centron al [[Nazimabad]].

La [[Aŭtoŝoseo de Ljari]] estas 16-km [[aŭtovojo]] kun kontrolataj aliroj, kiuj etendiĝas laŭlonge de la [[rivero Ljari]]. Ĉi tiu paga aŭtovojo estis desegnita por malpliigi la trafikon ene de la urbo. Norde de Karaĉio troviĝas la 39 kilometroj de la [[Karaĉia Norda Pretervojo]] (M10), kiu preteriras la urbon por konekti la [[Aŭtovojo M9 de Pakistano|aŭtovojo M9]] al la [[Aŭtovojo N25 de Pakistano|nacia aŭtovojo N25]]. La aŭtoŝoseo Malir (39&nbsp;km aŭ 24&nbsp;mi) estas nuntempe konstruata laŭlonge de la [[rivero Malir]]. Ĝi ligos la DHA de Karaĉio kun la [[urbo Malir]] kaj terminos ĉe ''Kathore'' sur la aŭtovojo M9.

Karaĉio estas la fino de la [[Aŭtovojo M9 de Pakistano|aŭtovojo M9]], kiu konektas Karaĉion al [[Hajderabado (Pakistano)|Hajderabado]]. La aŭtovojo M9 estas parto de pli granda tutlanda aŭtovoja reto, multajn de kiuj oni konstruis kadre de la projekto de [[Ĉinia-Pakistana Ekonomia Koridoro]]. De Hajderabado, la aŭtovojoj provizas altrapidan aliron al ĉiuj gravaj Pakistanaj urboj kiel [[Peŝavaro]], [[Islamabado]] kaj [[Lahoro]] kiuj troviĝas pli ol 1000&nbsp;km (600&nbsp;mi) norde de Karaĉio.

Karachi estas ankaŭ la fino de la [[Aŭtovojo N5 de Pakistano|nacia aŭtovojo N5]], kiu konektas la urbon al la historia mezepoka ĉefurbo de Sindo, [[Thatta|Tata]]. Ĝi ankaŭ oferas pli forajn konektojn kun norda Pakistano kaj kun la Afgana landlimo proksime al [[Torĥam]]. La nacia aŭtovojo N25 konektas Karaĉion al la ĉefurbo de Baluĉistano, [[Kveta|Kveto]]. La nacia aŭtovojo N10 konektas Karaĉion al la alia havena urbo, [[Gvadar]].

=== Pertrajne ===
Fervojoj de la [[Pakistanaj Fervojoj]] konektas Karaĉion al cetero de la lando. La [[stacidomo Urbo Karaĉio]] kaj la [[fervoja stacidomo Karaĉia Kantonmento]] estas la plej grandaj de la urbo.<ref name="nadeemf.paracha" /> La urbo havas internacian fervojan konekton, la ''[[Thar Express]],'' kiu ligas la stacidomon Karaĉia Kantonmento kun la [[stacidomo Bagat-Ki-Koti]] de [[Ĝodhpur|Ĝodpur]], en Barato.<ref>{{Cite web|url=http://www.geo.tv/12-4-2010/75294.htm |title=Thar Express escapes blast near Karachi |publisher=GEO.tv |date=2010-12-04 |access-date=2013-04-21 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20131105192658/http://www.geo.tv/12-4-2010/75294.htm |archive-date=2013-11-05|language=en}}</ref>

La fervoja sistemo ankaŭ pritraktas kargojn, ligante la haveno de Karaĉio al la cellokoj de norda Pakistano.<ref>{{Cite web|url=http://www.dailytimes.com.pk/national/31-Dec-2015/railways-to-upgrade-waiting-halls-at-16-major-stations|title=Railways to upgrade waiting halls at 16 major stations|website=Daily Times|access-date=2016-02-25|archive-url=https://web.archive.org/web/20160302181953/http://www.dailytimes.com.pk/national/31-Dec-2015/railways-to-upgrade-waiting-halls-at-16-major-stations|archive-date=2016-03-02|url-status=dead|language=en}}</ref> La urbo estas la fino por la [[Fervoja linio ML-1 de Pakistano|fervoja linio ML-1]], kiu konektas Karaĉion al Peŝavaro. La fervoja reto de Pakistano, inkluzive de ML-1 disvolviĝis dank'al projekto de la [[Ĉini-Pakistana Ekonomia Koridoro]], kiu permesis al trajnoj foriri el Karaĉio kaj vojaĝadi sur Pakistanaj fervojoj je ordinara rapido de 160&nbsp;km/h (100&nbsp;mph) kontraŭ la nuna ordinara rapido de 80&nbsp;km/h (50&nbsp;mph).<ref>{{Citaĵo el novaĵo|url=http://www.dailytimes.com.pk/national/22-Jan-2016/karachi-peshawar-railway-line-being-upgraded-under-cpec|titolo=Karachi-Peshawar railway line being upgraded under CPEC|alirdato=2016-02-10|dato=2016-01-22|lingvo=en|verkaĵo=Daily Times}}</ref>

=== Publika transportado ===
==== Tramo ====
{{Ĉefa artikolo|Tramo de Karaĉio}}

[[Dosiero:Karachi tram interior.jpg|eta|300px|Interno de aŭtobuso en Karaĉio]]

La Pakistana Registaro okazigis projekton nome ''[[Karachi Metrobus]]'' («tramo de Karaĉio»), kun sia [[Rapida aŭtobusa transporto|peraŭtobusa rapida transita]] sistemo de 6 linioj kaj 150 kilometroj (93+1⁄4 mejloj).<ref>{{Cite web |title=Karachi Breeze – The Journey of Convenience Comfort and Reliability |url=https://breezekarachi.com/ |access-date=2022-09-13 |archive-date=2022-09-20 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220920172725/https://breezekarachi.com/ |url-status=dead |language=en }}</ref> La projekton inaŭguris la tiama Ĉefministro [[Navaz Ŝarif]] la 25-an de februaro 2016. Ŝarif asertis, ke la «projekto estos pli bela ol la Metropola Aŭtobuso de Lahoro».<ref>{{Cite news|url=https://www.dawn.com/news/1241849|title=Karachi's Green Line bus will be more beautiful than Lahore metro: PM Nawaz|date=2016-02-26|newspaper=Dawn|location=Pakistano|access-date=2017-02-25|language=en}}</ref>

==== Ronda Fervojo ====
La [[Ronda Fervojo de Karaĉio]] ({{Lang-en|Karachi Circular Railway}}, mallonge KCR) estas parte aktiva regiona [[Publika transporto|publika transporta sistemo]] en Karaĉio, kiu servas la [[Distrikto Karaĉio|metropola areo de Karaĉio]]. La KCR estis plene funkcia inter 1969 kaj 1999. Ekde 2001, oni klopodis restarigi la fervojon kaj restari la sistemon.<ref>{{Citaĵo el la reto|url=https://nation.com.pk/10-Aug-2020/chairman-railways-visits-kcr-track|titolo=Chairman Railways visits KCR track|dato=2020-08-10|lingvo=en}}</ref><ref>{{Citaĵo el la reto|url=https://tribune.com.pk/story/2260409/supreme-court-gives-four-more-months-to-overhaul-railways|titolo=Supreme Court gives four more months to overhaul railways|dato=2020-08-20|lingvo=en}}</ref> En novembro 2020 la KCR parte refariĝis utilizebla.<ref>{{Citaĵo el la reto|url=https://www.dawn.com/news/1591237/karachi-circular-railway-begins-partial-operations-today|titolo=Karachi Circular Railway begins partial operations|dato=2020-11-19|lingvo=en}}</ref>

[[Ŝebaz Ŝarif]] inkluzivis la KCR-on en [[Ĉinia-Pakistana ekonomia koridoro|ĈPEK]]-on, kaj sia konstruo ekis en 2022. La ekzistantaj vojoj de 43&nbsp;km kaj stacioj de KCR estus entute rekonstruitaj kiel moderna [[Aŭtomatigo|aŭtomatiga]] [[Metroo|rapida transportada]] sistemo kun [[medifavora]] [[Elektra lokomotivo|elektraj trajnoj]]. La vojo ne estus ŝanĝita, tamen multaj suppasejoj kaj pontoj estus konstruitaj laŭlonge de la vojo por forigi la 22-nivelajn kruciĝojn. La nova KCR estus simila al la [[Oranĝkolora limio (Lahora metroo)|Oranĝkolora Trajno]] de [[Lahoro]]. La nova KCR havus komunajn staciojn kun la [[aŭtobuso de Karaĉio]] ĉe punktoj de interkruciĝo. Laŭ la planoj, la projekto ekus en 2025.

Kun ties nabo ĉe la [[stacidomo Urbo Karaĉio]] sur la [[strato I. I. Chundrigar]], la KCR estos [[Publika transporto|publika transporta]] sistemo kiu konektos la urban centron kun pluraj industriaj, komercaj kaj loĝdomaj distriktoj ene de la urbo.<ref name="Railway Technology">{{Citaĵo el la reto|url=http://www.railway-technology.com/projects/karachicircularrailw/|titolo=Karachi Circular Railway Revival, Pakistan|alirdato=2012-10-04|eldoninto=railway-technology.com|lingvo=en}}</ref>

==== Tramvoja servo ====
Ikoneca tramvoja servo startiĝis en 1884 en Karaĉio sed estis fermita en 1975.<ref>{{cite news|title=OLMT project to face further delay|url=https://tribune.com.pk/story/1941286/1-olmt-project-face-delay/|access-date=2019-04-02|agency=[[The Express Tribune]]|author=Adnan, Imran|date=2019-04-01|quote=As per the direction of the apex court, he said, the civil works of the project will be completed by end of July 2019. But the project will not enter into commercial operations by August or November 2019.|language=en}}</ref><ref>{{cite news|title=Manufacturing of orange trains starts, says Kh Hassan|url=https://www.thenews.com.pk/print/122738-Manufacturing-of-orange-trains-starts-says-Kh-Hassan|access-date=2017-01-24|agency=The News|date=2016-05-26|quote=Latest technology will be employed for fabricating these trains and the rolling-stock will be fully computerised, automatic and driverless.|language=en}}</ref> Tamen, la reviviĝon de la trama servo proponis la administranto de Karaĉio Iftiĥar Ali. Turkio proponis sian helpon por la reviviĝo kaj por la starigo de moderna trama servo en Karaĉio.<ref>{{Citaĵo el la reto|url=https://tribune.com.pk/story/2264436/turkey-offers-help-in-bringing-iconic-tram-service-back-to-karachi?amp=1|titolo=Turkey offers help in bringing iconic tram service back to Karachi|dato=2020-09-17|lingvo=en}}</ref>

=== Aero ===
La [[Internacia Flughaveno Ĝinah]] de Karaĉio estas la plej trafika flughaveno de Pakistano, kun totalo de {{nombro|7.2}} milionoj da pasaĝeroj en 2018. La nuna strukturo estis konstruita en 1992 kaj estas disigita en internaciaj kaj hejmaj sekcioj. La flughaveno de Karaĉio servas kiel [[Flugkompania nabo|nabo]] por la [[flagportanta flugkompanio]], la ''[[Pakistan International Airlines]]'' (PIA), kaj ankaŭ por ''[[Air Indus]]'', ''[[Serene Air]]'' kaj ''[[Airblue]]''. La flughaveno proponas seninterrompaj flugoj al cellokoj al tuta orienta Azio, suda Azio, sudorienta Azio, centra Azio, la [[arabaj ŝtatoj ĉe la Persa Golfo|Golfaj Ŝtatoj]], Eŭropo kaj Nord-Ameriko.<ref>{{Cite web|url=http://www.piac.com.pk/schedule/display_abc.asp?date=3:16:07+AM|title=Pakistan International Airlines – Pakistan International Airlines – PIA|website=piac.com.pk|language=en}}{{Dead link|month=decembro|year= 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref><ref name="PKint">{{Cite web|url=https://www.piac.com.pk/|archive-url=https://web.archive.org/web/20140726225316/http://www.piac.com.pk/PIA_About/intnetwork.asp|url-status=dead|title=Pakistan International Airlines – Pakistan International Airlines – PIA|archive-date={{dato|2014-7-26}}|website=www.piac.com.pk|language=en}}</ref>

=== Maro ===
La plej grandaj ekspedaj havenoj en Pakistano estas la [[haveno de Karaĉio]] — la plej malnova en Pakistano — kaj la apuda [[haveno Kasim]]. L haveno Kasim troviĝas 35 kilometrojn (22 mejlojn) oriente de la Haveno de Karaĉio laŭ la estuaro de la [[Induso|rivero Induso]]. Ĉi tiuj havenoj pritraktas 95% el la komerca kargo de Pakistano de (kaj ĝis) fremdaj havenoj. Ĉi tiuj havenurboj oferas modernajn servojn, inkluzive de pogranda transportado, zonoj por ujoj kaj petrola transporto.{{Mallonga piednoto|Robert Stimson|Kingsley E. Haynes|2012}} La havenoj estas parto de la laŭmara [[Silka Vojo]].<ref>{{Cite web|title=The new Silk Road and the Sea|url=https://www.thenews.com.pk/print/107317-The-new-Silk-Road-and-the-Sea|access-date={{dato|2021-10-3}}|website=www.thenews.com.pk|language=en}}</ref>

== Urba administrado ==
=== Urba registaro ===
{{Ĉefa artikolo|Registaro de Karaĉio}}

Karachi havas fragmentan sistemon de civita registaro. La urba areo estas disigita en ses «distriktaj municipaj korporacioj»: [[Distrikto Orienta Karaĉio|Orienta Karaĉio]], [[Distrikto Okcidenta Karaĉio|Okcidenta Karaĉio]], [[Distrikto Centra Karaĉio|Centra Karaĉio]], [[Distrikto Suda Karaĉio|Suda Karaĉio]], [[Distrikto Malir|Malir]], kaj [[Distrikto Korangi|Korangi]]. Ĉiu distrikto estas plue disigita en inter 22 kaj 42 «uniaj komitatoj». Ĉiun unian komitaton reprezentas sep elektitaj reprezentantoj, kvar el kiuj povas esti ĝeneralaj kandidatoj de ajna socia deveno; la ceteraj tri seĝoj estas rezervita por virinoj, religiaj malplimultoj, kaj unia reprezentanto aŭ kultivisto el la kamparo.

La urba areo de Karaĉio ankaŭ inkluzivas ses [[Kantonmento (Pakistano)|kantonmentojn]], kiujn administras senpere la [[Pakistanaj armitaj fortoj|Pakistana militistaro]] kaj inkluzivas kelkajn el la plej dezirindaj domegoj de Karaĉio.

Kernaj civitaj korpoj kiel, inter la aliaj, la [[Estraro pri akvo kaj kloakoj]] kaj la [[Karaĉia aŭtoritato pri kontroloj de konstruoj]], estas sub la senpera kontrolo de la [[Registaro de Sindo]].<ref>{{Cite web|url=http://www.dawn.com/news/1225311|title=Sindh govt takes away key municipal function from local bodies|last=Azfar-ul-Ashfaque|date=2015-12-10|website=Dawn|location=Pakistan|access-date=2020-04-06|language=en}}</ref> Krome, la urbo-plananta aŭtoritato pri disvolvigindaj terenoj de urbo Karaĉio, nome «[[Karaĉia aŭtoritato pri disvolvigo]]» ({{Lang-en|Karachi Development Authority}}), estas sub la kontrolo de la registaro, dum du novaj urbo-planantaj aŭtoritatoj, la [[Aŭtoritato pri disvolvigo de Ljari]] kaj [[Aŭtoritato pri disvolvigo de Manir]] estis revivigita en 2011 fare de la registaro de la [[Pakistana Popola Partio]], laŭdire de kelkaj por subteni patronize siajn balotadajn alianculojn kaj voĉdonantajn bankojn.<ref name=":02" />

==== Historia enkonduko ====
En respondo al ĥolera epidemio de 1846, la tiamaj britaj administrantoj starigis la «[[Karaĉia konservada estraro|Karaĉian konservadan estraron]]» por kontroli la disvastigo de la malsano.<ref name=cdgkhistory>{{Cite web|url=http://221.132.118.186/cdgk/Home/Government/CDGKHistory/tabid/276/Default.aspx|title=CDGK History|publisher=City-District Government of Karachi|access-date={{dato|2010-8-24}}|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20110417020709/http://221.132.118.186/cdgk/Home/Government/CDGKHistory/tabid/276/Default.aspx|archive-date=2011-04-17|language=en}} {{Webarchiv|url=https://web.archive.org/web/20110417020709/http://221.132.118.186/cdgk/Home/Government/CDGKHistory/tabid/276/Default.aspx |date=2011-04-17 }} {{Citaĵo el la reto |url=http://221.132.118.186/cdgk/Home/Government/CDGKHistory/tabid/276/Default.aspx |titolo=Arkivita kopio |alirdato=2023-02-05 |arkivurl=https://web.archive.org/web/20110417020709/http://221.132.118.186/cdgk/Home/Government/CDGKHistory/tabid/276/Default.aspx |arkivdato=2011-04-17 }}</ref><ref>{{cite web | title=Culture, Religion and Lifestyle in Karachi | website=Karachi History | date=2001-08-14 | url=http://www.karachi.com/v/history/ | access-date=2017-08-05|language=en}}</ref> La estrarp poste fariĝis la «Karaĉia municipa komisiono» en 1852 kaj la «Karaĉia municipa komitato» la sekvanta jaro.<ref name=cdgkhistory /> La municipa leĝo de urbo Karaĉio de 1933 transformis la urban administron en la «[[Karaĉia municipa korporacio|Karaĉian municipan korporacion]]» kun urbestro, vic-urbestro kaj 57 konsilistoj.<ref name="cdgkhistory" /> En 1976, la korpo fariĝis la «[[Karaĉia metropola korporacio]]».<ref name="cdgkhistory" />

Dum la 1900-aj jaroj, Karaĉio spertis sian plej gravan plibeligon kun projekto sub la urbestra ofico de [[Harĉandrai Viŝandas]]. Novaj stratoj, parkoj, loĝdomaj kaj distraj areoj disvolviĝis kiel parto de ĉi tiu projekto. En 1948, oni starigis la «[[Federala ĉefurba teritorio|federalan ĉefurban teritorion]]» de Pakistano, konsistanta de {{Ĉirkaŭ|2103}} km² (812&nbsp;mi²) de Karaĉio kaj ĉirkaŭaj areoj, sed tiu ĉi teritorio unuiĝis al la provinco [[Okcidenta Pakistano]] en 1959.<ref>{{Citaĵo el la reto|url=http://www.statoids.com/upk.html|titolo=Pakistan Provinces|alirdato={{dato|2010-8-24}}|eldoninto=Statoids.com|lingvo=en}}</ref> En 1960, la unuiĝo de Karaĉio kaj de la distrikto Lasbela kreis la dividaĵon Karaĉio-Bela. En 1972, la [[distrikto Lasbela]] translokiĝis al [[dividaĵo Kalat]] kaj la [[Karaĉia metropola korporacio|metropola areo de Karaĉio]] estis disigita en tri (03) distriktojn: [[Orienta distrikto de Karaĉio|Orienta]], [[Okcidenta distrikto de Karaĉio|Okcidenta]] kaj [[Suda distrikto de Karaĉio|Suda]]. En 1996, la metropola areo de Karaĉio estis plue disigita en du (02) kromajn distriktoj: [[Centra distrikto de Karaĉio|Centra]] kaj [[Distrikto Malir|Malir]], ĉiu el ili kun ties propra municipa korporacio.<ref name=cdgkhistory />

==== Uniaj konsilioj (2001–11) ====
[[Dosiero:Naimatullah_Khan_(cropped).jpg|eta|Kun sia honora titolo «patro de la servo», [[Naimatullah Khan|Naimatulah Ĥan]] (2001-2005) estis unu el la plej sukcesaj kaj respektindaj urbestroj kiun Karaĉio havis iam ajn.]]
En 2001, dum la gubierno de Generalo Pervez Muŝaraf, kvin distriktoj de Karaĉio unuiĝis kaj formis la urban distrikton Karaĉio, kun tri-nivela strukturo. La du plej lokaj niveloj konsistas de 18 [[Tehsil|urbetoj]] kaj 178 [[Uniaj konsilioj de Pakistano|uniaj konsilioj]].<ref name=tiers>{{Citaĵo el la reto|url=http://221.132.118.186/cdgk/Home/Towns/tabid/72/Default.aspx|titolo=CDGK Towns|alirdato=2010-08-24|eldoninto=City District Government of Karachi}}{{dead link|date=marto 2018 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes |language=en}}</ref> Ĉiu nivelo koncentriĝis pri elektitaj konsilioj kun kelkaj komunaj membroj por havigi «vertikaljan ligojn» ene de la federacio.<ref>{{cite web |url=http://www.nrb.gov.pk/local_government/default.asp |title=Local Government |publisher=National Reconstruction Bureau, Government of Pakistan |access-date=2010-08-24 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20090125014524/http://nrb.gov.pk/local_government/default.asp |archive-date=2009-01-25 |language=en }} {{Webarchiv|url=https://web.archive.org/web/20090125014524/http://nrb.gov.pk/local_government/default.asp |date=2009-01-25 }} {{Citaĵo el la reto |url=http://nrb.gov.pk/local_government/default.asp |titolo=Arkivita kopio |alirdato=2023-02-05 |arkivurl=https://web.archive.org/web/20090125014524/http://nrb.gov.pk/local_government/default.asp |arkivdato=2009-01-25 }}</ref>

[[Naimatulah Ĥan]] estis la unua ''Nazim'' (t.e., «administranto») de Karaĉio dum la periodo de la unia konsilio, dum [[Ŝafik-Ur-Reman Paraĉa]] estis la unua distrikta kunordiga oficisto de Karaĉio. [[Sjed Mustafa Kamal]] estis elektita kiel nova urba administranto de Karaĉio kaj anstataŭis Naimatulah Ĥan en 2005 balotadoj kaj [[Nasrin Ĝalil]] estis elektita kiel la urba ''Naib Nazim''.

Ĉiu unia konsilio havis dek tri membrojn elektitaj de specifaj balotantaroj: kvar viroj kaj du virinoj elektitaj rekte de la ĝenerala loĝantaro; du viroj kaj du virinoj elektitaj de kamparanoj kaj laboristoj; unu membro por la minoritataj komunumoj; du membroj estas elektitaj komune kiel la unia urbestro (''Nazim'') kaj la dua unia urbestro (''Naib Nazim'').<ref>{{cite web |url=http://www.nrb.gov.pk/local_government/union_admin_07.htm |title=Composition of the Union Council |publisher=National Reconstruction Bureau, Government of Pakistan |access-date=2010-08-24 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20110803101846/http://www.nrb.gov.pk/local_government/union_admin_07.htm |archive-date=2011-08-03|language=en }}</ref> Ĉiu konsilio inkluzivis ĝis tri konsiliajn sekretariojn kaj nombron de aliaj civilaj servantoj. La sistemo de la unia konsilio ĉesis en 2011.

==== Distriktaj municipaj korporacioj (2011–nuntempe) ====
En julio 2011, la registaro de la urba distrikto Karaĉio estis redesegnita laŭ ties originalaj konsistigaj unuoj kontaj kiel «distriktaj municipaj korporacioj» ({{Lang-en|District Municipal Corporations}}, mallonge «DMC»). La kvin originalaj DMC-oj estis: [[Distrikto Orienta Karaĉio|Orienta Karaĉio]], [[Distrikto Okcidenta Karaĉio|Okcidenta Karaĉio]], [[Distrikto Centra Karaĉio|Centra Karaĉio]], [[Distrikto Suda Karaĉio|Suda Karaĉio]], kaj [[Distrikto Malir|Malir]]. En novembro 2013, sesa DMC nome [[Distrikto Korangi]] estis disigita el Orienta Karaĉio.<ref>{{Cite web|url=http://www.dawn.com/news/1054395|title=Korangi notified as sixth district of Karachi|first=Hasan|last=Mansoor|date=2013-11-06|website=DAWN.COM}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.thenews.com.pk/print/378585-former-un-staffer-being-tipped-as-pm-s-focal-person-for-polio|title=Former UN staffer being tipped as PM's focal person for polio|website=www.thenews.com.pk|language=en}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.pakistantoday.com.pk/2011/07/11/sindh-back-to-5-divisions-after-11-years/|title=Sindh back to 5 divisions after 11 years – Pakistan Today|website=www.pakistantoday.com.pk|language=en}}</ref><ref>{{Cite web|last=Aligi |first=Irfan |url=http://tribune.com.pk/story/208342/changing-hands-karachi-split-into-5-districts/ |title=Changing hands: Karachi split into 5 districts |website=The Express Tribune |date={{dato|2011-7-12}}|access-date={{dato|2014-2-10}}|language=en}}</ref><ref>{{Citaĵo el la reto|url=http://kmc.gov.pk.sv2.premiumwebserver.com/|titolo=Welcome to official website of Karachi Metropolitan Corporation|alirdato={{dato|2014-2-10}}|eldoninto=Kmc.gov.pk.sv2.premiumwebserver.com|lingvo=en}}</ref> En aŭgusto 2020, la gubierno de SIndo aprobis la formadon de la sepa distrikto en Karaĉio (nome distrikto Keamari); ĝi estis greita el parto de Okcidenta Karaĉio.<ref>{{Citaĵo el la reto|url=https://www.dawn.com/news/1575785/new-district-in-karachi,|titolo=New district in Karachi|dato=2020-8-22|lingvo=en}}</ref><ref>{{Citaĵo el la reto|url=https://www.samaa.tv/news/2020/08/karachi-fits-seventh-district-into-its-mix-keamari/,|titolo=Karachi fits seventh district into its mix – Keamari|lingvo=en}}</ref><ref>{{Citaĵo el la reto|url=https://www.thenews.com.pk/print/703699-kemari-becomes-karachi-s-seventh-district,|titolo=Kemari becomes Karachi's seventh district|lingvo=en}}</ref><ref>{{Citaĵo el la reto|url=https://www.pressreader.com/bahrain/gulf-today/20200822/281779926499237,|titolo=Keamari is now 7th district of Karachi city|lingvo=en}}</ref>

La komitatoj por ĉiu distrikto elpensas kaj observigas la uzon kaj a regulojn pri la terenoj ene de sia distrikto. Ĉiu komitato ankaŭ administras la akvo-provizon, la kloakon kaj la stratojn (krom 28 ĉefaj arterioj, kiu estas administritaj de la «[[Karaĉia metropola korporacio]]»).<ref name=":11" /> Strata lumigo, trafika planado, komercaj reguloj kaj vojsignoj estas ankaŭ sub la kontrolo de la DMC-oj. Ĉiu DMC ankaŭ daŭrigas sian propran municipan arĥivon kaj decidas pri sia propra loka buĝeto.<ref name=":11" />

La KMC-oj ankaŭ prirespondas por la evoluado kaj daŭrigado de ĉefaj arterioj, pontoj, dreniloj, pluraj hospitaloj, plaĝoj, mastrumado de solidaj ruboj, kaj ankaŭ de kelkaj parkoj kaj de la urbaj fajroestingadservoj.<ref>{{Cite web|title=KMC Function|url=http://www.kmc.gos.pk/Contents.aspx?id=133|website=www.kmc.gos.pk|access-date={{dato|2020-5-5}}|language=en|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200501220454/http://www.kmc.gos.pk/Contents.aspx?id=133|archivedate=2020-05-01}}</ref> La plej lastatempa Karaĉia urbestro estis [[Vasim Aĥtar]] (2016-2020), kun Arŝad Hasan servanta kiel dua urbestro; ambaŭ laboris ene de la KMC. En 2022, la administranto de Karaĉio estis d-ro Sjed Saif-ur-Reman.<ref>{{Cite web|title=Metropolitan Commissioner|url=http://www.kmc.gos.pk/Contents.aspx?id=54|website=www.kmc.gos.pk|access-date={{dato|2020-5-5}}|language=en|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200501220554/http://www.kmc.gos.pk/Contents.aspx?id=54|archivedate=2020-05-01}}</ref>

La posteno de [[komisionestro de Karaĉio]] estis kreita, kaj Iftiĥar Ali Ŝalvani plenumis ĉi tiun rolon.<ref>{{Cite web|title=Meet-Commissioner Karachi Division|url=https://commissionerkarachi.gos.pk/meetcommissioner.html|website=commissionerkarachi.gos.pk|access-date={{dato|2020-5-5}}|archive-date={{dato|2020-5-5}}|archive-url=https://web.archive.org/web/20200505003051/http://www.commissionerkarachi.gos.pk/meetcommissioner.html|url-status=dead|language=en}} {{Webarchiv|url=https://web.archive.org/web/20200505003051/http://www.commissionerkarachi.gos.pk/meetcommissioner.html |date=2020-05-05 }} {{Citaĵo el la reto |url=http://www.commissionerkarachi.gos.pk/meetcommissioner.html |titolo=Arkivita kopio |alirdato=2023-02-05 |arkivurl=https://web.archive.org/web/20200505003051/http://www.commissionerkarachi.gos.pk/meetcommissioner.html |arkivdato=2020-05-05 }}</ref> Estas ses [[Kantonmento (Pakistano)|militistaj kantonmentoj]], kiu estas administritaj de la [[Pakistana Armeo|pakistana armeo]] kaj estas inter la plej luksaj kvartaloj de Karaĉio.

=== Urba planado ===
La «[[aŭtoritato pri la disvolvigo de Karaĉio]]» ({{Lang-en|Karachi Development Authority}}, mallonge KDA), kune kun la «aŭtoritato pri la disvolvigo de Ljari» ({{Lang-en|Lyari Development Authority}}, mallonge LDA) kaj la «aŭtoritato pri la disvolvigo de Malir» ({{Lang-en|Malir Development Authority}}, mallonge MDA) respondecas pri la disvolvigo de la plej neevoluinta teritorio ĉirkaŭ Karaĉio. La KDA estiĝis en 1957 kun la tasko administri landon ĉirkaŭ Karachi, dum la LDA kaj la MDA naskiĝis en 1993 kaj 1994, respektive. La KDA iĝis sub la kontrolo de la loka registaro de Karaĉio kaj de sia urbestro en 2001, dum la LDA kaj la MDA estis aboliciitaj. La KDA poste iĝis rekte sub la kontrolo de la [[Registaro de Sindo]], ekde 2011. la LDA kaj la MDA ankaŭ renaskiĝis pro volo de la tiama registaro de la [[Pakistana Popola Partio]], laŭdire de kelkaj por subteni siajn balotadajn alianculojn kaj voĉdonantajn bankojn.<ref name=":02">{{Citaĵo el gazeto|url=https://pubs.iied.org/pdfs/10625IIED.pdf|titolo=Land ownership, control and contestation in Karachi and implications for low-income housing|familia nomo=Hasan|persona nomo=Arif|lingvo=en|gazeto=International Institute for Environment and Development United Nations Population Fund}}</ref> Do, la urbo-planado en Karaĉio ne estas decidita loke sed, male, estas sub la kontrolo de la provinco.

Ĉiu «distrikta municipa korporacio» reguligas la uzon de la lando en neevoluintaj areoj, dum la «aŭtoritato pri kontrolo de konstruoj en SIndo» certigas, ke la konstruoj respektas planatajn regulojn de la urbo. La areoj de la kantonmentoj kaj la ''Defence Housing Authority'' estas administritaj kaj planataj fare de la militistaro.

== Municipaj servoj ==
=== Akvo ===
La akvajn provizojn de la municipo administras la «Karaĉia estraro pri Akvo kaj Kloakoj», kiu provizas po 640 milionoj da galjonoj ĉiutage al la urbo (krom la ŝtalfabrikoj de la grandurbo kaj la [[haveno Kasim]]), de kiu 440 milionoj de galjonoj estas filtrataj/traktataj.<ref name=":11" /> Plejparto de la provizo venas de la [[Induso|rivero Induso]] kaj 90 milionoj de galjonoj de la [[Akvobaraĵo Hub|digo Hub]].<ref name=":11" /> La akva provizo de Karaĉio estas transportita al la urbo dank'al kompleksa reto de kanaloj, tuboj, kaj sifonoj, kun la helpo de pumpado kaj filtraj stacioj.<ref name=":11" /> En 2022, 80% el familioj de Karaĉio havis aliron al krana akvo,<ref name="SPDC"/> kun privataj akvaj cisternoj provizis multe de la akvo postulita en neformalaj setlejoj.<ref name=wb/> 15% el loĝantoj laŭ enketo de 2022 taksis sian akvan provizon kiel «malbona» aŭ «tre malbone», dum 40% maltrankviliĝis pro la stabileco de la akva provizo.<ref name="SPDC"/> En 2022 oni taksis, ke po {{Ĉirkaŭ|35000}} homoj mortis ĉiujare pro malsanoj rilataj al aĉa akvo.{{Mallonga piednoto|Yamini Narayanan|2015}}

La [[akva projekto K-IV]] estas nuntempe planata kontraŭ kosto de 876 milionoj de USD. Ĝi konektus la [[Lago Kinĝar|lago]] [[Lago Kinĝar|Kinĝar]] al Karaĉio, tial solvante la problemon pri akva malabundeco en orientaj kaj nordaj kvartaloj de la urbo. Ĝi devus provizi po 650 milionoj da galjonoj ĉiutage de trinkebla akvo al la urbo; la unua fazo de la projektoj, kun siaj 260 milionoj da galjonoj, preskaŭ kompletiĝas.<ref>{{cite news|title=Pakistan to award Karachi water supply project to Frontier Works Organisation|url=http://www.water-technology.net/news/newspakistan-to-award-karachi-water-supply-project-to-frontier-works-organisation-4810766/|access-date={{dato|2017-11-29}}|agency=Water Technology|date={{dato|2016-2-15}}|language=en}}</ref><ref>{{Citaĵo el novaĵo|url=http://nation.com.pk/22-Nov-2017/ist-phase-of-k-iv-project-to-be-completed-in-june-gov|titolo=Ist phase of K-IV project to be completed in June: Gov|alirdato={{dato|2017-11-29}}|dato={{dato|2017-11-22}}|lingvo=en|verkaĵo=The Nation}}</ref>

=== Kloakoj kaj urba purigo ===
98% el la familioj de Karaĉioo havas aliron al la subtera publika kloako de la urbo,<ref name="SPDC"/> plejparte administrata fare de la «Karaĉia estraro pri akvo kaj kloakoj» (kun anglalingva akronimo KW&SB). La KW&SB funkciigas 150 pumpadajn staciojn, 25 pograndajn akvo-rezervujojn, pli ol {{nombro|10000}} kilometrojn de tuboj kaj {{nombro|250000}} kloakkovrilojn.<ref name=":11" /> La urbo produktas po {{Ĉirkaŭ|472}} milionojn da galjonoj ĉiutage de kloakaĵoj, de kiu 417 estas eligitaj sen traktadoj.<ref name=":11" /> KW&SB bone kapablus trakti ĝis 150 milionojn da galjonoj de kloakaĵo, sed funkciigas nur {{Ĉirkaŭ|50}} milionojn de ĉi tiu kapacito.<ref name=":11" /> Tri centroj pri traktado ekzistas: en urbeto SITE (defluilo Bagiĉa), [[Memudabad (Karaĉio)|Memudabad]] kaj Moripur.<ref name=":11" /> Laŭ takso de 2022, 75% el la intervjuitaj raportis, ke la drenada sistemo de Karaĉio superfluas aŭ haltiĝas,<ref name="SPDC" /> la plej alta elcento inter ĉiuj gravaj Pakistanaj urboj.<ref name="SPDC" /> Partoj de la urba sistemo pri drenado superfluas ordinare po 2–7 fojoj ĉiumonate, inundante kelkajn urbajn stratojn.<ref name="SPDC" />

Familioj en Orangi mem-organiziĝis por starigi sian propran kloakan sistemon ene de la [[pilota projekto de Orangi]],<ref name="sewer" /> servo organizata komunume, fondita en 1980. 90% el la stratoj de Orangi estas nun konektitaj al kloaka sistemo konstruita de lokaj loĝantoj dank'al la projekto.<ref name="sewer" /> Loĝantoj de individuaj stratoj pagas la koston de kloakajn tubojn kaj oferas volontulan laboron por meti la tubojn.<ref name="sewer" /> La loĝantoj ankaŭ daŭrigas la kloakajn tubojn,<ref name="sewer" /> dum la urbo municipa administrado konstruas plurajn unuarangajn kaj duarangajn tubojn por la reto.<ref name="sewer" /> Rezulte de la projekto, 96% el loĝantoj de Orangi havas aliron al latrino.<ref name="sewer" />

La «estraro pri mastrumado de solidaj ruboj en Sindo» respondecas pri la kolekto kaj dispono de solidaj ruboj, ne nur en Karaĉio sed tra la tuta provinco. Karaĉio havas la plej altan elcenton da loĝantoj en Pakistano kiu raportas, ke siaj stratoj estas neniam purigataj: 42% el loĝantoj en Karaĉio raportas, ke siaj stratoj estas neniam purigataj, kompare al nur 10% el la loĝantoj de [[Lahoro]].<ref name="SPDC"/> Nur 17% el la loĝantoj de Karaĉio raportis ĉiutagan stratan purigadon, kompare al 45% en Lahoro.<ref name="SPDC">{{Cite web|url=http://www.spdc.org.pk/Data/Publication/PDF/AR2014-15.pdf|title=SOCIAL DEVELOPMENT IN PAKISTAN ANNUAL REVIEW 2014–15|year=2016|publisher=SOCIAL POLICY AND DEVELOPMENT CENTRE|access-date={{dato|2017-11-28}}|archive-date={{dato|2020-4-5}}|archive-url=https://web.archive.org/web/20200405051228/https://www.spdc.org.pk/Data/Publication/PDF/AR2014-15.pdf|url-status=dead|language=en}} {{Webarchiv|url=https://web.archive.org/web/20200405051228/https://www.spdc.org.pk/Data/Publication/PDF/AR2014-15.pdf |date=2020-04-05 }} {{Citaĵo el la reto |url=https://www.spdc.org.pk/Data/Publication/PDF/AR2014-15.pdf |titolo=Arkivita kopio |alirdato=2023-02-05 |arkivurl=https://web.archive.org/web/20200405051228/https://www.spdc.org.pk/Data/Publication/PDF/AR2014-15.pdf |arkivdato=2020-04-05 }}</ref> 69% el la loĝantoj de Karaĉio uzas privatajn rub-kolektajn servojn,<ref name="SPDC"/> kaj nur 15% uzas la publikan servon.<ref name="SPDC"/> Laŭ enketo de 2022, 53% el la loĝantoj de Karaĉio raportis, ke la stato de la purigeco de sia kvartalo estis aŭ «malbona» aŭ «tre malbona»,<ref name="SPDC"/> kompare al 35% en [[Lahoro]]<ref name="SPDC"/> kaj al 16% en [[Multano]].<ref name="SPDC"/>

== Edukado ==
{{Ĉefa artikolo|Edukado en Karaĉio}}

[[Dosiero:Bvs_608.jpg|dekstra|eta|Parsa mezlernejo nome «[[Parsa mezlernejo BVS|Bai Virbaiĝi Soparivala]]» (B.V.S.).]]

=== Legokapabla indico laŭ distriktoj ===
Laŭ la censo de Pakistano de 2017, la [[Distrikto Centra Karaĉio|Centra]] estas la plej legokapabla distrikto inter ĉiuj la distriktoj de Karaĉio kaj Sindo. Jen la legokapablaj indicoj de jomoj aĝantaj almenaŭ 10 jarojn el la ses distriktoj de Karaĉio:
{| class="wikitable" style="text-align: right;"
!Rango
!Distrikto
!Legokapabla Loĝantaro % (2017 censo)<ref>{{Citaĵo el la reto|url=https://www.pbs.gov.pk/census-2017-district-wise|titolo=District Wise Results (Census - 2017)|alirdato={{dato|2022-9-17}}|aŭtoro=Pakistan Bureau of Statistics|lingvo=en}}</ref>
|-
| style="text-align: left;" |1
!Centra
| style="text-align: Center;" |{{nombro|81.52}}%
|-
| style="text-align: left;" |2
!Korangi
| style="text-align: Center;" |{{nombro|80.49}}%
|-
| style="text-align: left;" |3
!Suda
| style="text-align: Center;" |{{nombro|77.79}}%
|-
| style="text-align: left;" |4
!Orienta
| style="text-align: Center;" |{{nombro|75.96}}%
|-
| style="text-align: left;" |5
!Okcidenta (<small>''inkluzive de ''</small> <small>''Kemari''</small>)
| style="text-align: Center;" |{{nombro|65.61}}%
|-
| style="text-align: left;" |6
!Malir
| style="text-align: Center;" |{{nombro|63.69}}%
|-
|}

=== Lernejoj ===
La edukada sistemo de Karaĉio estas disigita laŭ kvin niveloj: bazlernejo (5 jaroj), mezlernejo (2 jaroj), altlernejo (2 jaroj; kun atesto ĉe la fino), interlernejo (2 jaroj, kun atesto), kaj finfine universitataj programoj kun la plej altaj edukadaj gradoj. Karaĉio havas kaj publikajn kaj privatajn edukadajn instituciojn. Multaj edukaj institucioj disigas la studantoj laŭ sia sekso ekde baz- ĝis la interlernejo.

Multajn el la lernejoj de Karaĉio, kiel la [[Altlernejo de Sankta Patriko|altlernejo de S-ta Patriko]], la [[Monaĥineja lernejo de sankta Jozefo|monaĥineja lernejo de S-ta Jozefo]] kaj la [[Angla altlernejo de Sankta Paŭlo|angla altlernejo de S-ta Paŭlo]], estras kristanaj preĝejoj, kaj estas inter la plej prestiĝaj lernejoj de Pakistano.

=== Universitatoj ===
[[Dosiero:DJCollegeKarachi.jpg|alternative=|eta|La [[Sinda registara scienca kolegio D. Ĝ.]] estas unu el plej malnovaj universitatoj de Karaĉio kaj datiĝas ĉe 1887.]]
[[Dosiero:Silver_Jubilee_Gate_Karachi_University.jpg|eta|La Universitato de Karaĉio estas la plej granda el la urbo laŭ nombro de studantoj, nombro de departementoj kaj laŭ okupata landa areo.]]
Karaĉio gastigas plurajn gravajn publikajn universitatojn. La unua publika universitato de Karaĉio datiĝas je la [[Brita Raĝlando|britkolonia]] epoko. La universitato ''[[Sindh Madressatul Islam]]'', fondita en 1885, ricevis statuson de universitato en 2012. Post la ''Sindh Madressatul'' ''Islam'' estis starigita la [[Sinda registara scienca kolegio D. Ĝ.]] en 1887, kaj la institucio ricevis statuson de universitato en 2014. La [[Universitato pri Inĝenieristiko kaj Teĥnologio Nadirŝo Edulĝi]] (NED), estis fondita en 1921 kaj estas la plej malnova altlernada institucio de Pakistano. La [[Universitato Do pri Sanaj Sciencoj]] estis starigita en 1945 kaj estas nun unu el plej bonaj por kuraca esplorado en la lando.

La [[Universitato de Karaĉio]], fondita en 1951, estas la plej granda universitato de Pakistano kun studenta loĝantaro de {{nombro|24000}}. La [[Instituto pri Komerca Administro (Karaĉio)|Instituto pri Komerca Administro]], fondita en 1955, estas la plej malnova komerca lernejo ekster Nordameriko kaj Eŭropo, kaj estis starigita dank'al teĥnika subteno de la [[Lernejo Wharton|Lernejo ''Wharton'']] kaj de la [[Universitato de Suda Kalifornio]] (ambaŭ en Usono). La [[Universitato Davud pri Inĝenieristiko kaj Teĥnologio]], kiu malfermiĝis en 1962, oferas kursojn pri inĝenieristiko de petro, gaso, ĥemiaĵo kaj industrioj. La [[Pakistana Mararmeo Kolegio pri Inĝenieristiko]], sub la administrado de la [[Pakistana Mararmeo]], estas en asocio kun la [[Nacia Universitato pri Sciencoj kaj Teĥnologio]] de Islamabado.

Karaĉio ankaŭ gastigas multenombrajn privatajn universitatojn. La [[Universitato Aga Ĥan]], fondita en 1983, estas la plej malnova privata eduka institucio de Karaĉio kaj unu el la plej prestiĝaj kuracaj lernejoj de Pakistano. La [[Indus-vala Lernejo pri Arto kaj Arĥitekturo]] estis fondita en 1989 kaj proponas altlernadajn programojn pri arto kaj arĥitekturo. La [[Universitato Hamdard|Universitato]] [[Universitato Hamdard|Hamdard]] estas la plej granda privata universitato en Pakistano kun fakultatoj kiuj inkluzivas orientan medicinon, kuracon, inĝenieristikon, farmacion kaj juron. La [[Nacia Universitato pri Komputilaj kaj Aperantaj Sciencoj]], unu el plej bonaj universitatoj de Pakistano pri komputila edukado, havas du sidejojn en Karaĉio. La [[Universitato Bahria]], fondita en 2000, estas unu el la gravaj ĝeneralaj institucioj de Pakistano kun siaj universitatejoj en Karaĉio, Islamabado kaj Lahoro oferas programojn pri Administradaj Sciencoj, Elektra Inĝenieristiko, Komputila Scienco kaj Psikologio. La [[Universitato S-ro Sjed pri Inĝenieristiko kaj Teĥnologio]] proponas programojn pri biomedicino, elektroniko, telekomunikado kaj informadiko. La Karaĉia Instituto pri Ekonomio kaj Teĥnologio (KIET) havas du sidejojn en Karaĉio. La  [[Instituto Ŝahid Zulfikar Ali Buto pri Scienco kaj Teĥnologio]], fondita en 1995 fare de la eks-Ĉefministro [[Benazir Bhutto|Benazir Buto]], havas sidejon en Karaĉio. Jenas la listo pri privataj universitatoj:[[Dosiero:Habib_University_3.jpg|eta|La universitato Habib estas [[Liberalarta kolegio|liberala arta altlernejo]] en Karachi.]]
* Universitato Ikra
* Universitato Habib
* Universitato Do
* Kuraca kaj denta kolegio Ĝinah
* Sinda kuraca universitato Ĝinah
* Karaĉia instituto pri ekonomiko kaj teĥnologio
* Unuiĝinta kuraca kaj denta kolegio
* Nacia kuraca kolegio Liakat
* Instituto pri kostaj kaj administradaj librotenistoj de Pakistano
* Instituto pri [[komerca administrado]]

== Kuracado ==
{{Ĉefa artikolo|Listo de hospitaloj en Karaĉio|Medio de Karaĉio}}

[[Dosiero:Aga_Khan_University_.jpg|eta|La hospitalo de la [[universitato Aga-Ĥan]].]]

Karaĉio estas centro de esploro pri biomedicino kun almenaŭ 30 publikaj hospitaloj, 80 registritaj privataj hospitalojn kaj 12 rekonitaj kuracaj kolegioj,<ref>{{Cite journal|title=Establishment of a Comprehensive Epilepsy Center in Pakistan: Initial Experiences, Results, and Reflections|first1=M. Zubair|last1=Tahir|first2=Zain A.|last2=Sobani|first3=S. A.|last3=Quadri|first4=S. Nizam|last4=Ahmed|first5=Mughis|last5=Sheerani|first6=Fowzia|last6=Siddiqui|first7=Warren W.|last7=Boling|first8=Syed Ather|last8=Enam|date={{dato|2012-1-1}}|journal=Epilepsy Res Treat|volume=2012|doi=10.1155/2012/547382|pmid=22957232|pmc=3420664|pages=547382|doi-access=free|language=en}}</ref> inkluzive de la Hospitalo Induso, Hospitalo Sinjorino Dufferin, [[Karachi Institute of Heart Diseases|Karaĉia instituto pri koraj malsanoj]],<ref>{{Cite web|url=http://www.kihd.org/|archive-url=https://web.archive.org/web/20110506025000/http://www.kihd.org/|url-status=dead|archive-date={{dato|2011-5-6}}|title=Karachi Institute of Heart Diseases (KIHD)|website=kihd.org|access-date={{dato|2016-6-1}}|language=en}}</ref> Nacia instituto pri kardiovaskulaj malsanoj,<ref>{{Cite web|url=http://nicvd.org/|title=National Institute of Cardiovascular Diseases|website=nicvd.org|access-date={{dato|2016-6-1}}|language=en}}</ref> Civila Hospitalo,<ref>{{Cite web|url=http://chk.gov.pk/|title=Civil Hospital Karachi|website=chk.gov.pk|access-date={{dato|2016-6-1}}|language=en}}</ref> Kombinita Militista Hospitalo, PNS Rahat,[286] PNS Ŝifa, Universitata Hospitalo Aga Ĥan, Nacia Hospitalo Liakat, Postbakalaŭra Medicina Centro Ĝinah, Hospitalo Sankta Familia kaj Hospitalo Ziaudin. En 1995, la Hospitalo Ziaudin estis la situo de la unua ostmedola transplantado en Pakistano.{{Mallonga piednoto|Kenneth D. Miller M.D.|Miklos Simon MD|2015}}

La Karaĉiaj urbaj aŭtoritatoj en 2017 starigis novan frua-avertan sistemon kiu atentigis urbajn loĝantojn al prognozita varmigo. Fakte, pasintece la varmigoj ofte mortigis loĝantojn de Karaĉio, sed ekde la efektivigo de la averta sistemo laŭdire neniu morto pro varmigo plu okazis.<ref name="heatwave"/> Dum la pandemio de KOVIM-19 de 2020-2021, vakcinoj estis haveblaj en ĉiuj gravaj hospitaloj.

== Distro, turismo kaj kulturo ==
{{Ĉefa artikolo|Kulturo de Karaĉio}}

=== Butikcentroj ===
Karaĉio gastigas la plej grandan butikcentron el Pakistano kaj pli ĝenerale de suda Azio nome «[[Lucky One Mall|butikcentro bonŝanculo]]» ({{Lang-en|Lucky One Mall}}), kiu gastigas pli ol 200 vendejoj.<ref>{{Cite news|url=https://www.lmkt.com/south-asias-largest-mall-lucky-one-selects-lmkt-to-deploy-gpon-solution/|title=South Asia's largest mall, Lucky One selects LMKT to deploy GPON Solution – LMKT|date={{dato|2016-1-18}}|work=LMKT|access-date={{dato|2018-11-15}}|archive-url=https://web.archive.org/web/20180808012831/https://www.lmkt.com/south-asias-largest-mall-lucky-one-selects-lmkt-to-deploy-gpon-solution/|archive-date={{dato|2018-8-8}}|url-status=dead|language=en}} {{Webarchiv|url=https://web.archive.org/web/20180808012831/https://www.lmkt.com/south-asias-largest-mall-lucky-one-selects-lmkt-to-deploy-gpon-solution/ |date=2018-08-08 }}</ref> Laŭ ''[[TripAdvisor]]'' la urbo eĉ enhavas la plej ŝatatan butikumadacentro el Pakistano, t.e., [[Butikcentro Dolmen]], en [[Klifton (Karaĉio)|Klifton]], kiun priparolis ankaŭ [[CNNa Internacio|CNN]].<ref>{{Citation|last=Pak Property Mela|title=Dolmen Mall Karachi by CNN|date={{dato|2016-12-16}}|url=https://www.youtube.com/watch?v=6MyQjqj--Xo| archive-url=https://ghostarchive.org/varchive/youtube/20211211/6MyQjqj--Xo| archive-date={{dato|2021-12-11}}| url-status=live|access-date={{dato|2018-11-15}}|language=en}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.tripadvisor.com/Attractions-g293959-Activities-c26-Pakistan.html|title=THE BEST Shopping in Pakistan – TripAdvisor|website=tripadvisor.com|access-date={{dato|2018-11-15}}|language=en}}</ref> En 2023, alia giganta butikcentra/distra komplekso nome «Butikcentro de Karaĉio» estos malfermita, troviĝonte ĉe la fundo de plej alta nuboskrapulo de Pakistano: [[Ikona Turo de Baria]].<ref>{{Cite web|url=https://www.pakistantoday.com.pk/2017/10/16/62-storey-bahria-town-icon-reaches-structural-completion/|title=62-storey Bahria Town Icon reaches structural completion|website=Pakistan Today|access-date={{dato|2018-11-15}}|language=en}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.bahriatown.com/index.php?option=com_content&task=view&id=405|title=Bahria Town ICON – Bahria Town – Your Lifestyle Destination|last=toot|website=bahriatown.com|access-date={{dato|2018-11-15}}|archive-url=https://web.archive.org/web/20181116043315/http://www.bahriatown.com/index.php?option=com_content&task=view&id=405|archive-date={{dato|2018-11-16}}|url-status=dead|language=en}}</ref>

=== Muzeoj kaj artgalerioj ===
[[Dosiero:Mohenjo-daro Priesterkönig.jpeg|eta|dekstra|La fama skulptaĵo «[[Pastro-Reĝo (skulptaĵo)|Pastro-Reĝo]]» de la [[Induso-civilizacio]], videbla en la [[Nacia Muzeo de Pakistano]], en Karaĉio.]]
[[Dosiero:PK_Karachi_asv2020-02_img17_Mohatta_Palace.jpg|eta|dekstra|Konstruita kiel domo por riĉa hindua komercanto, la [[Palaco Mohata]] estas nun muzeo alirebla por la publiko.]]

Karaĉio gastigas multajn el la eminentaj muzeoj de Pakistano, kiel ekzemple la [[Nacia Muzeo de Pakistano]] kaj la [[Palaco Mohata]]; la urbo ankaŭ havas plurajn privatajn artgaleriojn.<ref>{{Cite web|url=http://theculturetrip.com/asia/pakistan/articles/10-stunning-contemporary-art-galleries-in-karachi-pakistan/|title=10 Stunning Contemporary Art Galleries in Karachi, Pakistan|website=The Culture Trip|date={{dato|2014-3-26}}|access-date={{dato|2015-12-18}}|language=en}}</ref>

La [[Muzeo de la Pakistana Aerarmeo]] ({{Lang-ur|{{Nastaliq|پاک فضائیہ عجائب گھر}}| t=pak fazaiya ajaaeb ghar}}) estas [[muzeo]] pri [[aerarmeo]] kaj parko kiu troviĝas proksime al ''Karsaz Flyover'' laŭlonge de bulvardo Ŝahrah-e-Faisal en Karaĉio.<ref name=TheNation>{{citaĵo el gazeto|url=http://nation.com.pk/national/07-Sep-2015/air-chief-inaugurates-martyrs-monument-at-paf-museum-karachi|titolo= Air Chief inaugurates martyrs monument at PAF Museum Karachi|gazeto= The Nation |dato= 7-a de septembro 2015|alirdato = 14-a de septembro 2017|lingvo=angle}}</ref>

Inter la ceteraj muzeoj, indas mencii la [[Muzeo pri la Pakistana Mararmeo]] kaj la unua interaktiva scienca centro de la lando, nome [[Centro MagnifiScience|Centro ''MagnifiScience'']].<ref>{{Cite news |last1=Azam |first1=Oonib |title=A praiseworthy endeavour to foster children's interest in science |url=https://www.thenews.com.pk/print/900358-a-praiseworthy-endeavour-to-foster-children-s-interest-in-science |website=Dawn (newspaper) |access-date={{dato|2022-4-15}}|date={{dato|2021-10-15}}|language=en}}</ref>

La [[Domego Vazir]] ({{Lang-ur|وزیر مینشن}}, {{Lang-en|Wazir Mansion}}), oficiale konata per la nomo '''Naskiĝloka Muzeo de ''Quaid-i-Azam''''',<ref name=Dawn1>[https://www.dawn.com/news/880180 Wazir Mansion forgotten?] Dawn (newspaper), Publikigita la 26an de Decembro 2009, alirita la 20an de Aŭgusto 2020</ref><ref>Muzeoj de Sindo, broŝuro, registaro de Sindo</ref> estas eksa familia domo en la distrikto Ĥaradar de Karaĉio, konsiderita la naskiĝloko de la fondinto de la lando, [[Muhammad Ali Jinnah|Mahometo Ali Ĝinah]].<ref name=Dawn>''Wazir Mansion: then and now'' Dawn (gazeto), eldonita la 17-an junio de 2013</ref>

La [[Domego de Quaid-e-Azam|domego de ''Quaid-e-Azam'']] ({{Lang-ur|{{nastaliq|قائدِ اعظم کا گھر}}}}; ''Quaid-e-Azam'' signifas «''grandan gvidanton''»), ankaŭ nomata kiel '''domo Flagstango''' ({{Lang-en|Flagstaff House}}),<ref name="stdc">{{citaĵo el la reto|url=https://stdc.gos.pk/index.php/tours/all-locations/item/94-quaid-e-azam-house-museum-karachi|titolo=Quaid-e-Azam House Museum, Karachi |alirdato=2023-01-26|lingvo=en|eldoninto=Sindh Tourism Development Corporation (STDC)}}</ref> estas domo-[[muzeo]] dediĉita al la vivo de [[Muhammad Ali Jinnah|Mahometo Ali Ĝinah]], la fondinto de Pakistano. La domego troviĝas en Karaĉio kaj estis desegnita de brita arĥitekto [[Moses Somake]].

Aliaj muzeoj inkluzivas la [[Domo TDF|domon TDF]] kaj la [[Ŝtata Banko de la Pakistanaj Muzeo kaj Artgalerio]].

=== Teatro kaj kino ===
Karaĉio gastigas kelkajn gravajn kulturajn institucioj de la lando. La [[Nacia Akademio pri Prezentartoj]], troviĝanta en la eksa Hindu-Ĝimĥana, proponas diplomajn kursojn pri prezentartoj, inkluzive de klasika muziko kaj nuntempa teatro.<ref name="napa">{{Citaĵo el la reto|url=http://www.napa.org.pk|titolo=Welcome to National Academy of Performing Arts|alirdato={{dato|2006-4-17}}|aŭtoro=National Academy of Performing Arts|lingvo=en}}</ref> Karaĉio estas la sidejo de grupoj kiel ''Thespianz Theater'', profesia junulara senprofita prezentarta grupo, kiu interesiĝas pri teatro kaj artaj aktivecoj en Pakistano.<ref>{{Cite web|url=http://www.pakistanbusinessjournal.com/b2b-directory/thespianz-theater_95750.html|title=Thespianz Theater |website=Pakistan Business Journal|access-date={{dato|2015-12-18}}|language=en}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.dawn.com/news/1134478|title=Thespianz Theater brings string puppetry to PACC|author=Entertainment Desk|website=Dawn|date={{dato|2014-9-26}}|access-date={{dato|2015-12-18}}|language=en}}</ref>

Kvankam [[Lahoro]] estis konsiderita la hejmo de la filma industrio de Pakistano, eĉ Karaĉio fastigas la ĉiujara [[Kinfestivalo Kara]], kun siaj sendependaj pakistanaj kaj internaciaj filmoj kaj dokumentarioj.<ref>{{Citaĵo el novaĵo|url=http://tribune.com.pk/story/951275/karawood-film-festival-to-kick-start-september-7/|titolo=Karawood film festival to kick start September 7|alirdato={{dato|2015-12-18}}|dato={{dato|2015-9-5}}|lingvo=en|verkaĵo=[[The Express Tribune]]}}</ref>

La jenaj estas inter la plej famaj kinejoj de la urbo: kinejo Bambino, Kinejo Kapri, Kinejo Sinepaks, Kinejo Sinegold-Pleks (urbeto Baria), Kinejo Mega Maltipleks (''Millennium Mall''), Kinejo ''Nueplex'' (Askari-4), Kinejo Atria Butikcentro (Sadar).

=== Muziko ===
La [[Tutpakistana Muzika Konferenco]], rilata kun la 45-jaraĝa simila institucio en [[Lahoro]], okazigas sian ĉiujaran muzikan festivalon ekde ĝia komenco en 2004.<ref>{{cite web |url=http://apmc.info/ |title=All Pakistan Music Conference &#124; Established in 1959 |publisher=All Pakistan Music Conference |access-date={{dato|2014-2-10}}|archive-url=https://web.archive.org/web/20040205022516/http://apmc.info/ |archive-date={{dato|2004-2-5}}|url-status=dead|language=en }}</ref> La Nacia Artkonsilio (Kuĉa-e-Sakafat) havas muzikajn prezentojn kaj [[muŝairo]]jn.

== Sociaj temoj ==
=== Krimo ===
Foje deklarita inter la plej danĝeraj urboj el la mondo,<ref>{{Cite web|last1=Khan|first1=Taimur|title=Cooking in Karachi|url=https://foreignpolicy.com/2013/09/03/cooking-in-karachi/|access-date={{dato|2016-12-6}}|date={{dato|2013-9-9}}|language=en}}</ref> laŭ la vero la frekvenco de perfortaj krimoj en Karaĉio ne estas tiel alta kiel en aliaj metropoloj en la mondo.<ref name="ReferenceA">{{Citaĵo el libro|titolo=The Pakistan Paradox: Instability and Resilience|familia nomo=Jaffrelot|persona nomo=Christophe|dato=2015|eldoninto=Oxford University Press|ISBN=978-0-19-061330-3|paĝoj=672|lingvo=en}}</ref> Laŭ la Krima Indekso Numbeo de 2014, Karaĉio estis la 6-a plej danĝera urbo en la mondo. Ĉe la mezo de 2016, la rango de Karaĉio jam falis al 31 dank'al la novaj kontraŭkrimaj operacioj.<ref>{{cite news|title=Pakistan is winning its war on terror|url=http://www.spectator.co.uk/2016/12/pakistan-is-winning-its-war-on-terror/|access-date={{dato|2017-1-3}}|work=[[The Spectator]]|date={{dato|2016-12-31}}|ref=Just three years ago, according to the Numbeo international crime index, Karachi was the sixth most dangerous city in the world. Today it stands at number 31 – and falling.|language=en}}</ref> Ekde 2018, la rango de Karaĉio falis al 50.<ref>{{Citaĵo el novaĵo|url=https://en.dailypakistan.com.pk/headline/karachi-improves-ranking-on-international-crime-and-safety-index-2018/|titolo=Karachi, the 6th most dangerous city in the world previously, has jumped to 50th place|alirdato={{dato|2018-2-13}}|lingvo=en|verkaĵo=Daily Pakistan Global}}</ref> En 2021, la rango de Karaĉio falis al 115. En 2022, la rango falis cetere al 128-an pozicio, kaj Karaĉio fariĝis pli sekura ol samregionaj urboj kiel [[Dako]] (56-a), Delhio (90-a) kaj [[Bengaluro]] (122-a).<ref>{{Cite web|last=desk|first=News|date={{dato|2021-4-27}}|title=Karachi ranks 115 in global crime ranking after improved security situation|url=https://pakobserver.net/karachi-ranks-115-in-global-crime-ranking-after-improved-security-situation/|access-date={{dato|2021-5-2}}|website=Pakistan Observer|language=en-US}}</ref>

Pro la dimensio de la urbo kaj sia granda loĝantaro, la nombro de  hommortigoj estas alta kaj la hommortiga indico estas modera.<ref name="ReferenceA" /> Ĉiuokaze, la hommortigaj indicoj pri Karaĉio estas pli malaltaj, ekzemple, ol multaj latinamerikaj urboj,<ref name="ReferenceA" /> kaj en 2015 estis po {{nombro|12.5}} ĉiu {{nombro|100000}},<ref>{{Citaĵo el novaĵo|url=http://timesofindia.indiatimes.com/world/pakistan/Karachi-worlds-most-dangerous-megacity-Report/articleshow/22437484.cms|titolo=Karachi world's 'most dangerous megacity': Report|alirdato={{dato|2016-12-6}}|dato={{dato|2013-9-9}}|lingvo=en|verkaĵo=The Times of India}}</ref> do pli malalta ol la hommortiga indico de pluraj usonaj urboj kiel [[Nov-Orleano]] kaj [[Sankta Luiso|S-ta Luiso]].<ref name="businessinsider.com">{{Citaĵo el novaĵo|url=http://www.businessinsider.com/most-violent-cities-in-the-world-2016-1/#10-cali-colombia-had-6427-homicides-per-100000-residents-41|titolo=The 50 most violent cities in the world|alirdato={{dato|2016-12-6}}|dato={{dato|2016-1-26}}|lingvo=en|verkaĵo=Business Insider}}</ref> La hommortigaj indicoj en kelkaj latinamerikaj urboj kiel [[Karakaso]] (en [[Venezuelo]]) kaj [[Akapulko]] (en Meksikio) estas en eksceso de po 100 ĉiu {{nombro|100000}} loĝantoj,<ref name="businessinsider.com" /> do tre pli altaj ol la hommortiga indico de Karaĉio. En 2016, la nombro de murdoj en Karaĉio falis al 471, kaj cetere al 381 en 2017.<ref name="auto">{{Citaĵo el novaĵo|url=https://thefrontierpost.com/karachi-killing-extortion-decreased-2017/|titolo=Karachi: Killing, extortion decreased in 2017 – The Frontier Post|alirdato={{dato|2018-3-8}}|dato={{dato|2018-1-2}}|lingvo=en|verkaĵo=The Frontier Post}} {{Citaĵo el la reto |url=https://thefrontierpost.com/karachi-killing-extortion-decreased-2017/ |titolo=Arkivita kopio |alirdato=2023-02-05 |arkivurl=https://web.archive.org/web/20180308103624/https://thefrontierpost.com/karachi-killing-extortion-decreased-2017/ |arkivdato=2018-03-08 }}</ref>

Je la fino de la 1980-aj kaj la komenco de la 1990-aj jaroj, Karaĉio spertis politikan konflikton dum samtempe la krimoj pliiĝis pro la alveno de armiloj el la [[Enlanda milito en Afganio|Milito en Afganio]].<ref name="violentEnd" /> Pluraj el la krimaj mafioj de Karaĉio fariĝis potencaj dum la periodo en la 1990-aj jaroj priskribita kiel «la gubierno de la mafioj».{{Mallonga piednoto|Marcello Balbo|2005}} Gravaj mafioj aktivaj en la urbo inkluzivis la mafion de la terenoj, la mafio de la akvaj cisternoj, la mafio de la transportoj, kaj la mafio pri sablo kaj gruzo.{{sfn|Newsline|2006}}{{sfn|Marcello Balbo|2005|p=181}}{{sfn|Mohammad Shahid Alam|1996|p=49}}<ref>{{Cite web|url=http://tribune.com.pk/story/1035362/fair-warning-kwsb-installations-at-risk-due-to-heavy-excavation-in-malir-river/|title=Fair warning: KWSB installations at risk due to heavy excavation in Malir River|date={{dato|2016-1-28}}|website=The Express Tribune|access-date={{dato|2016-3-15}}|language=en}}</ref> La plej alta indico de mortigoj en Karaĉio okazis dum la mez-1990-aj jaroj. En 1995, 1742 murdoj estis registritaj, kun maksimumo de 15 mortigoj en ununura tago.<ref>{{cite news|title=Karachi target killings, highest in 15 years|url=http://tribune.com.pk/story/69491/karachi-target-killings-highest-in-15-years/|access-date={{dato|2016-12-6}}|agency=The Express Tirbune|date={{dato|2010-10-29}}|language=en}}</ref><ref>See Demographics section above.</ref>

==== Operacioj pri publika ordo ====
Karaĉio fariĝis ĝenerale konata pro siaj altaj indicoj de perfortaj krimoj, sed indicoj akre malpliiĝis post polemika subprema operacio kontraŭ krimuloj, la alveno de la politika partio MQM, kaj la Islamistaj radikaluloj iniciatita en 2013 de la [[Pakistanaj gardistoj]].<ref name="New York TImes" /> En 2015, 1040 Karaĉianoj mortis pro agadoj de [[Terorismo en Pakistano|terorismo]] aŭ aliaj krimoj, t.e., preskaŭ 50% malpli ol la 2023 mortigitaj en 2014<ref>{{Citaĵo el novaĵo|url=https://www.thenews.com.pk/print/85793-In-2015-Karachi-the-most-violent-region-of-Pakistan|titolo=In 2015, Karachi the most violent region of Pakistan|alirdato={{dato|2016-12-6}}|dato={{dato|2016-1-2}}|lingvo=en|citaĵo=With 1,040 deaths{{snd}}down from 2,023 in 2014{{snd}}recorded in Karachi this past year, the metropolis saw{{nbsp}}...|verkaĵo=The News (Pakistan)}}</ref> kaj preskaŭ 70% malpli ol la 3251 mortigitaj dum 2013, la plej alta iam ajn registrita nombro en la Karaĉia historio.<ref>{{Citaĵo el novaĵo|url=http://tribune.com.pk/story/660098/death-toll-rises-over-3200-killings-in-karachi-make-2013-deadliest-year-so-far/|titolo=Death toll rises: Over 3,200 killings in Karachi make 2013 deadliest year so far|alirdato={{dato|2016-12-6}}|dato={{dato|2014-1-18}}|lingvo=en|verkaĵo=The Tribune}}</ref> Perfortaj krimoj kiel celaj mortigoj, forkaptoj por elaĉeto aŭ eldevigado, brulanta aŭ torturanta ĝis mortigo, drogoj kaj kontrabando de armiloj tre malpliiĝis post 2015. Strataj krimoj daŭre restas oftaj, kiel ekzemple elkaptado de kontantmono, telefonoj, motorcikloj kaj aŭtoj per armila forto.<ref>{{Citaĵo el novaĵo|url=http://tribune.com.pk/story/1244433/frightening-situation-52552-karachiites-fell-victim-street-crime-2016/|titolo=52,552 Karachiites fell victim to street crime in 2016|alirdato={{dato|2016-12-6}}|lingvo=en|verkaĵo=The Express Tribune}}</ref>

Pro 650 [[murdo|hommortigoj]] en 2015, la hommortiga indico de Karaĉio malpliiĝis de 75% kompare al 2013.<ref name="Reuters">{{Citaĵo el novaĵo|url=https://www.reuters.com/article/pakistan-realestate-idUSL8N15Q2GU|titolo=Karachi property prices soar after Pakistan crime crackdown|alirdato={{dato|2016-10-22}}|dato={{dato|2016-2-29}}|lingvo=en|citaĵo=Recorded murders in Karachi fell to 650 last year, a 75 percent drop from 2013, while registered extortion was down 80 percent and kidnapping by nearly 90 percent, according to the CPLC, which collates official police data.|verkaĵo=Reuters}}</ref> En 2017, la nombro de hommortigoj falis cetere al 381.<ref name="auto"/> Eldevigadaj krimoj malpliiĝis je 80% inter 2013 kaj 2015, dum forkaptoj malpliiĝis de 90% dum la sama periodo.<ref name="Reuters" /> En 2016, la urbo registris totalon de 21 kazoj de forkapto por elaĉeto.<ref>{{Citaĵo el novaĵo|url=http://dunyanews.tv/en/Crime/368050-Karachi-witnesses-significant-decrease-in-target-k|titolo=Karachi witnesses significant decrease in target killing, extortion cases in 2016|alirdato={{dato|2017-11-30}}|dato={{dato|2016-12-31}}|eldoninto=Dunya TV|lingvo=en}}</ref> Teroristaj okazaĵoj falis je 98% inter 2012 kaj 2017, laŭ la Ministerio pri internaj aferoj de Pakistano.<ref>{{Citaĵo el novaĵo|url=https://www.dawn.com/news/135955398pc|titolo=98pc drop in terrorism in Karachi, NAP implementation report shows|alirdato={{dato|2017-12-1}}|dato={{dato|2017-9-23}}|verkaĵo=Dawn}}{{Dead link|date=December 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes|language=en }}</ref> Rezulte de la pli sekura medio de la urbo, la prezoj de domegoj en Karaĉio tre altiĝis post 2015,<ref name="reuters.com">{{Citaĵo el novaĵo|url=https://www.reuters.com/article/pakistan-realestate-idUSL8N15Q2GU|titolo=Karachi property prices soar after Pakistan crime crackdown|alirdato={{dato|2016-10-22}}|dato={{dato|2016-2-29}}|lingvo=en|citaĵo=Karachi property prices jumped 23 percent last year to a record high, outpacing other large cities and the national average of 10 percent, data from property website Zameen.com showed.|verkaĵo=Reuters}}</ref> kaj naskiĝis komercaj oportunoj por starigi luksaj restoracioj kaj kafejoj.<ref>{{Citaĵo el novaĵo|url=https://www.reuters.com/article/us-pakistan-economy-idUSKCN0Z50XQ|titolo=Despite rising economy, Pakistan still hampered by image problem leftright 4/4leftright|alirdato={{dato|2016-12-5}}|dato={{dato|2016-6-19}}|lingvo=en|citaĵo=A crime crackdown in Karachi, Pakistan's financial hub of 20 million people, has helped spur a real estate boom and new, upmarket seaside restaurants and cafés are overflowing.|verkaĵo=Reuters}}</ref>

=== Etnaj konfliktoj ===
Kaŭze de la nesufiĉa kaj tro multekosta loĝeja infrastrukturo por sorbi kreskon de la urbo, diversaj migrantoj en Karaĉion ekloĝis en homoĝenaj kvartaloj kun la sama etnio.<ref name=wb/> La 1970-aj jaroj vidis [[Laboristaj tumultoj en Karaĉio de 1972|gravajn laboristajn luktojn]] en industrioj de Karaĉio. La perforto devenis de la universitatoj kaj disvastiĝis tra la urbo.<ref>{{Citaĵo el libro|titolo=Karachi: Ordered Disorder and the Struggle for the City|familia nomo=Gayer|persona nomo=Laurent|dato=2014|eldoninto=Oxford University Press|ISBN=978-0-19-023806-3|paĝoj=74, 256}}</ref> La konflikto fariĝis precipe forta inter la [[Partio MQM de Pakistano|partio MQM]] kaj loĝantoj etne [[Sindoj]], [[Paŝtunoj]] kaj [[Panĝaboj]]. La partio kaj sia vasta reto de subtenantoj iĝis celo de la Pakistanaj sekurecaj fortoj pro la polemika «[[operacio purigo]]» en 1992, kiam ili klopodis restarigi la pacon en la urbo kiu daŭris ĝis 1994. La interetnaj konfliktoj daŭris inter grupoj de malsamaj lingvoj ĝis la fino de la 2010-aj jaroj kaj, ekde tiam, ili ne pli estis ekstremaj.

=== Malbonaj infrastrukturoj ===
Karaĉio ne disvolviĝis laŭ urba planado, kaj pro la rapida kresko de la urbo kaŭzis malaltan kvaliton de vivo.<ref name=wb/> La urbo havas ne kohezan politikon pri transportoj, tamen ĝis po 1000 novaj veturiloj estas aldonita ĉiutage al la jam trafikaj urbaj stratoj.<ref name="wb" /> La surfaco de vojoj kaj stratoj estas rompita ĉe multaj lokoj, sed ne estas riparita en ĝustatempa maniero.

Nekapablaj provizi loĝejojn al grandaj nombroj de rifuĝintoj tuj post la sendependeco, la aŭtoritatoj de Karaĉio unue eldonis permesojn al rifuĝintoj ekde 1950, kaj tio permesis al rifuĝintoj setli ĉe ajna vaka lando.<ref name=sewer>{{Citaĵo el novaĵo|url=https://www.reuters.com/article/us-slums-pakistan-sewage/fed-up-with-no-sewers-pakistans-slum-residents-go-diy-idUSKCN12D1PK|titolo=Fed up with no sewers, Pakistan's slum residents go DIY|alirdato={{dato|2017-11-29}}|dato=October 2016|lingvo=en|verkaĵo=Reuters}}</ref> Tiaj [[neformalaj setlejoj]] estas konataj kiel «''[[katchi abadi]]''». Ĉirkaŭ duono el la loĝantoj de Karaĉio ankoraŭ vivas en ĉi tiuj neplanitaj komunumoj, kun malmulto da stratoj kaj servoj.<ref name=wb/>

== Arĥitekturo ==
[[Dosiero:Adnan_Asim's_Karachi_City._3_Talwar_(_Swords_)_Clifton,_Karachi.jpg|eta|dekstra|200px|Vido de [[Klifton (Karaĉio)|Klifton]] kun sia monumento de la «tri glavoj».]]
Karaĉio enhavas kolekton de konstruaĵoj kaj strukturoj de malsamaj [[Arĥitektura stilo|arĥitekturaj stiloj]]. La urbocentraj distriktoj de [[Saddar|Sadar]] kaj [[Klifton (Karaĉio)|Klifton]] montras arĥitekturon de la komenco de la 20-a jarcento, kaj siaj diversaj stiloj inkluzivas la [[Novklasika arkitekturo|neo-klasikan]] konstruaĵo de [[Karachi Havena Fido|KPT]] kaj la konstruaĵo de la [[Sinda Alta Kortumo]]. Karachi akiris siajn unuajn neo-gotikajn aŭ Hindo-gotikaj konstruaĵoj kun la kompletiĝo de la [[Halo Frejr]], de [[Merkato Imperiestrino]] kaj de la [[Katedralo de Sankta Patriko (Karaĉio)|Katedralo de Sankta Patriko]]. La [[Tudor-reviviĝa arĥitekturo|Tudor-simila]] arĥitektura stilo aperis ĉe la [[sporta klubo de Karaĉio]] kaj la barka klubo. La [[Novrenesanco|nov-renesanca arĥitekturo]] iĝis populara dum la 19-a jarcento kaj estis elektita por la monaĥinejo de S-ta Josefo (de 1870) kaj la [[Sinda Klubo]] (de 1883).<ref>{{Citaĵo el la reto|url=http://www.historickarachi.com/heritage_revisited.htm|titolo=Heritage Revisited|alirdato={{dato|2010-8-26}}|eldoninto=Historickarachi.com|lingvo=en|arkivurl=https://web.archive.org/web/20080822124715/http://www.historickarachi.com/heritage_revisited.htm|arkivdato=[[22-a de aŭgusto]] [[2008]]}} {{Citaĵo el la reto |url=http://www.historickarachi.com/heritage_revisited.htm |titolo=Arkivita kopio |alirdato=2023-02-05 |arkivurl=https://web.archive.org/web/20080822124715/http://www.historickarachi.com/heritage_revisited.htm |arkivdato=2008-08-22 }}</ref> La klasika stilo repopulariĝis ĉe la fino de la 19-a jarcento, kaj videblas en la [[Hospitalo sinjorino Dufferin|hospitalo sinjorino ''Dufferin'']] (1898)<ref>{{Citaĵo el la reto|url=http://www.historickarachi.com/public_arch_5.htm|titolo=Public Arch 5|alirdato={{dato|2010-8-26}}|eldoninto=Historickarachi.com|lingvo=en|arkivurl=https://web.archive.org/web/20071024103906/http://www.historickarachi.com/public_arch_5.htm|arkivdato=[[24-a de oktobro]] [[2007]]}} {{Citaĵo el la reto |url=http://www.historickarachi.com/public_arch_5.htm |titolo=Arkivita kopio |alirdato=2023-02-05 |arkivurl=https://web.archive.org/web/20071024103906/http://www.historickarachi.com/public_arch_5.htm |arkivdato=2007-10-24 }}</ref> kaj la [[Kantonmento Fervoja Stacio de Karaĉio|Kantonmento Fervoja Stacio]]. Dum [[Itala-moka arĥitekturo|itala-similaj]] konstruaĵoj restis popularaj, eklektika miksaĵo nome [[Hindo-Saracena arĥitekturo|Hindo-Saracena]] aŭ Anglo-Mogola komencis aperi en kelkaj lokoj.{{Mallonga piednoto|Laurent Gayer|2014}} La loka komercista komunumo ekaltiris al si imponajn strukturojn. La strato ''Zaibunnisa'' en la areo [[Saddar]] (nomata «strato ''Elphinstone''» dum la brita regado) estas ekzemplo kie la komercaj grupoj adoptis la itala-similan kaj Hindo-Saracenan stilon por montri sian konon de la okcidenta kaj de sia propra kulturoj. La ''Hindu Gymkhana'' (1925) kaj la [[Palaco Mohata]] estas ekzemploj de Mogola-reviviĝaj konstruaĵoj.<ref>{{Citaĵo el la reto|url=http://www.historickarachi.com/public_arch_1.htm|titolo=Public Architecture|alirdato={{dato|2010-8-26}}|eldoninto=Historickarachi.com|lingvo=en|arkivurl=https://web.archive.org/web/20080415174246/http://www.historickarachi.com/public_arch_1.htm|arkivdato=15a de aprilo 2008}} {{Citaĵo el la reto |url=http://www.historickarachi.com/public_arch_1.htm |titolo=Arkivita kopio |alirdato=2023-02-05 |arkivurl=https://web.archive.org/web/20080415174246/http://www.historickarachi.com/public_arch_1.htm |arkivdato=2008-04-15 }}</ref>

La [[Indus-vala lernejo pri arto kaj arĥitekturo]] oferas unu el la ĉefaj ekzemploj de arĥitektura konservado kaj restarigo kie tuta konstruaĵo el areo [[Ĥaradar]] de Karaĉio translokiĝis al Klifton por esti reutilizata kiel lernejo. Por translokigi tion, oni zorge forigis ĉiun pecon de ligno kaj ŝtono, stakigis ilin intertempe, ŝarĝis ilin sur la kamionojn por transportado al la Klifton, malŝarĝis kaj re-aranĝis ilin laŭ plano, ŝtonon post ŝtono, pecon post peco, ĉio dum nur tri monatoj.<ref name="Indus Valley Website">{{Cite web|url=http://www.indusvalley.edu.pk/nusserwanjeehistory.html|title=Nusserwanjee Building (Relocation) Project|website=Daily Times|access-date={{dato|2013-2-26}}|archive-url=https://web.archive.org/web/20130126022502/http://www.indusvalley.edu.pk/nusserwanjeehistory.html|archive-date={{dato|2013-1-26}}|url-status=dead|language=en}}</ref>

[[Dosiero:PK_Karachi_asv2020-02_img22_Chundrigar_Road.jpg|eta|200px|Vido de la strato I. I. Ĉundrigar, kun la turo ''[[Habib-Bank-Plaza]]''.]]

Arĥitekture apartaj — eĉ ekscentraj — konstruaĵoj ekaperis tra Karaĉio. Rimarkindaj ekzemploj pri nuntempa arĥitekturo estas la sidejo de la [[Pakistana Ŝtata Petrolo]]. La urbo havas ekzemplojn pri moderna [[Islama arkitekturo|islama arĥitekturo]], inkluzive de la hospitalo de la [[Universitato Aga Ĥan]], la [[Granda Moskeo Ĝamia]], [[Masĝid-e-Tuba]], la Moskeo Faran, la [[Moskeo Baitul-Mukaram]], la [[Mazar-e-Kaid|Maŭzoleo de Kaid]], kaj la [[Teksaĵa Instituto de Pakistano]]. Unu el la unikaj kulturaj elementoj de Karaĉio estas ke la loĝejoj, kiu estas du- aŭ tri-etaĝaj, estas konstruitaj kun la fronta jardo protektita de alta brika muro. La strato I. I. Ĉundrigar prezentas gamon de altaj konstruaĵoj. La plej eminentaj ekzemploj inkluzivas la [[Habib Banka Placo|''Habib Bank Plaza'']], la Turo UBL, la Turoj PRC, la Konstruaĵo PNSC kaj la [[Turo MCB]].<ref>{{Cite web|url=http://www.mcb.com.pk/mcb/mcb_tower.asp|title=MCB Tower, the tallest skyscraper of Karachi|publisher=Mcb.com.pk|access-date={{dato|2010-5-6}}|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20090504064133/http://www.mcb.com.pk/mcb/mcb_tower.asp|archive-date={{dato|2009-5-4}}|language=en}} {{Webarchiv|url=https://web.archive.org/web/20100723214014/http://www.mcb.com.pk/mcb/mcb_tower.asp |date=2010-07-23 }} {{Citaĵo el la reto |url=http://www.mcb.com.pk/mcb/mcb_tower.asp |titolo=Arkivita kopio |alirdato=2023-02-05 |arkivurl=https://web.archive.org/web/20090504064133/http://www.mcb.com.pk/mcb/mcb_tower.asp |arkivdato=2009-05-04 }}</ref> Pli novaj ĉielskrapantoj estas konstruataj en Klifton. Almenaŭ 50 konstruaĵoj de pli ol 150 metroj estis konstruataj dum 2022.

== Sportoj ==
{{Ĉefa artikolo|Listo de sportejoj en Karaĉio}}

[[Dosiero:Sindh_Cricket_team_match_with_Australia_in_1935.jpg|maldekstra|eta|Paĝo de sporta gazeto pri kriketa matĉo kontraŭ Aŭstralio, 1935.]]
[[Dosiero:Inside_the_National_Stadium,_Karachi_01.jpg|eta|La [[Nacia Stadiono de Karaĉio|Nacia Stadiono]] en Karaĉio.]]

=== Kriketo ===
La historio de [[kriketo]] en Pakistano datiĝas ĉe antaŭ la naskiĝo de la lando en 1947. La unua iam ajn internacia kriketa matĉo en Karaĉio okazis la 22-an de novembro 1935 inter [[Sindo]] kaj aŭstraliaj kriketaj teamoj. La matĉon spektis 5000 Karaĉianoj.<ref>[http://www.smh.com.au/ "Match against Sindh"]. ''The Sydney Morning Herald'', 23 November 1935</ref> En Karaĉio ankaŭ ekzistas la [[tejpbalo]], pli sekura kaj pli malaltekosta alternativo al kriketo.<ref>{{Citation|last=Guardian Sport|title=Have you heard of Tape Ball cricket?|date={{dato|2017-7-19}}|url=https://www.youtube.com/watch?v=sV4fmG9-hlo| archive-url=https://ghostarchive.org/varchive/youtube/20211211/sV4fmG9-hlo| archive-date={{dato|2021-12-11}}| url-status=live|access-date={{dato|2017-7-23}}|language=en}}{{cbignore}}</ref>

La inaŭguran unua-klasan matĉon ĉe la Nacia Stadiono ludis Pakistano kaj Barato la 26-an de februaro 1955 kaj ekde tiam la Pakistana nacia teamo pri kriketo gajnis 20 el la 41 ''test matches'' luditaj ĉe la Nacia Stadiono.<ref>{{Citaĵo el la reto|url=https://cricketarchive.com/Archive/Grounds/22/1506_t.html|titolo=Test matches played on National Stadium, Karachi|alirdato={{dato|2010-8-26}}|eldoninto=Cricket Archive|lingvo=en}}</ref> La unua [[Unu-taga Internacia]] ĉe la Nacia Stadiono okazis kontraŭ la 21-an de novembro 1980.

La urbo gastigis nombron de enlandaj kriketaj teamoj inkluzive de Karaĉio,<ref>{{Citaĵo el la reto|url=https://cricketarchive.com/Archive/Teams/0/846/First-Class_Matches.html|titolo=First-Class matches played by Karachi|alirdato={{dato|2010-8-26}}|eldoninto=Cricket Archive|lingvo=en}}</ref> Karaĉiaj bluuloj,<ref>{{Citaĵo el la reto|url=https://cricketarchive.com/Archive/Teams/0/444/First-Class_Matches.html|titolo=First-Class matches played by Karachi Blues|alirdato={{dato|2010-8-26}}|eldoninto=Cricket Archive|lingvo=en}}</ref> Karaĉiaj verduloj,<ref>{{Citaĵo el la reto|url=https://cricketarchive.com/Archive/Teams/0/446/First-Class_Matches.html|titolo=First-Class matches played by Karachi Greens|alirdato={{dato|2010-8-26}}|eldoninto=Cricket Archive|lingvo=en}}</ref> Karaĉiaj blankuloj.<ref>{{Citaĵo el la reto|url=https://cricketarchive.com/Archive/Teams/0/445/First-Class_Matches.html|titolo=First-Class matches played by Karachi Whites|alirdato={{dato|2010-8-26}}|eldoninto=Cricket Archive|lingvo=en}}</ref> La Nacia Stadiono gastigis du grupajn matĉojn (Pakistano kontraŭ Sud-Afriko la 29-an februaro, kaj Pakistano kontraŭ Anglio la 3-an de marto) kaj kvarono-fina matĉojn (Sud-Afriko kontraŭ Okcidenta Hindio la 11-an de marto) dum la [[Kriketa monda pokalo de 1996]].<ref>{{Citaĵo el novaĵo|url=http://www.cricinfo.com/ci/content/series/60981.html?template=fixtures|titolo=Fixtures|alirdato={{dato|2010-8-26}}|eldoninto=ESPNcricinfo|lingvo=en}}</ref>

la Kriketa Stadiono Rafi, en konstruo en urbeto Baria, baldaŭ fariĝos la granda kriketa stadiono en Karaĉio, kun sia kapacito de pli ol {{nombro|50000}} spektantoj.

=== Aliaj sportoj ===
Laŭ kelkaj fontoj, estis en Karaĉio ke en 1877 la tiamaj britaj regantoj klopodis krei rularon de volanludo kaj probable la loko de la unuaj matĉoj estis Halo Frejr.<ref>{{cite book |title= Better Badminton for All |url= https://archive.org/details/betterbadmintonf0000unse |url-access= registration |last=Downey |first=Jake |page=[https://archive.org/details/betterbadmintonf0000unse/page/13 13] |year=2003 |publisher=Pelham Books |isbn=978-0-7207-0228-6|language=en}}</ref>

Karaĉio gastigis sep eldonojn de la Naciaj Ludoj de Pakistano, la plej lastatempan en 2007.<ref>{{Cite web|url=http://www.sports.gov.pk/Participation/National%20Games.htm#RPNG|title=National Games|publisher=Pakistan Sports Board|access-date={{dato|2010-8-26}}|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20110824061938/http://www.sports.gov.pk/Participation/National%20Games.htm#RPNG|archive-date={{dato|2011-8-24}}|language=en}} {{Webarchiv|url=https://web.archive.org/web/20110824061938/http://www.sports.gov.pk/Participation/National%20Games.htm#RPNG |date=2011-08-24 }} {{Citaĵo el la reto |url=http://www.sports.gov.pk/Participation/National%20Games.htm |titolo=Arkivita kopio |alirdato=2023-02-05 |arkivurl=https://web.archive.org/web/20110824061938/http://www.sports.gov.pk/Participation/National%20Games.htm |arkivdato=2011-08-24 }}</ref>

En 2005, la urbo gastigis la [[pokalon SAFF]] en ĉi tiu ejo, tiel kiel la Supera Futbala Ligo Geo de 2007. La populareco de [[Golfo (sporto)|golfo]] estas pliiĝanta, kun kluboj en Karaĉio kiel ''Dreamworld Resort'', la golfa klubo de urbeto Baria, Hotela kaj Golfa Klubo, ''Arabian Sea Country Club'', ''DA Country & Golf Club''. La urbo havas servojn por [[gazonhokeo]] (Hokea Klubo de Pakistano, Hokeo kampo UBL), [[boksado]] (Sporta Komplekso KPT), [[skvaŝo]] (Skvaŝa Komplekso Ĝahangir Ĥan) kaj [[poloo]]. Ekzistas maraj kaj barkaj kluboj. La [[Sporta Komplekso de la Nacia Banko de Pakistano]] estas ejo de la [[unua-klasa kriketo]] kaj diversuza sportaj servoj en Karaĉio.

; Profesiaj teamoj de Karaĉio

{| class="wikitable sortable"
! scope="col" |Klubo
! scope="col" |Ligo
! scope="col" |Sporto
! scope="col" |Ejo
! scope="col" |Establita
|-
! scope="row" style="font-weight: normal; text-align: left;" |[[Karaĉiaj Reĝoj]]
|[[Superligo de Pakistano]]
|[[Kriketo]]
|[[Nacia stadiono (Karaĉio)|Nacia stadiono]]
|2015
|-
! scope="row" style="font-weight: normal; text-align: left;" |[[Karaĉiaj Delfenoj]]
|[[Nacia liga T20]]/[[Nacia unutaga pokalo]]
|[[Kriketo]]
|[[Nacia stadiono (Karaĉio)|Nacia stadiono]]
|2004
|-
! scope="row" style="font-weight: normal; text-align: left;" |[[Karaĉiaj Zebroj]]
|[[Nacia liga T20]]/[[Nacia unutaga pokalo]]
|[[Kriketo]]
|[[Nacia stadiono (Karaĉio)|Nacia stadiono]]
|2004
|-
! scope="row" style="font-weight: normal; text-align: left;" |''[[HBL FC]]''
|[[Ĉefranga ligo de Pakistano]]
|[[Futbalo]]
|[[Popola Futbala Stadiono]]
|1975
|-
! scope="row" style="font-weight: normal; text-align: left;" |''[[K-Elektric F.C.]]''
|[[Ĉefranga ligo de Pakistano]]
|[[Futbalo]]
|[[Popola Futbala Stadiono]]
|1913
|-
! scope="row" style="font-weight: normal; text-align: left;" |''[[KPT F.C.]]''
|[[Ĉefranga ligo de Pakistano]]
|[[Futbalo]]
|[[Futbala stadiono KPT]]
|1887
|-
! scope="row" style="font-weight: normal; text-align: left;" |[[NBP F.C.]]
|[[Ĉefranga ligo de Pakistano]]
|[[Futbalo]]
|[[Futbala stadiono KPT]]
|N/
|-
! scope="row" style="font-weight: normal; text-align: left;" |''[[PIA F.C.]]''
|[[Ĉefranga ligo de Pakistano]]
|[[Futbalo]]
|[[Futbala stadiono KPT]]
|1958
|-
! scope="row" style="font-weight: normal; text-align: left;" |[[Karaĉiaj Unuiĝintoj F.K.]]
|[[Ĉefranga ligo de Pakistano]]
|[[Futbalo]]
|[[Unuiĝinta Stadiono de Karaĉio]]
|1996
|-
! scope="row" style="font-weight: normal; text-align: left;" |[[Dija V.F.K.]]
|[[Nacia virina futbala pokalo]]
|[[Futbalo]]
|nekonata
|2002
|}

== Rimarkindaj homoj ==
{{Ĉefa artikolo|Listo de homoj el Karaĉio}}

<div class="div-col" style="column-width: 22em;">

=== Armeo ===
* [[Pervez Muŝaraf|Parvez Muŝaraf]], politikisto, prezidanto kaj armea komandanto
* [[Rashid Minhas|Raŝid Minhas]] Ŝahid, aerarmea piloto kiu ricevis la premion [[Nishan-e-Haider|Niŝan-e-Haider]]

=== Politikistoj ===
* [[Muhammad Ali Jinnah|Muhamedo Ali Ĝinah]], la fondinto de Pakistano
* [[Iskander Mirza]], la unua prezidanto de Pakistano
* [[Abdur Rab Nishtar|Abdur Rab Niŝtar]], politikisto
* [[Arif Alvi]], politikisto, prezidanto
* [[Asif Ali Zardari]], politikisto kaj prezidanto
* [[Benazir Bhutto|Benazir Buto]], politikistino kaj ĉefministrino
* [[Altaf Husain]] (Pakistana politikisto), politikisto, fondinto de la partio MQM
* [[Farooq Sattar|Faruk Satar]], politikisto kaj eks-urbestro
* [[Hussain Haqqani|Husain Hakani]], politika aktivulo kaj ĵurnalisto
* [[Naimatullah Khan|Naimatulah Ĥan]], advokato, eks-urbestro
* [[Munawar Hasan|Munavar Hasan]], politikisto, eks-prezidanto de la partio [[Jamaat-e-Islami Pakistan|Ĝamat-e-Islami Pakistan]]
* [[Hafiz Naeem ur Rehman|Hafiz Naim ur Rehman]], politikisto, prezidanto de [[Jamaat-e-Islami Pakistan|Ĝamat-e-Islami]], Karaĉio
* [[Syed Mustafa Kamal|Sjed Mustafa Kamal]], eks-urbestro
* [[Miftah Ismail]], eksa ministro pri financoj

=== Sciencistoj ===
* [[Abdul Qadeer Khan|Abdul Kadir Ĥan]], fondinto de la nuklea programo de Pakistano
* [[Pervez Hoodbhoy|Pervez Hudboj]], nuklea fizikisto

=== Artistoj kaj verkistoj ===
* [[Ibn-e-Insha|Ibn-e-Inŝa]], poeto
* [[Ibn-e-Safi]], verkisto kaj poeto
* [[Abdul Hak (urdua verkisto)]], la padro de la moderna urdua
* [[Jaun Elia|Ĝon Elia]], poeto kaj filozofo
* [[Tabish Dehlvi|Tabiŝ Dehlvi]], poeto
* [[Jamiluddin Aali|Ĝamiludin Ali]], poeto
* [[Nasim Amrohvi]], poeto kaj filozofo
* [[Mushtaq Ahmad Yusufi|Muŝtak Ahmad Jusufi]], verkisto de satiro kaj humuro
* [[Sadequain|Sadekain]], pentristo kaj kaligrafo
* [[Rais Amrohvi]], poeto, filozofo kaj psikanalizisto

=== Televido kaj spektaklo ===
* [[Moin Akhter|Moin Aĥter]], Pakistana televido, filma kaj sceneja artisto, humuristo, komikulo, imitisto, gastiganto, verkisto, kantisto, direktoro kaj produktanto.
* [[Umer Shareef|Umer Ŝarif]], aktoro, komikulo, direktoro, produktanto kaj gastiganto de televidaj spektakloj.
* [[Shehzad Roy|Ŝehzad Roj]], kantisto
* [[Nazia Hassan|Nazia Hasan]], kantisto
* [[Zohaib Hassan|Zohaib Hasan]], kantisto
* [[Junaid Jamshed|Ĝunaid Ĝamŝed]], religia akademiulo fariĝinta kantisto
* [[Kamran Ĥan (ĵurnalisto)|Kamran Ĥan]], ĵurnalisto
* [[Anwar Maqsood|Anvar Maksud]], satiristo kaj humuristo
* [[Haseena Moin|Hasina Moin]], dramisto
* [[Bohemia (repisto)|''Bohemia'']], Pakistana-usona panĝaba repisto
* [[Behroze Sabzwari|Behroze Sabzvari]], aktoro
* [[Ahad Raza Mir]], aktoro
* [[Fawad Khan|Favad Ĥan]], aktoro
* [[Humayun Saeed|Humajun Said]], aktoro
* [[Fahad Mustafa]], aktoro, modelo, televida programestro
* [[Mahira Khan|Mahira Ĥan]], aktorino
* [[Syra Yousuf|Sajara Yusuf]], videoĵokeo kaj aktorino
* [[Hina Altaf]], aktorino kaj modelo
* [[Mahnoor Baloch|Mahnur Baloĉ]], aktorino kaj modelo
* [[Sarah Khan|Sarah Ĥan]], aktorino
* [[Humaima Malick|Humaima Malik]], aktorino kaj modelo
* [[Kubra Khan|Kubra Ĥan]], aktorino kaj modelo
* [[Sarwat Gilani|Sarvat Gilani]], aktorino kaj modelo
* [[Arisha Razi|Ariŝa Razi]], aktorino
* [[Komal Rizvi]], aktorino, kantisto, verkisto, televida programestro
* [[Yumna Zaidi|Jumna Zaidi]], aktorino
* [[Ayeza Khan|Ajeza Ĥan]], aktorino
* [[Urwa Hocane|Urva Hocane]], aktorino
* [[Mehwish Hayat|Mehviŝ Hajat]], aktorino
* [[Neelam Muneer|Nilam Munir]], aktorino
* [[Saba Qamar|Saba Kamar]], aktorino kaj modelo
* [[Sanam Jung|Sanam Ĝung]], aktorino kaj modelo
* [[Sanam Saeed|Sanam Said]], aktorino kaj modelo
* [[Iqra Aziz|Ikra Aziz]], aktorino
* [[Aiman Khan|Aiman Ĥan]], aktorino
* [[Minal Khan|Minal Ĥan]], aktorino
* [[Sanam Baloch|Sanam Baloĉ]], aktorino kaj televida programestro
* [[Mansha Pasha|Manŝa Paŝa]], aktorino
* [[Naveen Waqar|Navin Vakar]], aktorino kaj modelo
* [[Arij Fatyma|Ariĝ Fatima]], Pakistana-Usona aktorino
* [[Nadia Hussain|Nadia Husain]], televida aktorino, gastiganto, modelo, entreprenisto kaj modokreanto
* [[Amna Ilyas|Amna Ilias]], modelino
* [[Nadir Ali (comedian)|Nadir Ali]], komikulo
* [[Kumail Nanjiani|Kumail Nanĝiani]], aktoro kaj komikulo
* ''[[Young Stunners]]'', hiphopa duopo
* [[Kaifi Khalil|Kaifi Ĥalil]], kantaŭtoro

=== Sportistoj ===
* [[Javed Miandad|ĝaved Miandad]], kriketisto
* [[Shahid Afridi|Ŝahid Afridi]], kriketisto
* [[Sarfaraz Ahmed]], kriketisto, iama kapitano
* [[Fawad Alam|Favad Alam]], kriketisto
* [[Danish Kaneria|Daniŝ Kaneria]], kriketisto
* [[Jahangir Khan|Ĝahangir Ĥan]], skvaŝo-ludanto

=== Aliaj ===
* [[Abdul Sattar Edhi|Abdul Satar Edi]], filantropo
* Zafar Abbas, fondinto de NGO JDC
* [[Aamir Liaquat Hussain|Amir Liakat Husain]], politikisto, televida programestro, komikulo
* [[Alamgir Khan (politician)|Alamgir Ĥan]], politikisto, aktivulo, estro de grupo «Fixit»
* [[Abdullah Shah Ghazi|Abdulah Ŝah Gazi]], islama mistika Sufia sanktulo de la 8-a jarcento
* Mufti [[Tariq Masood|Tarik Masud]], religia akademiulo
</div>

== Ĝemelaj urboj ==
{{Ĉefa artikolo|Listo de ĝemelaj urboj en Pakistano}}

<div class="div-col" style="column-width: 20em;">
* <span class="flagicon">[[Dosiero:Flag_of_Iran.svg|ligilo=Iran|alternative=Iran|kadra|23x23ra]]</span> [[Maŝhado]], Irano<ref name=siasat>{{cite web|title=Here are the TWIN Sisters of Karachi, Lahore, Islamabad, Multan, and other Pakistani cities, from across the globe|url=https://blog.siasat.pk/here-are-the-twin-sisters-of-karachi-lahore-islamabad-multan-and-other-pakistani-cities-from-across-the-globe/|website=siasat.pk|publisher=Siasat Blogs|date=2021-07-19|access-date=2021-10-13|language=en|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211024171728/https://blog.siasat.pk/here-are-the-twin-sisters-of-karachi-lahore-islamabad-multan-and-other-pakistani-cities-from-across-the-globe/|archivedate=2021-10-24}}</ref>
* <span class="flagicon">[[Dosiero:Flag_of_Iran.svg|ligilo=Iran|alternative=Iran|kadra|23x23ra]]</span> [[Ĥomo]], Irano<ref>{{cite web |title=Qom|url=https://www.toiran.com/en/city-qom|website=toiran.com|publisher=Toiran.com|access-date=2021-10-13|language=en}}</ref>
* <span class="flagicon">[[Dosiero:Flag_of_the_People's_Republic_of_China.svg|ligilo=China|alternative=China|kadra|23x23ra]]</span> [[Tjanĝino]], Ĉinio<ref name=tianjin>{{cite web |title=China's Tianjin Municipality named sister-city to Karachi, Islamabad|url=https://www.pakistantoday.com.pk/2021/09/21/chinas-tianjin-municipality-named-sister-city-to-karachi-islamabad/|website=pakistantoday.com.pk|publisher=Pakistan Today|date=2021-09-21|access-date=2021-10-13|language=en}}</ref>
* <span class="flagicon">[[Dosiero:Flag_of_the_People's_Republic_of_China.svg|ligilo=China|alternative=China|kadra|23x23ra]]</span> [[Urumĉio]], Ĉinio<ref name=dawn2019>{{cite web |title=Three Chinese towns named sister cities to Karachi, Gwadar, Multan|url=https://www.dawn.com/news/1472506|website=dawn.com|publisher=Dawn|date=2019-03-29|access-date=2021-10-11|language=en}}</ref>
</div>

== Referencoj ==
{{Referencoj|2}}

== Literaturo ==
{{Refbegin|30em}}
* {{citation |first=Laurent|last=Gayer|title=Karachi: Ordered Disorder and the Struggle for the City|date={{dato|2014-6-1}}|publisher=[[Oxford University Press]]|isbn=978-0-19-023806-3|ref={{sfnref|Laurent Gayer|2014}}|language=en}}
* {{citation |author1=West Pakistan (Pakistan). Transport Commission|author2=Mian Anwer Ali|title=Report: April 1969 – September 1969, Volume 2|year=1970 |publisher=West Pakistan Government Press|ref={{sfnref|Railway Report|1970}}|language=en}}
* {{citation |publisher=United Nations|title=Review of Developments in Transport in the ESCAP Region ...: Asia and the Pacific|year=2007|isbn=978-92-1120-534-3|ref={{sfnref|United Nations|2007}}|language=en}}
* {{citation |author=Thomas, Amos Owen|title=Imagi-Nations and Borderless Television: Media, Culture and Politics Across Asia|date={{dato|2005-10-3}}|publisher=SAGE|isbn=978-0-7619-3396-0|ref={{sfnref|Amos Owen Thomas|2005}}|language=en}}
* {{citation |first1=Hunt|last1=Janin|first2=Scott A.|last2=Mandia|title=Rising Sea Levels: An Introduction to Cause and Impact|date={{dato|2012-10-11}}|publisher=McFarland & Company|isbn=978-0-7864-5956-8|ref={{sfnref|Hunt Janin|Scott A. Mandia|2012}}|language=en}}
* {{citation |author=Sind Muslim College, Karachi|title=Sind Muslim College Magazine|year=1965|publisher=The University of Michigan|ref={{sfnref|Sind Muslim College|1965}}}}
* {{citation |first=Sarina|last=Singh|author-link=|title=Pakistan and the Karakoram Highway|year=2008|publisher=Lonely Planet|isbn=978-1-74104-542-0|ref={{sfnref|Sarina Singh|2008}}|language=en}}
* {{citation |first=Barbara A.|last=Weightman|title=Dragons and Tigers: A Geography of South, East, and Southeast Asia|url=https://books.google.com/books?id=qeBfed17zxEC&pg=PA187|date={{dato|2011-6-15}}|publisher=John Wiley & Sons|isbn=978-1-118-13998-1|ref={{sfnref|Barbara A. Weightman|2011}}|language=en}}
* {{citation |author=N. H. Senzai|title=Ticket to India|date={{dato|2015-11-17}}|publisher=Simon and Schuster|isbn=978-1-4814-2258-1|ref={{sfnref|N. H. Senzai|2015}}|language=en}}
* {{citation |first=Yamini|last=Narayanan|url=https://books.google.com/books?id=wQUBCwAAQBAJ&pg=PA165|title=Religion and Urbanism: Reconceptualising Sustainable Cities for South Asia|date={{dato|2015-11-19}}|publisher=[[Routledge]]|isbn=978-1-317-75542-5|ref={{sfnref|Yamini Narayanan|2015}}|language=en}}
* {{citation |first1=Robert|last1=Stimson|first2=Kingsley E.|last2=Haynes|url=https://books.google.com/books?id=QgiDiR1QQHQC&pg=PA43|title=Studies in Applied Geography and Spatial Analysis: Addressing Real World Issues|date={{dato|2012-1-1}}|publisher=Edward Elgar Publishing|isbn=978-1-78100-796-9|ref={{sfnref|Robert Stimson|Kingsley E. Haynes|2012}}|language=en}}
* {{citation |first=Newsline|last=Publications|title=Newsline, Volume 18|year=2006|publisher=The University of Michigan|isbn=978-1-78100-796-9|ref={{sfnref|Newsline|2006}}|language=en}}
* {{citation |author=Mohammad Shahid Alam|title=Community Organizations and Urban Development: A Study of Selected Urban Settlements in Karachi|year=1996|publisher=NGO Resource Centre|ref={{sfnref|Mohammad Shahid Alam|1996}}|language=en}}
* {{citation |first=Marcello|last=Balbo|url=https://books.google.com/books?id=pCet48XFuJQC&pg=PT95|title=International Migrants and the City: Bangkok, Berlin, Dakar, Karachi, Johannesburg, Naples, São Paulo, Tijuana, Vancouver, Vladivostok|year=2005|publisher=UN-HABITAT|isbn=978-92-1131-747-3|ref={{sfnref|Marcello Balbo|2005}}|language=en}}
* {{citation |first1=Jonah|last1=Blank|first2=Christopher|last2=Clary|first3=Brian|last3=Nichiporuk|url=https://books.google.com/books?id=sSZRBgAAQBAJ&pg=PA19|title=Drivers of Long-Term insecurity and Instability in Pakistan: Urbanization|date={{dato|2014-10-30}}|publisher=[[Rand Corporation]]|isbn=978-0-8330-8751-5|page=19|ref={{sfnref|Jonah Blank|Christopher Clary|Brian Nichiporuk|2014}}|language=en}}
* {{citation |first=Stephen P.|last=Cohen|title=The Idea of Pakistan|year=2004|publisher=[[Brookings Institution Press]]|isbn=978-0-8157-9761-6|page=202|ref={{sfnref|Stephen P. Cohen|2004}}|language=en}}
* {{citation |author=Q. Ashton Acton|url=https://books.google.com/books?id=DrCxJ4F8f0cC&pg=PT278|title=Issues in National, Regional, and Environmental Health and Medicine |edition=2013|date={{dato|2013-5-1}}|publisher=ScholarlyEditions|isbn=978-1-4901-1294-7|page=278|ref={{sfnref|Issues in National, Regional, and Environmental Health and Medicine|2013}}|language=en}}
* {{citation |author=Q. Ashton Acton|url=https://books.google.com/books?id=CwtnpymlSe4C&pg=PA404|title=Endocrine System Diseases: New Insights for the Healthcare Professional |edition=2013|date={{dato|2013-7-22}}|publisher=ScholarlyEditions|isbn=978-1-4816-5848-5|page=404|ref={{sfnref|Endocrine System Diseases: New Insights for the Healthcare Professional|2013}}|language=en}}
* {{citation |first1=Zohra|last1=Zaidi|author2=S.W Lanigan|url=https://books.google.com/books?id=I0GFGJfVeFIC&pg=PR10|title=Dermatology in Clinical Practice|date={{dato|2010-3-10}}|publisher=Springer Science & Business Media|isbn=978-1-84882-862-9|page=x|ref={{sfnref|Zohra Zaidi|S.W Lanigan|2010}}|language=en}}
* {{citation |author1=Mohammad Aslam Uqaili|first2=Khanji|last2=Harijan|url=https://books.google.com/books?id=rndnOvfTDW4C&pg=PA259|title=Energy, Environment and Sustainable Development|date={{dato|2011-10-14}}|publisher=Springer Science & Business Media|isbn=978-3-7091-0109-4|page=259|ref={{sfnref|Mohammad Aslam Uqaili|Khanji Harijan|2011}}|language=en}}
* {{citation |author=Renaux, Helen|title=True Children of the Raj|year=2011|publisher=Trafford Publishing|isbn=978-1-4669-0177-3|page=159|ref={{sfnref|HELEN RENAUX|2011}}|language=en}}
* {{citation |author1=Kenneth D. Miller M.D.|author2=Miklos Simon MD|url=https://books.google.com/books?id=V7cxBgAAQBAJ&pg=PA414|title=Global Perspectives on Cancer: Incidence, Care, and Experience [2 volumes]: Incidence, Care, and Experience|date={{dato|2015-2-3}}|publisher=ABC-CLIO|isbn=978-1-4408-2858-4|page=414|ref={{sfnref|Kenneth D. Miller M.D.|Miklos Simon MD|2015}}|language=en}}
{{Refend}}

== Vidu ankaŭ ==
* [[Islamabado]]
* [[Plej grandaj urboj]]

== Eksteraj ligiloj ==
{{Projektoj}}
* {{oficiala retejo|http://www.kmc.gos.pk/}}
* [https://www.youtube.com/watch?v=lXyB3JTHus0 Karaĉio ĉe la fino de la Raĝlando] ({{lang-en|Karachi at the end of the Raj}}), filmo de nekonata brita soldato, 1942-1947, ''Mowgli Productions''.
* [https://www.karachicity.gov.pk/] {{Webarchiv|url=https://web.archive.org/web/20191016035349/http://www.karachicity.gov.pk/ |date=2019-10-16 }}
* WikiTrans
* {{tradukita | lingvo = en | artikolo = Karachi | revizio = 1136020205 }}

{{Metropoloj}}

{{Havenda artikolo|Karaĉio}}
[[File:Karachi WV page banner 2.jpg|775px]]
{{Bibliotekoj}}

[[Kategorio:Karaĉio| ]]
[[Kategorio:Iamaj ĉefurboj]]
[[Kategorio:Milionurboj]]
[[Kategorio:Urboj de Pakistano]]
[[Kategorio:Administraj unuoj fonditaj en 1720-1729]]
[[Kategorio:Aperis en 1729]]