Vidi fonton por Kromio

{{Informkesto kemia elemento
|simbolo=Cr
|numero=24
|nukleona=52
|nomo=Kromo
|latine=Chromium
|super=
|sub=[[Molibdeno|Mo]]
|maldekstre=[[Vanadio|V]]
|dekstre=[[Mangano|Mn]]
|suba tabelo=jes
<!-- ĝeneralaj informoj -->
|kemia grupo=Transiraj metaloj
|RN-CAS=7440-47-3
|grupo=[[elemento de grupo 6|6-a]]
|periodo=[[elemento de periodo 4|4]]
|bloko=[[d-bloko|d]]
|pezono en terkrusto=0,019
|koncentriteco en marakvo= 0,0003
|nombro de naturaj izotopoj=4
|dosiero=Chromium crystals and 1cm3 cube.jpg
|aspekto=arĝent-kolora metalo
<!-- Atomaj ecoj -->
|relativa atompezo=51,9961
|atomradiuso=166
|kovalenta radiuso=127
|radiuso de van der waals=
|elektrona konfiguracio=<nowiki>[</nowiki><sub>18></sub>[[Argono|Ar]]<nowiki>]</nowiki>3d<sup>5</sup>4s<sup>1</sup>
|elektronoj en surfacoj=
|oksidiĝa nombro= +3,+2,+6
<!-- Fizikaj ecoj -->
|materia stato=[[solido|solidaĵo]]
|kristala strukturo=[[Kuba kristalsistemo|kuba]] (korpocentrita)
|denseco=7,19
|malmoleco=8,5
|magneta konduto= [[Antiferomagnetismo|antiferomagneta]] (je 310 K)
|degelpunkto c=1907
|degelpunkto k=2180
|bolpunkto c=2672
|bolpunkto k=2945
|molarvolumeno=7,23
|materia fandopunkto=21,0
|materia bolpunkto=347
|premo de satura vaporo=(je 2130 K) 990 [[Pa]]
|rapido de sono=(je 293,15 K) 5940
|specifa varmokapacito=450
|elektra konduktivo=7,74·10<sup>6</sup> [[Simenso|S]]/m
|elektra rezistivo=(je 293,15 K) 125 nΩ·m ; <br /> 0,125.10<sup>-6</sup>
|termika konduktivo=93,7
<!-- Diversaj -->
|diversaj=jes
|elektroda potencialo=
|elektronegativeco=1,66
|brulvarmo je m3=
|brulvarmo je kg=
|ioniga energio= 652,9
|ionta radiuso=
<!-- Izotopoj -->
|izotopoj=
}}
'''Kromio'''<ref>Formo laŭ [[PIV]].</ref> (aŭ '''ĥromo''', laŭ la greka χρῶμα, aŭ '''kromo''') estas [[kemia elemento]] de la [[perioda tabelo]] kun la simbolo '''Cr''' kaj la [[atomnumero]] 24. Ĝi estas brila [[transirmetalo]] kun alta [[frostopunkto]], utila en [[alojo]]j. Kromo havas nek odoron nek guston, kaj ĝi estas fleksiĝema. Ĝi estas la unika elemento de la perioda tabelo, kiu estas [[antiferomagnetismo|antiferomagneta]] ĉe la media temperaturo.

<!--[[Dosiero:Chromium_crystals_and_1cm3_cube.jpg|eta|240ra|Kristaloj de kromo]]-->
* '''Simbolo:''' '''Cr'''
* '''Atomnumero:''' 24
* '''Atompezo:''' 51.9961(6) g·mol<sup>−1</sup>
* '''Kemia Serio:''' [[transirmetalo]]
* '''Denseco:''' 7.19 g·cm<sup>−3</sup>
* '''Frostopunkto:''' 2180 K ({{GdC|1907}}, {{GdF|3465}})
* '''Bolpunkto:''' 2944 K ({{GdC|2671}}, {{GdF|4840}})
* '''Eltrovintoj:''' [[Louis-Nicolas Vauquelin]] kaj [[Johann Gottlob Lehmann]]

== Historio ==
[[Dosiero:Crocoite from Tasmania.jpg|maldekstra|eta|altdekstre|200ra|''Crocoite'' (PbCrO<sub>4</sub>) de [[Tasmanio]]]]
La 26-an de julio 1761, Johann Gottlob Lehmann trovis oranĝkolora-ruĝan [[mineralo]]n en [[Uralo]], kiun li nomis Siberia ruĝa [[plumbo]]. Li pensis, ke tiu mineralo estis plumba kombinaĵo kun [[seleno]] kaj [[fero]], sed ĝi estis plumba kromiato (PbCrO<sub>4</sub>), kiu nun nomiĝas ''krokoit'' (angle ''crocoite''). En 1770, Peter Simon Pallas vizitis la saman ejon, kaj trovis tiun saman ruĝan "plumban" mineralon. Ĉi tiu mineralo estis tre utila kiel [[pigmento]], do ĝia uzado kiel [[farbo]] populariĝis. Ankaŭ, flava koloro kreita de krokoito populariĝis kiel moda koloro.

En 1797, Louis Nicolas Vauquelin ricevis krokoiton. Li produktis kromian oksidon (CrO<sub>3</sub>) per miksado de ''crocoite'' kaj klorida acido (HCl). En 1798, Vauquelin produktis metalan kromon per lignokarba forno. Li trovis kromon en [[gemo]]j kiel [[rubeno]] kaj [[smeraldo]]. Li sukcesis izoli puran kromon.

Dum la 1800-oj, kromo estis uzata kiel farbo kaj tanada salo. Nun ĝia uzado estas primare (85%) en metalaj [[alojo]]j, aparte en [[rustorezista ŝtalo]] . Ĝi estas ankaŭ uzata en la kemiaj kaj metalaj industrioj.

Kromo nomiĝis pro la greka vorto "Chrôma" (kiu signifas ''koloro''), ĉar estas multe da koloraj kombinaĵoj kun kromo.

== Referencoj ==
{{Referencoj}}

== Vidu ankaŭ ==
* [[Kromiato]] (kromia acido)
* [[Kromito|Kromito (erco)]]
* [[Kalia dukromiato]]
* [[Natria dukromiato]]

{{Ĝermo|kemio}}
{{Projektoj}}
{{PeriodaTabelo}}

[[Kategorio:Kromo| ]]
[[Kategorio:Kemiaj elementoj]]
[[Kategorio:Metaloj]]