Vidi fonton por Lodzo

{{Granda dosiero|Panoramic photo Piotrkowska Street in Lodz.jpg|800px|{{center|Panoramo de strato Piotrkowska}}}}
{{Informkesto urbo de Pollando
|sen banderolo=jes
|pola_nomo=Łódź
|genitivo=Łodzi
|bildo={{Pluraj bildoj
 | pozicio     = centre
 | direkto     = vertikala
 | larĝeco = 300
 | dosiero1 = Lodz Collage 2017 (by EL-042).png
 | dosiero2 = Collage of views of Lodz.PNG
 | piedlinio = Fotomontaĵo
}}
| bildo-larĝeco     = 300px
|blazono=POL Łódź COA.svg
|flago=POL Łódź flag.svg
|slogano=''Ex navicula navis'' (''Ŝipo el ŝipeto '')
|mapo=Łódź - districts.svg
|mapo-priskribo=<span style="color:red;">Plej alta punkto</span> <br /> <span style="color:blue;">Plej malalta punkto</span> <br />1. Bałuty<br />2. Widzew<br />3. Śródmieście<br />4. Polesie<br />5. Górna
|provinco=[[Lodza Provinco]]
|distrikto=Łódź
|distrikto-rajta=Jes
|komunumo=[[Komunumo Łódź]]
|komunumo-speco=Urba
|urba_komunumo=Jes
|estro-titolo=Urbestro
|estro=Hanna Zdanowska
|retpoŝto=prezydent@uml.lodz.pl
| areo = 293.3
|latitudo=51/47
|longitudo=19/28
|zomo=9
|alto=163 ... 284
|loĝantaro-dato=2016
|loĝantaro=698688 (junio de 2016)
|denso=2601
|aglomeraĵo=1 050 000 ([[2016]])
|tel_antaŭkodo=(+48) 42
|poŝtkodo=90-001 do 94-413
|aŭtokodo=EL
|TERYT=
|ĝemelaj_urboj=[[Barreiro]], [[Chemnitz]], [[Ivanovo]], [[Kaliningrad]], [[Lyon]], [[Minsk]], [[Murcia]], [[Odessa]], [[Örebro]], [[Puebla (Puebla)|Puebla]], [[Rustavi]], [[Stuttgart]], [[Tampere]], [[Tel-Aviv]], [[Tianjin]], [[Vilnius]]|
|fondita=antaŭ [[1332]]
|urborajtoj=1423
|retpaĝaro=http://www.uml.lodz.pl
|nomo-estraro=Rada miejska w Łodzi
|adreso-estraro=ul. Piotrkowska 104
|poŝtkodo-estraro=90-926
|telefono-estraro=(+48 42) 638-40-00
|fakso-estraro=(+48 42) 638-40-04
|poŝto-estraro=uml@uml.lodz.pl
|SIMC=
|vikinovaĵoj=Wikiportal:Łódzkie
}}
[[Dosiero:Lodz1577.jpg|eta|160px|dekstra|Blazono el 1577<!-- Sigelo _miejska_ _Łodzi_ z [[1577]] -->]]
[[Dosiero:1853 Łódź.jpg|eta|Mapo de Lodzo 1853<!-- 250 px|_Pierwsza_ [[monografio]] _Łodzi_ z [[1853]] r. [[Oskaro _Flatt_|_Oskara_ _Flatta_]] -->]]
'''Lodzo''' ({{lang-pl|Łódź}} {{Aŭdio|Pl-Łódź.ogg}}, IFA: {{IFA|wuʨ̑}}) estas la dua plej granda urbo en [[Pollando]], situanta en la [[Lodza Provinco]] en la centro de la lando. En [[2016]] la urbo enhavis 698.688 loĝantojn.

== Historio ==
* [[1332]] - la unua mencio pri vilaĝo Łodzia
* [[1423]] - Lodzo ricevis urborajtojn
* [[1820]] - la urbo estis destinata por industrio
* 5.12.[[1914]]: [[Unua mondmilito]]: post malvenko en la batalo de Lodzo [[rusoj]] komencis evakuiĝi de la urbo - dum dekkelkaj tagoj ĉirkaŭ 110 mil rusaj soldatoj pereis kaj ĉirkaŭ 90 mil germanaj, krom ili ankaŭ aŭstroj, poloj, litovoj, ĉeĥoj, ukrainoj, latvoj kaj tataroj (sekvan tagon la urbon konkeris germana armeo)
* [[Lodza geto]] (germane: Litzmannstadt Ghetto, jide: לאדזשער געטא; Lodĵer geto; ליצמאנשטאטער געטא; Licmanŝtoter geto) estis juda [[geto]] ekzistanta en la okupata de germanoj Lodzo (de aprilo 1940 nomata Litzmannstadt). Formale la geto fondiĝis la 8-an de februaro 1940, finfine estis fermita kaj izolita de la urbo la 30-an de aprilo 1940. Unuavice oni enfermis [[judo]]jn restantajn tiutempe lime de la urbo – ĉirkaŭ 140 mil personoj. Poste, en la jaroj 1941–1942, oni setligis tien judan popolon, unue de la Lodza Provinco, el likvidataj sinsekve getoj en aliaj urboj. Sekve, fine de 1941, ĉirkaŭ 5 mil [[cigano]]jn, en tio [[sintio]]jn de la aŭstra-hungara landlimo (tiel nomata Burgenland; novembro 1941) kaj fine, en la dua duono de la 1942, preskaŭ 20 mil judojn de Okcidenta Eŭropo (interalie de Germanio, la landoj de Benelukso kaj judojn de Prago). Rezulte, tra la geto trapasis pli ol 200 000 personoj.
* 1.12.1944: [[Gestapo]] en Lodzo notis ke poloj bone scias pri karaktero de eldonata de [[okupado|okupantaj]] regopovoj revuo "Nowy Czas" (Nova Tempo), [[masko|maskita]] kiel periodaĵo de [[Pola Partizana Ŝtato|pola subtera movado]]

[[Dosiero:Архитектура г. Лодзь (автор Стоялов Максим.jpg|eta|]]

== Vidindaĵoj ==
* Placo de Libereco (''Plac Wolności'') kun [[klasikismo|klasikisma]] urbodomo el [[1827]] – unika okagonforma placo
* Piotrkowska Strato kun [[eklektikismo|eklektikismaj]] kaj [[secesio|secesiaj]] brikdomoj.
** Galerio de Grandaj Lodzanoj
*** Benketo de [[Julian Tuwim|Tuwim]]
*** Fortepiano de [[Artur Rubinstein|Rubinstein]]
*** Kofro de [[Władysław Stanisław Reymont|Reymont]]
*** Tablo de Lodzaj Fabrikantoj
* Palaco de Poznański
* [[Hotelo Savoy (Lodzo)|Hotelo Savoy]]

== Servoj ==
* [[Universitato de Lodzo]]

== Partneraj urboj ==
Inter la partneraj urboj de Lodzo estas
* [[Dosiero:Flag of the People's Republic of China.svg|20px]] [[Tjanĝino]] en [[Ĉinio]]

== Zamenhof/Esperanto-objektoj ==
* Zamenhofa Strato
** Zamenhofa Tabulo
** Zamenhofa Apoteko
* Murpentraĵo kun Zamenhof (en Piotrkowska Strato)
* Liceo je la nomo de Zamenhof kun tabulo
* Tombo de [[Kabe]]

== Esperanto-eventoj en Lodzo ==
La [[14an de majo]] [[2014]] venis de [[Lębork]] / [[Lenborko]] al Lodzo dum sia turneo tra [[Pollando]] la Senata [[Esperanto]]-ekspozicio (<ref>{{Citaĵo el la reto |url=http://wyborcza.pl/1,91446,15966689,Lodz__Wystawa__127_lat_jezyka_esperanto____od_piatku.html |titolo=Arkivita kopio |alirdato=2016-01-12 |arkivurl=https://web.archive.org/web/20190131201627/http://wyborcza.pl/1,91446,15966689,Lodz__Wystawa__127_lat_jezyka_esperanto____od_piatku.html |arkivdato=2019-01-31 }}</ref>), kiu unue estis oktobre [[2012]] en [[Varsovio]] en la Pola [[Senato]] kaj estis organizita okaze de la '''125-jara Jubileo de Esperanto''' fare de [[Pola Asocio Eŭropo - Demokratio - Esperanto]] ([[EDE]]'''-Pollando''') kaj fare de polaj parlamentanoj i.a. [[Senato|senatano]] [[Edmund Wittbrodt]] kun financa helpo de '''Mecenato de Esperanto''' el [[Japanio]] [[Etsuo Miyoshi]]. La E-ekspozicio post la [[Senato]] estis prezentata en [[Malborko]], [[Nowy Staw]], [[Tczew]], [[Gdynia]], [[Pelplin]], [[Wołów]], [[Złotoryja]], [[Vroclavo]], [[Sosnowiec]], [[Czeladź]], [[Będzin]] kaj [[Lębork]]. Al Lodzo la ekspozicion invitis la loka esperantistino de [[EDE]]'''-Pollando''' Daniela Gizela Matray la sekretariino de la Asocio kaj la '''Biblioteko de la Lodza Universitato''' (kunorganizanto), multflanke helpis en la organizado la loka esperantisto [[Robert Kamiński]] - la prezidanto de Lodza Filio de [[PEA]]. La vernisaĝo okazis la [[16an de majo]] [[2014]] kaj raportis pri tiu E-evento du lokaj mediatoj.
La Senata E-ekspozicio la [[16an de junio]] [[2014]] veturis al urbo [[Loviĉo]].

== Lodzanoj ==
Famaj personoj kiuj naskiĝis aŭ loĝis en Lodzo
* [[Grażyna Bacewicz]], komponistino
* [[Kazimierz Bein]], unua esperantisto kiu kabeis
* [[Marek Belka]], ekonomikisto kaj ĉefministro
* [[Stanislaw Karolczyk]], oficisto, poeto, esperantisto
* [[Jan Karski]], oficiro kaj diplomato
* [[Dorota Kędzierzawska]], kinisto
* [[Witold Leszczyński]], kinisto
* [[Stanisław Mikulski]], aktoro
* [[Arnold Mostowicz]], verkisto, ĵurnalisto, tradukisto, kuracisto kaj scienca populariganto.
* [[Władysław Pasikowski]], kinisto
* [[Jerzy Passendorfer]], kinisto
* [[Wlodzimierz Pfeiffer]], esperantisto
* [[Roman Polański]], filmreĝisoro
* [[Władysław Reymont]], nobelpremiita verkisto
* [[Józef Rotblat]], nobelpremiita fizikisto
* [[Artur Rubinstein]], komponisto kaj pianisto
* [[Andrzej Sapkowski]], [[fantasto|fantasta]] verkisto
* [[Edward Skórzewski]], kinisto
* [[Piotr Trzaskalski]], kinisto
* [[Julian Tuwim]], poeto kaj esperantisto

== Edukado ==
En Lodzo estas multe pli ol 20 superaj lernejoj. La plej gravaj estas:
* [[Universitato de Lodzo]]
* [[Teknika Universitato de Lodzo]]
* [[Medicina Universitato de Lodzo]]
* [[Ŝtata Lernejo de Filmo, Televizio kaj Teatro en Lodzo]]

== Fotogalerio ==
<gallery mode="packed" heights="180">
File: Łódź - Pałac Izraela Poznańskiego.jpg|eta|200px|dekstra|<!-- [[Palaco _Izraela_ _Poznańskiego_]]<br>_przy_ [[strato _Ogrodowa_ w _Łodzi_|ul. _Ogrodowej_]] -->
File: Rynek S Miasta Lodz.jpg|eta|dekstra|200px|<!-- _Rynek_ [[_Stare_ Urbo w _Łodzi_|_Starego_ _Miasta_]] -->
File: Biala Fabryka2.jpg|eta|200px|dekstra|Blanka fabriko<!-- [[_Biała_ Fabriko]] [[Ludoviko _Geyer_|_Geyera_]]<br>_przy_ ul. _Piotrkowskiej_ -->
File: UM Lodz.jpg|eta|dekstra|200px|<!-- Palaco [[Julio (nomo) _Heinzel_|_Heinzla_]] – _obecnie_ [[_Urząd_ _Miasta_ Lodzo]] -->
File: Schweikert Palace.jpg|eta|200px|dekstra|<!-- [[Palaco _Roberta_ _Schweikerta_]], obo. [[_Instytut_ _Europejski_]] w _Łodzi_ -->
File: Church - Cerkiew Aleksandra Newskiego - Lodz.JPG|eta|dekstra|200px|<!-- [[Ortodoksismo _Aleksandra_ _Newskiego_]] _przy_ ul. _Kilińskiego_ -->
File: Ksiezy Mlyn remiza.jpg|eta|200px|dekstra|<!-- _Remiza_ _strażacka_ na [[_Księży_ (Muelejo, Pseŭdomuelejo)|_Księżym_ _Młynie_]] -->
File: Laweczka Tuwima.jpg|eta|200px|dekstra|<!-- _Ławeczka_ _Tuwima_ -->
File: Lodz manufaktura 01.jpg|eta|200px|dekstra|<!-- [[_Centrum_ Munti|Munti]] -->
File: 2003-09 - Łódź hausmalerei.png|eta|200px|dekstra|<!-- _Rekordowe_ [[_graffiti_ _przy_ _Piotrkowskiej_]] -->
File: Centrum Łodzi o zachodzie.jpg|eta|200px|dekstra|<!-- _Centrum_ _Łodzi_ o _zachodzie_ -->
File: Filharmonia Lodz.JPG|eta|200px|dekstra|<!-- [[_Filharmonia_ _Łódzka_]]<br>_przy_ ul. _Narutowicza_ -->
</gallery>

== Referencoj ==
{{Referencoj}}

== Vidu ankaŭ ==
{{projektoj}}
* [[Tramtransporto en Lodzo]]

== Eksteraj ligiloj ==
* [http://www.ikki.pl/esperant/malnova/ Lodza filio de Pola Esperanto-Societo] {{Webarchiv|url=https://web.archive.org/web/20051122141253/http://www.ikki.pl/esperant/malnova/ |date=2005-11-22 }} (esperante)
* [http://www.lodz-online.eu/ Lodz Online] {{Webarchiv|url=https://web.archive.org/web/20071012010122/http://lodz-online.eu/ |date=2007-10-12 }}
* [http://lo31.szkoly.lodz.pl/ Liceo Ludoviko Zamenhof] (pole kaj angle)

[[Kategorio:Lodzo| ]]
[[Kategorio:Urboj en Pollando]]